Ć NR-1

JAJA OWADÓW- kształt, barwa, wielkość, forma składania (pojedynczo, w skupieniach) oraz miejsce składowania może służyć jako jedna z cech rozpoznawczych gatunku.

LARWY- stadium rozwojowe owadów różniące się od postaci dojrzałej budową, trybem życia, a często także środowiskiem w jakim żyją.

Typy larw owadów:

I. Larwy polipodialne (wielonogie)- segmentowane ciało, 3 pary odnóży tułowiowych oraz odnóża odwłokowe np. poproch, barczatka sosnówka, rośliniarki.

II. Larwy oligopodialne- segmentowane ciało i 3 pary odnóży tułowiowych np. pędraki, drutowce, biegacze.

III. Larwy apodialne (beznogie)- np. korniki, ryjkowce. Mogą mieć postać larw ecyfalicznych z dobrze wykształconą puszką głowową lub acefalicznych bez wykształconej puszki głowowej.

POCZWARKI- stadium rozwojowe owadów o przeobrażeniu zupełnym, poprzedzające postać dorosłą - imago.

Typy poczwarek:

I. Poczwarka wolna (otwarta)- dobrze widoczne przysadki ciała np. przyszłe odnóża.

II. Poczwarka zamknięta- wszystkie przysadki ciała są zamknięte - niewidoczne.

Formy ochrony poczwarek:

1. Bobówka- pozostawiona ostatnia wylinka ciała larwy z widoczną segmentacją ciała.

2. Kokon- wytwór gruczołów przędnych larwy.

3. Kokolit- wytwór zbudowany przez larwę z elementów znajdujących się w jej zasięgu np. z próchnicy.

BUDOWA POSTACI IMAGINALNYCH:

- głowa- zbudowana jest z 6 segmentów ciała,

- tułów- zbudowany jest z 3 segmentów ciała,

- odwłok- zbudowany jest z 11-12 pozostałych segmentów.

GŁOWA:

1. Czułki: trzonek, zwrotnik (zbudowane z żywych tkanek), biczyk (jest wieloczłonowy i martwy).

Typy czułków:

- szczeciniaste- kolejne człony są coraz węższe np. kózkowate,

- nitkowate- człony są podobnej szerokości np. stonki,

- paciorkowate- człony są zaokrąglone np. bogatkowate,

- piłkowane- część członów posiada wyrostek np. dyląż garbarz,

- grzebieniaste- wyrostki są dłuższe od członów np. kołatki,

- pierzaste- wyrostki są bardzo cienkie i długie np. ćmy,

- buławkowate- np. niektóre chrząszcze.

2. Aparat gębowy- odnóża głowowe przystosowane do pobierania pokarmu. W skład aparatu gębowego typu gryzącego wchodzą:

elementy nieparzyste:

- warga górna,

elementy parzyste:

- warga dolna z dwoma głaszczkami wargowymi,

- para rzuchw- każda żuchwa posiada jeden głaszczek żuchwowy,

- para żuwaczek.

3. Oczy złożone- rodzaj oczu występujący m.in. u owadów. Składają się z wielu pojedynczych omatidiów, z których każdy odbiera tylko wąski wycinek pola widzenia.

Typy oczu złożonych:

- oczy apozycyjne - występują u owadów dziennych.

- oczy superpozycyjne - występują u owadów nocnych.

TUŁÓW:

- przedtułów,

- śródtułów,

- zatułów.

Segment przedtułowia składa się z 3 płytek:

-płytka górna grzbietowa- tergit,

- płytka dolna - sternit,

- płytka boczna - pleuryt.

Do tułowia przymocowane są nogi i skrzydła.

BUDOWA NOGI OWADA:

biodro, krętarz, udo, goleń (zwykle elementy jedno członowe), stopa (zwykle wieloczłonowa u wiekszości owadów zakończona członem pazurkowym).

