WYKŁAD 7 - FARMAKOLOGIA 26.11.2004

LEKI ANALEPTYCZNE. Leki pobudzające rytm oddychania.

ZASTOSOWANIE

• leczenie okresowego bezdechu

• pobudzenie zwolnionego rytmu oddychania w wielu chorobach i zatruciach

• w przewlekłej obstrukcyjnej chorobie płuc

• w omdleniach

• zapaść ortostatyczna

• niedociśnienie tętnicze

• choroba wysokościowa

NIKTEAMID

• pobudza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy

• działa krótkotrwale

• po pobudzeniu oddychania często wywołuje depresję ośrodka oddechowego

• w dużych dawkach może pobudzać korę mózgu i powodować drgawki

• skuteczność kliniczna leku bywa kwestionowana

Cardiamid, Cardiamid z coffeiną

METYLOKSANTYNY - AMINOFILINA

• działają poprzez hamowanie fosfodiesterazy i blokowanie receptorów adenozynowych

• rozszerza mięsnie gładkie oskrzeli i naczyń krwionośnych

• pobudza rytm oddychania

• poprawia kurczliwość przepony

• polepsza wentylację

• nasila perfuzję nerek

Viagra

P/WSKAZANIA

• nadciśnienie tętnicze

• padaczka

• obrzęk mózgu

• nadczynność tarczycy

• tachykardia

• zaburzenia rytmu serca

• niestabilna dusznica bolesna

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• nudności, wymioty

• nadmierna potliwość

• osutka, świąd

• tachykardia, tachpnoe

• nadciśnienie tętnicze

• kaszel

• drgawki

ACETAZOLAMID

• inhibitor anhydrazy węglanowej

• poprawia wentylację u chorych z zasadowicą

• zapobiega hipoksji na dużych wysokościach

P/WSKAZANIA

• nietolerancja sulfonamidów

• ostra niewydolność nerek, wątroby

• niewydolność nadnerczy

• kwasica metaboliczna i choroba nerek

• niedoczynność tarczycy

DZIAŁANIA NIEPOŻADANE

• bóle i zawroty głowy

• zmęczenie

• senność

• stany depresyjne

• pobudzenie

• zaburzenia żołądkowo - jelitowe, alergiczne

• możliwość wystąpienia kamicy

ALMITRYNA

• stymuluje obwodowe receptory w aorcie i tętnicach szyjnych

• poprawia utlenowanie krwi poprzez normalizację stosunku wentylacji i perfuzji

• stymuluje wentylację płuc

P/WSKAZANIA

• niewydolność wątroby

• astma oskrzelowa

• stany spastyczne oskrzeli

a

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• zmniejszenie masy ciała

• neuropatie obwodowe

• nudności i wymioty

• duszność, zawroty głowy, pobudzenie, zaburzenia snu

PREPARATY

• NIKTEAMID

• Cardiamidum - krople 0,25G/1 ml

• Cardiamidum-Coffein - krople 15ml

• ALMITRYNA

• Armanor - tabletki 0,05g

• ACETAZOLAMID

• Diuramid - tabletki 0,25g

• AMINOFILINA

• Aminophylinum inj. 0,25/0,5 ml

• Aminophylinum prolongatum - tabletki 0,35g

• Aminophylinum retard - tabletki 0,35g

FARMAKOTERAPIA PADACZKI

PADACZKA (epilepsja)

• jest chorobą charakteryzującą się napadami padaczkowymi wywołującymi zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego.

• Zaburzenia te związane są z nadmierną pobudliwością neuronów okolicy ruchowej kory mózgowej i pnia mózgu.

• Napady padaczkowe klasyfikuje się na podstawie obrazu klinicznego i EKG.

• W zależności od rodzaju napadów padaczkowych stosuje się odpowiednie leki.

