Zarządzanie Jakością

Wykład 6

14.XI.08

Istota normalizacji.

Normalizacja jest działalnością zmierzającą do uzyskania optymalnego w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mających wystąpić problemów.

Cele normalizacji:

• Usuwanie barier handlowych i technicznych poprzez zastosowanie uznanych, uniwersalnych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych.

• Zapewnienie ochrony życia, zdrowia, stanowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy.

• Zagwarantowanie jakości (ze szczególnym uwzględnieniem niezawodności funkcjonalności, kompatybilności i zamienności) produktów materialnych, usług, czy procesów.

• Poprawa funkcjonalności, niezawodności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności.

• Ułatwienie porozumiewania się przez określenie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania.

Zasady normalizacji:

• Jawność i powszechna dostępność.

• Uwzględnienie interesu publicznego.

• Dobrowolność uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm.

• Zapewnienie możliwości uczestnictwa wszystkich stron zainteresowanych w procesie opracowywania norm.

• Konsensus jako podstawa uzgadniania treści norm.

• Niezależność od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów.

• Jednolitość i spójność postanowień normy.

• Wykorzystanie sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki.

• Zgodność z zasadami normalizacji europejskiej i krajowej.

Przedmiot zainteresowania normalizacji:

• Terminologia i klasyfikacja.

• Właściwości materiałów i produktów.

• Opakowania produktów.

• Sposoby postępowania z produktami w czasie ich składowania, przemieszczania i użytkowania.

• Metody badań właściwości materialnych produktów.

• Systemowe i procesowe podejście do zagadnień dotyczących zarządzania jakością.

Etapy normalizacji:

• Klasyfikacja - czyli grupowanie według podobieństwa cech charakterystycznych dla produktu.

• Unifikacja - czyli ujednolicanie cech konstrukcyjnych i wymiarowych części maszyn w celu umożliwienia ich zamienności.

• Typizacja - czyli ujednolicanie konstrukcji w celu uproszczenia produkcji (i obniżenia kosztów) oraz ułatwienia eksploatacji.

Normalizacja (związana z jakością) a normowanie (związane z ilością).

Norma.

Norma jest to dokument przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie.

Norma jest to dokument:

• Z którym zgodność nie jest obowiązkowa.

• Który jest powszechnie dostępny.

• Który jest zatwierdzony i wydany przez upoważnioną jednostkę organizacyjną.

• Który ustala zasady, wytyczne lub charakterystyki.

Norma a przepis techniczny (koncepcja dobrowolnej normalizacji).

Normy	Przepisy techniczne
Opracowane przez zainteresowane strony	Przyjmowane przez organy władzy
Dobrowolne stosowanie	Obowiązkowe stosowanie
Dotyczą aspektów funkcjonalności, kompatybilności, bezpieczeństwa i innych aspektów jakości	Regulują aspekty związane z bezpieczeństwem, zdrowiem i ochroną środowiska

Podział norm, ze względu na różne kryteria.

Stopień obligatoryjności.

• Normy obligatoryjne - nie stosowanie których powoduje odpowiedzialność prawną jednostki karną lub cywilną.

• Normy fakultatywne - tzw. normy zalecane, stosowanie tych norm jest dobrowolne (np. ISO 9001).

Zakres treściowy:

• Normy znaczeniowe (terminologiczne) - zawierają one ustalone pojęcia, terminy, znaki, kody, symbole itp. Zadaniem tych norm jest doprowadzenie do jednoznaczności rozumienia określonych treści.

• Normy klasyfikacyjne - obejmują one wyróżniki pozwalające pogrupować określone (wydzielone) zbiory na: klasy, rodzaje, gatunki, wybory itp.

• Normy techniczne (normy przedmiotowe, normy danych) - zawierają ustalone dla konkretnych wyrobów właściwości techniczne i użytkowe, którym te wyroby powinny odpowiadać, a także wymagania dotyczące przemieszczania, przechowywania i transportu. Mieszczą się tu także normy regulujące wymiary np. jednostek opakowaniowych, palet, kontenerów itp.

• Normy czynnościowe - dotyczą one zasad i metod wykonywania określonych prac, przeprowadzania badań i doświadczeń, pobierania próbek badania.

Zasięg oddziaływania:

• Normy międzynarodowe - są ustanawiane i publikowane przez organizacje normalizacyjne o zasięgu międzynarodowym np. normy ISO.

