CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH NAD PROBLEMATYKĄ ZDROWIA I CHOROBY:

1. zmiany charakteru chorób i przyczyn zgonu

2. dowody znaczenia czynników psychologicznych dla stanu zdrowia (Wzór zachowania A, psychologia zdrowia )

3. współczesna medycyna jako źródło stresu pacjentów

Ad. 3

Czynniki jatrogenne (wywołujące u pacjenta lęk / stres)

Sytuacje jatrogenne:

- deprywacja

( niemożność zaspokojenia potrzeby spowodowana przez czynniki zewnętrzne)

- przeciążenia

(za duże wymagania)

- utrudnienia

(warunki zaburzające normalne funkcjonowanie/czynności człowieka)

- zagrożenia

(związane z możliwością poniesienia straty)

STRES:

- taka zmiana w otoczeniu, która u przeciętnego człowieka wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego i przeszkadza w normalnym toku reagowania

Teoria Lazarusa:

- określona relacja miedzy osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi

Zasoby (wg. Hobfolla)

1. przedmioty (np. mieszkanie)

2. warunki (np.stała praca)

3. zasoby osobiste (np. umiejętności interpersonalne)

4. zasoby energetyczne (np. wiedza, pieniądze)

Ocena pierwotna

relacja oceniana jako: bez znaczenia dla ogólnego dobrostanu, sprzyjająco- pozytywna, stresująca

Choroba w ocenie pierwotnej może być ujmowana jako: krzywda/strata, zagrożenie, wyzwanie.

Ocena wtórna

możliwość podjęcia działania usuwającego przyczyny stresu

(odnosi się zarówno do źródeł stresu, jak i do własnych zasobów)

PSYCHOLOGICZNE UWARUNKOWANIA CHORÓB SOMATYCZNYCH

- Wzór zachowania A

Zaangażowanie jednostki w ciągłą walkę o zdobycie jak największej liczby celów w jak najkrótszym czasie

Silna potrzeba osiągnięć, tendencja do dominacji, agresywność

- Psychologia zdrowia

Salutogeneza - poszukiwanie psychospołecznych uwarunkowań zdrowia

Promocja i ochrona zdrowia

Elementy decydujące o podjęciu decyzji o zmianie szkodliwego nawyku:

- zagrożenie zdrowia jest poważne

- spostrzegane osobiste prawdopodobieństwo powstania choroby jest wysokie

- przekonanie o własnej skuteczności

- podjęta reakcja skutecznie przezwycięża dane zagrożenie