• Napad trwający dłużej niż 30minut nazywany jest stanem padaczkowym

KLASYFIKACJA NAPADÓW PADACZKOWYCH

• Napady uogólnione (obejmujące cały mózg)

• uogólnione napady kliniczno-toniczne „grand-mal”

• napady nieświadomości „petil-mal”

• napady miokloniczne

• nietypowe napady nieświadomości

• napady atoniczne

• napady toniczne

• Napady częściowe (obejmujące część mózgu)

• napady częściowe proste

• napady częściowe złożone

• Napady wtórne uogólnione

FARMAKOTERAPIA NAPADÓW PADACZKOWYCH

• Napady uogólnione (obejmujące cały mózg)

• uogólnione napady kliniczno-toniczne „grand-mal”

• Leki pierwszego-rzutu: Kwas walproinowy, Fenytoina

• Leki drugiego rzutu: Karbamazepina, Fenobarbital, Piramidon

• napady nieświadomości „petil-mal”

• Leki pierwszego-rzutu: Etosuksimid, Kwas walproinowy

• Leki drugiego rzutu: Klonazepam

• napady miokloniczne

• Leki pierwszego-rzutu: Kwas walproinowy

• Leki drugiego rzutu: Acetazolamid, Klonazepam, Fenobarbital, Piramidon

• Napady częściowe (obejmujące część mózgu)

• Leki pierwszego-rzutu: Karbamazepina, Fenytoina

• Leki drugiego rzutu: Felbamat, Topiramat, Gabapentin, Lamotrigina, Fenobarbital, Piramidon, Kwas walproinowy

• Leczenie padaczki rozpoczyna się stopniowo od stosowania monoterapii lekiem pierwszego rzutu. Czasem podaje się jednocześnie dwa lub trzy leki p/padaczkowe.

MECHANIZM DZIAŁĄNIA LEKÓW P/PADACZKOWYCH

• blokowanie kanałów sodowych : Karbamazepina, Fenytoina

• nasilenie aktywności GABA: Benzodiazepiny, Fenobarbital, Kwas walproinowy

• hamowanie działania i pobudzenia aminokwasów (glutaminowgo i asparginowego): Felbamat, Lamotrigina

POCHODNE KWASU BARBITUROWEGO

FENOBARBITAL

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• zwiększenie aktywności enzymów mikrosomalnych wątroby (↓aktywności)

WSKAZANIA

• padaczka

• przerwanie snu

P/WSKAZANIA

• nadwrażliwość na lek

PREPARATY

• Luminalum

POCHODNE HYDANTOINY

FENYTOINA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• mechanizm działania polega na ułatwionym transporcie jonów sodowych do wnętrza neuronu, co powoduje podwyższenie progu drgawkowego

• hamują korę ruchową i ośrodki podkorowe odpowiedzialne za tonikę tych drgawek

• działają inotropowo ujemnie na serce

• hamują właściwości metaboliczne - stan stacjonarny w osoczu uzyskuje się po 7-10 dniach podawania

• nie działają nasennie

• wymaga leczenia monitorowanego ze względu na niski współczynnik terapeutyczny

WSKAZANIA:

• padaczka za wyjątkiem napadów mioklonicznych

• zaburzenia rytmu serca głównie związane z przedawkowaniem glikozydów naparstnicy

P/WSKAZANIA

• nadwrażliwość na lek

• ciężka niewydolność wątroby

• blok przedsionkowo-komorowy

• ciąża, laktacja

• leukopenia

• cukrzyca

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• bóle i zawroty głowy

• bezsenność i ataksja

• oczopląs

• przerost dziąseł

• zaburzenia czynności wątroby

• nudności i wymioty

• reakcje uczuleniowe

• hirsutyzm

• zaburzenia metabolizmu kości

• zaburzenia ze strony układu krwiotwórczego: limfadenopatia, trombocytopenia, leukopenia, agranulocytoza, pancytopenia, niedokrwistość megablastyczna

INTERAKCJE

• zwiększające stężenie Fenytoiny w surowicy: leki p/gruźlicze, doustne leki p/cukrzycowe, hormony tarczycy, barbiturany, sulfonamidy, Furosemid, Propranolol, Nifedypina

