ROZDZIAŁ VIII

TOPOGRAFIA 12 GŁÓWNYCH MERIDIANÓW ORAZ NAJWAŻNIEJSZYCH MERIDIANÓW CU­DOWNYCH I PUNKTÓW Z NIMI ZWIĄZANYCH. WŁAŚCIWOŚCI TERAPEUTYCZNE NAJWAŻ­NIEJSZYCH PUNKTÓW AKUPUNKTURY

Warunkiem opanowania zasad wykonywania akupunktury jest biegła znajomość topografii meridianów i punktów biologicznie aktywnych z nimi związanych.

Przebiegu meridianów i umiejscowienia poszczególnych punktów biologicznie aktywnych można nauczyć się zarówno z tablic anatomi­cznych, opracowanych przez uczonych chińskich, jak i też z modeli (fantomów) ciała ludzkiego z tworzywa sztucznego z naniesionymi południkami oraz punktami. Te ostatnie jako trójwymiarowe są niezastąpione, gdyż pozwalają na dokładne prześledzenie przebiegu meridianów oraz układu przestrzennego wszystkich kanałów energe­tycznych i ich wzajemnego stosunku.

Ryciny 21, 22, 23 przedstawiają modele (manekiny) człowieka naturalnej wielkości z naniesionymi meridianami i punktami akty­wnymi biologicznie widziane od przodu, od tyłu i z profilu. Modele te służą do nauki lekarzom uczestniczącym w kursach akupunktury organizowanych przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomo­wego.

Rycina 21. Model człowieka naturalnej wielkości z naniesionymi meridianami widziany od przodu.

Rycina 22. Model człowieka naturalnej wielkości z naniesionymi meridianami wi­dziany od tyłu.

Rycina 23. Model człowieka naturalnej wielkości z naniesio­nymi meridianami widziany z profilu.

1. Meridian płuca (P)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Zhong-fu (Płuco 1)

Punkt zgodności tylnej — Feishu (Pęcherz mo­czowy 13)

Czas najwyższej aktywności — godz. 3°°-5⁰⁰ Meridian płuca formuje się we wnętrzu ciała ludzkiego, tuż pod przeponą i stamtąd zmierza w dół do jelita grubego, następnie zawraca, docho­dzi do żołądka i okolicy wpustu, a następnie biegnie przez otwór przepony do płuc, a więc do narządu z nim związanego. Stamtąd wzdłuż tcha­wicy przedostaje się do krtani, a następnie kieru­jąc się w dół i do boku wychodzi z klatki piersiowej poniżej obwodowego końca obojczyka w miejscu punktu Zhongfu (Płuco 1). Spod obojczyka przechodzi na kończynę górną i bieg­nie na bocznej powierzchni ramienia do dołu łokciowego po stronie zewnętrznej ścięgna mięś­nia dwugłowego. Stamtąd biegnie na dłoniowej powierzchni przedramienia w kierunku tętnicy promieniowej nadgarstka i dalej poprzez kłąb na kciuk kończąc się w punkcie Shaoshang (Płuco 11) tuż obok przyśrodkowego kąta paznokcia.

Z punktu Lieque (Płuco 7) umiejscowionego 1¹/2 cuna* powyżej stawu nadgarstkowego odchodzi gałązka, która biegnie na grzbiecie dłoni w kierunku palca wskazującego łącząc się z punk­tem Hegu (Jelito grube 4). Na tym meridianie znajduje się 11 punktów (rycina 24).

* cun — miara indywidualna, właściwa dla każdego pacjenta, równa szerokości l paznokciowego człona jego kciuka.

Rycina 24. Topografia meridianu płuca i przynależnych do niego punktów biologicz­nie aktywnych. I wg współczesnych źródeł. II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Zhongfu (Płuco 1) — punkt zgodności przedniej (alarmowy),

2. Chize (Płuco 5) — punkt uspokajający (dyspersyjny, sedatywny), Kongzui (Płuco 6) — punkt Xi (kluczowy),

3. Lieque (Płuco 7) — punkt Lo i kardynalny dla meridianu: Główny Regulator Przedni (Jenn Mo),

4. Taiyuan (Płuco 9) — punkt tonizujący i źródłowy, zawiadujący układem naczyniowym,

5. Shaoshang (Płuco 11).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Zhongfu (Płuco 1), punkt usytuowany w miejscu oddalonym o 6 cunów od linii środkowej ciała i o l cun poniżej dolnego brzegu obojczyka.

Wskazania do nakłuwania: dychawica oskrzelowa, duszność, ka­szel, uczucie ciężaru i pełności w klatce piersiowej, ból barku.

2. Chize (Płuco 5), punkt umiejscowiony w zgięciu łokciowym po promieniowej stronie ścięgna mięśnia dwugłowego. Wskazania do nakłuwania: dychawica oskrzelowa w fazie ostrej, kaszel, krwioplucie, zapalenie gardła, nerwice reaktywne. Kongzui (Płuco 6), punkt umiejscowiony na dłoniowej powierzchni przedramienia na linii łączącej punkty Chize (Płuco 5) oraz Taiyuan (Płuco 9), 5 cunów poniżej pierwszego z nich. Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa w fazie ostrej, krwioplucie, bóle w obrębie stawu łokciowego.

3. Lieque (Płuco 7), punkt umiejscowiony 1¹/2 cuna powyżej stawu nadgarstka na kości promieniowej nad wyrostkiem rylcowatym. Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, bóle głowy, porażenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego.

4. Taiyuan (Płuco 9), punkt umiejscowiony w fałdzie dłoniowym nadgarstka po stronie promieniowej.

Wskazania do nakłuwania: astma oskrzelowa przewlekła, kaszel, krwioplucie, podciśnienie tętnicze, nerwica depresyjna. Shaoshang (Płuco 11), punkt umiejscowiony na promieniowej stronie kciuka w odległości 3 mm od kąta paznokcia po stronie promieniowej w kierunku dośrodkowym i do wewnątrz. Wskazania do nakłucia: utrata przytomności, omdlenie, zapalenie migdałków, gardła, krtani i śluzówki jamy ustnej, kaszel, bóle głowy i jąkanie się.

2. Meridian jelita grubego (J.G.)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Tianshu (Żołądek 25)

Punkt zgodności tylnej — Dachangshu (Pęcherz moczowy 25)

Czas najwyższej aktywności — godz. 5°°-7⁰⁰.

Meridian zaczyna się u podstawy paznokcia palca wskazującego po stronie promieniowej, biegnie po drugiej kości śródręcza, przechodzi przez zagłębienie tabakierki anatomicznej (między ścięgnami prostowników palucha długiego i krótkiego) na przedramię dążąc na jego przednio-bocznej powierzchni do zgięcia łokciowego. Po wstąpieniu

Rycina 25. Topografia meridianu jelita grubego i przynależnych do niego punktów

biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih

Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

na ramię biegnie na jego bocznej powierzchni do wyrostka barkowe­go (acromion), a następnie zbacza w stronę kręgosłupa do 7-go kręgu szyjnego do punktu Dazhui (Główny Regulator Tylny 14), skąd wraca do przodu do dołu nadobojczykowego. Tutaj dzieli się na dwie gałązki. Jedna z nich przenika do płuc i poprzez przeponę do jelita grubego, którym zarządza. Druga gałązka wstępuje natomiast na szyję, dochodzi do policzka, górnej wargi i kończy się w punkcie Yinxiang (Jelito grube 20) w bruździe nosowo-wargowej w połowie wysokości skrzydełka nosa po drugiej stronie. Przechodząc przez policzek oddaje gałązkę do szczęki dolnej. Na tym meridianie znajduje się 20 punktów (rycina 25).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Shangyang (Jelito grube 1),

2. Erjian (Jelito grube 2) — punkt uspokajający (sedatywny),

3. Hegu (Jelito grube 4) — punkt źródłowy,

4. Pianli (Jelito grube 6) — punkt Lo (przepustowy),

5. Wenliu (Jelito grube 7) — punkt Xi (kluczowy),

6. Quchi (Jelito grube 11) — punkt stymulacyjny,

7. Binao (Jelito grube 14),

8. Jianyu (Jelito grube 15),

9. Jugu (Jelito grube 16),

10. Neck-Futu (Jelito grube 18),

11. Yingxiang (Jelito grube 20).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Shangyang (Jelito grube 1), punkt umiejscowiony na promieno­wej powierzchni palca wskazującego u podstawy paznokcia w odległości 3 mm od kąta paznokcia w kierunku dośrodkowym i do wewnątrz.Wskazania do nakłuwania: zapalenie migdałków, gardła i krtani, ból głowy (zwłaszcza czoła), ból zębów szczęki dolnej, stany zapalne zatok szczękowych, utrata przytomności i zapaść. 2. Erjian (Jelito grube 2), punkt umiejscowiony u podstawy palca wskazującego, nieco dystalnie od stawu śródręczno-palcowego po stronie dłoniowej.Wskazania do nakłuwania: wzdęcia brzucha, zaparcie stolcaspastyczne, zapalenie migdałków, zapalenie krtani, ból zębów,choroby gorączkowe.3. Hegu (Jelito grube 4), punkt umiejscowiony w połowie drugiej kości śródręcza po stronie promieniowej, w najwyższym punkcie mięśnia przy przywiedzionym kciuku do wskaziciela. Jest to najczęściej nakłuwany punkt. Ma on działanie ogólnie wzmacnia­jące, odtruwające, antynerwicowe, przeciwzapalne, immunolo­giczne i przeciwbólowe.Wskazania do nakłuwania: bóle głowy, bóle zęba, zapalenie migdałków i gardła, choroby gorączkowe, kolka jelitowa, zapar­cie stolca, biegunka, porażenie nerwu twarzowego, krwawienie z nosa, choroby skórne, dychawica oskrzelowa, neurastenia, nałóg palenia papierosów.4. Pianli (Jelito grube 6), punkt umiejscowiony na powierzchni przednio-bocznej przedramienia, w odległości 3 cunów w kie­runku dośrodkowym od tabakierki anatomicznej na linii łączącej punkty Yangxi (Jelito grube 5) i Quchi (Jelito grube 11). Wskazania do nakłuwania: krwawienie z nosa, zapalenie migdał-ków podniebiennych i krtani, ból zębów, zaparcie stolca, niedo-słuch, zaburzenia wzrokowe.5. Wenliu (Jelito grube 7), punkt umiejscowiony na powierzchni przednio-bocznej przedramienia, w odległości 5 cunów w kie­runku dośrodkowym od tabakierki anatomicznej na linii łączącej punkty Yangxi (Jelito grube 5) i Quchi (Jelito grube 11). Wskazania do nakłuwania: bóle głowy, obrzęk twarzy, zapalenie gardła, zapalenie przyusznicy i kolka jelitowa.6. Quchi (Jelito grube 11), punkt umiejscowiony na powierzchni przednio-bocznej przedramｭienia w zagłębieniu powyżej nasady kości promieniowej w odległości l cm od fałdu łokciowego w kierunku dystalnym.

