opracowane pytania na egz kpw


KIERUNKI PEDAGOGIKI WSPÓŁCZESNEJ

(PRÓCZ TEGO MYŚLĘ ŻE WARTO PRZECZYTAĆ JEGO KONSPEKTY - POZDRAWIAM I MIŁEJ NAUKI )

1a) + 2a ) DEFINICJA WYCHOWANIA + PODSTAWOWE WYZNACZNIKI + 1 ROLA NAUCZYCIELA:

Pedagogika analityczno - empiryczna

Wychowanie

rozumiane jako oddziałanie projektowane przez teorię wychowania różną od teorii kształcenia. Wg Herbarta : Głównym celem wychowania jest kształtowanie silnego charakteru a zadaniem człowieka jest ciągłe dążenie do doskonałości. Właściwym człowiekowi światem jest świat duchowy, a ideał wychowania stanowić ma 5 idei praktycznych:

Wyznaczniki

Rola nauczyciela

- wg mnie jak przy behawioryzmie jako iż w konspekcie jest to razem

W tej pedagogice wykształcił się :

Behawioryzm

Wychowanie

( behawioryzm) - kształtowanie warunków wzmacniania pod wpływem których następuje pozyskiwanie nowych nawyków - sposobów zachowania się w określonych sytuacjach.

Wyznaczniki

Rola nauczyciela:

Pedagogika kultury

Wychowanie -

Jest to proces pełnożyciowy (dokonuje się poprzez wszystkie dziedziny, aspekty życia) i całożyciowy (trwa od narodzin do śmierci). Sergiusz Hessen wyróżnia trzy poziomy bytu ludzkiego i odpowiadające im trzy oblicza/poziomy wychowania. Na poziomie bytu biologicznego wychowanie to pielęgnacja i tresura, nauka podstawowych czynności życiowych i opieka. Na poziomie bytu społecznego wychowanie to urabianie, przekazywanie norm społecznych, wzorów zachowań, przygotowanie do życia w społeczeństwie. Na poziomie bytu duchowego wychowanie utożsamiane jest z kształceniem. Kształcenie się osobowości jednostki, prowadzące do jej autonomii, pełni życia i samorealizacji.

Wyznaczniki:

Rola nauczyciela:

Pedagogika hermeneutyczna

Wychowanie

Nauka umiejętności analizowania opisywania, interpretacji a przede wszystkim rozumienia świata. Wychowanie opiera się głównie na nauce  pojmowania swiata, doświadczeń w sposób rozumowy, który jest najważniejszy w zyciu człowieka.  Wychowanie to przygotowanie człowieka do wysilku bycia w swiecie, stawianie na samorozwój, przekaz międzygeneracyjny, osobowa relacja pedagogiczna, kształtowanie duchowości zaangażowania relacja dorosłego człowieka do człowieka dorastającego..

wyznaczniki:

         jest szczegółową teorią interpretacji i rozumienia kategorii form symbolicznych wchodzących w skład jej dziedziny

         m. Heidegger;

         na dziedzinę tą składają się: wykształcenie i wychowanie pojmowane jak działalność percepcyjnie związana z treściami nauczania

         na przedmiot badań pedagogicznych składa się ogół zjawisk pedagogicznych występujących w postaci form symbolicznych, których podstawową cechą jest to, iż są one bezpośrednio obserwowalne oraz poddają się interpretacji

         pedagogika ta zajmuje się zjawiskami bezpośrednio nieobserwowalnymi posiadającymi dla podmiotu określoną wartość

         dopiero z wartości (sensu) może wynikać treść (znaczenie). To z kolei może być przedstawione w postaci sygnału: symbol -----> wartość -----> treść -----> sygnał 

         sfera wartości to przede wszystkim sfera zjawisk nieobserwowalnych gdyż wartości mają charakter symboliczny - główne zainteresowanie pedagogiki hermeneutycznej.

         Rozumienie jako istotowy wymiar bytowania człowieka w świecie

         Podejście do tekstów kulturowych jako szyfrów, zawierających nie tylko świadectwo o ich genezie ale tez prawdę egzystencjalną

         Traktowanie życią i rozumienia w kategoriach otwartych i procesualnych

         Pośredni charakter rozumienia

         Krytyka uniwersalnych u absolutnych interpretacji

Rola nauczyciela

Mamy samorozumienie jako podstawe kształcenia.

Zadaniem szkoły jest przede wszystkim refleksyjne przepracowywanie doświadczeń egzystencjalnych. Zadaniem szkoły jest natomiast refleksja nad przekazami, świadectwami czy relacjami dotyczącymi różnych sposobów doświadczania rzeczywistości. Innymi słowy, w procesie kształcenia ogólnego w szkole uczniowie nie tyle doświadczają rzeczywistości bezpośrednio, lecz przede wszystkim pośrednio, poprzez analizę opisów doświadczeń. Poprzez refleksję są w stanie zapośredniczać różnego rodzaju doświadczenia i tworzyć własny ich ogląd, także ogląd krytyczny. Z tego też względu rolą kształcenia ogólnego w szkole jest nie tyle wychodzenie od bezpośrednich doświadczeń, te często zdobywa człowiek bez potrzeby uczestniczenia w wychowaniu, ile przede wszystkim umożliwianie przeżywania rzeczywistości w medium refleksji.

Pedagogika fenomenologiczna

Wychowanie

nauczanie rozumienia fonemów ( podstaw) otaczającego nas świata, doświadczenia rzeczywistosci takiej jaka jest naprawde, pomaga zrozumiec świata i pomaga w zdobyciu umiejętności  opisywania otaczających nas zjewisk, rzeczy doświadczeń w ich podstawie. Wychowanie to relacja miedzy podmiotem działającym a podmiotem doznającym, doświadczanie swiata, pytanie o sens zjawisk, ujmowanie tego co nieredukowalne w danym fenomenie, adekwatne i niewyobcowane. 

