Załącznik I do części 84 opowieści
Treść pierwszego pisma do sześciu użytkowników kotłów OR16-102 -odpis:
„Tarnowskie Góry, dnia 25 maja 1976 r.
Dotyczy: rozwiązań poprawiających konstrukcję kotłów OR16-102 (OR16-101) oraz usprawniających ich eksploatację.
Informuje się, że dla usunięcia niedomagań konstrukcyjnych kotłów jak wyżej - wyprodukowanych lub przewidzianych do produkcji - od początku 1974 r. w OBRKiUE w Tarnowskich Górach zgłoszono kilkadziesiąt pracowniczych projektów wynalazczych powstałych poza działalnością służbową Ośrodka i zestawionych według kolejności zgłaszania:
1. Projekt nr 11/74 z 13.04 1974 r. dotyczący ekranu tylnej ściany komory paleniskowej, według którego jest ona całkowicie pokryta rurami parownika, przy czym u dołu ściany w miejscu co trzeciej rury znajdują się płetwy, przy całkowitym wyeliminowaniu betonu ogniotrwałego. Wszystkie rury ekranu są przy tym spięte ze sobą spoinami sczepnymi w kilku poziomych rzędach na wysokości ściany, co gwarantuje szczelność tego ekranu po stronie spalin.
2. Projekt nr 12/74 z 20.04.1974 r. dotyczący ekranów bocznych komory paleniskowej, według którego są one wykonane między innymi z rur zaciągniętych u góry na mniejszą średnicę, co pozwala na wykonanie stropu nad komorą paleniskową jako całkowicie szczelnego.
3. Projekt nr 13/74 z 20.04.1974 r. dotyczący przedniego ekranu komory paleniskowej, znamienny tym, że wszystkie rury ekranu wprowadzone są bezpośrednio do walczaka górnego, co między innymi poprawia warunki cyrkulacji wody w nich.
4. Projekt nr 17/74 z 6.05.1974 r. dotyczący ścian bocznych pierwszego ciągu konwekcyjnego kotła i zapewniający - przez odpowiednie pokrycie tych ścian rurami - całkowite zabezpieczenie opancerzenia kotła przed przepaleniem, z wyeliminowaniem betonu ogniotrwałego w górnej części tych ścian.
5. Projekt nr 18/74 z 7.05.1974 r. usprawniający separację mieszanki paro-wodnej w górnym walczaku przez równomierne jej doprowadzenie do walczaka z ekranów bocznych komory paleniskowej, a nie jak dotychczas z maksymalnym obciążeniem w obrębie den walczaka, w parze z równoczesnym przesztywnieniem konstrukcji parownika wskutek przyspawania do walczaka górnych komór ekranów bocznych.
6. Projekt nr 20/74 z 28.05.1974 r. poprawiający w zasadniczy sposób cyrkulację wody w przednim ekranie komory paleniskowej i eliminujący możliwość osadzania się mułu w dolnych komorach tego ekranu.
7. Projekt nr 21/74 z 3.06.1974 r. dotyczący pęczka konwekcyjnego parownika i eliminujący skratowanie rur pęczka w trzech poziomach płaskownikami ze stali żaroodpornej, stwarzające możliwość pękania rur oraz przesztywniające konstrukcję pęczka. W projekcie uzupełniono również w płetwy przerwy między rurami w obrębie walczaków dla zabezpieczenia opancerzenia kotła przed przepaleniem.
8. Projekt nr 22/74 z 3.06.1974 r. wprowadzający spięcie spoinami sczepnymi rur ściany działowej miedzy ciągami konwekcyjnymi - w trzech rzędach na wysokości tej ściany - zapewniające jej szczelność po stronie spalin.
9. Projekt nr 23/74 z 17.06.1974 r. dotyczący przegrzewacza pary, którego istotą jest między innymi:
a) zastąpienie płaskowników ze stali żaroodpornej, łączących wężownice przegrzewacza i powodujących pękanie rur z każdorazową koniecznością wygaszenia kotła dla usunięcia awarii, płaskownikami ze stali węglowej, przy jednoczesnym zagwarantowaniu swobodnej kompensacji wężownic na kolanach,
b) przejście z podwieszania wężownic od góry na swobodne podparcie od dołu,
c) całkowicie odwadniana konstrukcja przegrzewacza,
d) wyeliminowanie schładzacza powierzchniowego, zakłócającego proces zasilania kotła w wodę, z zastąpieniem go schładzaczem wtryskowym na wylocie z przegrzewacza, umożliwiającym dodatkowo całkowite zalanie przegrzewacza wodą przy rozpalania kotła,
e) zwiększenie prędkości przepływu pary podnoszącej trwałość eksploatacyjną przegrzewacza,
f) łatwa ewentualna naprawa wężownic przegrzewacza.