• zmniejszające stężenie Fenytoiny w surowicy: Alkohol, Karbamazepina

POCHODNE IMINOSTILBENU

KARBAMAZEPINA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• mechanizm działania polega na ułatwionym transporcie jonów sodowych do wnętrza neuronu, co powoduje podwyższenie progu drgawkowego

• podobna budowa do trójpierścieniowych leków p/depresyjnych

• działają p/drgawkowo i psychotropowo

WSKAZANIA:

• padaczka: zapobiega napadom częściowym i uogólnionym napadom kliniczno-tonicznym

P/WSKAZANIA

• nadwrażliwość na lek

• blok przedsionkowo-komorowy

• ostrożnie podaje się w ciąży i okresie karmienia

DZIAŁĄNIA NIEPOŻĄDANE

• zmiany skórne

• senność

• zawroty głowy

• oczopląs

• halucynacje

• reakcje alergiczne

• niedobór kwasu foliowego

• zaburzenia hematologiczne, agranulocytoza, niedokrwistość, megablastyczność, aplastyczność hemolityczna

INTERAKCJE

• z inhibitorami MAO - ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego krwi

• zmniejszają stężenia w surowicy: doustnych leków p/zakrzepowych, gestagenów, estrogenów, Klonazepamu, kwasu walproinowego, kortykoseroidów, digoksyny, doksycyliny, haloperidolu

• zwiększają stężenia w surowicy: Erytromycyny, Werapanilu, Fluoksetyny, Nikotynamidu

• wzrost toksycznych soli litu; nefrotoksyczność izoniazydu

PREPARATY:

• Amizepin (prolongatum) Neurotop retard

• Tegretol - Timonil

POCHODNE BENZODIAZEPINY

KLONAZEPAM i DIAZEPAM

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• mechanizm działania polega na pobudzenia receptora benzodiazepinowego BZD związanego z receptorem GABA-ergicznym, ↑ napływu jonów Cl^- do wnętrza komórki.

WSKAZANIA:

• padaczka: napady nieświadomości „petit-mall”, napady miokloniczne

• padaczka u dzieci i niemowląt

• bezsenność

• neuralgie

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• senność

• nudności i wymioty

• bóle i zawroty głowy

• zmniejszają napięcie mięśniowe

• reakcje paradoksalne: podniecenie, drażliwość, agresja

INTERAKCJE

• potęgują działanie leków zwiotczających mięśnie gładkie

PREPARATY:

• Klonazepam: Clonazepamum, Rivotril

• Diazepam

POCHODNE KWASU WALPROINOWEGO

KWAS WALPROINOWY

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• mechanizm działania polega na nasileniu aktywacji GABA

WSKAZANIA:

• wszystkich rodzajów padaczki i przerywanie stanu padaczkowego

• zapobieganie psychozie maniakalno-depresyjnej

PREPARATY:

• Vupral

• Orfiril

• Dipromal

• Depakine

• Depakine chrono

• Convulex

INNE LEKI

LAMOTRIGINA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• Blokują zależne od potencjału kanały sodowe

• hamują uwalnianie kwasu glutaminowego

• zwiększają uwalnianie GABA

WSKAZANIA:

• padaczka: napady częściowe

• zapobieganie stanom maniakalnym

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• podwójne widzenie

• reakcje skórne

• nudności, wymioty

PREPARATY:

• Lamictal

GABAPENTIN

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• Posiadają budowę zbliżoną do GABA

• jest agonistą receptora GABA-ergicznego

WSKAZANIA:

• padaczka: napady częściowe

WILGABATRINA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• gamma-winylowa pochodna GABA

• blokuje nieodwracalnie GABA-transferazę

• powoduje zwiększenie stężenia GABA

WSKAZANIA:

• padaczka: napady częściowe oporne na inne leczenie

• dyskinazy

• spastyczność mięśni szkieletowych

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• pobudzenie u dzieci, senność u dorosłych

PREPARATY:

• Sabril

FELBAMAT

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• hamują odpowiedź na NMDA

• potęgują działanie GABA

WSKAZANIA:

