POLITOLOGIA RELIGII 28.03.06 W11

c.d. I etapu ewolucji ukształtowania się myśli w ramach obozu narodowego:

Początek XX wieku - Obóz Narodowy odgradza się od walki z religią, kościołem, zastrzegając jednak że ma go wspierać.

Wypracowanie koncepcji z etyki:

1903 r. Dmowski : „ Myśli nowoczesnego Polaka” - te 2 etyki są zawarte.

Pisał tam, że:

Ważne miejsce zajmowała broszura Z. Balickiego „ Egoizm narodowy wobec etyki” z 1903r. wzbudziła najwięcej oporu w środowisku kościelnym

Balicki wyróżnił 2 rodzaje etyki:

Nie przyjęła się jednak szerzej, szybko ją zapomniano.

c.d. Myśli nowoczesnego Polaka

Dmowski wyrażał aprobatę dla walki o byt, rywalizacji międzynarodowej

Świat dla Dmowskiego jest areną nieustannych walk, gdzie zwyciężają silniejsi, bezwzględni. Zaleca przystosowanie się do tego. Niewielki wpływ darwinizmu społecznego.

Reakcja duchowieństwa / reakcja kościoła na narodową demokrację:

biskup Niedziałkowski - krytykował sprzeczność pomiędzy endeckimi ideałami a katolickim kościołem.

Fakt że w 1918 r. Polska odzyskała niepodległość.

E N D E C J A

Jeden z przedstawicieli myśli katolickiej ks. A. Szymański - podsumował punkty programu Związku Ludowo - Narodowego , obserwował ewolucję w programie endecji. Brakiem programu było stałe pomijanie stwierdzenia , że zasady katolickie powinny przenikać całe życie społeczne.

Pierwsze lata niepodległości to stopniowy zanik w obozie narodowym zasad pozytywizmu.

Spór wokół książki Z. Wasilewskiego ( lider endecji) „ O życiu i katastrofach cywilizacji narodowych”

Broszura ta miała tytuł „ Kamień węgielny” Bujalskiego

Endecja ewoluowała w kierunku postulatów kościoła, powodem np. był wzrost religijności w Polsce, a szczególnie wśród młodego pokolenia.

1922 r. - założona zostaje Młodzież Wszechpolska w Warszawie , wydaje deklaracje ideową w gdzie czytamy: że naród jest najwyższym dobrem jakie mamy. Jest to dalej prymat wartości narodowych.

Spotyka się to z opozycją organizacji katolickich np. organizacji „ Odrodzenie” , która krytykuje absolutyzowanie narodu.

Koreferat członka Młodzieży Wszechpolskiej w odpowiedzi na krytykę ( Deryng ??) . Wynikiem tego zatargu była nowa deklaracja ideowa Młodzieży Wszechpolskiej w 1925 roku - zmiana, że

Wierzenia i uczucia religijne są ważne, kościół powinien zajmować stanowisko przodujące. Zmiana kierunku młodzieży endeckiej, zmiana stosunku do narodu ( ważna zmiana doktrynalna).

Największa zmiana endecji ( obozu narodowego)

1927 r. została wydana praca Dmowskiego pt. „ Kościół, naród i państwo” staje się fundamentem ideowym obozu narodowego w następnym okresie.

Drogowskaz na drodze rozwoju myśli ideowo - politycznej. Rozpoczyna się proces zespalania się nacjonalizmu narodowego z katolicyzmem = N A R O D O W Y K A T O L I C Y Z M

Dmowski w swojej broszurze pisze : „ katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości ale tkwi w jej istocie, stanowi jej istotę”. Broszura ta otwiera nowy etap myśli narodowej, oparcie na katolicyzmie wpływa na kształt nacjonalizmu.

W polskiej myśli narodowej dokonuje się pełna synteza z katolicyzmem. Odrzucają szowinizm, ksenofobię jako niezgodne z uniwersalizmem katolickim. Połączenie nacjonalizmu z katolicyzmem uznali za konieczne. Jeśli nie - uznawane były za pogańskie np. hitleryzm.

Faszyzm włoski, hiszpańska falanga brak wrogości do kościoła ma cele polityczne, ruchy te dążą do wyzyskania kościoła więc lokowano je też w nurcie pogańskim.

Salazaryzm portugalski, Action Francais zasługiwały na miano katolicyzmu narodowego.