Wyznaczniki :

         Twórcą jest E. Husserl

         Odwołuję się do doświadczeń zmysłowo - rzeczowych i przedmiotowych

         Mówi o „powrocie do rzeczy samej”

         Doświadczenie stanowi całościowe przeżycie obejmuje zarówno zmysły i rozum, uczucia i wolę

         Jedyną stałą i niepodzielną jednostkę stanowi dusza, jest ona wypełniona wyobrażeniem,

         Stosowanie „redukcji fenomenologicznej” - chwilowe zawieszenie ważności tego, co transcendentalne, celem opisanie elementarnych postaci danego zjawiska

         Odpowiedz na pytania „ co tak naprawdę widzimy i doświadczamy?”, jaki jest dany fragment rzeczywistości w swej podstawowej postaci?”

         Opiera swoje dociekania na specyficznie rozumiany, materiale empirycznym

         Punktem wyjścia analizy wychowania jest doświadczenie świata życia codziennego

         Opis rzeczywistości wychowawczej dotyczy związanych z nią zjawisk, sensów, znaczeń i wartości zanim zostaną zinterpretowane przy pomocy już istniejących poglądów

ROLA NAUCZYCIELA

Badanie rzeczywistości wychowawczej? (cos w konspekcie było, ogólnie nie ma nic!)

 

Pedagogika egzystencjalno - dialogiczna

Wychowanie

Dialog uwarunkowany autentycznością prowadzący do spotkania, którego wynikiem jest życiowe zaangażowanie. Jest co całokształt sposobów i procesów pomagających istocie ludzkiej urzeczywistnić swoje człowieczeństwo. Powinna zaniknąć bariera pomiędzy wychowawcą a wychowankiem, ponieważ obaj bez względu na różnice weku maja taka sama godność, a relacją ich łączącą jest dialog i odpowiedzialność. Wychowanie ludzi przez ludzi oznacza wybór świata w działaniu za pośrednictwem osoby i w niej samej. Siły świata, których potrzebuje uczeń dla tworzenia siebie samego, wychowawca musi odkryć w świecie oraz wychowywać siebie samego, aby być ich nosicielem

 

Wyznaczniki:

  1. Antysystemowość - sprzeciw wobec Tworzenia całościowych i systemowych opisów rzeczywistości

  2. Jednostkowość i indywidualizm - koncentruje się na tym co jednostkowe, indywidualne i niepowtarzalne

  3. Irracjonalizm - nie neguje istnienia racjonalnych aspektów rzeczywistości, ale podkreślę też znaczenie tego co irracjonalne i nieprzeniknione

  4. Odpowiedzialność - wzywa do przejęcia odpowiedzialności za samo rozumienie i sposoby bytowania w świecie

  5. Autentyczność - dążenie do ujawnienie róznego rodzaju masek i zafałszowań, nadanie egzystencji waloru autentyczności

Rola nauczyciela

- znika bariera pomiędzy wychowawcą a wychowankiem. Obaj, niezależnie od wieku, są obdarzeni taką samą godnością, a relacją ich łączącą jest dialog i odpowiedzialność. W takim ujęciu wychowawca ma nie tyle wyższy status, ile ponosi większą odpowiedzialność.

- Pedagodzy o orientacji egzystencjalnej opowiadają się za modelem edukacji (lekcji) otwartej, w której postępuje się metodycznie i korzysta z opisanych przez dydaktykę form i metod pracy, ale zarazem uznaje się, że metodyczność (uogólniająca) nie może zakłócać osobowych relacji, stanowiących o istocie procesu wychowania. W tym sensie zadaniem nauczyciela jest tworzenie sytuacji, w których uczeń może dać wyraz subiektywnym odczuciom i sądom, a w konsekwencji budować własne człowieczeństwo.

Pedagogika personalistyczna

Wychowanie

Swoiste przebudzanie człowieka jako osoby. Owo przebudzanie nie dokonuje się w samotności lecz podczas spotkania os bób nauczyciela i ucznia, którym przysługuje ta sama godność etyczna. Urzeczywistnianie odpowiedzialności człowieka za człowieka, powołanie, zaangażowanie, odkrywanie człowieczeństwa w człowieku - wychowanku, zdominowanie jego zwierzęcości; proces rozwoju osobowego, uzdalnianie wychowanka, sposoby i procesy które istocie ludzkiej pomagają i pozwalają odnaleźć się w swoim człowieczeństwie

Wyznaczniki:

Rola nauczyciela:

Pedagogika pajdocentryczna

Wychowanie -

Wspieranie ucznia w jego jednostkowym rozwoju, powinno służyć rozwojowy jednostki z uwzględnieniem znaczenia wspólnoty; cechy nowego wychowania zawierają: wybór odpowiedniego środowiska dla szkoły, konieczność poznania cech indywidualnych dziecka i jego predyspozycji, tworzenie szkoły na miarę dziecka, współpracę szkoły z rodziną oraz tworzenie więzi pomiędzy szkoła a środowiskiem pozaszkolnym, selekcje uczniów nie według kryteriów materialnych, lecz psychologiczno rozwojowych, uwzględniających ich uzdolnienia i zainteresowania, dominację kwestii wychowawczych nad transferem wiedzy, naukę opartą na aktywności dziecka, ich samodzielności i twórczości, wspieranie samorządności dziecięcej, wspieranie wychowania estetycznego i molarnego w jego powiązaniach z codziennością, promowanie koedukacji.