Typy odnóży:

- skoczne np. pasikoniki, pchły,

- chwytne np. modliszki,

- bieżne np. niektóre chrząszcze,

- grzebne np. turkuć podjadek,

- pływne np. pływak żółtobrzeżek

BUDOWA SKRZYDŁA:

Skrzydła owadów zbudowane są z podwójnej warstwy błonki, rozpiętej na sieci żyłek nadającym błonie kształt i spoistość. Żyłki , czyli sztywne, schitynizowane rureczki, stanowią szkielet delikatnych skrzydeł, służący ich wzmocnieniu.
Opracowano system nazewnictwa żyłek. Wzdłuż skrzydeł przechodzą tzw. żyłki podłużne: żebrowa (ramienna), pod żebrowa (pod ramienna), szprychowa, medialna (środkowa), łokciowa, pachowa i jarzmowa. Wszystkie one, oprócz pierwszej mogą tworzyć dodatkowe odgałęzienia. Obok żyłek podłużnych występują żyłki poprzeczne.

ODWŁOK- ostatnia, trzecia, tylna część ciała owada, połączona z tułowiem, skrywająca we wnętrzu narządy rozrodcze.

TARCZKA- widoczna część śródplecza.

Budowa owada: 1-głowa; 2-przedtułów(pierwszy segment tułowia); 3-śródtułów(drugi segment tułowia); 4-zatułów (trzeci segment tułowia); 5-odwłok; 6-głaszczek wargowy;
7-czułek; 8-oko złożone; 9-goleń nogi przedniej pary;10-pokrywa skrzydłowa;

11-tarczka(scutellum); 12-goleń nogi środkowej pary; 13-skrzydło błoniaste;
14-udo nogi tylnej pary; 15-przetchlinka; 16-ostatni segment odwłoka;

Ć NR-2

CHRĄBOSZCZ MAJOWY- dł. 24-30 mm, występuje dymorfizm płciowy. Kształt wysmukły, barwy jasnobrunatnej, pokrywy z popielatym nalotem. Pygidium łopatkowate dłuższe niż u kasztanowca. Rójka V/VI. Generacja 4-5 letnia. Uszkodzenia dokonują pędraki żerujące na systemach korzeniowych i dorosłe ogryzające liście i pąki drzew liściastych rzadko modrzewia.

CHRĄBOSZCZ KASZTANOWIEC- mniejszy dł. 20-26 mm. Ciemniejszy, pokrywy czerwonobrązowe. Rójka 2 tyg. przed majowym. Generacja często 5-cio letnia. Pygidium krótsze z kulistym zgrubieniem na końcu.

PRZYPŁASZCZEK GRANATEK- wtórny szkodnik So. Kształt łódkowaty, spłaszczony, ciemnogranatowy z metalicznym połyskiem. Dł. 7-12 mm. Żeruje pod korą 30 letnich i starszych So rzadko Św. Rójka od połowy V do końca VIII. Generacja roczna lub 2 letnia. Przepoczwarczenie w korze lub w drewnie.

Chodniki- dobrze widoczne na korze. larwy wgryzają się do kambium gdzie tworzą cienkie rudobrązowe chodniki, z czasem chodniki naruszają łyko i korę, wypełnione są wiórkami i odchodami. Końce chodników larwalnych silnie zagłębione w bielu.

OPIĘTEK DWUKROPKOWY- dł. 9-11 mm. Kształt łódkowaty, barwa metalicznie zielon-kawoniebieska, na pokrywach po 1 białej plamce. Rójka VI-VII. Przepoczwarczenie w korze. Generacja roczna lub 2 letnia. Szkodnik dębów.

Chodniki- na Db wyraźnie odbite w bielu, o poprzecznym przebiegu wokół strzały.

BORÓWKA LŚNIĄCA- monofag świerka. Dł. 8-19 mm. Pokrywy czarne, przedplecze lśniące. Czułki do połowy ciała. Rójka V- IX. Generacja 1-2 letnia.

Chodniki- larwy drążą w łyku drzew iglastych, dość szerokie wyraźnie zaznaczone w bielu wypełnione trocinkami. Pod koniec lata wygryzają w drewnie na gł. 20-40 mm fajkowaty chodnik zakończony kolebką poczwarkową. Imago wydostaje się z drewna owalnymi otworami.

