DETERMINANTY POPYTU I PODAŻY

Czynniki wpływające na popyt na rynku:

• wysokość realnych dochodów,

• poziom ceny danego dobra,

• poziom cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• oczekiwania zmian cen i dochodów,

• indywidualne preferencje konsumenta,

• liczba konsumentów itp.

• wielkość i struktura rynku

• oczekiwania co do przyszłych warunków gospodarowania (cen, dochodów)

Do determinantów podaży poza czynnikiem cenowym możemy zaliczyć:

• technologię

• ceny czynników produkcji i koszty produkcji

• przewidywania cen

• podatki

• subsydia

• liczba przedsiębiorstw w gałęzi

Rysunek. Popyt i podaż w jednostkach naturalnych X

P_min

P_e

P
_max

D

X

• Równowaga na rynku jest określona przez cenę Pe w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E. Oznacza to, że dostępna podaż jest rozdzielona między nabywców, którzy są skłonni i zdolni zapłacić tę cenę Pe. Przy cenie Pe nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór.

• Nadwyżka podaży nad popytem pojawi się przy cenie P_min. Wzrost ceny spo­woduje ograniczenie popytu ze strony konsumentów, a równocześnie zwięk­szenie podaży ze strony producentów.

• Niedobór z kolei istnieje tylko dlatego, że cena towaru P_max jest zbyt niska. W rezultacie popyt ze strony konsumentów staje się zbyt duży w stosunku do podaży, jaką producenci są skłonni zaoferować przy tej cenie.

Ustalanie cen minimalnej i maksymalnej jest pewnego rodzaju formą ingerencji państwa w wolny rynek.

Ceny maksymalne są ustalane w celu:

• ochrony konsumentów przed zbyt wysokimi cenami

• ustalane poniżej ceny równowagi rynkowej

• towarzyszy im niedobór

• ustalenie cen na poziomie nie zapewniającym równowagi ma wiele niekorzystnych następstw (np. brak bodźców do zwiększania podaży, powstanie „czarnego rynku”)

• wprowadzenie tej ceny może spowodować konieczność wprowadzenia subwencji dla producentów w celu przeciwdziałania zmniejszeniu produkcji i podaży. Stosowana jest często jako instrument polityki antymonopolowej.

Ustalenie ceny maksymalnej na poziomie niższym od ceny równowagi rynkowej może prowadzić do:

• rozwoju alokacji produktów na zasadzie losowej

• rozwoju takiej alokacji produktów, w której podstawowe znaczenie mają preferencje sprzedawców

• reglamentacji produktów przez państwo, wyrażającej zastąpienie preferencji sprzedawców przez preferencje nabywców

• powstania drugiego obiegu wymiany produktów po cenach wyższych niż ceny maksymalne.

Ceny minimalne:

• ustalane w celu zapewnienia opłacalności produkcji jak największej liczbie producentów

• ustalane powyżej ceny równowagi rynkowej

• towarzyszy im nadwyżka

• różnicę między ceną równowagi rynkowej a ceną minimalną pokrywa państwo ze środków budżetowych (głównie z podatków), nadwyżkę rynkową państwo może skupić i np. wyeksportować lub przeznaczyć na cele charytatywne.

1

mgr Paulina Krystosiak