Wyznaczniki:

Rola nauczyciela

- procesy edukacyjne powinny uwzględniać właściwości psychiczne, indywidualne potrzeby, zainteresowania i zróżnicowania dziecka

-wspieranie dziecka w jego jednostkowym rozwoju,

-ważna jest własna aktywność dziecka a nie narzucana z zewnątrz nie można mu narzucać swojego dorosłego toku myślenie

-wspieranie samorządności dziecięcej,

-poznanie i nauczanie dokonuje się w wyniku samodzielnej eksploracji świata (przez ucznia) za pomocą poszukiwania, eksperymentowania

-nie wolno przeszkadzać ani narzucać się wychowankowi, należy stworzyć mu odpowiednie warunki emocjonalno-duchowe i materialne

Pedagogika pragmatyzmu

Wychowanie

WG PARKERA: samodzielne uczenie się dzieci z uwzględnieniem ich naturalnych skłonności i form aktywności, dystansująć się od zwyczajowo przyjmowanych wyznaczników szkoły tradycyjnej - stosowania kar, podziału zajeć na przedmioty, tradycyjnego oceniania.

-Wg DEWEYa: uczeń jest fenomenem biologicznymi społecznym, zyje w środowisku naturalnym i sapołecznym, jest aktywną jednostką, kierujacą się indywidualnymi dążeniami i nieustannie wchodzącą w interakcje ze środowiskiem. Konieczne jest wiec przyswojenie uczniowi umiejętności radzenia sobie z rzeczywistością. Jesat to proces społeczny a szkoła jest postacią życia społecznego, w której zespolone SA wszystkie czynniki owego życia. Dlatego wychowanie jest przede wszystkim swoistym procesem życiowym , a nie przygotowaniem do przyszłego życia. Szkoła musi być zakorzeniona w żuciu doświadczanym przez człowieka.

Wyznaczniki:

ROLA NAUCZYCIELA

Jeśli zakłada pajdocentryzm - tak jak w pajdocentryzmie

NOWE WYCHOWANIE =PEDAGOGIKA REFORMY (EUROPA) - PROGRESYWIZM PEDAGOGICZNY = PRAGMATYZM (USA)

Pedagogika krytyczna

Wychowanie

Stanowi obiektywnie symboliczną przemoc jako narzucenie przez arbitralną władzę arbitralności kulturowej. Wychowanie człowieka nie jest możliwe bez kształtowania odpowiednich struktur społecznych

Wyznaczniki:

Rola nauczyciela:

-nauczyciel to trans formatywny intelektualista, odpowiedzialny za konstrukcję i rekonstrukcję porządku społecznego, dopomagający uczniom w takiej interpretacji świata, która umożliwia jego zmiany w kierunku społecznej emancypacji samostanowienia

-wzajemna komunikacja, samostanowienie, równa relacja między człowiekiem a człowiekiem, trzeba być w niej sobą fair

Pedagogika międzykulturowa

Wychowanie (LEPIEJ PRZEJŚC DO DEFINICJI NIŻEJ + WYZNACZNIKI?

Rola nauczyciela:

umożliwienie ludziom nabycia umiejętności i gotowości do wolnych od uprzedzeń spotkań, między osobami różnej narodowości, organizowanie wymian, spotkań dzieci i młodzieży z różnych krajów.

2a) Definicje wychowania w ...

1.PEDAGOGICE ANALITYCZNO-EMPIRYCZNEJ

0x01 graphic
wychowanie to kształtowanie warunków wzmacniania, pod wpływem których następuje pozyskiwanie nowych nawyków-sposobów zachowania się w określonych sytuacjach

0x01 graphic
wychowawca staje się technologiem, o którego kwalifikacjach decyduje instrumentalna (odnosząca się do przedmiotu) wiedza i umiejętności

0x01 graphic
nauczanie i wychowanie jest procesem warunkowania i modelowania zachowań

0x01 graphic
w relacjach wychowawczych nie jest konieczne uwzględnianie wewnętrznych doświadczeń dziecka

0x01 graphic
dziecko w procesie nauczania traktowane jest jak naukowiec, który podejmuje decyzje w wyniku obiektywnego rozpoznania sytuacji

0x01 graphic
nauczyciel i uczeń kierują się w swoim działaniu na osiągniecie wymiernego efektu (nauczanie ma charakter operacjonalizowalny i weryfikowalny)

0x01 graphic
techniczne podejście do nauczania i wychowania (nieskuteczne w tym sensie, że nauczycieli i uczniów podporządkowuje się metodzie warunkowania, skłaniając ich do weryfikowania zgodności z pożądanym modelem)

0x01 graphic
„nauczanie to kształtowanie warunków wzmacniania, pod wpływem których następuje uczenie się” (B.F.Skiner)

2.PEDAGOGICE KULTURY

0x01 graphic
wychowanie pojmowane jako proces kształtowania osobowości w oparciu o dobra kultury

0x01 graphic
wychowanie oparte na przeżywaniu i interpretacji kultury, które zmierza do rozumienia i kształtowania człowieka-jednostkowego bytu

0x01 graphic
rola nauczyciela postrzegana w kategoriach odpowiedzialności za pozyskiwane przez ucznia sposoby samorozumienia

0x01 graphic
samokształcenie wymaga zaangażowanej obecności nauczyciela („Podstawą wychowania jest zaangażowana relacja dorosłego człowieka do człowieka dorastającego” H.Nohl)

0x01 graphic
nauczyciel ma być nie tylko obiektywnym „informatorem”, ale również „interpretatorem” rzeczywistości, potrafiącym jednocześnie ujawniać swoje subiektywne wartości i przekonania

0x01 graphic
celem kształcenia jest dążenie do autonomii i pełni osobowości

0x01 graphic
rola kształcenia jest prowadzenie człowieka w kierunku autonomii i pełni życiowej, co nie jest możliwe bez pozyskania określonego samorozumienia

0x01 graphic
edukacja powinna stać się sztuka interpretacji życia

0x01 graphic
nauczanie rozumienia (= samorozumienia)

0x01 graphic
wychowanie jako przyswajanie kulturowo dobrych sensów i wartości

0x01 graphic
podstawowym zadaniem systemu edukacyjnego jest kształcenie jednostki poprzez jej spotkanie z obiektywnymi dobrami kultury

3.PEDAGOGICE HERMENEUTYCZNEJ

0x01 graphic
edukacja przyczynia się do bardziej całościowego i spójnego postrzegania siebie i świata