Wskazania do nakłuwania: nadciśnienie tętnicze, choroby skóry, choroby nosa, gardła i zatok szczękowych, choroby gorączkowe,

ogólne wyczerpanie. Jest to ważny punkt laryngologiczny.

7. Binao (Jelito grube 14), punkt umiejscowiony na bocznej po­wierzchni ramienia tuż nad przyczepem mięśnia naramiennego do kości ramieniowej.

Wskazania do nakłuwania: ból barku i ramienia, kręcz szyi, dysfunkcja stawu barkowego.

8. Jianyu (Jelito grube 15), punkt umiejscowiony na powierzchni bocznej górnej części ramienia nieco ku dołowi i do przodu od wyrostka barkowego w przednim dołku fałdu, który się pojawia przy uniesionym do poziomu ramieniu.

Wskazania do nakłuwania: ból barku i ramienia oraz niedowład mięśni górnej kończyny.

9. Jugu (Jelito grube 16), punkt umiejscowiony w zagłębieniu między końcem barkowym obojczyka oraz grzebieniem łopatki. Wskazania do nakłuwania: ból barku, niedowład górnej kończy­ny, nerwice u dzieci.

10. Neck-Futu (Jelito grube 18), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni szyi, na wysokości jabłka Adama (chrząstki tarczo­wej), w odległości 3 cunów od linii środkowej przedniej. Wskazania do nakłuwań: bóle gardła, ostry nieżyt strun głoso­wych, zaburzenia połykania.

11. Yinxiang (Jelito grube 20), punkt umiejscowiony w fałdzie nosowo-wargowym w połowie wysokości skrzydełek nosa. Wskazania do nakłuwań: ostry i przewlekły nieżyt nosa, zanik węchu (anosmia), krwawienia z nosa, duszność, dychawica oskrzelowa.

3. Meridian żołądka (Ż)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Zhongwan (Główny Regulator Przedni 12)

Punkt zgodności tylnej — Weishu (Pęcherz moczowy 21)

Czas najwyższej aktywności — godz. 7°°-9⁰⁰

Formuje się w miejscu przejścia skrzydełka nosa w bruzdę nosową, skąd biegnie po bocznej powierzchni nosa do wewnętrznego kąta oka, gdzie łączy się z meridianem pęcherza moczowego w punkcie Jingming (Pęcherz moczowy 1), a stamtąd schodzi do punktu Chengąi (Żołądek 1) tuż powyżej dolnej krawędzi oczodołu w linii pionowej przechodzącej przez środek źrenicy i zstępuje do zębów szczęki górnej. Następnie okrąża wargi i łączy się z meridianem żołądka strony przeciwnej w punkcie Główny Regulator Przedni 24 (Chengjiang). Z kolei biegnie on wzdłuż szczęki dolnej ku tyłowi, a w miejscu kąta tej szczęki skręca ku górze i przed małżowiną uszną kieruje się do punktu Touwei (Żołądek 8), umiejscowionego ^l/₂ cuna powyżej przedniej linii włosów na czole w pobliżu kąta włosów w odległości 4¹/2 cuna od Głównego Regulatora Przedniego (Tou Mo). Od kąta żuchwy meridian biegnie wzdłuż gardła do dołu nadoboj-czykowego, gdzie dzieli się na dwie gałęzie. Jedna wchodzi w głąb klatki piersiowej i dociera do przepony i żołądka, a stamtąd do śledziony, skąd schodzi do pachwiny i łączy się z punktem Qichong (Żołądek 30). Druga gałąź zbiega po przedniej powierzchni klatki piersiowej i brzucha do pachwiny, gdzie łączy się z gałęzią głęboką. Z punktu Qichong (Żołądek 30) meridian schodzi na kończynę dolną i biegnie po przedniej powierzchni uda ku dołowi, a później po przednio-bocznej powierzchni podudzia do grzbietu stopy i kończy się w punkcie Lidui (Żołądek 45) umiejscowionym na grzbiecie drugiego palca po stronie zewnętrznej tuż obok zewnętrznego kąta nasady paznokcia. Od punktu Zusanli (Żołądek 36) na podudziu odchodzi dodatkowa gałązka, która dochodzi do bocznej strony trzeciego palca. Druga gałązka odchodzi od punktu Chongyang (Żołądek 42) na grzbiecie stopy i biegnie do punktu Yinbai (Śledzio-

na 1) umiejscowionego u podstawy paznokcia po stronie przyśrodko-wej. Meridian posiada 45 punktów (rycina 26).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Sibai (Żołądek 2),

2. Nose-Juliao (Żołądek 3),

3. Dicang (Żołądek 4),

4. Jiache (Żołądek 6),

5. Xiaguan (Żołądek 7),

6. Touwei (Żołądek 8),

7. Renying (Żołądek 9),

8. Kufang (Żołądek 14),

9. Liangmen (Żołądek 21),

10. Tianshu (Żołądek 25) punkt zgodności przedniej (alarmowy) jelita grubego

11. Guilai (Żołądek 29),

12. Qichong (Żołądek 30),

13. Lianąuiu (Żołądek 34), punkt Xi (kluczowy),

14. Dubi (Żołądek 35),

15. Zusanli (Żołądek 36), uniwersalny punkt terapeutyczny, zwany wielkim lekarzem,

16. Shangjuxu (Żołądek 37),

17. Xiajuxu (Żołądek 39),

18. Fenglong (Żołądek 40), punkt Lo (przepustowy),

19. Jiexi (Żołądek 41), punkt tonizujący,

20. Chongyang (Żołądek 42), punkt źródłowy,

21. Neiting (Żołądek 44),

22. Lidui (Żołądek 45), punkt uspokajający (sedatywny).

Topografia punktów i ich własności terapeutyczne

1. Sibai (Żołądek 2), punkt umiejscowiony 0,8 cuna poniżej dolnej krawędzi kostnej oczodołu, w linii pionowej przechodzącej przez źrenicę oka na wysokości zagłębienia podoczodołowego. Wskazania do nakłuwań porażenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego, opadnięcie powieki górnej, tiki powiek, choroby oczu i spojówek.

2. Nose-Juliao (Żołądek 3), punkt umiejscowiony na przedniej powierzchni policzka, na linii pionowej przechodzącej przez źrenicę i na wysokości skrzydełek nosa. Wskazania do nakłuwań: porażenie nerwu twarzowego, nerwoból

nerwu trójdzielnego, krwawienie z nosa, zapalenie zatoki szczę­kowej i ból zębów.

3. Dicang (Żołądek 4), punkt umiejscowiony na przedniej powierz­chni policzka na linii pionowej przechodzącej przez środek źrenicy oka, około l cm na zewnątrz od kąta ust. Wskazania do nakłuwali: porażenie nerwu twarzowego, nerwo­ból nerwu trójdzielnego, ślinotok, ból zębów, zaburzenia mowy.

4. Jiache (Żołądek 6), punkt umiejscowiony ¹/₂ cuna powyżej i nieco ku przodowi od dolnego brzegu kąta żuchwy, na uwypukleniu mięśnia żuchwy przy zaciśniętej szczęce. Wskazania do nakłuwali: porażenie nerwu twarzowego, obrzęk policzka, bóle zębów, szczękościsk, świnka.

5. Xiaguan (Żołądek 7), punkt umiejscowiony w zagłębieniu poni­żej łuku jarzmowego, ku przodowi od wyrostka kłykciowego żuchwy.

Wskazania do nakłuwania: głuchota, szum w uszach, zapalenie ucha środkowego, porażenie nerwu twarzowego, ból zębów szczęki górnej i zapalenie stawu żuchwowego.

6. Touwei (Żołądek 8), punkt umiejscowiony około 1 ¹/2 cm ku tyłowi od kąta przedniej granicy włosów w odległości 4¹/2 cuna od meridianiu głównego regulatora przedniego. Wskazania do nakłuwań: bóle głowy, bóle gałek ocznych, zakłócenia wzroku, łzawienie i zawroty głowy.

7. Renying (Żołądek 9), punkt umiejscowiony na przednio-bocznej powierzchni szyi, na przednim brzegu mięśnia mostkowo--sutkowo-obojczykowego, na poziomie szczytu jabłka Adama, na przednim brzegu tętnicy szyjnej wspólnej. Tzw. punkt śpiewaków. Wskazania do nakłuwań: zapalenie krtani, zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, dychawica oskrzelowa i afazja (niemożność wyrażania pojęć słowami).

8. Kufang (Żołądek 14), punkt umiejscowiony na przedniej po­wierzchni klatki piersiowej, w pierwszej przestrzeni międzyże­browej, w linii środkowo-obojczykowej.

Wskazania do nakłuwań: ból w klatce piersiowej, nerwoból międzyżebrowy, kaszel i nerwica reaktywna.

9. Liangmen (Żołądek 21), punkt umiejscowiony w nadbrzuszu w odległości 2 cunów od meridianu Głównego Regulatora Przed­niego i 4 cuny powyżej pępka.