• padaczka: napady częściowe

PREPARATY:

• Felbatol

• Taloxa

ACETAZOLAMID i AULTIAM

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• Inhibitory anhydrazy węglanowej

WSKAZANIA:

• zapobieganie napadom padaczki

• leczenie napadów częściowych (Sultiam)

PREPARATY:

• Sultiam

• Ospolot

ETOSUKSIMID

PREPARATY:

• Petinimid

• Rondon

FARMAKOTERAPIA CHOROBY PARKINSONA

CHOROBA PARKINSONA

• Jest jednym ze schorzeń degeneracyjnych ośrodkowy układ nerwowy o nieznanej etiologii.

• Głównym procesem patologicznym obserwowanym w jej przebiegu jest postępujące uszkodzenie neuronów dopaminergicznych i spadek stężenia dopaminy w prążkowiu.

• Układ dopaminergiczny połączony jest z innymi układami neuroprzekaźników synapsami zawierającymi Ach, te z kolei wpływają na neurony zawierające GABA lub kwas glutaminowy

• Niedobór dopaminy pociąga za sobą zaburzenia.

OBJAWY CHOROBY PARKINSONA

• wzmożone napięcie mięśniowe

• drżenie kończyn

• akineza - utrudnienie i spowolnienie ruchów mięśni szkieletowych

• maskowatość - upośledzenie mimiki twarzy

• objawy nadczynności układu autonomicznego (pocenie się, ślinotok, łojotok)

Podstawą farmakoterapii choroby Parkinsona jest przywrócenie równowagi między układem dopaminergicznym, a cholinergicznym w strukturach podkomorowych poprzez ich pobudzenie i hamowanie.

PODZIAŁ LEKÓW STOSOWANYCH W LECZENIU CHOROBY PARKINSONA

• LEKI NASILAJĄCE NEUROPRZEKAŹNICTWO DOPAMINOWE (DOPAMINOMIMETYKI)

• LEKI HAMUJĄCE NEUROPRZEKAŹNICTWO ACETYLOCHOLINOWE (CHOLINOLITYKI)

LEKI NASILAJĄCE NEUROPRZEKAŹNICTWO DOPAMINOWE

LEWODOPA, L-DOPA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• prekursor dopaminy

• przenika przez barierę krew-mózg (dopamina nie przenika) i w mózgu ulega dekarboksylacji pod wpływem dekarboksylazy aminokwasów L-aromatycznych do dopaminy

• ze względu na występowanie dekarboksylacji „na obwodzie” skuteczność osiąga po zastosowaniu dużych dawek (ryzyko wystąpienia działań niepożądanych) dlatego podaje się ją z inhibitorami dekarboksylazy aminokwasów L-aromatycznych (Karbidopa, Benserazyd)

• zmniejszają sztywność mięśniową

• w niewielkim stopniu łagodzi drżenie mięśniowe

WSKAZANIA:

• choroba Parkinsona

• parkinsonizm po zapaleniu mózgu

P/WSKAZANIA

• parkinsonizm polekowy (neuroleptyki)

• niewyrównana niewydolność krążenia

• tachykardia

• niewydolność nerek i wątroby

• zaburzenia endokrynologiczne

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• objawy obwodowe

• brak łaknienia

• nudności i wymioty

• spadek ciśnienia tętniczego

• zaburzenia rytmu serca

• objawy ośrodkowe

• ruchy mimowolne, pląsawice

• zaburzenia psychiczne: pobudzenie, lęk, depresja

PREPARATY:

• Lewodopa + Karbidopa

• Nakom

• Pardopa

• Poldomet

• Sinemet

• Duellin

• Lewodopa + Benserazyd

• Madopar

AMANTADYNA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• pobudzają ośrodkowe receptory dopaminowe i ↑ uwalniania dopaminy ze struktur magazynowych

• działa p/wirusowo (wirusy grypy typu A)