0x01 graphic
kształcenie oparte na doświadczeniu zapośredniczonym w refleksji- hermeneutyka doświadczenia

0x01 graphic
wysiłek samorozumienia staje się podstawową powinnością człowieka, a jego wsparcie podstawowym zadaniem kształcenia

0x01 graphic
proces dydaktyczny powinien być tak kształtowany, aby dawał uczniowi szansę egzystencjalnego rozumienia rzeczywistości

0x01 graphic
edukacja zorientowana na wspieranie ucznia w procesie pozyskiwania nowych postaci samorozumienia, a w konsekwencji także bytowania w świecie

0x01 graphic
w edukacji ogólnej nie chodzi tylko o mówienie o fenomenach egzystencjalnych, np. o sprawiedliwości, przemijaniu, męstwie, miłości, lęku, itp. ale również o ich przezywanie

0x01 graphic
rolą kształcenia jest umożliwienie uczniowi zdobywania nie tylko wiedzy, lecz również tych doświadczeń, które mają znaczenie edukacyjne

0x01 graphic
droga rozwoju jednostki wiedzie poprzez doświadczanie rzeczywistości

0x01 graphic
najważniejszym źródłem doświadczeń bezpośrednich jest „samo życie”- doświadczenie przez jednostkę konkretnych treści we własnej praktyce życia codziennego

4.PEDAGOGICE FENOMENOLOGICZNEJ

0x01 graphic
jej zadaniem jest opis rzeczywistości wychowawczej, jak się jawi w swych elementarnych postaciach w horyzontach doświadczeń wychowanka, wychowawcy i badającego jej pedagoga

0x01 graphic
opis rzeczywistości dotyczy związanych z nią zjawisk, sensów, znaczeń i wartości zanim zostaną zinterpretowane przy pomocy już istniejących poglądów bądź teorii

5.PEDAGOGICE EGZYSTENCJALNO-DIALOGICZNEJ

0x01 graphic
dialog jako podstawowa relacja wychowawcza

0x01 graphic
wychowanie jako urzeczywistnianie człowieczeństwa

0x01 graphic
wychowanie jako dialog uwarunkowany autentycznością prowadzący do spotkania, którego wynikiem jest życiowe zaangażowanie

0x01 graphic
podstawowe egzystencjalne kategorie pedagogiczne: autentyczność, zaangażowanie, dialog, spotkanie

0x01 graphic
punktem odniesienia staje się, nie tyle wzorzec społeczny, ile realizacja własnego człowieczeństwa, potwierdzanego w dokonywaniu autentycznych wyborów

0x01 graphic
dzięki pojęciu człowieczeństwa zanika bariera pomiędzy wychowawcą a wychowankiem, obaj, niezależnie od wieku, są obdarzeni taką samą godnością, a relacją ich łączącą jest dialog i odpowiedzialność (wg.Tarnowskiego)

0x01 graphic
w takim ujęciu wychowawca ma nie tyle wyższy status ile ponosi większą odpowiedzialność

0x01 graphic
dowartościowanie subiektywności i jednostkowości

0x01 graphic
projektowanie własnej egzystencji, odrzucenie „masek”, wyjście poza potoczność

0x01 graphic
istotnym momentem samopoznania jest swoista autoanaliza, dialog i spotkanie-w tym sensie wychowanie egzystencjalne, mimo że jest skoncentrowane na tym co jednostkowe, nie popada w indywidualizm

6.PEDAGOGICE PERSONALISTYCZNEJ

0x01 graphic
wychowanie jako urzeczywistnianie osoby ludzkiej

0x01 graphic
przebudzenie człowieka jako osoby, dokonujące się w spotkaniu osób nauczyciela i ucznia, którym przysługuje ta sama godność etyczna

7.PEDAGOGICE PAJDOCENTRYCZNEJ

0x01 graphic
pedagogika antyautorytarna

0x01 graphic
dziecko powinno stać się podmiotem procesów edukacyjnych, w których należy uwzględniać właściwości psychiczne, indywidualne potrzeby, zainteresowania i zróżnicowania dziecka, odwoływać się do jego aktywności, dawać mu szansę twórczego działania

0x01 graphic
wspieranie ucznia w jego jednostkowym rozwoju

0x01 graphic
wychowanie „do życia i przez życie”

0x01 graphic
pozwalanie dziecku na samodzielną eksplorację świata - poszukiwanie, eksperymentowanie i odkrywanie

0x01 graphic
służba rozwojowi jednostki z uwzględnieniem znaczenia wspólnoty

0x01 graphic
uznanie podmiotowości dziecka

0x01 graphic
dominacja kwestii wychowawczych nad przekazywaniem wiedzy

0x01 graphic
wspieranie samodzielności dzieci

8.PEDAGOGICE PRAGMATYZMU I NEOPRAGMATYZMU

0x01 graphic
celem wychowania jest rozwój tj. taka rekonstrukcja doświadczeń, dzięki której uzyskuje się kontrolę nad następnymi doświadczeniami

0x01 graphic
uczeń powinien uczyć się wykorzystując metodę eksperymentalnego badania do odkrywania, analizowania i weryfikowania przekonań i wartości

0x01 graphic
nauczyciel staje się osobą wspomagającą proces dydaktyczny, zamiast kontrolować sytuację nauczania, pełni rolę przewodnika

0x01 graphic
uczeń - aktywna jednostka, kierująca się indywidualnymi dążeniami i nieustannie wchodząca w interakcje ze środowiskiem

0x01 graphic
owe interakcje są źródłem problemów, które powstają, gdy jednostka dąży do zaspokojenia swoich potrzeb, dlatego konieczne jest przyswojenie uczniowi umiejętności radzenia sobie z rzeczywistością (problemami)

0x01 graphic
optymizm wychowawczy

9.PEDAGOGICE KRYTYCZNEJ

0x01 graphic
„wychowanie stanowi obiektywnie symboliczną przemoc jako narzucenie przez arbitralną władzę arbitralności kulturowej” (P.Bourdien)