BORÓWKA MATOWA- rójka VI-VIII. Pokrywy brązowe w górnej części rozjaśnione. Przedplecze matowe.

Chodniki- jak u lśniącej z preferencją kory.

SPUSZCZEL DOMOWY- dł. 7-21 mm. Spłaszczony, smolistoczarny, szaro owłosiony. Na przedpleczu dwa lśniące czarne guzy. Czułki krótkie. Rójka VI-VIII. Przepoczwarczenie w drewnie. Generacja 2-7 letnia.

Chodniki- w drewnie iglastym, konstrukcyjnym, przebiegają we wszystkich kierunkach, wypełnione są drobną, pylistą mączką z drewna i odchodów. Cały żer odbywa się w części bielastej. Kolebka poczwarkowa blisko powierzchni drewna.

PAŚNIK PAŁĄCZASTY- walcowaty lekko spłaszczony, na pokrywach żółte przepaski, końce pokryw żółte. Dł. 6-22 mm. Czułki poza połowę ciała. Rójka V-VI. Atakuje głównie Db czasem Bk, Js. Generacja roczna.

Chodniki- owalne o ostrych krawędziach, szerokości 1 cm wypełnione mączką z kory i odchodów. Kolebka poczwarkowa hakowata, zagłębiona w drewnie. Początkowo larwy żerują pod korą a następnie wgryzają się w drewno na gł. 20-50 mm.

ŻERDZIANKA SOSNÓWKA- cylindryczny, czarny z oliwkowoczarnym odcieniem oraz żółtymi plamkami tworzącymi przepaski na pokrywach. W przedniej części tarczka pokryta żółtymi włoskami. Dł. 12-25 mm. Czułki dłuższe od ciała. Rójka VI-VII. Generacja roczna. Wyst. na So rzadziej Św i Md.

Chodniki- larwy wygryzają szerokie, płaskie chodniki w łyku i korze, a pod koniec lata wgryzają się owalnym otworem w drewno drążąc głębokie chodniki i wypychając wiórki na zewnątrz. Na jesieni powstaje hakowata komora poczwarkowa.

SZELINIAK SOSNOWIEC- chrząszcz dł. 7-13,5 mm. Ryjek długości przedplecza, czułki osadzone przed końcem ryjka, u samców w połowie. Ciało czarne lub brunatnoczarne pokryte żółtymi łuseczkami tworzącymi na pokrywach dwie wyraźne poprzeczne przepaski. Rójka koniec IV i VI. Generacja 2 letnia.

Chodniki- larwy żerują na korzeniach ogryzając korę pierwotną w kierunku cieńszego końca. Pod korą wygryzają rynienkowate chodniki wypełnione trocinkami. Po okorowaniu przekrój poprzeczny żerowiska ma kształt gwieździsty. Na młodych pędach imago wygryza placowate rany z których wypływa żywica.

KORNIK DRUKARZ- wtórny szkodnik Św. Dł. 4-5,5 mm. Walcowaty ciemnobrunatny, pokryty rdzawymi szczecinkami. Na ścięciu pokryw 4 ząbki. Powierzchnie ścięcia pokryw matowe o tłustym połysku. Rójka IV-V powtórnie VII-VIII, siostrzana VI. Generacja 2-3 letnia.

Chodniki- samiec wgryza się pod łuski kory lub w jej załamania i drąży komorę godową. Sa-mice (1-3) po kopulacji drążą chodniki macierzyste (2-3) dł. do 15 cm. Chodniki macierzyste słabo naruszają biel. Samice składają jaja do wydrążonych w ściankach chodnika macierzystego po obu jego stronach w tzw. nyżach jajowych. Po 10-14 dniach wylęgają się larwy, które prostopadle do chodnika macierzystego drążą dość krótkie (4-6 cm), szybko się rozszerzające chodniki larwalne, wypełnione brunatną mączką drobniutkich trocinek. Na ich końcu mieszczą się owalne kolebki poczwarkowe, gdzie larwy przepoczwarczają się. Młode chrząszcze żerują (żer uzupełniający) w miejscu wylęgu, drążąc krótkie, nieregularne chodniki lub na gałęziach po wylocie z kolebki.