Stosunek do religii stanowił jedno z głównych przesłanek absolutyzowania narodu.

Akcentuje się rolę religii w życiu społecznym na czele już nie stoi naród, a Bóg. Naród uznany za największą wartość doczesną. Naród nie jest bytem samoistnym. Jest to zgodne z myślą katolicką.

Relacja jednostka a społeczeństwo wg obozu narodowego

Naród nie jest celem sam w sobie, ale płaszczyzną do realizacji celów duchowych jednostki. Państwo dla narodowców to narzędzie za pomocą którego naród może realizować pewną misję opatrznościową narzuconą przez Boga np. rola Polski = re-katolicyzacja Europy

Polska aby mogła temu podołać musi udoskonalić się wewnętrznie, katolicyzm musi być fundamentem - musi więc być dostosowany odpowiedni system, formy ustrojowe państwa. Uznano że ustrój - powiązania między totalitaryzmem a demo - liberalizmem.

Ruch narodowy na czele z B. Piaseckim - koncepcja totalizmu - katolickiego

Mówi o położeniu Polski między 2 totalizmami ( niemieckim i sowieckim ) i jeśli Polska nie chce być zmiażdżona musi też przyjąć totalitaryzm.

Koncepcja ta do końca nie wyczerpywała wszystkich znamion totalitaryzmu, totalizm w wersji soft ;)

Poglądy gospodarcze narodowców

Przejęli papieskie nauczanie o ustroju korporacyjnym jako antidotum na problemy społeczno -gospodarcze. Posiłkowano się autorytetem papieża Piusa XI encyklika Quadragesimo Anno . Rożne formy korporacjonizmu, jednak odcinając się od korporacjonizmu faszystowskiego .

Inne koncepcje dotyczące

A N T Y S E M I T Y Z M

Oparcie o katolicyzm uchroniło antysemityzm przed przekształceniem się w rasizm. Ideologia obozu narodowego pozbawiona rasizmu, negatywny stosunek do ludności żydowskiej- z natury gospodarczej, to naród wrogi bo realizujący antypolska politykę.

Inna formacja nacjonalistyczna w Polsce, jako antyteza obozu narodowego

Zainteresowanie przed-chrześcijańskimi dziejami . W Polsce - odrodzenie słowiańskie miało zabarwienie niepodległościowe.

Jeden z pionierów - Dorian Dołęga - Chodakowski autor książki „ O słowiańszczyźnie ???” w której twierdził, że przyjęcie chrześcijaństwa przyczyniło się do osłabienia Słowian. Polska musi zwrócić się do pra - polskiej tradycji pogańskiej.

Inne watki neopogańskie:

I N N E Ś R O D O W I S K O N E O P O G A Ń S K I E :

Małe acz płodne ;]

Założony przez J. Stachniuka w 1935 roku .Pseudonim Stachniuka Stoigniew

Nazwa ta to odwołanie do wspólnoty rodzinnej ( Słowianie) .

1933 r. - publikuje książkę „ Kolektywizm a naród”

1935 r. - książka Stachniuka pt. „ ____ wspólnota narodowa polska” gdzie używa nazwy Zadruga.

Stachniuk potem przenosi się do Warszawy, gdzie nawiązuje liczne kontakty, które w najbliższych latach będą tworzyć najbliższe grono - będą tworzyć pismo „ ZADRUGA” [Nacjonaliści polscy]

Spotkała się z liczna krytyką. Przyjmowano pseudonimy jako protest przeciwko cywilizacji łacińskiej, chrześcijańskiej.

1939 r. Stachniuk „Państwo a gospodarstwo” - problem etatyzmu w I RP

1939 r. - Stachniuk - „Dzieje bez dziejów. Teoria wewnętrznego rozwoju Polski”

Wybuch II wojny światowej powoduje rozproszenia się tej grupy Zadruga.

1942 r. - Zadrużanie powołują organizację „ ZRYWU NARODOWEGO” na czele z F. Widy-Wirskim

Stachniuk pisze „ Zagadnienie totalitaryzmu” w czasie II wojny światowej. Była ona omówieniem systemów totalitarnych we współczesnym świecie, napisana pod pseudonimem. Na łamach książki Stachniuk zamieścił szkalowanie Zadrugi i samego siebie, aby zmylić czytelnika.

Od zakończenia II wojny światowej do 1945 r. Stachniuk napisał 5 książek. Najważniejsze:

4