0x01 graphic
„nauczyciel to transformatywny intelektualista odpowiedzialny za konstrukcję i rekonstrukcję porządku społecznego, dopomagający uczniom w takiej interpretacji świata, która umożliwia jego zmianę w kierunku społecznej emancypacji (uwolnienie od wszystkiego, co przestarzałe, równouprawnienie) i sprawiedliwości” (H.Giroux)

0x01 graphic
podstawowym celem edukacji jest kształtowanie kompetencji komunikacyjnych

0x01 graphic
celem kształcenia „jest uzdolnienie ucznia do kompetentnego włączenia się w proces komunikacji odnośnie struktur sensu i norm w danym społeczeństwie”,

10.PEDAGOGICE MIĘDZYKULTUROWEJ

0x01 graphic
„Przez edukację międzykulturową należy rozumieć proces oświatowo-wychowawczy, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych - od subkultur we własnej społeczności począwszy aż po kultury odległych przestrzennie społeczeństw - oraz przygotowanie do dialogowych interakcji z przedstawicielami innych kultur... Ideą przewodnią edukacji międzykulturowej nie jest budowanie jednej, zunifikowanej kultury globalnej, ani też przejmowanie cudzej kultury kosztem własnej. Wręcz przeciwnie. Poprzez wnikanie w istotę innych kultur - ich paradygmaty, symbole, instytucje, wzory zachowań - i porównywanie ich z własnym zasobem kulturowym, edukacja taka prowadzić ma do podniesienia na wyższy poziom procesu pozyskiwania własnej tożsamości kulturowej.” (D.Markowska)

0x01 graphic
kształcenie ukierunkowane na zachowanie otwartości na pogranicza (wieloetniczność, wielonarodowość, wieloreligijność, wielokulturowość pogranicza)

0x01 graphic
kształcenie ukierunkowane na integracje migrantów

0x01 graphic
kształcenie ukierunkowane na integrację europejską

0x01 graphic
edukacja międzykulturowa poprzez edukację kulturalną

0x01 graphic
edukacja międzykulturowa poprzez nauczanie języków obcych

0x01 graphic
główne cele edukacji międzykulturowej:

- kształtowanie tożsamości otwartej

2) Teoria a praktyka wychowania

Teoria ma za zadanie uświadamiać praktykę. Nie wyklucza to istnienia teoria czy praktyki bez wzajemnych powiązań. Jednak trzeba pamiętać, że pedagogika jako nauka musi być teorią praktyki wychowania, czyli zadaniem głównym teorii jest uświadamianie praktyki wychowania. Teoria bowiem ma uświadomić wychowawcom różne aspekty praktyki, czynniki ją warunkujące oraz związane z nią sensy i wartości. Dzięki teorii wychowawcy mogą realizować praktykę w sposób bardziej świadomy. Uświadamianie to polega na uzasadnieniu, opisaniu, zrozumieniu, wyjaśnieniu (itp.) praktyki wychowania. Mówiąc krótko - zadaniem pedagogiki jako nauki jest opracowanie teorii, która opisuje, umożliwia zrozumienie, wyjaśnia i interpretuje ideologiczno-krytycznie rzeczywistość wychowawczą.

3) Sposoby uprawiania pedagogiki


Jak podaje Stanisław Palka „pedagogika jest nauką o wychowaniu, kształceniu i samokształceniu człowieka w ciągu jego całego życia.” W skład tej bardzo obszernej dziedziny wchodzą między innymi:
1) wychowywanie i kształcenie - czyli oddziaływania bezpośrednie lub pośrednie człowieka na człowieka w ciągu całego życia
2) samokształtowanie, samowychowanie, samodoskonalenie człowieka- czyli działania skierowane na samego siebie w ciągu całego życia.

Powyższe zadania realizowane są bądź to w sposób intencjonalny, w jakimś sensie zamierzony, bądź raczej przypadkowy, realizowany bez wyraźnej świadomości skutków wychowawczych i kształcących, co socjologia nazywa „procesem socjalizacji”, czyli najprościej mówiąc uczeniem się ról społecznych.

Z racji swojej obszerności działania pedagogika jest dziedziną interdyscyplinarną, czyli taką, która czerpie z doświadczeń i wiedzy innych dyscyplin naukowych .Dużym źródłem wiedzy, które jest niezbędne w pedagogice są psychologia rozwojowa, socjologia, medycyna. Szczególne zastosowanie z psychologii rozwojowej ma koncepcja Eriksona, dotycząca kolejnych stadiów psychospołecznego rozwoju człowieka.


Jak już wcześniej wspomniałam wychowanie, kształcenie i samokształcenie są podstawowymi składnikami tej dziedziny. Dlatego też chciałabym przytoczyć definicję tych trzech jakże podstawowych pojęć w pedagogice. Wychowanie obejmuje zestrój działań służących kształtowaniu osobowości człowieka i wspomaganiu rozwoju tej osobowości. Kształcenie obejmuje opanowywanie wiadomości i umiejętności, rozwijanie zdolności poznawczych, rozwijanie zainteresowań, przygotowywanie do samokształcenia, formowanie postaw poznawczych. Ma więc znaczenie zarówno „nauczające”, jak i „wychowujące”. Samokształtowanie ma wymiar samodzielnej aktywności wychowawczej (samowychowanie) i kształcącej(samokształcenie) skierowanej na samego siebie w celu pełnego rozwoju osobowości.
W nowocześnie podejmowanych procesach wychowania, kształcenia i samokształtowania człowieka duże znaczenie mają takie wyróżniki, jak np. podmiotowość (nauczycieli, uczniów), partnerstwo (nauczycieli uczniów, wychowawców i wychowanków), postawa twórcza i twórcza aktywność, samodzielność poznawcza, demokracja, tolerancja, a zarazem to wszystko ma ogromne znaczenie dla badań pedagogicznych. Bogactwo składników powoduje, że obok podstawowych dyscyplin pedagogicznych, kreują się także nowe dyscypliny pochodne, wyłaniane przez specyficzne kryteria, o różnym stopniu zasięgu poznawczego.