Wskazania do nakłuwań: bóle żołądka, kolka żołądkowa, kolka jelitowa, nudności i wymioty, brak łaknienia, zaburzenia dyspeptyczne, wodobrzusze.

10. Tianshu (Żołądek 25), punkt umiejscowiony na przedniej po­wierzchni brzucha w odległości 2 cunów od pępka i na poziomie pępka.

Wskazania do nakłuwań: biegunka, zaparcia, wzdęcia jelit, wodobrzusze, wymioty oraz ostry i przewlekły nieżyt żołądka.

11. Guilai (Żołądek 29), punkt umiejscowiony na podbrzuszu w odległości 4 cunów poniżej pępka i 2 cuny w bok od meridianu Głównego Regulatora Przedniego.

Wskazania do nakłuwań: brak miesiączki, kolka jelitowa, zapale-nie najądrza lub jajników.

12. Qichong (Żołądek 30), punkt umiejscowiony w dolnej części podbrzusza, na górnym brzegu kości łonowej, w odległości 2 cunów od meridianu Głównego Regulatora Przedniego.

Wskazania do nakłuwań: wzdęcia brzucha, zaparcia, zmiany zapalne jajników, impotencja, dyspepsja.

13. Lianquiu (Żołądek 34), punkt umiejscowiony na dolnej części uda, na bocznej powierzchni, w odległości 2 cunów ponad kątem górno-bocznym rzepki.

Wskazania do nakłuwań: ból i obrzęk kolana, bóle żołądka, dyspepsja i niedowład mięśni kończyny dolnej.

14. Dubi (Żołądek 35), punkt umiejscowiony w zagłębieniu poniżej dolnego brzegu rzepki i na bocznym brzegu więzadła rzepki. Wskazania do nakłuwań: ból kolana, ostry stan zapalny stawu kolanowego.

15. Zusanli (Żołądek 36), punkt umiejscowiony w górnej części podudzia, 3 cuny poniżej dolnego brzegu rzepki i punktu Dubi oraz ³/₄ cuna na zewnątrz od grzebienia kości piszczelowej. Punkt ten bywa nazywany punktem trzech wiosek, pogody ducha, a także wielkim lekarzem.

Wskazania do nakłuwań: bóle żołądka, wymioty, dyspepsja, czkawka, nieżyt żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastni­cy, choroby przewodu pokarmowego, ból głowy, nerwice, nad­ciśnienie tętnicze, bezsenność, zawroty głowy, padaczka, zabu­rzenia ruchowe i czuciowe kończyn dolnych. Jest to punkt ogólnie wzmacniający, tonizujący i regenerujący.

16. Shangjuxu (Żołądek 37), punkt umiejscowiony w górnym odcin­ku podudzia, w odległości 3 cunów ku dołowi od punktu Zusanli i ³/₄ cuna w bok od grzebienia kości piszczelowej. Wskazania do nakłuwań: bóle brzucha, wzdęcia jelit, biegunka ostra i przewlekła, dyspepsja, choroby żołądka i jelit.

17. Xiajuxu (Żołądek 39), punkt umiejscowiony w połowie podudzia w odległości 6 cunów ku dołowi od punktu Zusanli i % cuna bocznie od grzebienia kości piszczelowej. Wskazania do nakłuwań: ból w podbrzuszu, nieżyt żołądka i jelit, zaparcia, wzdęcia, zaburzenia ruchowe i czuciowe kończyn dolnych i wypadanie włosów.

18. Fenglong (Żołądek 40), punkt umiejscowiony w połowie wyso­kości podudzia w odległości 5 cunów ku dołowi od punktu Zusanli i 1 ¹/₂ cuna na zewnątrz od grzebienia kości piszczelowej. Wskazania do nakłuwań: bóle brzucha, zaburzenia trawienia i niestrawność, zaburzenia czuciowe i ruchowe kończyny dolnej, nieżyt oskrzeli z gęstą wydzieliną, zawroty głowy, stany mania­kalne, padaczka i schizofrenia.

19. Jiexi (Żołądek 41), punkt umiejscowiony w miejscu przejścia przedniej powierzchni podudzia w grzbiet stopy, na linii między wyrostkami rylcowatymi pomiędzy ścięgnami prostownika pal­ców i prostownika palucha.

Wskazania do nakłuwań: obrzęk twarzy, ból głowy, obrzęk stopy, zapalenia stawów stopy, opadanie stopy, porażenie nerwu strzałkowego, zawroty głowy i zaparcie stolca.

20. Chongyang (Żołądek 42), punkt umiejscowiony na grzbiecie stopy oddalony 1¹/₂ cuna ku przodowi od punktu Jiexi w zagłębieniu między drugą i trzecią kością śródstopia. Wskazania do nakłuwań: ból grzbietu stopy, zanik i osłabienie mięśni stopy, opadanie powiek, obrzęk twarzy i ból zębów.

21. Neiting (Żołądek 44), punkt umiejscowiony na grzbiecie stopy u podstawy 2 i 3 palca, między główkami II i III kości śródstopia. Wskazania do nakłuwań: ból głowy i zębów, choroby gorączkowe, ból brzucha, biegunka, ból i obrzęk grzbietu stopy.

22. Lidui (Żołądek 45), punkt umiejscowiony na grzbiecie drugiego palca stopy w odległości 3 mm od bocznego kąta podstawy paznokcia w kierunku dośrodkowym i nieco do boku. Wskazania do nakłuwań: wzdęcia, dyspepsja, brak łaknienia, tiki w obrębie twarzy, ból zębów, ból gardła, koszmary nocne, psychozy, padaczka.

4. Meridian śledziony i trzustki (SL.T.)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Zhangmen (Wątro­ba 13),

Punkt zgodności tylnej — Pishu (Pęcherz moczowy 20)

Czas najwyższej aktywności — godz. 9⁰⁰ -11⁰⁰

Formuje się po piszczelowej stronie palucha w punkcie Yinbai (Śledziona 1) u podstawy paznokcia i biegnie po przyśrodkowej powierzchni stopy a następnie skręca ku górze tuż przed kostką przyśrodkową kierując się ku tylnej krawędzi kości piszczelowej, gdzie krzyżuje się z meridianem wątroby, wysuwając się do przodu. W dalszym przebiegu trzyma się kości piszczelowej a po minięciu kolana biegnie po przednio-przyśrodkowej powierzchni uda prze­chodząc przez pachwinę na podbrzusze, a następnie na przednio--boczną powierzchnię nadbrzusza i klatki piersiowej do drugiej przestrzeni międzyżebrowej, gdzie skręca ku dołowi i dociera do szóstej przestrzeni międzyżebrowej w linii pachowej środkowej w punkcie Dabao (Wielki Zarządca, Wielki Książę). Odcinek brzuszny meridianu oddaje gałązkę, która wnika poprzez powłoki do wnętrza jamy brzusznej i dochodzi do śledziony, narządu ściśle związanego z tym kanałem oraz do żołądka. Z kolei przechodzi przez przeponę i wspina się wzdłuż przełyku do podstawy języka i zaopatruje jego dolną powierzchnię. Gałązka żołądkowa meridianu oddaje odnogę, która po przejściu przez przeponę dochodzi do serca. Na meridianie śledziony rozmieszczonych jest 21 punktów (rycina 27).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Yinbai (Śledziona 1),

2. Dadu (Śledziona 2), punkt tonizujący,

3. Taibai (Śledziona 3), punkt źródłowy,

4. Gongsun (Śledziona 4), punkt Łon (przepustowy),

5. Shangquiu (Śledziona 5), punkt uspokajający (sedatywny),

6. Sanyinjiao (Śledziona 6), punkt Lo grupowy,

7. Diji (Śledziona 8), punkt Xi (kluczowy),

8. Yinlingquan (Śledziona 9),

9. Xuchai (Śledziona 10),

10. Daheng (Śledziona 15),

11. Dabao (Śledziona 21)

Rycina 27. Topografia meridianu śledziony i trzustki i przynależnych do niego punktów biologicznie aktyw­nych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Yinbai (Śledziona 1), punkt umiejscowiony na przyśrodkowym brzegu palucha, tuż obok podstawy paznokcia, oddalony o 3 mm w kierunku dośrodkowym i na zewnątrz od kąta paznokcia. Wskazania do nakłuwań: wzdęcia brzucha, kolka jelitowa, zabu­rzenia miesiączkowania, utrata przytomności, nerwica depresyj­na, bezsenność, koszmary nocne i drgawki u dzieci.

2. Dadu (Śledziona 2), punkt umiejscowiony na przyśrodkowym brzegu palucha, około 5 mm dystalnie od pierwszego stawu śródstopno-palcowego i poniżej kości palucha. Wskazania do nakłuwań: dyspepsja, wzdęcia brzucha, wymioty, choroby gorączkowe, nerwica wegetatywna, nerwica lękowa, nerwica depresyjna, upośledzenie pamięci, koncentracji i inteli­gencji, charakteropatia zwłaszcza u dzieci nieznośnych, złośli­wych, leniwych i upartych (nakłucia tego punktu poprawiają krążenie mózgowe).

3. Taibai (Śledziona 3), punkt umiejscowiony dośrodkowo i ku dołowi od główki pierwszej kości śródstopia. Wskazania do nakłuwań: dyspepsja, wzdęcia jelit, wymioty, kolka żołądkowa, żylaki odbytu, bóle kości śródstopia, przekrwie­nie i obrzęk stopy, nerwica lękowa, nerwica depresyjna, padaczka.

4. Gongsun (Śledziona 4), punkt umiejscowiony na przyśrodko­wym brzegu stopy w zagłębieniu leżącym dystalnie i ku dołowi od podstawy (główki bliższej) I kości śródstopia. Wskazania do nakłuwań: wzdęcia brzucha, kolka żołądkowa, kolka jelitowa, dyspepsja, nudności, wymioty, biegunka, nadwi-chnięcie kostki wewnętrznej, bóle śródstopia, obrzęki stopy, obfite krwawienia miesiączkowe, trudny poród (ułatwia akcję porodową).