• ↓ sztywności mięśniowej

• w niewielkim stopniu łagodzi drżenie mięśni

WSKAZANIA:

• zespół parkinsonowski

• profilaktyka i leczenie we wczesnym stadium zakażenia wirusem grypy typu A

• neuralgia po zakażeniu wirusem herpes zoster (półpasiec)

P/WSKAZANIA

• nadwrażliwość na Amantadynę

• ciąża, laktacja

• niewydolność nerek

• zaburzenia czynności wątroby

• niewydolność krążenia

• padaczka

• psychozy

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• pobudzenie psychomotoryczne

• bezsenność

• omamy

• obrzęki

• bóle i zawroty głowy

• depresja, lęk, psychozy

INTERAKCJE

• potęgują działanie leków p/cholinergicznych

• potęguje działanie L-dopy

• zmniejsza tolerancje alkoholu

PREPARATY:

• Viregyt K

• Amantix

SELEGILINA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• nieodwracalny inhibitor MAO-B

• nie wpływa na aktywację MAO w jelitach (nie hamuje układu tyroniny występującej w pokarmach)

• działa p/drgawkowo, p/padaczkowo

• łagodzi akinezy

• podawana z L-dopą w celu zmniejszenia jej dawkowania

WSKAZANIA:

• choroba Parkinsona

• akinezy występujące po wygaśnięciu działania Lewodopy

P/WSKAZANIA

• zespoły pozapiramidowe

• ciąża, laktacja

• choroba wrzodowa

• zaburzenia rytmu serca

• psychoza

• nadczynność tarczycy

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• pobudzenie

• niepokój

• lęk

• depresja

• dyskinezja

• spadek ciśnienia tętniczego

• nudności

INTERAKCJE

• z lekami p/depresyjnymi pobudzenie, nadciśnienie tętnicze

• Rezerpina, Petydyna

• z pochodnymi fenotiazyny i butyrofenazonu nasilają chorobę Parkinsona

PREPARATY:

• Jumex

• Selenor

• Selerin

• Selgin

• Selgres

• Segan

BROMOKRYPTYNA

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• pobudzenie receptora dopaminergicznego w OUN

• spadek wydzielania prolaktyny

WSKAZANIA:

• hiperpolaktynemia

• choroba lub zespół Parkinsona

P/WSKAZANIA

• nadciśnienie tętnicze

• choroba wieńcowa

• choroba wrzodowa

• zaburzenia psychiczne

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• nudności i wymioty

• bóle i zawroty głowy

• pobudzenie psychomotoryczne

• halucynacje

• dyskinezy

• zaburzenia ze strony układu krążenia

INTERAKCJE

• potęguje działanie depresyjne na OUN, alkoholu, pochodnych fenotiazyny, butyrofenazonu

• potęguje działanie hipotensyjne leków p/nadciśnieniu

PREPARATY:

• Ergolaktyna

• Parlodel

• Bromergon

• Bromocorn

PERGOLID

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• pobudzenie receptora D₂, słabo D₁

WSKAZANIA:

• choroba Parkinsona

PREPARATY:

• Permax

LEKI HAMUJĄCE NEUROPRZEKAŹNICTWO ACETYLOCHOLINOWE

TRÓJHEKSYFENIDYL

WŁAŚCIWOŚCI I DZIAŁANIE

• lek antymuskarynowy

• działanie p/skurczowe na mięśnie gładkie

• ↓sztywności mięśniowej

• łagodzi drżenie mięśni

WSKAZANIA:

• choroba i zespół Parkinsona (parkinsonizm o różnej etiologii i polekowy)

• zespoły depresyjne i ślinotok towarzyszący chorobie Parkinsona

• kurcz szyjny

• dyskinezy

P/WSKAZANIA

• nadwrażliwość na lek

• jaskra

• owrzodzenie rogówki

• przerost gruczołu krokowego

• tachykardia

• ciąża, laktacja

• niewydolność krążenia, wątroby, nerek

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• pobudzenie

• wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

• zawroty głowy

• nudności

PREPARATY:

• Parkopan