Pośród różnych ujęć redukujących, porządkujących, można wyróżnić dwa główne, zwracając uwagę na ich metodologiczne konteksty. Są to:
1. koncepcję pedagogiki jako nauki empiryczno-analitycznej i jako nauki humanistycznej
2. koncepcję pedagogiki teoretycznie zorientowanej i pedagogiki praktycznie zorientowanej

Co ciekawe koncepcje te nie wykluczają się, a wręcz przeciwnie, w znacznym stopniu są zbieżne, uzupełniając się wzajemnie, zachowując przy tym swój specyficzny charakter, co będę chciała ukazać w dalszej części mojej pracy.

1. Pedagogika jako empiryczno -analityczna i nauka humanistyczna
Pedagogika przez znaczną część teoretyków zaliczana jest do nauk, których metodologia wzorowana jest na naukach przyrodniczych i społecznych i w których wykorzystywany jest pozytywistyczny model badawczy. Badania empiryczne w pedagogice mają aspekt teoretyczny i praktyczny. Aspekt teoretyczny jest związany z opisem i wyjaśnieniem faktów, zjawisk i procesów pedagogicznych bez włączenia czynności oceniania. W trakcie tych badań stawiane są hipotezy, które są weryfikowane lub falsyfikowane. Efektem tych badań są prawidłowości i formułowane prawa: deterministyczne i korelacyjne, jednoznacznei statystyczne. Aspekt praktyczny powiązany jest z projektowaniem określonych stanów rzeczy w dziedzinie zjawisk i procesów pedagogicznych i ocenianiem funkcjonowania tych projektów.
Inni teoretycy zaliczają pedagogikę do grona nauk humanistycznych. Gdzie ściśle nawiązuje się do filozofii, teorii socjologicznych, do psychologii humanistycznej, do filozofii. Jednak jednym z podstawowych wyróżników metodologicznych pedagogiki humanistycznej jest prowadzenie w jej obrębie pedagogicznych badań jakościowych. Charakterystycznymi cechami tych badań są: przyjęcie kategorii poznawczych, którymi są „rozumienie” i „interpretacja”, przyjmowanie niematematycznych procedur analitycznych i odrzucenie pomiaru, holistyczne podejście badawcze, ujmowanie rzeczywistości z punktu widzenia osoby badanej, wprowadzenie oceniania, elastyczne i otwarte sposoby zbierania danych. Typowymi metodami badań jakościowych są: obserwacja uczestnicząca, wywiad swobodny ,jakościowa analiza treści dokumentów osobistych i wytworów.
Wg Stanisława Palki oba te sposoby uprawiania pedagogikii prowadzenia badań są niezbędne i równoprawne. Decyduje o tym natura badanych faktów i zjawisk pedagogicznych.

2. Pedagogika jako nauka teoretycznie i nauka praktycznie zorientowana
Jeżeli przyjmiemy jako kryterium intencję badawczą osób uprawiających pedagogikę, można wyróżnić pedagogikę teoretycznie zorientowaną i pedagogikę praktycznie zorientowaną. Intencje badawcze pierwszej z nich są ukierunkowane na poznanie naukowe, na budowanie systemu teoretycznej wiedzy pedagogicznej i teorii. Ta pierwsza, czyli wiedza pedagogiczna, dotyczy właściwości uzyskiwanych wyników badań, ich cech, odkrywanych prawidłowości, ich sytemu ogólności i możliwości generalizacji. Ta druga zaś, czyli teoria pedagogiczna, jest zbiorem praw odnoszących się do dziedziny pedagogiki i pełniących funkcję wyjaśniającą.
Intencja badaczy z nurtu praktycznie zorientowanej jest służenie praktyce pedagogicznej, czynienie starań zmierzających do jej przekształcania. Realizują to, uogólniając wyniki badań praktyki pedagogicznej, czynienie starań zmierzających do jej przekształcenia. Szczególną rolę w tym nurcie odgrywają próby eksperymentalne i badania innowacyjne. W tym nurcie mieszczą się badania empiryczne, badania związane z tzw. Technologią pedagogiczną, służące określaniu treści, metod, form, środków skutecznej realizacji określonych celów dydaktycznych i wychowawczych oraz określaniu uwarunkowań tej skuteczności. Do tego nurtu można zaliczyć także orientację naukową, którą zwykło się nazywać pedagogiką krytyczną. Wiedza zdobywana w tej pedagogice ma charakter innowacyjny, oświeceniowy i emancypacyjny, a więc ściśle praktyczny, zaś badania mają u podstaw pewną akceptowaną przez badacza aksjologię.

4) PARADYGMATY W PEDAGOGIKACH - konspekt jest cały temu poświęcony :

paradygmaty teoretyczne w pedagogice. Paradygmat jest to postać teorii, która dostarcza modelowych rozwiązań określonej grupie ludzi uprawiających daną dyscyplinę naukową (Thomas Kuhn).

Nie istnieje jedna klasyfikacja kierunków pedagogicznych. Uwzględniając wielość koncepcji pedagogicznych, wyróżnia się niekiedy w zakresie pedagogiki teoretycznej trzy paradygmaty badań i myślenia o wychowaniu: paradygmat analityczno-empiryczny, paradygmat humanistyczny i filozoficzny, paradygmat krytyczny.