CETYNIEC WIĘKSZY- cały czarny. Na ścięciu pokryw brak 3 rzędów. Dł. 3-5 mm. Rójka III-V. Generacja roczna.

Chodniki- często wokół otworu wejściowego powstaje charakterystyczny lejek żywiczny. Chodnik macierzysty podłużny dł. 7-12 cm, odchodzący od komory godowej. Od chodnika macierzystego odchodzą na obie strony liczne nyże jajowe a od nich chodniki larwalne. Na powierzchni kory widoczne otwory wentylacyjne.

JESIONOWIEC PSTRY- owalny okryty żółtoszarymi i brunatnymi łuseczkami. Dł. 2,5-3,2 mm Rójka V-VI. Generacja roczna.

Chodniki- macierzyste są dwuramienne, poprzeczne, klamrowate z krótkim chodnikiem wejściowym. Monofag jesionu, żerowisko zakłada na pniach i gałęziach.

DRWALNIK PASKOWANY- ciało walcowate, na pokrywach podłużne jasne i ciemne pasy, pokrywy nagie. Dł. 2,8-3,5 mm. Rójka III/IV. Atakuje drewno Św, Jd, So. Generacja roczna.

Chodniki- wejściowe są krótkie (1-5cm) skierowane w głąb pnia. Chodniki macierzyste przebiega-ją zwykle równolegle do słojów rocznych. Odchodzące od nich krótkie chodniki tworzą charakterystyczną drabinkę. Chodniki ciemno zabarwione za sprawą grzyba którego grzybnią żywią się larwy i chrząszcze drwalnika.

OSNUJA GWIAŹDZISTA- błonkówka. Głowa i tułów czarne z żółtymi plamkami, odwłok spła-szczony czerwonobrunatny z jaśniejszymi bokami. Dł. 11-15 mm. Rójka f. wczesna III/IV, f. późna V/VI. Zasiedla starsze d-stany So Generacja 1-2-3 letnia.

BORECZNIK RUDY- samiec dł. 6-9,5 mm, błyszczącoczarny z czarną plamką na brzegu przednich skrzydeł, spód odwłoka rudy. Samica 7-10,5 mm, rdzawo-żółta, boczne części zatułowia prawie czarne. Rójka VIII. Zasiedla młode So. Generacja roczna.

BORECZNIK SOSNOWIEC- samiec dł. 7-9,5 mm, czarny z brunatnym zakończeniem odwłoka. Samica dł. 7,5-10,5 mm, jasnożółta z brunatną głową, grzbietowa strona tułowia i odwłoka z czarnymi plamkami. Rójka IV/V i VII/VIII. Generacja roczna.

BARCZATKA SOSNÓWKA- samica większa od samca o rozpiętości skrzydeł nawet do 8 cm. Pierwsza para skrzydeł oliwkowo-popielata, druga ruda. Rójka VII. Generacja roczna (2).

POPROCH CETYNIAK- samiec rozp. skrzydeł 3-3,5 cm, czułki podwójnie grzebykowate, skrzydła czekoladowo-brunatne z trójkątnymi, żółtawymi plamkami przy nasadzie. Samica rozp. skrzydeł 3,5-4 cm, czułki szczeciniaste, skrzydła jasno lub ciemnordzawobrunatne z niewyraźnym rysunkiem jednej lub dwóch przepasek. Rójka V-VI. Generacja roczna.

STRZYGONIA CHOINÓWKA- brak dymorfizmu. Rozp. skrzydeł 3-3,5 cm. Pierwsza para skrzydeł rdzawa lub szarozielona z białą plamką kolistą i nerkowatą, druga para jednolita brunatno-szara. Rójka IV.

BRUDNICA MNISZKA- występuje dymorfizm płciowy. Samiec rozp. skrzydeł 3,5-4,5 cm, samica 4,5-5,5 cm. Pierwsza para skrzydeł marmurkowata, druga jednolita jasnoszara. Czułki samic piłkowane, u samców grzebykowate. Rójka VII-VIII. Generacja roczna.