5. Shangquiu (Śledziona 5), punkt umiejscowiony w zagłębieniu, znajdującym się ku przodowi i dołowi od kostki wewnętrznej, w połowie linii łączącej guzek kości łódkowatej i wierzchołek kostki wewnętrznej.

Wskazania do nakłuwari: dyspepsja, wzdęcia brzucha, nudności, wymioty, biegunka, zaparcie, choroby tkanki łącznej, żylaki (także i odbytu), kurcze mięśni łydki, sztywność i ból języka, uczucie uogólnionego zimna, obsesje i koszmary.

6. Sanyinjiao (Śledziona 6), punkt umiejscowiony w dolnym odcin­ku przyśrodkowej powierzchni podudzia na tylnej krawędzi kości piszczelowej, 3 cuny powyżej wierzchołka kostki przyśrod-kowej.

Wskazania do nakłuwań: punkt ten usprawnia czynność układu narządów trawienia i dlatego nakłuwany jest w depresji, braku łaknienia, wzdęciach jelit, kruczeniach, biegunkach. Jest on także ważnym punktem ginekologicznym, skutecznym w zabu­rzeniach miesiączkowania, krwawieniach macicznych, bezpłod­ności oraz w trudnym porodzie. U mężczyzn zaleca się nakłuwa­nie tego punktu przy przedwczesnym wytrysku nasienia. Dalsze wskazania do nakłuwań to: neurastenia-psychastenia, bezsen­ność, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca naczyń krwionośnych, ból głowy i zawroty głowy, bezwiedne moczenie, nocne mocze­nie, bóle narządów płciowych zewnętrznych, zaniki i niedowład mięśni kończyn dolnych. Punkt ten zwany jest także punktem spotkania trzech niewiast (lub punktem kumoszek) a także urody kobiecej.

7. Diji (Śledziona 8), punkt ten jest umiejscowiony w przyśrodkowej powierzchni podudzia, tuż poza tylną krawędzią kości piszczelowej, 8 cunów powyżej wierzchołka kostki wewnętrznej oraz 3 cuny poniżej punktu Yinlingąuan (Śledziona 9). Wskazania do nakłuwań: dyspepsja, wzdęcia jelit, biegunka, obrzęki, nietrzymanie moczu i przedwczesny wytrysk nasienia.

8. Yinlingąuan (Śledziona 9), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierzchni podudzia, poniżej stawu kolanowego, na tylnym brzegu trzonu kości piszczelowej w miejscu przejścia w odcinek dolny kłykcia wewnętrznego tej kości. Wskazania do nakłuwań: bezwiedne oddawanie moczu, mocze­nie nocne, przedwczesny wytrysk, nasieniotok, ból zewnętrznych narządów płciowych, obrzęki, wzdęcia brzucha i biegunka. Nakłuwanie tego punktu zaleca się szczególnie w chorobach jelita grubego.

9. Xuehai (Śledziona 10), tzw. morze krwi, zwany także punktem 100 swędzeń. Punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierz­chni uda, 2 cuny powyżej kąta wewnętrznego górnego brzegu rzepki na wysokości dolnego odcinka głowy wewnętrznej mięś­nia czworogłowego. Powszechnie lokalizuje się ten punkt kładąc prawą dłoń badającego na lewe kolano badanego, a lewą dłoń na jego prawe kolano. Koniec kciuka badającego wskaże wtedy punkt Xuehai.

Wskazania do nakłuwań: zaburzenia cyklu miesiączkowego, krwawienia narządu rodnego, wysypka uczuleniowa z towarzyszącym swędzeniem oraz ból wewnętrznej powierzchni uda i stawu kolanowego.

10. Deheng (Śledziona 15), punkt umiejscowiony na powłokach brzusznych, na poziomie pępka, w odległości 4 cunów od niego. Wskazania do nakłuwań: kolka jelitowa, zaparcie, biegunka.

11. Dabao (Śledziona 21), inaczej Wielki Zarządca, Wielki Książę. Jest to punkt zwany Wielkim Lo; według tradycyjnej medycyny chińskiej ma on mieć połączenie z wszystkimi meridianami głównymi. Punkt ten umiejscowiony jest na bocznej powierzchni klatki piersiowej w linii środkowo-pachowej, w VI przestrzeni międzyżebrowej.

Wskazania do nakłuwań: ból w klatce piersiowej i w okolicy podżebrza, choroby wątroby, kaszel i duszność.

5. Meridian serca (S)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Juque (Główny Regula­tor Przedni — Jenn Mo 14)

Punkt zgodności tylnej — Xinshu (Pęcherz moczowy 15)

Czas najwyższej aktywności — godz. 11⁰⁰-13⁰⁰

Meridian wychodzi ze środka serca i dzieli się na trzy gałązki, z których pierwsza biegnie przez przeponę do jelita cienkiego, druga kieruje się ku górze wzdłuż przełyku i gardła do oka, a ostatnia do płuc, skąd poprzez ścianę klatki piersiowej do dołu pachowego i dalej wzdłuż przyśrodkowej powierzchni kończyny górnej do piątego palca, na którym kończy się u podstawy paznokcia po stronie promieniowej. Tutaj w punkcie Shaochong łączy się z meridianem jelita cienkiego. Na meridianie serca rozmieszczonych jest 9 punktów (rycina 28).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Shaohai (Serce 3),

2. Lingdao (Serce 4),

3. Tongli (Serce 5), punkt Lo (przepustowy),

4. Yinxi (Serce 6), punkt Xi (kluczowy),

5. Shenmen (Serce 7), punkt uspokajający (sedatywny),

6. Shaochong (Serce 9), punkt stymulujący.

Rycina 28. Topografia meridianu serca i przynależnych do niego punktów biologicz­nie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Shaohai (Serce 3) zwany punktem radości życia. Punkt ten jest umiejscowiony w zgięciu łokciowym na końcu fałdu łokciowego po stronie przyśrodkowej tuż przed nadkłykciem przyśrodkowym kości ramieniowej.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, częstoskurcz napadowy, choroba wieńcowa serca, drżenie przedramienia, kur­cze i przykurczę w stawie łokciowym, nerwica depresyjna i osłabienie pamięci.

2. Lingdao (Serce 4), punkt umiejscowiony na powierzchni dłonio­wej przedramienia po stronie promieniowej ścięgna zginacza łokciowego nadgarstka, 1¹/₂ cuna powyżej fałdu poprzecznego nadgarstka.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, choroba wieńcowa serca, nagła utrata głosu oraz kurcze mięśni przedramienia.

3. Tongli (Serce 5), punkt umiejscowiony na dłoniowej powierzchni przedramienia, po stronie promieniowej ścięgna zginacza. łokcio­wego nadgarstka, l cun powyżej fałdu poprzecznego nadgarstka. Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca,

zawroty głowy, ból oczu, ból w nadgarstku, gwałtowna chrypka, sztywność i drętwienie języka.

4. Yinxi (Serce 6), punkt umiejscowiony na powierzchni dłoniowej przedramienia, po stronie promieniowej ścięgna zginacza łokcio­wego nadgarstka, ¹/₂ cuna powyżej fałdu poprzecznego nadgarstka. Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, częstoskurcz napadowy, nocne poty, czkawka i neurastenia.

5. Shenmen (Serce 7), tzw. wrota bogów, punkt umiejscowiony na łokciowej stronie zgięcia nadgarstka, na promieniowej krawędzi kości grochowatej i po stronie promieniowej ścięgna zginacza łokciowego nadgarstka.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, bezsenność, nerwica lękowa, histeria, stan pobudzenia, padaczka, nadciśnienie i tachycardia.

6. Shaochong (Serce 9), punkt umiejscowiony po promieniowej stronie małego (tj. V) palca, 3 mm w kierunku dośrodkowym i promieniowym od kąta podstawy paznokcia. Wskazania do nakłuwania: zapaść, utrata przytomności, bradycardia, hypotonia, nerwica depresyjna, choroby gorączkowe. Sha­ochong jest punktem reanimacyjnym.

6. Meridian jelita cienkiego (J.C.)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Guanyuan (Główny Regulator Przedni — Jenn Mo 4),

Punkt zgodności tylnej — Xiaochangshu (Pęcherz Moczowy 27), Czas najwyższej aktywności — godz. 13⁰⁰-15⁰⁰. Meridian jelita cienkiego wybiega z punktu Shaoze, umiejscowionego po stronie zewnętrznej nasady paznokcia V palca dłoni, biegnie wzdłuż bocznej powierzchni tego palca, a następnie wzdłuż V kości śródręcza po stronie łokciowej do wyrostka rylcowatego kości łokciowej. Stamtąd kieruje się po stronie wyprostnej kończyny górnej, początkowo wzdłuż tylnej powierzchni ramienia aż do stawu barkowego. Następnie linią zygzakowatą przekracza łopatkę i docho­dzi do punktu Dazhui (Główny Regulator Tylny 14), a stamtąd zmieniając kierunek dostaje się do dołu nadobojczykowego i dzieli się na dwie gałęzie. Gałąź dolna wchodzi do wnętrza klatki piersiowej, zaopatruje serce, po czym wzdłuż przełyku przechodzi przez przepo­nę do żołądka i jelita cienkiego, narządu związanego z tym kanałem. Górna gałąź podąża wzdłuż szyi do policzka i kończy się tuż przed

Rycina 29. Topografia meridianu jelita cienkiego i przynależnych do niego punktów

biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih

Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

skrawkiem (tragus) ucha w punkcie Tinggong (Jelito cienkie 19). Po drodze oddaje dwie gałązki do zewnętrznego i wewnętrznego kąta oka łącząc się z punktem Jingming (Pęcherz Moczowy 1). Należy także zaznaczyć, że gałąź dolna meridianu, dochodząca do jelita cienkiego, oddaje dodatkową gałązkę biegnącą wzdłuż uda do punktu Xiajuxu (Żołądek 39) na podudziu, przynależnego do grupy punk­tów tzw. dolnego morza.