Paradygmat analityczno-empiryczny:

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter empiryczny, możliwie obiektywny, wyjaśniający rzeczywistość wychowawczą poprzez ujawnianie jednostkowych czynników ją warunkujących;

*czynniki muszą mieć charakter mierzalny, zwłaszcza kwantytatywny, i w tym sensie w ich badaniu preferuje się podejście empiryczne, głównie o charakterze ilościowym;

*w badaniach ogranicza się bądź wręcz nie uwzględnia tych czynników, które nie podlegają operacjonalizacji, a w konsekwencji kontroli i pomiarowi (co dotyczy zwłaszcza kulturowego, ideologicznego, psychoanalitycznego czy duchowego aspektu edukacji);

*w badaniach przyjmuje się prymat części nad całością;

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter nienormatywny;

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter prakseologiczny - identyfikacja zależności pomiędzy analizowanymi zmiennymi służy nie tylko wyjaśnieniu rzeczywistości wychowawczej (wiedza teoretyczna), lecz również jej projektowaniu, kontroli i ewaluacji (wiedza stosowana, prakseologiczna).

Paradygmat humanistyczny i filozoficzny:

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter filozoficzny, ujawniając przesłanki wychowania i pedagogiki o charakterze ontologicznym (dotyczącym struktury bytowej), aksjologicznym (dotyczącym wartości i wartościowań) i teoriopoznawczym (dotyczącym możliwości poznania, jego warunków i rodzajów w procesie edukacji i pedagogice);

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter fenomenologiczny, umożliwiając opis rzeczywistości wychowawczej;

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter hermeneutyczny, umożliwiając rozumienie rzeczywistości wychowawczej;

*badania fenomenologiczne i hermeneutyczne uznaje się, przynajmniej w części, za badania empiryczne o charakterze jakościowym;

*w badaniach przyjmuje się prymat całości nad częścią;

*w badaniach uwzględnia się szeroki kontekst kulturowo-społeczny, pozytywnie wartościując znaczenie tradycji;

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter normatywny;

*relacja teorii pedagogicznej do praktyki ma nie tyle wymiar prakseologiczny, ile przede wszystkim etyczny, dotyczący odpowiedzialności teorii za praktykę wychowania.

Paradygmat krytyczny:

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter krytyczny, przede wszystkim w zakresie krytyki ideologicznego wymiaru edukacji i pedagogiki oraz ich ukrytych uwarunkowań;

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter filozoficzny, ujawniając przesłanki wychowania i pedagogiki o charakterze ontologicznym (dotyczącym struktury bytowej), aksjologicznym (dotyczącym wartości i wartościowań) i teoriopoznawczym (dotyczącym możliwości poznania, jego warunków i rodzajów w procesie edukacji i pedagogice);

*twierdzenia pedagogiki powinny mieć charakter empiryczny, ze szczególnym naciskiem na interpretacyjne badania jakościowe;

*w badaniach uwzględnia się szeroki kontekst społeczno-polityczny, krytycznie analizując rolę tradycji oraz głosząc zależność wychowania w skali „mikro” od kształtu struktur społecznych;

*relacja teorii pedagogicznej do praktyki ma nie tyle wymiar prakseologiczny, ile przede wszystkim etyczny, dotyczący odpowiedzialności teorii za praktykę wychowania.

5) Podstawowe kategorie metodologiczne

Do podstawowych kategorii metodologicznych pedagogiki należą: opis, uzasadnienie, zrozumienie, wyjaśnienie, interpretacja ideologiczno-krytyczna. Pojęcia opisu, uzasadnienia, rozumienia ,wyjaśnienia i interpretacji krytycznej nie można ujmować potocznie lecz właśnie w kategoriach metodologicznych, odnosząc się do sporów początku XX wieku dotyczących statusu pedagogiki. Z perspektywy dzisiejszej teoria pedagogiczna ma rzeczywistość wychowawczą uzasadniać, opisywać, rozumieć , wyjaśnić i zinterpretować ideologiczno-krytycznie.

Uzasadnienie polega na sformułowaniu filozoficznych, epistemologicznych i aksjologicznych przesłanek rzeczywistości wychowawczej.

Opis polega na ukazaniu rzeczywistości wychowawczej, jak jawi się w swej elementarnej postaci tzn. przed jej zinterpretowaniem, w horyzoncie doświadczenia wychowanka, wychowawcy i badającego ją pedagoga (podejście fenomenologiczne).

Rozumienie polega na ukazaniu wewnętrznych sensów i wartości organizujących całościowe postaci życia duchowego i ich kulturowe obiektywizacje(podejście hermeneutyczne).

Wyjaśnienie polega na rekonstrukcji zasad określających daną rzeczywistość wychowawczą na podstawie analizy określonych czynników empirycznych ją warunkujących bądź różnicujących(podejście analityczno - empiryczne).

Interpretacja ideologiczno-krytyczna polega na identyfikacji ukrytych form dominacji na poziomie symbolicznym , przeciwstawiających się upodmiotowieniu jednostek i grup społecznych(podejście krytyczne).

KONKLUZJA: podstawowym zadaniem pedagogiki jako nauki jest opracowywanie teorii, która opisuje, umożliwia zrozumienie, wyjaśnia i interpretuje rzeczywistość wychowawczą.

6) Rodzaje warunkowania i ich znaczenie pedagogiczne

W pedagogice analityczno - empirycznej wyróżnia się 2 rodzaje warunkowań :

-klasyczne- wytwarzanie reakcji na bodziec pierwotnie obojętny, tj warunkowy,

przez skojarzenie go z bodźcem bezwarunkowym, wywołującym te reakcję

-instrumentalne- wytwarzanie nowych reakcji bądź modyfikowanie istniejących za pomocą techniki wzmocnienia, czyli nagradzania zachowań pożądanych i karania niepożądanych

Jako że zachowanie jednostki, według behawiorystów, zależy od wyuczonych nawyków(utrwalonych skojarzeń między bodźcami a reakcjami)człowiek może się ich nauczyć tylko na drodze albo warunkowania klasycznego albo instrumentalnego.

W pedagogice znajduje to odbicie w definicjach nauczania, które jest “ kształtowaniem warunków wzmacniania, pod wpływem których następuje uczenie się” czy wychowania ( “ kształtowania warunków wzmacniania, pod wpływem których następuje pozyskiwanie nowych nawyków =sposobów zachowania się w określonych sytuacjach” ).

