Recenzja wybranego rozdziału książki Zbyszka Melosika pt. „Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej”.

Zbyszko Melosik jest autorem książki pt. „Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej". Poświęcona jest ona podsumowaniu badań i analiz autora dotyczących pedagogicznych i kulturowych kontekstów funkcjonowania, żyjących w krajach wysokorozwiniętych- mniejszości etnicznych i rasowych. Melosik stara się w swojej pracy określić warunki kształtowania tożsamości jednostek i grup etnicznych żyjących w sytuacji „różnicy” i „odmienności”. Wspomniane wcześniej treści autor podzielił na kilka rozdziałów wchodzących w skład książki. Jednak bliżej przyjrzę się rozdziałowi trzeciemu.

Tematyką wyżej wspomnianego rozdziału jest wielokulturowość w Stanach Zjednoczonych. Został on podzielony na trzy podrozdziały, dotyczące oddzielnych problemów.

„Wielokulturowość, działania afirmacyjne i zmiana struktury etnicznej studentów” to tytuł pierwszego z nich. Porusza on problem edukacji młodzieży mniejszości etnicznych zamieszkujących Stany Zjednoczone. Zwolennicy działań afirmacyjnych odwołali się do trzech typów argumentów, takich jak: kompensacja( spłacanie „długu” wobec mniejszości w związku z dyskryminacją i rasizmem), korekcja( likwidacja nierówności w sferze edukacji) i „redystrybucja”( mająca przyczynić się do budowy sprawiedliwego społeczeństwa). Autor rozpisuje się na temat działań zmierzających do zwiększenia wśród studentów liczby reprezentantów mniejszości rasowych i etnicznych. Opisuje ten proces do lat 60., kończąc na ostatnich dekadach XX wieku. Wymienia kryteria przyjmowania studentów na uniwersytety, które głownie stawiały na osiągnięcia w ramach poszczególnych grupach etnicznych. Brano również pod uwagę inne czynniki jak: niski status społeczno- ekonomiczny, działalność społeczna i obywatelska, kompetencja w sferze sportu, muzyki, sztuki. Skupia się też na danych liczbowych przedstawiających zwiększającą się ilość przedstawicieli mniejszości do edukacji wyższej, dzieląc je na poszczególne lata i stopnie studiów. Co podkreślił jako pozytywny skutek działań afirmacyjnych, gdyż wyższa edukacja daje możliwość zrobienia kariery społeczno- zawodowej przez absolwentów z mniejszości. Melosik odpowiada również na kilka ważnych pytań m. in. „Dlaczego działania afirmacyjne były przeprowadzone na najlepszych koledżach?”. W podsumowaniu podrozdziału autor zwrócił uwagę na zarobki, które są niższe u osób innych ras niż biała. Można, więc stwierdzić, że w USA panuje „zarobkowa” dyskryminacja rasowa oraz płciowa.

Kolejny podrozdział zatytułowany jest „Akademickie i ideologiczne konteksty oraz konsekwencje działań afirmacyjnych”. Rozpoczyna się on od opisu wpływu działań afirmacyjnych na społeczność uniwersytecką. W wyniku, których mniejszości niemal opanowały najlepsze uczelnie, ponieważ rekrutacja wśród białych była rygorystyczniejsza. Pociągło to za sobą wiele negatywnych konsekwencji np.: wzrost nieufności, czy nieprzyjazne stosunki międzygrupowe. Studenci zamiast integrować się między sobą, oddalali się, tworzą oddzielne etnicznie koledże w ramach uczelni, czy katedry i kierunki studiów, a biali wykładowcy często byli oskarżani o dyskryminację i brak zrozumienia mniejszości etnicznych. Wpłynęło to na zwiększenie liczby profesorów z innych ras. Następnie czytamy o tym jaka powinna być edukacja i na co powinna zwracać uwagę. W tym celu przytoczone zostały wypowiedzi: D. Revitch'a, A. Bloom'a, E.D. Hirsch'a i innych, którzy zajmują się podobną problematyką. Schlesinger uważa, że „ Edukacja nie może przyczyniać się do zwiększenia podziałów w społeczeństwie. Jej zadaniem jest przygotowanie młodzieży z grup etnicznych do działań, na rzecz rozwoju wspólnej kultury”.