Meridian jelita cienkiego liczy 19 punktów (rycina 29).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Shaoze (Jelito cienkie 1),

2. Houxi (Jelito cienkie 3), punkt tonizujący,

3. Hand-Wangu (Jelito cienkie 4), punkt źródłowy, •

4. Yanglao (Jelito cienkie 6), punkt Xi (kluczowy),

5. Zhizheng (Jelito cienkie 7), punkt Lo (przepustowy),

6. Kiachai (Jelito cienkie 8), punkt uspokajający, sedatywny,

7. Naoshu (Jelito cienkie 10),

8. Jianzhongshu (Jelito cienkie 15),

9. Tianrong (Jelito cienkie 17),

10. Quanliao (Jelito cienkie 18),

11. Tinggong (Jelito cienkie 19).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Shaoze (Jelito cienkie 1), punkt umiejscowiony na małym palcu tuż przy nasadzie paznokcia po stronie łokciowej, oddalony o 3 mm od kąta zewnętrznego paznokcia w kierunku dośrodkowym i na zewnątrz.

Wskazania do nakłuwania: omdlenie, zapaść, zapalenie śluzówki gardła, choroby gorączkowe, zapalenie spojówki, zmętnienie rogówki, niedostateczna laktacja, ból zębów, trądzik, nieżyt nosa.

2. Houxi (Jelito cienkie 3), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni dłoni po stronie łokciowej, poniżej i nieco dośrodkowo od główki V stawu śródręcznopalcowego. Wskazania do nakłuwania: ostry ból karku i potylicy, kręcz karku, ból głowy, zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, niedosłuch, szum i dzwonienie w uszach, padaczka i nocne poty.

3. Hand-Wangu (Jelito cienkie 4), punkt umiejscowiony na łokcio­wym brzegu dłoni w zagłębieniu pomiędzy V kością śródręcza i kością trójkątną.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, zapalenie stawów palców, choroby gorączkowe, choroby wątroby i woreczka żółciowego.

4. Yanglao (Jelito cienkie 6), punkt umiejscowiony na grzbiecie nadgarstka po stronie promieniowej wyrostka rylcowatego kości łokciowej.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, kręcz karku i szyi, rwące bóle karku, osłabienie wzroku. Punkt ten ma mieć działanie odmładzające i regenerujące.

5. Zhinzhang (Jelito cienkie 7), punkt umiejscowiony na brzegu łokciowym przedramienia, 5 cunów powyżej punktu Yanglao. Wskazania do nakłuwania: kręcz karku, kurcz mięśni przedra­mienia, zaburzenia czuciowe i ruchowe kończyny górnej, nerwi­ca lękowa i depresyjna.

6. Xiaohai (Jelito cienkie 8), punkt umiejscowiony na tylnej po­wierzchni stawu łokciowego w zagłębieniu pomiędzy nadkłyk-ciem przyśrodkowym a wyrostkiem łokciowym. Wskazania do nakłuwania: ból barku, szyi i karku, ból zębów, stany zapalne dziąseł, obrzęk policzka, padaczka.

7. Naoshu (Jelito cienkie 10), punkt umiejscowiony poniżej grze­bienia łopatki tuż nad fałdem skórnym pachowym. Wskazania do nakłuwania: zapalenie stawu barkowego, zapalenie splotu barkowego, ograniczenie ruchów ręki. Punkt ten ma również działanie odchudzające.

8. Jianzhongshu (Jelito cienkie 15), punkt umiejscowiony na karku na wysokości wyrostka ościstego siódmego kręgu szyjnego, w odległości 2 cunów od meridianu Głównego Regulatora Tylnego. Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, nerwo­ból splotu barkowego, kręcz szyi i karku.

9. Tianrong (Jelito cienkie 17), punkt umiejscowiony poza kątem żuchwy w zagłębieniu na przednim brzegu mięśnia mostkowo--sutkowo-obojczykowego.

Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, szum i dźwięczenie w uszach, zapalenie gardła, migdałków i krtan. Punkt ten ma także działanie relaksujące (odpręża, uspokaja i usypia).10. Quanliao (Jelito cienkie 18), punkt umiejscowiony na policzku w zagłębieniu poniżej kości jarzmowej, w linii pionowej przebiega­jącej przez zewnętrzny brzeg kostnego oczodołu. Wskazania do nakłuwania: porażenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego, ból zębów, tiki i przykurczę mięśni twarzy.11. Tinggong (Jelito cienkie 19), punkt umiejscowiony tuż przed uchem w zagłębieniu między skrawkiem (Tragus) i stawem żuchwowym.Wskazania do nakłuwania: osłabienie słuchu, szum w uszach, zapalenie ucha środkowego i przewodu słuchowego zewnętrzne­go, bóle ucha.

7. Meridian pęcherza moczowego (P.M.)Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Zhongji (Główny Re­gulator Przedni — Jenn Mo 3),Punkt zgodności tylnej — Pangguangshu (Pęcherz moczowy 28),Czas maksymalnej aktywności — godz. 150^0-170^0.Meridian pęcherza moczowego wychodzi z punktu Jingming tuż przy wewnętrznym kącie oka, skąd biegnie ku górze przez czoło i okolicę ciemieniową do wierzchołka czaszki, równolegle do meri­dianu głównego regulatora tylnego (Tou Mo) oddalony od niego o 11^/2 cuna. Od wierzchołka czaszki biegnie w dół do potylicy i karku. Na wierzchołku czaszki meridian daje gałązkę do punktu Baihui na meridianie głównego regulatora tylnego, skąd wybiega odrębna gałązka do okolicy skroniowej. Meridian pęcherza moczowego w punkcie Tianzhu umiejscowiony tuż poniżej potylicy, w odległości 1^/3 cuna od linii środkowej tylnej, rozdziela się na dwa pnie biegnące równolegle do siebie. Jeden z tych pni biegnie w odległości 11^/2 cuna od tylnej linii środkowej, a drugi zewnętrzny w odległości 3 cunów. Kanał przyśrodkowy biegnie ku dołowi do poziomu 4 otworu kości krzyżowej, a następnie skręca ku górze, do punktu położonego nad pierwszym otworem kości krzyżowej, oddalonego od linii środkowej tylnej o 3^/4 cuna. Od tego miejsca meridian kieruje się w dół biegnąc początkowo równolegle do linii środkowej tylnej, a pó￳źniej tuż powyżej fałdu pośladkowego skręca na zewnątrz do punktu Cheng-fu (Pęcherz moczowy 36) usytuowanego w środku poprzecznego fałdu pośladkowego. Odtąd biegnie on na tylnej powierzchni uda do dołu podkolanowego, gdzie łączy się z drugim pniem. Drugi pień biegnie od karku ku dołowi aż do pośladka w odległości 3 cunów od linii środkowej tylnej, a stamtąd po tylnej powierzchni uda do dołu podkolanowego. W tym miejscu oba pnie zbiegają się w jeden

Rycina 30. Topografia meridianu pęcherza moczowego i przynależnych do niego

punktów biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu

„Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

wspólny meridian, który kieruje się po tylnej powierzchni podudzia do zewnętrznej kostki, którą mija od tylu i dołu. Końcowy odcinek tego meridianu biegnie wzdłuż zewnętrznego brzegu stopy do V palca aż do punktu Zhiyin u podstawy paznokcia tuż obok jego zewnętrznego kąta. Meridian pęcherza moczowego liczy 67 punktów (rycina 30).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Jingming (Pęcherz moczowy l),

2. Zanzhu (Pęcherz moczowy 2),

3. Tongtian (Pęcherz moczowy 7),

4. Tianzhu (Pęcherz moczowy 10),

5. Dashu (Pęcherz moczowy 11),

6. Feishu (Pęcherz moczowy 13), punkt zgodności płuc,

7. Jueyinshu (Pęcherz moczowy 14), punkt zgodności osierdzia,

8. Xinshu (Pęcherz moczowy 15), punkt zgodności serca,

9. Ganshu (Pęcherz moczowy 18), punkt zgodności wątroby,

10. Danshu (Pęcherz moczowy 19), punkt zgodności woreczka żółciowego,

11. Pishu (Pęcherz moczowy 20), punkt zgodności śledziony,

12. Weishu (Pęcherz moczowy 21), punkt zgodności żołądka,

13. Sanjiaoshu (Pęcherz moczowy 22), punkt zgodności potrój­nego ogrzewacza,

14. Shenshu (Pęcherz moczowy 23), punkt zgodności nerki,

15. Dachangshu (Pęcherz moczowy 25), punkt zgodności jelita grubego,

16. Xiaochangshu (Pęcherz moczowy 27), punkt zgodności jelita cienkiego,

17. Pangguangshu (Pęcherz moczowy 28), punkt zgodności pęche­rza moczowego,

18. Shangliao (Pęcherz moczowy 31), punkt ostatniej młodości,

19. Chengfu (Pęcherz moczowy 36),

20. Weizhong (Pęcherz moczowy 40),

21. Gaohuangshu (Pęcherz moczowy 43),

22. Zhishi (Pęcherz moczowy 52),

23. Zhibian (Pęcherz moczowy 54),

24. Chengshan (Pęcherz moczowy 57),

25. Feiyang (Pęcherz moczowy 58), punkt Lo (przepustowy),

26. Kunlun (Pęcherz moczowy 60),

27. Shenmai (Pęcherz moczowy 62),

28. Jinmen (Pęcherz moczowy 63), punkt Xi (kluczowy),

29. Jiggu (Pęcherz moczowy 64), punkt źródłowy,

30. Shugu (Pęcherz moczowy 65), punkt uspokajający (sedatywny),

31. Zhiyin (Pęcherz moczowy 67), punkt tonizujący.

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Jingming (Pęcherz moczowy 1), punkt umiejscowiony 2 mm do wewnątrz i ku górze od wewnętrznego kąta oka, tuż obok przy środkowego brzegu krawędzi oczodołu. Wskazania do nakłuwania: przekrwienie gałek ocznych, łzawie­nie, zapalenie spojówek, zapalenie siatkówki, kurza ślepota, daltonizm.

