TEMAT: OPIS WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO CZŁOWIEKA.

Warunki wpływające na opis zdarzeń, zjawisk, osób, rzeczy.

Czynniki determinujące spostrzeganie (ograniczające), zapamiętywanie i odtwarzanie zaobserwowanych zjawisk, zdarzeń, osób i rzeczy:

• wiek,

• rozwój psychiczny (dorosły, a dziecko),

• stan emocjonalny- uczucia (spostrzeganie, pamięć, wyobraźnia, myślenie, zaburzenia),

• oświetlenie,

• upływa czasu,

• procesy uczuciowe o charakterze wybuchowym, afekty- dezorganizują działanie; zmiany mimiczne, gesty, postawa ciała, głos- odzwierciedlają te stany emocjonalne,

• zapamiętywanie- rozumiemy nie tylko jako zapamiętywanie właściwe, czyli przyswajanie jakiś informacji, ale także przechowywanie ich (pamiętanie) oraz ich odtwarzanie (przypominanie).

Opis cech zewnętrznych człowieka.

Opis cech zewnętrznych wyglądu człowieka wiąże się z pojęciem portretu pamięciowego człowieka.

Portret pamięciowy to metoda rozpoznawania, identyfikacji osób na podstawie szczegółowego opisu cech zewnętrznych, a zwłaszcza twarzy, za pomocą jednolitej terminologii; inaczej portret pamięciowy to wizerunek twarzy, będący w pamięci człowieka lub odtworzony i wykonany dowolną techniką i na podstawie spostrzeżeń przekazanych przez świadka.

Terminologia portretu pamięciowego to wyrażenia słowne określające indywidualne cechy. Aby można było posługiwać się portretem pamięciowym należy:

• poznać charakterystyczne cechy, jakie mogą występować na twarzy człowieka,

• poznać terminologię cech zewnętrznych człowieka,

• wytworzyć w sobie nawyk przyglądania się ludziom i wychwytywania charakterystycznych cech,

• opanować umiejętność ustalania i opisywania cech człowieka różniących się wielkością i kształtem oraz szczegółami.

Aby można było tworzyć opis wyglądu zewnętrznego człowieka, musimy poznać cechy wyglądu: statyczne (teoretycznie niezmienne; wzrost, sylwetka, długość włosów i ich kolor) i dynamiczne (wynikające z lokomocji; nasze zachowanie).

Wykorzystywanie opisu cech zewnętrznych:

• do prowadzenia obserwacji elementu podejrzanego;

• do organizowania i prowadzenia działań pościgowych za sprawcą przestępstwa;

• typowania osób i eliminowania z grona podejrzanych;

• prowadzenie poszukiwań;

• ewidencji kryminalistycznej w kartotekach przestępstw, przestępców, osób zaginionych, nieznanych NN;

• registraturę daktyloskopijną;

• identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz nieznanych zwłok.

Odtwarzanie wyglądu zewnętrznego człowieka oraz sporządzania portretu pamięciowego przy ustalaniu sprawcy czynu.

Za podstawę ustalającą wygląd przyjmuje się określenie kształtu ciała- sylwetki i postawy. Poszczególne części ciała mogą przybrać różne kształty:

twarz-elipsoidalna, okrągła, owalna,….

ucho- okrągłe, owalne, prostokątne, trójkątne,…

czoło- prostokątne, trapezoidalne, kwadratowe,…

Wielkość poszczególnych części ciała ustala się wzrokowo, bez dokonywania jakichkolwiek pomiarów; bierze się pod uwagę stosunek wielkości jednej części ciała do drugiej, np. wielkość ucha w stosunku do głowy, nosa do twarzy; do określenia wielkości używa się pojęć w skali trzystopniowej (duży, średni, mały), rzadziej w pięciostopniowej (bardzo duży, duży, średni, mały, bardzo mały).

Do cech statycznych należy zaliczać niezmienne części ciała i ich właściwości: budowa i kształt ciała, wielkość, barwa i cechy charakterystyczne. Ustalając cechy statyczne uwzględniamy przód ciała (an face) oraz cechy konturów profilu.

Opisywanie cech dynamicznych- cechy w motoryce ciała oraz określone nawyki i umiejętności, np. sposób chodzenia, patrzenia, gestykulacji.

Cechy dynamiczne są uzupełnieniem cech statycznych; np. sposób trzymania całej postaci- głowy i rąk:

• swobodna, sztywna postać;

• głowa wyciągnięta ku przodowi, cofnięta, przekrzywiona;

• ręce w kieszeniach, złączone ze sobą z tyłu lub z przodu, przy twarzy;

• otwarta dłoń;

• sposób chodzenia: szybki, powolny, lekki, ciężki, dużymi lub małymi krokami, charakterystyczne stawianie stóp, krok kołyszący, chodzenie kulejąc, utykanie, powłóczenie nogami, chodzenie przy pomocy laski;

• sposób patrzenia: w czasie rozmowy w górę lub w dół, prosto w oczy, mruganie powiekami, wzrok ostry, przenikliwy lub ospały, niepewny- uciekanie wzrokiem;

• głos- wysoki, piskliwy, niski, basowy, gruby, chrapliwy, silny, słaby;

• sposób mówienia i wymowy- mowa szybka (płynna), powolna, akcentowanie określonych wyrazów, jąkanie się, seplenienie, nie wymawianie niektórych liter, powtarzanie słów, używanie dialektu, gwary, błędy językowe (dyskusja a dywagacja), akcent obcego języka;

• gestykulowanie- specyficzne ruchy rąk w czasie rozmowy, stukanie pięścią w stół, zamiatanie palcami po przedmiotach, ruszanie ramionami;

• mimika- marszczenie czoła, przyjmowanie wyrazu grozy, strachu, zdziwienia (inne reakcje uwidocznione na twarzy);

• sposób ubierania się- elegancki, schludny, niedbały, niechlujny, modny, itp.;

• sposób palenia tytoniu- rodzaj papierosów, tytoniu, w czym się pali, sposób trzymania papierosów, zagniatania ustników, gaszenie papierosów;

• gry na instrumentach muzycznych, gra w karty, znajomość jakiegoś języka, języki obce, migowy.

Sporządza się portret skrócony. Uwaga jest skierowana tylko na cechy charakterystyczne dla wyglądu danej osoby. Kilka takich cech tworzy niepowtarzalny zespół cech pozwalający na odróżnienie tej osoby od wszystkich innych. Metodę tę można porównać do sposobu rysowania karykaturzysty, który za pomocą kilku kresek szkicuje wygląd twarzy człowieka.

---