7) teorie curricularne

Teorie curricularne (curriculum = przebieg) analizują przebieg procesu kształcenia z uwzględnieniem taksonomii celów kształcenia, ich empirycznej operacjonalizacji, a tym samym możliwości pomiaru stopnia ich realizacji, oraz bodźców wzmacniających (np. czynników motywacyjnych). Jako takie były krytyką i alternatywą wobec tradycyjnych ujęć dydaktycznych redukujących teorię kształcenia w gruncie rzeczy do teorii treści kształcenia, koncentrujących się na kryteriach doboru treści i ich wykładni. Mówiąc o transferze dydaktycznym koncepcje tradycyjne w gruncie rzeczy ograniczały się do prezentacji tychże treści. Tymczasem sama prezentacja treści, w opinii zwolenników teorii curricularnych, nie jest nauczaniem. Co najwyżej zakłada ona możliwość samodzielnego uczenia się przez uczniów.

8) Szkoła jako miejsce inżynierii społecznej

Utopiści (Robert Owen, Charles Fourier, Étienne Cabet) w edukacji widzieli szansę na stworzenie swego ideału społeczeństwa. Zwolennicy inżynierii społecznej opowiadali się za zaszczepieniem pozytywnego stosunku do planowania oraz przekształceniem mentalności. Szerzeniu idei komunitariańskich służyć miała edukacja zespołowa przez działanie. Jako przeciwnicy więzi rodzinnych i zwolennicy poglądu o wrodzonej dobroci człowieka głosili potrzebę bardzo wczesnego oddziaływania grupy na jednostkę w duchu osłabiania lojalności rodzinnej i kształtowania poczucia więzi ze wspólnotą społeczną. W sferze metod sprzeciwiali się werbalizmowi.

9) Pedagogika kultury jako nauka humanistyczna.

pedagogika kultury = pedagogika ludzkiej duchowości

nauki humanistyczne = nauki o ludzkiej duchowości = nauki o duchu = geisteswissenschaften

Pedagogika kultury jako nauka humanistyczna to nauka dążąca do rozumienia rzeczywistości. Twórcą myśli był W. Dilthey, który dokonał antynaturalistycznego zwrotu w naukach humanistycznych, podkreślając, że metodologia nauk humanistycznych nie może odwzorowywać metodologii nauk przyrodniczych. Dlatego należy wytworzyć własną metodologię. Punktem wyjścia stał się cały człowiek, całość życia i całość doświadczenia ludzkiego. Człowieka nie można redukować do jakiegoś jednego aspektu np. biologicznego, społecznego, itp.; wszystkie wymiary życia kumulują się w szeroko pojętej duchowości. Dilthey postawił tezę: życia duchowego człowieka nie można naukowo wyjaśnić, lecz tylko rozumieć. W powyższej tezie zawarty jest zwrot od nauk przyrodniczych (dążących do wyjaśniania rzeczywistości ) ku naukom humanistycznym (dążącym do rozumienia rzeczywistości ). Ujęcie humanistyczne jest alternatywą wobec pedagogiki i psychologii uprawianych wg wzorów metodologicznych nauk przyrodoznawczych, określanych mianem psychologii czy pedagogiki elementów( E. Spranger). Czymś innym jest badanie procesów psychicznych rozłożonych na elementy składowe, a czymś innym ich analiza jako pewnych całości, zorganizowanych wokół sensów i wartości. Podejście humanistyczne z reguły nie sprowadza się do rozbioru danego zjawiska na czynniki pierwsze i ich analizy, lecz pozostaje na poziomie bardziej ogólnym i traktuje wewnętrzne procesy w kategoriach sensownej całości, która wyznacza dane zjawisko i dzięki której zjawisko to poprzez rozpoznanie sensu otrzymuje znaczenie. Suma elementów i elementarnych wyjaśnień nie sprowadza się bowiem do całościowych postaci życia duchowego i ich rozumienia. Analiza elementów nie jest podstawą rozumienia całości. Nauki humanistyczne nie polegają na wyjaśnianiu rzeczywistości poprzez rekonstrukcję rządzących nią praw, lecz na jej rozumieniu- wglądzie i ujawnieniu (identyfikacji ) sensów zaszyfrowanych w przejawach życia- w zobiektywizowanych wytworach kulturowych. Przedmiot badań ma charakter obiektywny (badamy ducha/duchowość na podstawie konkretnych, obiektywnych wytworów kulturowych) a procedura badawcza może mieć charakter powtarzalny.

„Dana nauka przynależy do nauk humanistycznych jedynie wtedy, gdy jej przedmiot jest nam dostępny w takim postępowaniu, które opiera się na wzajemnym związku życia, ekspresji i rozumienia”.

10) Rozumienie jako kategoria metodologiczna

metodologia - nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej. Metodologia zajmuje się zagadnieniami teoriopoznawczymi związanymi z rozwojem danej nauki.

rozumienie - (wg. Diltheya) - proces w którym życie duchowe może być poznane ze zmysłowo danych ekspresji samego siebie.

rozumienie - wgląd i ujawnienie (identyfikacja) sensów zaszyfrowanych w przejawach życia - w zobiektywizowanych przejawach kultury(dobra kulturowe poszerzają świadomość człowieka , wprowadzają go w świat wartości i kreują nowe rozumienie życia a tym samym kształtują jego osobowość tj. w interpretacji dóbr kulturowych tkwi klucz do poznania człowieka)

11) Rozumienie - kategoria dydaktyczna w empiryzmie i hermeneutyce

EMPIRYZM (inaczej: teorie curricularne; pedagogika analityczno-empiryczna)

Rozumienie jest formą posługiwania się wiedzą. Dodatkowo klasyfikuje się do poznawczych celów kształcenia. Jest jedną z kompetencji, obok zapamiętania, zastosowania (niekiedy analizy, syntezy i oceny).

0x08 graphic
0x01 graphic