Ostatni podrozdział „Krytyka działań afirmacyjnych w sferze dostępu do edukacji wyższej” przypomina jaki był pierwotny cel akcji afirmacyjnej oraz do czego ona doprowadziła. Porusza problem różnorodności, rasizmu i „odwrotnej dyskryminacji”. Odpowiada na nasuwające się tu pytanie: „Dlaczego biała młodzież ponosi koszty za zło uczynione przez poprzednie generacje?”. Podsumować to można stwierdzeniem, że przynależność do danej grupy etnicznej decyduje o losie człowieka, a nie uzyskane dyplomy. Podrozdział ten kończy refleksja nad tym, co przyniósł XXI wiek Stanom Zjednoczonym.

Zbyszko Melosik wyczerpująco opisuje problemy związane z wielokulturowością na studiach w Stanach Zjednoczonych. Otwarcie wypowiada się na dręczące go pytania oraz nie boi się sięgać do dzieł innych postaci zajmujących się tą problematyką. Daje nam bogaty w treść, właściwy opis rzeczywistości wielokulturowej Stanów Zjednoczonych.

Rozdział pierwszy
Wielokulturowość, globalizacja i przemiany kultury współczesnej: wybrane konteksty
I. Wielokulturowość i zjawisko globalizacji/amerykanizacji
II. Ideologia konsumpcji jako wielka narracja społeczeństwa wielokulturowego
1. Konsumpcje w społeczeństwie wielokulturowym
2. Globalna młodzież i styl życia
3. Słoneczne (pozakulturowe) wakacje - tożsamość typu alI inclusive
4. Komercjalizacja kultur etnicznych - egzemplifikacje
5. Wielo(pop)kulturowe spektakle ciała i seksualności
5.1. Koloryzm i białe standardy piękna
5.2. Czarne męskie ciało i seksualny nacjonalizm
5.3. Michael Jordan: spektakl czarnego mężczyzny
5.4. Męskość i wielokulturowa seksturystyka
III. Wielokulturowość ujarzmiona: epistemologiczna arogancja zachodniego muzeum
Rozdział drugi
Teorie i koncepcje edukacji wielokulturowej:
rekonstrukcja przestrzeni dyskursu
I. Teoretyczne (i ideologiczne) kontrowersje wokół edukacji wielokulturowej
1. Teoria i wiedza we współczesnych naukach społecznych - walka dyskursów
2. Koncepcje i teorie edukacji wielokulturowej
3. Kontrowersje wokół edukacji globalnej jako oświeceniowej interpretacji wielokulturowości
4. Postmodernistyczne dylematy edukacji wielokulturowej
5. Kontrowersje wokół wielokulturowości w perspektywie teorii feministycznej
II. Koncepcje i teorie edukacji wielokulturowej a liberalne zasady stratyfikacji społecznej
Rozdział trzeci
Wielokulturowość i działania afirmatywne na płaszczyźnie edukacji:
egzemplifikacja amerykańska
I. Wielokulturowość, działania afirmatywne i zmiana struktury etnicznej studentów
II. Akademickie i ideologiczne konteksty oraz konsekwencje działań afirmatywnych
III. Krytyka działań afirmatywnych w sferze dostępu do edukacji wyższej
Rozdział czwarty
Tożsamość regionalna i edukacja w Hiszpanii - na przykładzie Katalonii
I. Wprowadzenie: język i regionalne tożsamości w Hiszpanii
II. Język kataloński i tożsamość katalońska - warunki społeczno-polityczne przed upadkiem rządów F. Franco
III. Polityka językowej normalizacji w Katalonii - dylematy edukacji dwujęzycznej
Rozdział piąty

Australijskie kontrowersje wokół edukacji wielokulturowej
I. Polityka kulturowa i edukacyjna wobec Aborygenów
II. Edukacja i kultura Aborygenów: dramaty tożsamości
III. Kulturowa eksploatacja i komercjalizacja społeczności Aborygenów
IV. Edukacja (wielo)kulturowa mniejszości napływowych w Australii
Rozdział szósty

Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej - niezakończona walka dyskursów
Bibliografia

Prezentowana książka stanowi podsumowanie badań i analiz Autora dotyczących pedagogicznych i kulturowych kontekstów funkcjonowania - żyjących w krajach wysokorozwiniętych - mniejszości etnicznych i rasowych. Autor próbuje określić warunki kształtowania tożsamości jednostek i grup etnicznych żyjących w sytuacji „różnicy” i „odmienności”.
Część pierwsza publikacji zawiera rozważania dotyczące „globalnego wielokulturowego świata”. W części drugiej przedstawiono teoretyczne koncepcje i podejścia rozwijające się w ramach edukacji wielokulturowej. Część trzecia poświęcona jest studiom przypadków. W ostatniej części Autor przedstawił własną propozycję odnoszącą się do edukacji wielokulturowej na tle zmieniających się warunków kulturowych w „globalnym świecie”.

---