• Normy regionalne - są ustanawiane i publikowane przez organizacje normalizacyjne określonych regionów świata.

• Normy krajowe - są ustanawiane i publikowane przez organizacje normalizacyjne określonego kraju i dotyczą tylko obszaru danego kraju.

Organizacje normalizacyjne - poziom światowy.

• ISO - International Organization for Standardization - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna.

• ITU - International Telecommunication Union - Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (w Polsce jest 5 reprezentantów, m.in. Polkomtel).

• IEC - International Electrotechnical Commission - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (w Polsce jest to PKN).

ISO

• Organizacja założona w 1946 roku w Londynie.

• ISO oficjalnie rozpoczęła działalność 23 lutego 1947 roku.

• Sekretariat Generalny z siedzibą w Genewie.

• ISO jest organizacją pozarządową (co wynika z zasad normalizacji).

• Każdy kraj reprezentuje z zasady tylko jedna organizacja.

• Polska, jako pełnoprawny członek jest reprezentowana przez PKN - Polski Komitet Normalizacyjny.

Cel działalności ISO:

• Przyczynianie się do rozwoju normalizacji na świecie.

• Ułatwianie wymiany towarów między krajami.

• Świadczenie wzajemnych usług.

• Stałe współdziałanie w dziedzinie nauki, techniki i ekonomii.

Zasady działalności ISO:

• Consensusu - uwzględnianie punktu widzenia każdej z zainteresowanych stron.

• Szerokiego zakresu stosowania - charakter globalny rozwiązań.

• Dobrowolność - dobrowolne zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron.

Na dzień dzisiejszy jest 157 członków ISO. 104 organizacje członkowskie na zasadzie full membership. 43 korespondentów oraz 15 sybskryberów.

Etapy powstawania norm.

Nazwa etapu	Nazwa dokumentu	Oznaczenie dokumentu
Etap wstępny	Wstępny temat prac	PWI (Preliminary Work Item)
Etap propozycji	Propozycja nowego tematu prac	NP (New work item Proposal)
Etap przygotowawczy	Projekty robocze	WD (Working Draft)
Etap komitetu	Projekty komitetu	CD (Comitet Draft)
Etap ankiety	Projekt ankiety	ISO / DIS IEC / CDV
Etap zatwierdzenia	Końcowy projekt normy międzynarodowej	FDIS
Etap publikacji	Norma międzynarodowa	ISO, IEC, ISO / IEC

Organizacje normalizacyjne - poziom europejski.

• CEN - European Commitee for Standardization - Europejski Komitet Normalizacyjny.

• CENELEC - European Committee for Electrotechnical Standardization - Europejski Komitet ds. Normalizacji Elektrotechnicznej.

• ETSI - European Telecommunications Standards Institute - Europejska Instytucja Normalizacji Telekomunikacyjnej.

Na szczeblu krajowym godną odnotowania jest organizacja o nazwie BSI - British Standards Institution.

PKN - Polski Komitet Normalizacyjny.

• Siedziba główna w Warszawie.

• Początki PKN w Polsce, to lata dwudzieste - 1923 rok. Początkowo był to Komitet Techniczny przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu.

• 1934 rok - przekształcenia PKN

• 1972 rok - połączono z CUJiM tworząc PKN i Miar.

• 1979 rok - poszerzono działalność o problematykę związaną z jakością - PKN Miar i Jakości.

• 1994 rok - na mocy ustawy utworzono PKN. Od tego momentu PKN było krajową jednostką normalizacyjną i państwową budżetową jednostką organizacyjną.

• Zasady funkcjonowania PKN są określone w ustawie z dnia 12 września 200 roku o normalizacji.

Zadania PKN, to m.in.:

• Określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji.

• Organizowanie i nadzór działań związanych z normami.

• Zatwierdzanie i wycofywanie norm.

• Reprezentacja RP w zakresie spraw normalizacji.

Normy techniczne

Określające właściwości jakościowe.

Określające nakłady pracy.

Normy terminologiczne

Normy badań

Normy systemu zarządzania

Normy wyrobu

Normy materiałowe

Normy pracy

Inne normy

Normalizacja

Normowanie

Klasyfikacja norm (w zależności od przynależności do określonych dziedzin ludzkiego myślenia i działania).

Normy inne, np. efektywne.

Normy techniczne.

Normy etyczno - moralne.

Normy prawne.

Normy logiczne.

Normy postępowania.

---