2. Zanzhu (Pęcherz moczowy 2), punkt umiejscowiony na przy-środkowej krawędzi łuku brwiowego.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, nerwoból I gałązki nerwu trójdzielnego, zapalenie spojówek, łzawienie, zapalenie zatoki czołowej, kurza ślepota i porażenie nerwu twarzowego.

3. Tongtian (Pęcherz moczowy 7), punkt umiejscowiony na wierz­chołku głowy w odległości 4 cunów od przedniej linii włosów, 1¹/₂ cuna do boku od meridianu głównego regulatora tylnego. Wskazania do nakłuwania: bóle głowy, zawroty głowy, nieżyt nosa, krwawienie z nosa, opadanie powiek, nerwoból nerwu trójdzielnego.

4. Tianzhu (Pęcherz moczowy 10), punkt umiejscowiony w górnej części karku, na mięśniu czworobocznym, ¹/₂ cuna powyżej tyl­nej linii włosów, w odległości 1¹/₃ cuna od linii środkowej tylnej. Wskazania do nakłuwania: bóle głowy w okolicy potylicy, wzmożone napięcie mięśni karku, kręcz karku, katar nosa, złe ukrwienie mózgu, bezsenność.

5. Dashu (Pęcherz moczowy 11), punkt umiejscowiony na dolnej powierzchni karku, na wysokości dolnego brzegu wyrostka ościstego I kręgu piersiowego, w odległości 1¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: choroby kości i stawów, ból głowy, zawroty głowy, wzmożone bolesne napięcie mięśni karku, ból w okolicy łopatki, kaszel i skłonność do zaziębień.

6. Feishu (Pęcherz moczowy 13), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni klatki piersiowej na wysokości wyrostka ościstego trzeciego kręgu piersiowego, w odległości 1¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: dychawica oskrzelowa, kaszel, dusz­ność, krwioplucie, zapalenie oskrzeli, stany gorączkowe, nocne poty, dermatozy oporne na leczenie konwencjonalne. Punkt Feishu zwany jest także punktem 100 trucizn.

7. Jueyinshu (Pęcherz moczowy 14), punkt umiejscowiony jest na tylnej powierzchni klatki piersiowej na wysokości wyrostka ościstego 4 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: bóle w okolicy serca, kołatanie serca, zapalenie osierdzia, nudności, wymioty, nerwica lękowa.

8. Xinshu (Pęcherz moczowy 15), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni klatki piersiowej na wysokości wyrostka ościstego 5 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: bicie i kołatanie serca, nerwica lękowa, nerwica depresyjna, histeria, osłabienie pamięci i pa­daczka.

9. Ganshu (Pęcherz moczowy 18), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni ściany klatki piersiowej, na wysokości wyrostka ościstego 9 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie woreczka żółciowego, ból w okolicy prawego podżebrza, przewlekły nieżyt żołądka, zapalenie spojówek, choroby oczu, kurza ślepota i psychonerwica.

10. Danshu (Pęcherz moczowy 19), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni ściany klatki piersiowej, na wysokości wyrostka ościstego 10 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: bóle w prawym podżebrzu, zapalenie woreczka żółciowego i wątroby, żółtaczka, nerwica lękowa i fobie.

11. Pishu (Pęcherz moczowy 20), punkt umiejscowiony na powierz­chni tylnej ściany klatki piersiowej, na wysokości wyrostka ościstego 11 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: niestrawność, choroby żołądkowo-- jelitowe, wymioty, biegunka, choroby dróg żółciowych, zapale­nie trzustki, choroba wrzodowa żołądka.

12. Weishu (Pęcherz moczowy 21), punkt umiejscowiony na powierz­chni tylnej ściany klatki piersiowej, na wysokości wyrostka

ościstego 12 kręgu piersiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: niestrawność, nudności, wymioty, bóle żołądka, choroba wrzodowa żołądka, nieżyt żołądka, zapa­lenie trzustki.

13. Sanjiaoshu (Pęcherz moczowy 22), punkt umiejscowiony na powierzchni tylnej tułowia na wysokości wyrostka ościstego l krę­gu lędźwiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej. Wskazania do nakłuwania: niestrawność, wymioty, biegunka, wzdęcia brzucha, kruczenia, nietrzymanie moczu, lumbago, obrzęki kończyn dolnych.

14. Shenshu (Pęcherz moczowy 23), punkt umiejscowiony w okolicy lędźwiowej na wysokości wyrostka ościstego drugiego kręgu lędźwiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od meridianu głównego regulatora tylnego.

Wskazania do nakłuwania: ból lędźwi i kręgosłupa lędźwiowego, mimowolne moczenie, moczenie nocne, nasieniotok, impotencja, zaburzenia cyklu miesiączkowego, upławy, niedosłuch, dzwonie­nie w uszach i obrzęk powłok brzusznych.

15. Dachangshu (Pęcherz moczowy 25), punkt umiejscowiony w okolicy lędźwiowej na wysokości wyrostka ościstego 4 kręgu lędźwiowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od meridianu głównego regulatora tylnego.

Wskazania do nakłuwania: bolesne napięcie mięśni okolicy lędźwiowo-krzyżowej, bóle korzeniowe okolicy lędźwiowej, cho­roby jelita grubego, zaparcie stolca, biegunka, zaburzenia defe­kacji, żylaki odbytu.

16. Xiaochangshu (Pęcherz moczowy 27), punkt umiejscowiony w okolicy krzyżowej na poziomie pierwszego otworu krzyżowego, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej w zagłębieniu pomiędzy kolcem biodrowym tylnym i kością krzyżową. Wskazania do nakłuwania: nieżyt jelit, kolka jelitowa, biegunka, zaparcia, wzdęcia jelit, nietrzymanie moczu, nasieniotok, ból okolicy krzyżowo-biodrowej.

17. Pangguangshu (Pęcherz moczowy 28), punkt umiejscowiony w okolicy krzyżowej na wysokości 2 otworu kości krzyżowej, w odległości 1 ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej. Wskazania do nakłuwania: zapalenie pęcherza moczowego, nie­trzymanie moczu, zaburzenia oddawania moczu, zaburzenia wytrysku nasienia, zaparcie, biegunka, bóle w okolicy krzyżowej i lędźwiowej.

18. Shangliao (Pęcherz moczowy 31), punkt umiejscowiony w okolicy krzyżowej, ponad l otworem kości krzyżowej, w połowie odległości między tylnym górnym kolcem kości biodrowej oraz meridianem Głównym Regulatorem Tylnym. Wskazania do nakłuwania: bóle w okolicy kości krzyżowej i ogonowej, lumbago, zaburzenia w oddawaniu moczu, zapalenie pęcherza moczowego, zaparcia, choroby jajników. Punkt ten zwany jest punktem ostatniej młodości, ma działać u kobiet regenerujące i odmładzające i dlatego zaleca się nakłuwać go u każdej pacjentki po 40 roku życia.

19. Chengfu (Pęcherz moczowy 36), punkt umiejscowiony w środku fałdu pośladkowego w miejscu spotkania trzech mięśni: poślad­kowego wielkiego, dwugłowego uda i półścięgnistego. Wskazania do nakłuwania: bóle w okolicy lędźwiowej, krzyżo­wej, pośladkowej i udowej, guzki krwawnicowe odbytu.

20. Weizhong (Pęcherz moczowy 40), punkt umiejscowiony w środku dołu podkolanowego, między ścięgnami mięśni dwugło­wego uda oraz półścięgnistego.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, ból stawu kolanowego i podudzia, chromanie przestankowe, niedo­wład kończyny dolnej, nietrzymanie moczu, zaparcie, biegunka.

21. Gaohuangshu (Pęcherz moczowy 43), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni klatki piersiowej na wysokości wyrostka ościstego czwartego kręgu piersiowego, w odległości 3 cunów od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, zapalenie oskrzeli, krwioplucie, dychawica oskrzelowa, neurastenia, osłabienie pamięci, sta­ny wyczerpania.

Punkt ten ma mobilizować korę nadnerczy i dlatego nazywają go punktem kortyzonowym.

22. Zhisi (Pęcherz moczowy 52), punkt umiejscowiony w okolicy lędźwiowej na wysokości wyrostka ościstego drugiego kręgu lędźwiowego, w odległości 3 cunów od meridianu Głównego Regulatora Tylnego.

Wskazania do nakłuwania: bolesne napięcie mięśni lędźwi (lum­bago), bóle korzeniowe okolicy lędźwiowej, impotencja, nasie­niotok, zaburzenia w oddawaniu moczu.

23. Zhibian (Pęcherz moczowy 54), punkt umiejscowiony w dolnym odcinku okolicy lędźwiowej na poziomie 4 otworu kości krzyżo­wej, w odległości 3 cunów od meridianu Głównego Regulatora Tylnego.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, niedowład mięśni kończyny dolnej, zaniki mięśni kończyny dolnej, żylaki odbytu.

24. Chengshan (Pęcherz moczowy 57), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni podudzia, w miejscu przejścia mięśnia brzu­chatego łydki w ścięgno Achillesa, w szczycie kąta obu pasm mięśnia w linii środkowej, około 8 cunów poniżej punktu Weizhong umiejscowionego w środku dołu podkolanowego. Wskazania do nakłuwania: kurcze mięśni łydek, bóle podudzia, bóle lędźwi, niedowład mięśni podudzia, zaparcie stolca, żylaki odbytu.

25. Feiyang (Pęcherz moczowy 58), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni podudzia, l cun poniżej punktu Chengshan i l cun na zewnątrz, 7 cunów powyżej punktu Kunlun za kostką boczną. Wskazania do nakłuwania: osłabienie mięśni podudzia, niedo­wład mięśni podudzia, obrzęki kończyny dolnej, ból podudzia. Punkt ten zwie się także punktem wzlotu, tancerek, kulisów, sportowców, albowiem znakomicie usprawnia mięśnie kończyny dolnej.

26. Kunlun (Pęcherz moczowy 60), punkt umiejscowiony jest w zagłębieniu między kostką boczną oraz ścięgnem Achillesa. Wskazania do nakłuwania: ból głowy, ból szyi ł karku, rwa kulszowa, ból pięty, trudny poród. Kunlun jest uważany za uniwersalny punkt przeciwbólowy.