Ć NR-3

OWADY CHRONIONE:

Ważki - 15 gatunków (żagnica zielona),

Chrząszcze - 76 gatunków

Błonkoskrzydłe - 38 gatunków (mrówki i trzmiele).

MODLISZKA ZWYCZAJNA- gatunek owada z rzędu modliszek. Ubarwienie ciała zielone, żółtozielone lub jasnobrunatne. Samce są mniejsze od samic. Samica osiąga 5-7,5 cm, samiec 4-6 cm. Można ją spotkać VIII-X kiedy jest dostatecznie ciepło. W Polsce występuje tylko w części południowej na ciepłych suchych stanowiskach. Jej środowiskiem życia są śródleśne łąki, polany i brzegi lasów. Poluje na inne owady i pająki. Złapaną ofiarę zjada żywcem zaczynając od głowy. Samica składa od 100 do 200 jaj w przylegającym do łodygi rośliny kokonie.

TĘCZNIK LISZKARZ- Dorasta do 2,5-3,5 cm. Przedplecze niebieskie lub czarno niebieskie. Pokrywy skrzydeł są zabarwione szmaragdowo z czerwonozłotym metalicznym połyskiem. Spód ciała granatowy. Owad zasiedla lasy, pola i nieużytki głównie na nizinach. Poluje podczas dnia na dnie lasu oraz drzewach i krzewach na gąsienice, larwy i poczwarki najgroźniejszych owadzich szkodników lasu - brudnicy mniszki, strzygoni choinówki, barczatki sosnówki, poprocha cetyniaka i innych. Chrząszcze wchodzą w VIII na głębokość do 30 cm w glebę na zimowisko. Po 9 m-cach spoczynku opuszczają komory glebowe (V) i nadal żerują. Larwa zjada około 40 sztuk owadów. W V samica składa od 100 do 160 jaj. Drapieżne larwy dorastają do 4 cm długości. Przepoczwarczenie w glebie. Młode chrząszcze pojawiają się już w VII. Aktywny VI/VII. Zimuje kilkakrotnie spędzając większość czasu w ściółce. Zwykle liczniejszy w 2-3 roku gradacji (masowego pojawu) szkodników pierwotnych.

BIEGACZ UROZMAICONY- chrząszcz z rodziny biegaczowatych. Długość 2,5-3 cm. Występuje na terenach górskich i podgórskich, na podmokłych łąkach, w wilgotnych borach, zwłaszcza nad potokami. Często poluje w wodzie na larwy owadów. Owad dorosły może przebywać zanurzony pod wodą przez około 20 minut. Larwy tego biegacza często pływają na powierzchni wody, polując z zanurzoną głową na drobne bezkręgowce.

PACHNICA DĘBOWA- Długość ciała chrząszcza 2,2-3,2 cm. Ubarwienie brunatnoczarne z metalicznym, "tłustym" połyskiem. Pokrywy gładkie z wydatnymi guzami barkowymi i delikatnym punktowaniem. Larwy żyją w spróchniałym drewnie pniaków i dziuplach starych drzew liściastych. Rozwój trwa do 3 lat. Owady doskonałe latają V-VIII w ciągu dnia i wieczorami. Wydzielają ostry zapach piżma i juchtu.

KWIETNICA OKAZAŁA- chrząszcz związany z próchniejącym drewnem. Zasiedla głównie wysoko umieszczone w koronach dębów dziuple. Owad metalicznie zielony o długości ciała 2-4 cm.