10. Projekt nr 24/74 z 26.06.1974 r. dotyczący podgrzewacza powietrza i eliminujący między innymi membranowe uszczelnienia będące głównym źródłem przyssania fałszywego powietrza do spalin po ich uszkodzeniu w trakcie eksploatacji oraz obniżający znacznie opory przepływu powietrza przez podgrzewacz.
11. Projekt nr 26/74 z 9.07.1974 r. dotyczący podgrzewacza wody i pozwalający przykładowo na wymianę poszczególnych zespołów wężownic bez demontowania ścian kotła w miejscu przejścia rur wężownic przez opancerzenie wewnętrzne.
12. Projekt nr 27/74 z 19.07.1974 r. dotyczący instalacji podmuchowej, likwidujący cały dotychczasowy system kanałów powietrza za kotłem, powodujący duże opory przepływu powietrza, a także utrudniających obsługę kotła; równolegle z tym projekt pozwala na całkowite obejście podgrzewacza powietrza przez powietrze przy rozpalania kotła, dla zabezpieczenia go przed korozją i zanieczyszczeniem.
13. Projekt nr 28/74 z 22.08.1974 r. przewidujący wyposażenie kotła w pośredni odpylacz spalin usytuowany przed pogrzewaczem wody i obniżający zużycie węgla przez kocioł oraz zabezpieczający główny odpylacz spalin przed wycieraniem (czytaj: przecieraniem jego ścian przez najgrubsze ziarna pyłu zawarte w spalinach), a także obniżający ilość pyłu unoszonego przez komin do atmosfery oraz wytrącanego w odpylaczu głównym.
14. Projekt nr 28/74 z 29.08.1974 r. dotyczący instalacji nawrotu lotnego koksiku i eliminujący między innymi kolana podatne na uszkodzenie wskutek erozji w rurociągach transportujących lotny koksik, a także wprowadzający konstrukcję inżektorów ze szczelną klapą zapobiegającą niedziałaniu instalacji nawrotu lotnego koksiku wskutek podsysania do inżektora powietrza z zewnątrz.
15. Projekt nr 29/74 z 31.08.1974 r. przewidujący wyeliminowanie migałek w leju pod dolnym walczakiem, zaburzających pracę instalacji nawrotu lotnego koksiku.
16. Projekt nr 32/74 z 10.10.1974 r. dotyczący konstrukcji nośnej kotła, którego istotą jest między innymi :
a) odejmowana przednia ściana na wysokości rusztu,
b) wykorzystanie całego stropu kotła jako pomostu dla obsługi kotła,
c) zmniejszenie głębokości okna wylotu węgla z narzutników,
d) swobodny dostęp do rusztu od tyłu dla ewentualnego uzupełnienia rusztowin.
17. Projekt nr 33/74 z 11.10.1974 r. dotyczący rusztu i przewidujący między innymi:
a) dodatkowe boczne uszczelnienia rusztu całkowicie zabezpieczone przed uszkodzeniem pod działaniem wysokiej temperatury spalin i dodatkowo zabezpieczające przed promieniowaniem komory przyrusztowe,
b) cofnięte do tyłu, dla zabezpieczenia przed uszkodzeniem, klapy tylnego zamknięcia rusztu o odpowiednio dużym pochyleniu i wykonane z wyeliminowaniem ceramicznych materiałów ogniotrwałych o niskiej trwałości eksploatacyjnej.