27. Shenmai (Pęcherz moczowy 62), punkt umiejscowiony tuż poniżej dolnego brzegu kostki bocznej.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, zawroty głowy, bezsen­ność, padaczka, niepokój.

28. Jinmen (Pęcherz moczowy 63), punkt umiejscowiony w zagłę­bieniu poza nasadą (główką bliższą) V kości śródstopia, obok kości sześciennej nieco ku przodowi i ku dołowi od punktu Shenmai.

Wskazania do nakłuwania: drgawki u dzieci, padaczka, ból w okolicy kostki bocznej, ból głowy.

29. Jiggu (Pęcherz moczowy 64), punkt umiejscowiony na bocznym brzegu stopy, poniżej guzowatości V kości śródstopia. Wskazania do nakłuwania: ból głowy, kręcz karku, bóle okolicy lędźwiowej i kończyn dolnych, drgawki u dzieci, padaczka.

30. Shugu (Pęcherz moczowy 65), punkt umiejscowiony na bocz­nym brzegu stopy, dośrodkowo i poniżej główki V kości śródstopia.

Wskazania do nakłuwania: bóle i zawroty głowy, bolesne napię­cie mięśni karku, stany maniakalne, padaczka. Punkt ten poprawia nastrój i dlatego zwą go punktem pociechy. 31. Zhiyin (Pęcherz moczowy 67), punkt umiejscowiony jest na bocznym brzegu V palca obok nasady paznokcia, oddalony 3 mm od kąta zewnętrznego paznokcia w kierunku dośrodko-wym i bocznym.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, ból mięśni karku, krwa­wienie z nosa, bóle gałki ocznej, pieczenie podeszwy stopy, trudny poród, nerwica depresyjna.

8. Meridian nerki (N)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Jingmen (Woreczek żółciowy 25),

Punkt zgodności tylnej — Shenshu (Pęcherz moczowy 23),

Czas najwyższej aktywności — godz. 17⁰⁰-19⁰⁰.

Meridian nerki wychodzi spod V małego palca na stopie i przebiega skośnie po przedniej części podeszwy do punktu Yong-quan, znajdującego się w zagłębieniu między II i III kością śródstopia na linii prostej biegnącej od podstawy II palca do środka pięty, w punkcie przejścia w odcinek środkowy przedniego od­cinka stanowiącego ¹/₃ długości tej linii. W dalszym przebiegu meridian kieruje się do guzowatości kości łódkowej, a następnie przechodzi na przyśrodkowy brzeg stopy, mija kostkę wewnętrzną od dołu i po zatoczeniu małego koła wspina się po wewnętrznej powierzchni podudzia poza meridianami śledziony i wątroby do przyśrodkowego brzegu dołu podkolanowego, a następnie biegnąc wzdłuż przyśrodkowo-tylnej powierzchni uda dochodzi do punktu Changqiang, tuż poniżej kości łonowej. W punkcie tym dzieli się na dwie gałęzie: zewnętrzna biegnie do punktu Henggu (Nerka 11) umiejscowionego na górnym brzegu spojenia łonowego, w odległości 1/2 cuna od meridianu Głównego Regulatora Przedniego, a stamtąd wzdłuż tego meridianu biegnie ku górze do punktu Youmen (Nerka 21), 6 cunów powyżej pępka. Następnie przechodzi na klatkę piersiową oddalając się od linii środkowej przedniej osiągając punkt Bulang (Nerka 22), znajdujący się w V przestrzeni międzyżebrowej, w odległości 2 cunów od meridianu Głównego Regulatora Przednie­go. Meridian kończy się w punkcie Shufu (Nerka 27), leżącym w zagłębieniu poniżej dolnego brzegu obojczyka. Gałązka wewnętrzna biegnie z punktu Changqiang (Główny Regulator Tylny 1) wzdłuż

kręgosłupa do drugiej przestrzeni międzykręgowej (L₂ — L₃), a stamtąd do nerki, gdzie rozdziela się na dwie gałązki, z których jedna dochodzi do pęcherza moczowego, a druga poprzez wątrobę i prze­ponę przedostaje się do płuc, tchawicy i kończy się u nasady języka. Meridian nerki liczy 27 punktów (rycina 31).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Yongquan (Nerka 1),

2. Rangu (Nerka 2), punkt uspokajający (sedatywny),

3. Taixi (Nerka 3), punkt źródłowy,

4. Dazhong (Nerka 4), punkt Lo (przepustowy),

5. Shuiquan (Nerka 5), punkt Xi (kluczowy),

6. Zhaohai (Nerka 6),

7. Fuliu (Nerka 7), punkt tonizujący,

8. Jiaoxin (Nerka 8),

9. Yingu (Nerka 10),

10. Henggu (Nerka 11),

11. Shufu (Nerka 27).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Yongquan (Nerka 1), punkt umiejscowiony na podeszwie w zagłębieniu między II i III kością śródstopia, przy zgiętych palcach stopy. Punkt ten można oznaczyć przeprowadzając linię prostą między podstawą II palca stopy i najbardziej oddalo­nym punktem pięty, a następnie dzieląc ją na trzy równe odcinki. Yongquan leży w punkcie łączącym przedni i środkowy odcinek. Wskazania do nakłuwania: ból wierzchołka głowy, zawroty głowy, chrypka, bezgłos, bóle gardła, nietrzymanie moczu, zatrzymanie moczu, omdlenie, wstrząs, uczucie palenia w sto­pach, padaczka.

2. Rangu (Nerka 2), punkt umiejscowiony na przyśrodkowym brzegu stopy do przodu i ku dołowi od kostki wewnętrznej w zagłębieniu poniżej guzowatości kości łódkowej. Wskazania do nakłuwania: świąd sromu, stan zapalny zewnętrz­nych narządów płciowych, nieregularne miesiączkowanie, zmazy nocne, zapalenie przydatków, nerwica reaktywna.

3. Taixi (Nerka 3), punkt umiejscowiony w zagłębieniu pomiędzy kostką przyśrodkową a ścięgnem Achillesa. Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, dychawica oskrzelowa, krwioplucie, zapalenie gardła, ból zęba, bezsenność, impotencja, zmazy nocne, nieregularne menstruacje i zaburzenia w oddawa­niu moczu.

4. Dazhong (Nerka 4), punkt umiejscowiony nieco poniżej i ku tyłowi od Taixi w zagłębieniu pomiędzy górnym brzegiem kości piętowej a przednim brzegiem ścięgna Achillesa. Wskazania do nakłuwania: ból pięty, ból w okolicy lędźwiowo--krzyżowej, zaburzenia w oddawaniu moczu, kaszel, krwioplu-cie, dychawica oskrzelowa, neurastenia, histeria.

5. Shuiquan (Nerka 5), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierzchni kości piętowej, l cun poniżej Taixi. Wskazania do nakłuwania: zaburzenia cyklu miesiączkowego, zaburzenia w oddawaniu moczu, zapalenie przydatków, zakłóce­nia widzenia.

6. Zhaohai (Nerka 6), punkt umiejscowiony l cun poniżej kostki przyśrodkowej.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie gardła, padaczka, bezsen­ność, świąd sromu, neurastenia.

7. Fuliu (Nerka 7), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej po­wierzchni podudzia, 2 cuny powyżej Taixi, na przednim brzegu ścięgna Achillesa.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie nerek i dróg moczowych,

obrzęki pochodzenia nerkowego, wodobrzusze, pocenie nocne,

i ślinotok, zaniki mięśni, niedowład mięśni kończyn dolnych,

lodowate stopy, hipotonia, stan wiecznego niezadowolenia

i złego humoru.

8. Jiaoxin (Nerka 8), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierzchni podudzia, 2 cuny powyżej Taixi i ¹/₂ cuna ku przodowi od punktu Fuliu, na tylnym brzegu kości piszczelowej. Wskazania do nakłuwania: zatrzymanie moczu, uogólnione o-brzęki, zapalenie jądra i nadjądrza, nocne poty, zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych, nakłucie poprawia też nastrój i przy­wraca życzliwość, stąd jiaoxin nazywa się punktem wzajemnego zaufania.

9. Yingu (Nerka 10), punkt umiejscowiony po stronie przyśrodko­wej dołu podkolanowego między ścięgnami mięśni półścięgni-stym i półbłoniastym (przy nodze zgiętej w kolanie). Wskazania do nakłuwania: impotencja, oziębłość płciowa, nie-trzymanie moczu, bolesne oddawanie moczu, ból członka, cho­roby narządów płciowych.

10. Henggu (Nerka 11), punkt umiejscowiony na górnym brzegu spojenia łonowego, w odległości ¹/₂ cuna od linii środkowej przedniej. Wskazania do nakłuwania: ból zewnętrznych narządów płciowych, impotencja, oziębłość płciowa, zmazy nocne, moczenie nocne.

11. Shufu (Nerka 27), punkt umiejscowiony w zagłębieniu poniżej dolnego brzegu obojczyka, w odległości 2 cunów od meridianu Głównego Regulatora Przedniego.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, ból klatki piersiowej, nerwoból międzyżebrowy. Punkt przywracają­cy równowagę psychiczną. Z tego też powodu Shufu zwie się punktem doskonałej zgody.

9. Meridian osierdzia (O)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Shanzhong (Główny Regulator Przedni — Jenn Mo 17)

Punkt zgodności tylnej — Jueyinshu (Pęcherz moczowy 14),

Czas najwyższej aktywności — godz. 19⁰⁰-21⁰⁰.