JELONEK ROGACZ- samce są większe o dł. 2,5-7,5 cm. Owady dorosłe pojawiają się na wiosnę, roją się o zmierzchu na skraju starych dąbrów i zrębach. Głowa i przedplecze jest czarne. Pokrywy i żuwaczki jasniejsze, kasztanowoczerwonawe. Bułówka grzebykowata, złożona z czterech członów. Pokrywy gęsto punktowane, spód ciała czarny. Larwy rozwijają się w spróchniałym drewnie starych dębów, w którym przebywają do 5 lat. Po wylocie z poczwarek chrząszcze chętnie spijają jako żer uzupełniający soki wyciekające ze skaleczonych pni i zranień gałęzi drzew liściastych. Rójka V-VII. Samice składają jaja w szyjach korzeniowych pniaków dębowych w szczelinach kory. W Polsce gatunek bardzo rzadki, występujący w 80-250-letnich świetlistych, jednogatunkowych dąbrowach.

samiec samica

SPRĘŻYK RDZAWY- drapieżca zasiedlający przyziemne dziuple. Larwy żyją w kokolitach na poczwarkach dużych chrząszczy. Długość ciała 2,5-4 cm, barwy ceglastej czasami z czarnym przedpleczem.

ZGNIOTEK CYNOBROWY I SZKARŁATNY- chrząszcz z rodziny zgniotkowatych. Długość ciała 1-2 cm. Barwa czerwono-szkarłatna. Występuje pod korą drzew liściastych. Zarówno postacie dorosłe jak i larwy mają silnie spłaszczone ciało. Zgniotek odżywia się larwami korników i innych szkodników owadzich.

KONAREK TAJGOWY- chrząszcz o dł. 1-2 cm. Pokrywy i głowa czarne, przedplecze i dwa ostatnie segmenty odwłoka czerwone. W Polsce wyst. w Puszczy Białowieskiej.

PONUREK SCHNEIDERA- chrząszcz wyst. w Puszczy Białowieskiej. Zasiedla głównie martwe drzewa stojące.

BORODZIEJ PRÓCHNIK- jeden z największych przedstawicieli kózkowatych w Polsce . Boczny brzeg przedplecza wyciągnięty w karbowaną listewkę. Czułki długie nie piłkowane, złożone z długich odcinków. Barwa chrząszcza od rdzawobrunatnej do ciemnobrunatnej. Samiec ma przedplecze gładkie, miejscami wygniecione, a jego czułki sięgają do końca ciała. Samica ma przedplecze karbowane, a jej czułki sięgają do połowy ciała. Wielkość 2,5 - 6 cm.

Żeruje na starszych pniach drzew iglastych zwłaszcza sosny. Larwy w drewnie bielastym sosny, rzadziej świerka i jodły.

samiec samica

KOZIORÓG DĘBOSZ- chrząszcz o dł. od 2,5-7 cm. Czułki samca są 1,5 raza dłuższe od ciała, które jest błyszczącoczarne lub ciemnobrunatne. Pokrywy około 3,5 raza dłuższe od przedtułowia, zwężają się ku tyłowi i mają czerwono brunatne lub rude zakończenie. Cała po wierzchnia pokryw jest ziarnkowo-chropowata. Przedplecze pomarszczone, pomiędzy rowkami gładkie, po bokach dwa wyrostki, jeden zakończony kolcem. Postacie dojrzałe spotykane są od połowy V do pierwszych dni IX. Mało ruchliwy opanowuje drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie drzewa, z którego wyleciał. Samice do złożenia jaj wybierają drzewa osłabione, dobrze naświetlone z grubą, spękaną korą. Jaja składane są pojedynczo w szczeliny kory głównie różnych gatunków dębów. Larwy żerują i zimują w korze a następnie wgryzają się w drewno. W Polsce pełen rozwój trwa od 3 do 5 lat.

samiec samica

NADOBNICA ALPEJSKA- najokazalszy i najpiękniejszy chrząszcz z rodziny kózkowatych żyjący w bukowych lasach karpackich Bieszczad i Pienin. Chrząszcz osiąga długość 1,5-4 cm. Szaro niebieskie spłaszczone ciało z pluszowoczarną, biało obrzeżoną plamą na przedpleczu oraz trzema czarnymi plamami na każdej pokrywie. Czułki niebieskie z czarnymi szczoteczkami z włosków na wierzchołku trzeciego do szóstego członu, u samca znacznie dłuższe od ciała. Przedplecze z ostrym wzgórkiem na boku i czarną plamą. Rójka VI-VIII. Chrząszcze nadobnicy spotyka się na pniach drzew, leżaninie i złomach bukowych. Jaja są składane w szpary kory i szczeliny drewna. Larwy żerują w martwym, rozkładającym się drewnie bukowym.