18. Projekt nr 34/74 z 18.10.1974 r. dotyczący urządzeń paleniska narzutowego i przewidujący:
a) wyposażenie kotłów w dwa narzutniki o szerokości 700 mm ( zgodnie z rozwiązaniami importowanymi z USA), zamiast o szerokości 360 mm, niezbędne dla uzyskania prawidłowego pokrycia węglem rusztu na jego szerokości,
b) cofnięcie o 80 mm do tyłu krawędzi okna wlotu węgla na łopatki narzutnika, niezbędne do uzyskania prawidłowego rozrzutu węgla na szerokości rusztu,
c) odcięcie dopływu powietrza do górnej części korpusu narzutnika, utrudniającego rozrzut węgla i obsługę narzutnika,
d) wyeliminowanie żeliwnej dyszy pod narzutnikiem,
e) odsunięcie od korpusu narzutnika obudowy łożysk wirnika dla zabezpieczenia ich przed przegrzaniem i zanieczyszczeniem, obniżającym trwałość łożyska,
f) maksymalne uproszczenie sposobu zamykania korpusu narzutnika, skracające do minimum przerwy w pracy narzutnika przy konieczności otwarcia korpusu,
g) zastosowanie dwóch par kół pasowych napędu narzutnika, zapewniających obroty narzutnika kolejno: 324; 350; 376; 398; 450 i 500 min-1, a nie jak dotychczas: 700; 795 i 880 min-1,
h) zastąpienie sprężyn w warstwownicy dozownika wypełnienie jej betonem (zgodnie z wcześniejszym projektem z 1972 r.).
19. Projekt nr 35/74 z 31.10.1974 r. dotyczący wewnętrznego opancerzenia kotła, którego istotą jest między innymi:
a) szczelne zamknięcie blachą przestrzeni pod pierwszym ciągiem konwekcyjnym kotła, dzięki czemu uniemożliwiono zasysanie spalin i powietrza z tylnej części rusztu i przestrzeni za nim do ciągów konwekcyjnych, a tym samym zabezpieczono przed przepalaniem się tylnego zamknięcia rusztu i spiekaniem się lotnego koksiku w obrębie dolnego walczaka, utrudniającym pracę instalacji nawrotu lotnego koksiku,
b) spawanie opancerzenia wewnętrznego kotła do płaskownika przyspawanego do rury ekranu znajdującej się w płaszczyźnie ściany działowej, co eliminuje możliwość przepalenia opancerzenia wskutek przepływu spalin między rurami ekranu i opancerzeniem,
c) obniżenie o ponad połowę połączeń blach opancerzenia spawanych na montażu, decydujących o szczelności ścian kotła,
d) zastąpienie nieszczelnego pokrycia stropu kotła komory paleniskowej betonem, całkowicie szczelną blachą opancerzenia wewnętrznego położoną na rurach ekranu,
e) konstrukcja lejów pod dolnym walczakiem eliminująca możliwość gromadzenia się w nich lotnego koksiku,
f) całkowicie szczelne wszystkie przejścia rur kotła przez jego ściany zewnętrzne.
20. Projekt nr 37/74 z 3.12.1974 r. dotyczący pomostów kotła i zapewniający między innymi:
a) obsługę całego kotła po wejściu jednymi schodami, a nie jak dotychczas bez możliwości przedostania się na drugą jego stronę,
b) łatwą obsługę narzutników,
c) dostęp na strop kotła dla obsługi zaworu bezpieczeństwa i armatury znajdującej się na części cylindrycznej walczaka,
d) swobodną obsługę armatury na dnach górnego walczaka, bez zasłaniania widoku manometru i wodowskazów z poziomu palacza.
21. Projekt nr 39/74 z 14.12.1974 r. dotyczący stojącego za kotłem bloku podgrzewacza wody i powietrza, wprowadzający niezależną konstrukcję dla obu tych powierzchni ogrzewalnych, eliminującą możliwość powstawania nieszczelności po stronie spalin oraz zapewniającą maksymalny dostęp dla obsługi i remontów.
22. Projekt nr 40/74 z 23.12.1974 r. dotyczący grubego osprzętu kotła, którego istotą jest między innymi:
a) równomierne rozmieszczone dwa włazy z przodu rusztu, zapewniające swobodny dostęp do niego,
b) niezależne drzwiczki włazowe dla dostępu do dolnej części pierwszego ciągu konwekcyjnego oraz do przestrzeni pod nim,
c) drzwiczki dla swobodnego dostępu do przestrzeni z tyłu rusztu, wraz z pomostem dla swobodnej wymiany elementów pokładu rusztowego.
23. Projekt nr 3/75 z 13.01.1975 r. dotyczący dysz inżektorów nawrotu lotnego koksiku i zapewniający łatwą wymianę zużytych części inżektora, łatwe zastosowanie optymalnej średnicy dyszy, a dodatkowo zabezpieczenie inżektora przed zatkaniem i niedziałaniem instalacji nawrotu.
24. Projekt nr 5/75 z 20.01.1975 r. dotyczący armatury lekkiej i zdmuchiwaczy sadzy i przewidujący między innymi:
a) wyeliminowanie regulacji temperatury pary schładzaczem powierzchniowym wprowadzającym niebezpieczne zakłócenia w zasilaniu kotła w wodę,
b) umieszczenie wodowskazów w obu dnach walczaka, ze swobodną obserwacją z poziomu palacza,
c) usunięcie wszystkich zdmuchiwaczy sadzy, jako całkowicie zbędnych w kotle z paleniskiem narzutowym.
25. Projekt nr 6/75 z 14.02.1975 r. dotyczący rurociągów w obrębie kotła i eliminujący między innymi komory pośrednie podgrzewacza wody z wyprowadzonymi do nich na zewnątrz rurami wężownic, będące dotychczas źródłem dużych nieszczelności opancerzenia kotła.
26. Projekt nr 7/75 z 5.03.1975 r. dotyczący osprzętu wewnętrznego górnego walczaka i eliminujący zakłócenia poziomu lustra wody w walczaku oraz usprawniający separację pary w nim dzięki odpowiedniemu:
a) usytuowaniu rury dla rozpływu wody zasilającej,
b) umieszczeniu sita rozpływu mieszanki paro-wodnej pod lustrem wody,
c) rozmieszczeniu rur odprowadzających parę z walczaka i rozwiązaniu sita osuszającego na wlocie pary do nich.
27. Projekt nr 9/75 z 20.03.1975 r. dotyczący elementów spinających, podparć i zawieszeń parownika i zapewniający rozwiązanie tych elementów gwarantujące trwałość eksploatacyjną parownika oraz współpracujących z nim innych zespołów kotła, jak opancerzenie zewnętrzne i izolacja cieplna.
28. Projekt nr 10/75 z 25.03.1975 r. dotyczący obmurowania i izolacji cieplnej kotła, charakteryzujący się między innymi:
a) zredukowaniem do minimum użycia betonu ogniotrwałego w obrębie narzutników węgla,
b) całkowitym wyeliminowaniem betonu na wykonanie tylnej ściany komory paleniskowej,
c) pokryciem betonem ogniotrwałym i izolacyjnym odsłoniętych dotychczas całkowicie blach ścian bocznych opancerzenia kotła u dołu pierwszego ciągu konwekcyjnego, narażonych na przepalenie,
d) wyeliminowanie betonu na stropie komory paleniskowej i w górnej części ścian bocznych pierwszego ciągu konwekcyjnego.
29. Projekt nr 25/75 z 27.08.1975 r. dotyczący naciągu łańcucha zgrzebłowego dozownika węgla i umożliwiający wykonanie tego urządzenia bez demontażu dozownika i przy użyciu minimalnych środków (nie mylić z rozwiązaniem OBRKiUE wg. rys. 2-1242997).
30. Projekt nr 28/75 z 18.09.1975 r. dotyczący odciągu łańcucha napędu dozownika węgla, zabezpieczającego łańcuch napędu przed zerwaniem (nie mylić z rozwiązaniem OBRKiUE wg rys. 1-1248046).
31. Projekt nr 29/75 z 28.09.1975 r. proponujący wykonanie dysz wprowadzających lotny koksik do komory paleniskowej ze stali żaroodpornej lub z odlewu z materiałów żaroodpornych, dla zwiększenia niskiej dotychczas ich trwałości eksploatacyjnej.
32. Projekt nr 34/75 z 14.11.1975 r. dotyczący dźwigni zmiany położenia klapy regulacyjnej narzutnika węgla pozwalającej na skokową zmianę położenia tej klapy o mniej niż jeden stopień, co stanowi niezbędny warunek dla prawidłowego wyregulowania pokrycia węglem rusztu na jego długości, decydującego o osiąganej przez kocioł sprawności.