TARANIEC JEDWABISTY- bezskrzydły chrząszcz z rodziny kózkowatych o dł. 1,5-2 cm. Bardzo rzadki w Polsce wyst. w okolicach Sandomierza i na Lubelszczyźnie. Barwa ciała brunatna z białym paskiem wzdłuż szwu pokryw. Na bokach przedplecza ostry kolec. Larwy żyją w glebie i odżywiają się korzeniami traw.

NIEPYLAK APOLLO- motyl o rozpiętości skrzydeł 4-5 cm. Wierzch biały, na skrzydłach tylnych dwie czarne plamy i dwie czerwone plamy z białą źrenicą w czarnej otoczce. Lot powolny, kołyszący, często przechodzący w szybowanie. Motyl odżywia się nektarem kwiatów. Pojawia się w VII-IX. Występuje w Pieninach i Tatrach. Gąsienice żerują od III do VI. Przed przepoczwarczeniem gąsienica buduje bardzo rzadki oprzęd, w którym poczwarka wygląda jak zawieszona w powietrzu.

PAŹ ŻEGLARZ- motyl o rozpiętości skrzydeł 5 cm. Ubarwienie skrzydeł żółte z czarnym deseniem poprzecznych dłuższych i krótszych przepasek. Wzdłuż brzegu zewnętrznego skrzydeł tylnej pary występują cztery jasnoniebieskie, pół księżycowate plamy i u wierzchołka skrzydeł pomarańczowa plama ograniczona od dołu czarną plamą z niebieską źrenicą. Lata od V do VI. Występuje w lasach liściastych, ogrodach oraz obszarach zarośniętych niskimi krzewami. Polifagiczne gąsienice żerują na tarninie, śliwach, gruszach, ponadto na głogach, czeremsze, czarnym bzie, jabłoniach, brzoskwiniach i innych drzewach owocowych. Zimuje poczwarka podobna do zeschłego, zwiniętego liścia tarniny, podwieszona kremastrem i nicią przędzy do gałązek rośliny żywicielskiej. Gatunek ten występuje w środkowej i południowej Polsce z wyjątkiem Tatr, jest częstszy na południu kraju. Lubi zbocza wapienne i suche grzbiety porośnięte tarniną.

SICHRAWA KARPACKA- ciemno ubarwiona kózka, pokryta łuskami w kolorze metalicznoniebieskim. Pokrywy skrzydeł delikatnie punktowane. Długość ok. 1,5 cm. Występuje w Karpatach Wsch. i Zach., w Beskidach Zach., Tatrach i Pieninach. Larwy rozwijają się w starych krzewach wiciokrzewu tatarskiego i czarnego. Postacie doskonałe latają VI-VIII, zasiedlają krzewy wiciokrzewów.

SÓWKA PUSZCZYKÓWKA- motyl o rozpiętości skrzydeł 2-2,5 cm. Przednie skrzydła szarobrunatne z dwiema wąskimi białymi przepaskami. Lot motyla przypada na VI/VII. Zimuje w stadium gąsienicy.

KRASOPANI HERA- motyl o rozpiętości skrzydeł do 5,5 cm. Przednie skrzydła czarne z ukośnymi, biało-żółtymi paskami. Tylne skrzydła pomarańczowo-czerwone z czarnymi plamami. Owady dorosłe występują w VII i VIII. Żywią się nektarem ostów. Gąsienice żywią się roślinami zielonymi. Zimują gąsienice. W Polsce spotykany pojedynczo w górach i na Pogórzu Karpackim.

PIEWIK PODOLSKI- pluskwiak - cykada. Ubarwienie szaroczarne. Skrzydła błoniaste u nasady lekko zaczerwienione o rozpiętości ok. 4 cm.

KRYNICZNIA WILGOTNA

DĄBROWIEC SAMOTNIK

PŁYWAK SZEROKOBRZEŻEK

KRAWIEC GŁOWACZ

ENTOMOLOGIA - ĆWICZENIA

23

---