33. Projekt nr 11/76 z 10.02.1976 r. proponujący zmniejszenie dyszy inżektorów instalacji nawrotu lotnego koksiku ze średnicy 45 mm do 37÷40 mm w inżektorze pod ciągiem konwekcyjnym kotła i do 35÷38 mm w inżektorze pod lejem pogrzewacza wody i powietrza, dla uzyskania prawidłowej pracy tej instalacji, z jednoczesnym zastosowaniem indywidualnych klap na dolocie powietrza do inżektora dla optymalizacji przepływu powietrza eliminującej nadmierną erozję rurociągów transportujących lotny koksik.
34. Projekt nr 10/76 z 2.02.1976 r. przewidujący zastosowanie nad przednim wałem zgrzebłowego dozownika węgla odpowiednio zawieszonego łańcucha, powodującego wyrównanie strugi węgla spadającego na łopatki wirnika narzutnika, a tym samym usprawniającego rozrzut węgla przez narzutnik.
35. Projekt nr 16/76 z 4.03.1976 r. przewidujący zmniejszenie przekroju dysz powietrza wtórnego znajdujących się na tylnej ścianie komory paleniskowej oraz wyposażenie kotła w dodatkowe dysze odpowiednio usytuowane na ścianie przedniej, dla poprawienia procesu spalania węgla w zawieszeniu.
36. Projekt nr 18/76 z 13.03.1976 r. proponujący przeniesienie napędu dozowników węgla w oś kotła między narzutnikami, pozwalające na wyeliminowanie wału pośredniego napędu i uniknięcie stosowania odciągu łańcucha, a także zastosowanie połówkowych przekładni bezstopniowych dla ciągłej regulacji obrotów narzutnika węgla w zakresie obrotów 250 700 min-1.
37. Projekt nr 15/76 z 27.03.1976 r. (wyjątkowo zgłoszony w „FAKOP”- Sosnowiec i jedynie przetrzymywany w OBRKiUE po przekazaniu do zaopiniowania), proponujący częściowe zamknięcie przekroju dla przepływu powietrza przez przednią część pokładu rusztowego w celu złagodzenia skutków wyposażenia kotłów w zbyt wąskie narzutniki.
38. Projekt nr 22/76 z 87.04.1976 r. proponujący rozwiązanie problemu uszkodzeń łańcuchów zgrzebłowych.
Wszystkie te projekty, w ogóle lub wtedy gdy trzeba je było zastosować, zostały zignorowane przez Ośrodek Badawczo Rozwojowy Kotłów i Urządzeń Energetycznych (czytaj: CBKK), odpowiedzialny za dokumentacje według której wykonano kotły OR16-102, a skutek tego wynoszący miliony złotych strat, przynajmniej częściowo znany jest użytkownikom kotłów oddanych już do eksploatacji.
Dostępne są również opracowania:
1. Podstawowy warunek prawidłowej pracy paleniska narzutowego,
2. Rola instalacji nawrotu lotnego koksiku w kotle z paleniskiem narzutowym,
3. Węgiel dla palenisk narzutowych.
Ze względu na pozasłużbowy charakter tych opracowań, ewentualne zamówienie ich odbitek wymaga uprzedniego uzgodnienia (telefon 85.47.37)
Poleca się również artykuł p.t. „Dlaczego paleniska narzutowe” z marcowego numeru czasopisma „Gospodarka Paliwami i Energią”
Rozdzielnik:
1. Wojewódzka Dyrekcja Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich, ul 22 Lipca 2, 06-400 Ciechanów,
2. Fabryka Dywanów „Kowary”, ul. Zamkowa 9, 58-530 Kowary,
3. Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego, ul. Bojowników o Wolność i Demokrację, 75-950 Koszalin,
4. Wrocławski Kombinat Budowy Domów, ul. Szczecińska 15, 50-991 Wrocław,
5. Poznańskie Zakłady Opon Samochodowych „STOMIL”, ul. Starołęcka 18, 60-993 Poznań,
6. Dolnośląskie Zakłady Gazownictwa, ul. Trzebnicka 33, 50-231 Wrocław 2
Komitet Centralny, Biuro listów i Inspekcji, ul. Nowy Świat 6, 00-496 Warszawa.
(-) J. Kopydłowski
Przepisał i w komentarze zaopatrzył inż. J. Kopydłowski; 03.12.2009 r.
Wytłuszczonymi są rozwiązania wprowadzone na ten czas do poprawianej dokumentacji kotłów OR16-102
Faktycznie miały być jeszcze znacznie mniejsze, co przy odpowiednim nadzorze było łatwe do ustalenia.
4