Meridian osierdzia wynurza się z głębi klatki piersiowej i wnika do narządu z nim związanego, tj. do osierdzia. Stamtąd przedostaje się poprzez przeponę do jamy brzusznej łącząc się z meridianem potrójnego ogrzewacza. Druga gałązka biegnie z osierdzia do przed­niej ściany klatki piersiowej i wydostaje się na zewnątrz w IV międzyżebrzu w punkcie Tianchi oddalonym od brodawki sutkowej (u mężczyzn) o l cun w kierunku bocznym. Następnie tworząc łuk, wstępuje ponad fałdem pachowym na ramię i zbiega na przedniej powierzchni ramienia pomiędzy meridianami płuca i serca do dołu łokciowego. W dalszym przebiegu kieruje się wzdłuż przedniej powierzchni przedramienia między ścięgnami mięśnia dłoniowego długiego i zginacza promieniowego nadgarstka na dłoń, a stamtąd biegnie na powierzchni dłoniowej środkowego palca do punktu Zhongchong znajdującego się na wierzchołku trzeciego palca, w odległości około 2 mm od końca paznokcia. W punkcie Laogong, umiejscowionym w środku dłoni, od meridianu osierdzia odchodzi gałązka, która kieruje się do IV palca i biegnie po łokciowej stronie tego palca do punktu Guanchong umiejscowionego u podstawy paznokcia po stronie zewnętrznej, w którym łączy się z meridianem potrójnego ogrzewacza. Meridian osierdzia liczy 9 punktów (rycina 32).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Tianchi (Osierdzie 1),

2. Quze (Osierdzie 3),

3. Ximen (Osierdzie 4), punkt Xi (kluczowy),

Rycina 32. Topografia meridianu osierdzia i przynależnych do niego punktów

biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih

Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

4. Jianshi (Osierdzie 5),

5. Neiguan (Osierdzie 6), punkt Lo (przepustowy),

6. Daling (Osierdzie 7), punkt uspokajający (sedatywny) i równocześnie źródłowy,

7. Laogong (Osierdzie 8),

8. Zhongchong (Osierdzie 9), punkt tonizujący.

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Tianchi (Osierdzie 1), punkt umiejscowiony na bocznej ścianie klatki piersiowej, w IV przestrzeni międzyżebrowej, w odległości l cuna od brodawki sutkowej (lub linii środkowo-obojczykowej u kobiet).

Wskazania do nakłuwania: zapalenie osierdzia, zapalenie gruczo­łu sutkowego, nerwoból międzyżebrowy, ból bocznej ściany -klatki piersiowej, ból stawu barkowego, uczucie ucisku w klatce piersiowej.

2. Quze (Osierdzie 3), punkt umiejscowiony w zgięciu łokciowym po stronie łokciowej ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia.

Wskazania do nakłuwania: stenokardia, kołatanie serca, nerwica lękowa, drżenie rąk, choroby gorączkowe.

3. Ximen (Osierdzie 4), punkt umiejscowiony na dłoniowej powierz­chni przedramienia, 5 cunów powyżej poprzecznego fałdu nad­garstka pomiędzy ścięgnami mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka i mięśnia dłoniowego długiego.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, częstoskurcz napadowy, nerwica lękowa, krwawienie z nosa, krwawe wymioty, nudności.

4. Jianshi (Osierdzie 5), punkt umiejscowiony na dłoniowej powierz­chni przedramienia, 3 cuny powyżej poprzecznego fałdu nad­garstka pomiędzy ścięgnami mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka i mięśnia dłoniowego długiego.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, kurcze mięśni przedramienia, ból żołądka, wymioty, nerwica lękowa, padaczka, choroby gorączkowe, postawa agresywna.

5. Neiguan (Osierdzie 6), punkt umiejscowiony na dłoniowej po­wierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej poprzecznego fałdu nadgarstka, pomiędzy ścięgnami mięśnia zginacza promieniowe­go nadgarstka i mięśnia dłoniowego długiego.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, kołatanie serca, stenokardia, wymioty, bóle żołądka, nerwica lękowa, histeria, bezsenność, czkawka, padaczka, nadciśnienie tętnicze, choroby gorączkowe oraz zaburzenia seksualne (stąd Neiguan uważany jest za punkt miłości doskonałej).

6. Daling (Osierdzie 7), punkt umiejscowiony w środku fałdu poprzecznego nadgarstka w zagłębieniu pomiędzy ścięgnami mięśni zginacza promieniowego nadgarstka i mięśnia dłoniowego długiego.

Wskazania do nakłuwania: ból serca, kołatanie serca, nadciśnie­nie tętnicze, ból żołądka, bezsenność, padaczka, pobudzenie seksualne, nerwica depresyjna, mania samobójcza, napady śmie­chu i choroby gorączkowe.

7. Laogong (Osierdzie 8), punkt umiejscowiony w samym środku dłoni, pomiędzy II i III kością śródręcza.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, histeria, padacz­ka, nadciśnienie tętnicze, obrzęk dłoni, wyprysk dłoni (egzema), wymioty, czkawka, zapalenie dziąseł, obfite poty, wyczerpanie psychiczne i fizyczne, gniew połączony z uczuciem bezradności. 8. Zhongchong (Osierdzie 9), punkt umiejscowiony na opuszce palca środkowego, w odległości około 2 mm od dystalnego brzegu paznokcia.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy serca, ból głowy, omdlenie, zapaść, nerwica lękowa, przytępienie pamięci, padacz­ka, choroby gorączkowe, uczucie palenia dłoni.

10. Meridian potrójnego ogrzewacza (P.O.)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Shimen (Główny Regu­lator Przedni — Jenn Mo 5),

Punkt zgodności tylnej — Sanjoaooshu (Pęcherz moczowy 22),

Czas najwyższej aktywności — godz. 21⁰⁰-23⁰⁰.

Meridian potrójnego ogrzewacza wychodzi z punktu Guanchong umiejscowionego na końcu IV palca po stronie łokciowej u nasady paznokcia i biegnie na powierzchni grzbietowej tego palca, a następnie dłoni i przedramienia po stronie wyprostnej pomiędzy kośćmi promieniową i łokciową do stawu łokciowego, który mija od tyłu w środku wyrostka łokciowego. Następnie wspina się po tylnej powierzchni ramienia do stawu barkowego, a stamtąd wzdłuż mięśnia czworobocznego do dołu nadobojczykowego. W dalszym przebiegu meridian wnika do wnętrza klatki piersiowej, dochodzi do osierdzia, a stamtąd podąża poprzez przeponę do jamy brzusznej i zaopatruje wszystkie narządy wewnętrzne, łącznie z moczopłcio-wym. Z wnętrza klatki piersiowej wychodzi odrębna gałąź, która poprzez dół nadobojęzykowy podąża wzdłuż bocznej powierzchni szyi do małżowiny usznej, którą okrąża od tyłu i góry osiągając punkt Jiaosun (Potrójny ogrzewacz 20), a stamtąd wspina się do kąta włosów, gdzie zawraca ku dołowi i na policzku tuż powyżej górnego brzegu szczęki dolnej skręca ku górze, kończąc się w okolicy podoczodołowej. Od punktu Yifeng (Potrójny ogrzewacz 17) wybie­ga gałązka uszna, która wnika do ucha, wynurza się przed małżowiną uszną i biegnie poprzez skroń do punktu Sizhukong (Potrójny ogrzewacz 23) umiejscowionego na zewnętrznym brzegu łuku brwio­wego. Z punktu Shanzhong (Główny Regulator Przedni 17) wybiega dodatkowa gałązka i zbiega po powierzchni brzucha na udo i po jego

Rycina 33. Topografia meridianu potrójnego ogrzewacza i przynależnych do niego punktów biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

bocznej powierzchni dochodzi do punktu Weiyang (Pęcherz moczo­wy 39), umiejscowionego w dole podkolanowym, po stronie zewnętrz­nej, na wewnętrznym brzegu ścięgna mięśnia dwugłowego uda. Weiyang należy do grupy punktów tzw. dolnego morza. Nakłucie tego punktu mobilizuje meridian potrójnego ogrzewacza. Meridian ten liczy 23 punkty (rycina 33).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Zhongzhu (Potrójny ogrzewacz 3), punkt tonizujący,

2. Yangchi (Potrójny ogrzewacz 4), punkt źródłowy,

3. Waiguan (Potrójny ogrzewacz 5), punkt Lo (przepustowy),

4. Huizong (Potrójny ogrzewacz 7), punkt Xi (kluczowy),

5. Sanyangluo (Potrójny ogrzewacz 8), punkt grupy meridianów typu Yang kończyny górnej,

6. Tianjing (Potrójny ogrzewacz 10), punkt uspokajający (seda-tywny),

7. Jianliao (Potrójny ogrzewacz 14),

8. Tianliao (Potrójny ogrzewacz 15),

9. Yifeng (Potrójny ogrzewacz 17),

10. Qimai (Potrójny ogrzewacz 18),

11. Ermen (Potrójny ogrzewacz 23),

12. Sizhukong (Potrójny ogrzewacz 23).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Zhongzhu (Potrójny ogrzewacz 3), punkt umiejscowiony na grzbiecie dłoni, między IV i V kością śródręcza w zagłębieniu za stawem śródręcznopalcowym.

Wskazania do nakłuwania: bóle głowy w okolicy skroniowej, zawroty głowy, zapalenie spojówek, niedosłuch, szum w uszach, dzwonienie w uszach, ból przedramienia, niedowład kończyny górnej, stany gorączkowe, nerwica depresyjna.

2. Yangchi (Potrójny ogrzewacz 4), punkt umiejscowiony na grzbie­cie nadgarstka, pomiędzy kością łokciową i kosteczkami nadgarst­ka, w zagłębieniu po stronie łokciowej ścięgna mięśnia prostow­nika palców.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy nadgarstka, ból przed­ramienia i barku, zaburzenia ruchowe i czuciowe kończyny górnej, niedosłuch, bóle głowy w okolicy skroni, nerwica depre­syjna, stany gorączkowe.

3. Waiguan (Potrójny ogrzewacz 5), punkt umiejscowiony na grzbietowej powierzchni przedramienia, 2 cuny powyżej punktu Yangchi, pomiędzy kością łokciową i promieniową. Wskazania do nakłuwania: zmiany kostne i stawowe palców dłoni, niedowład mięśni przedramienia, drżenie rąk, choroba Parkinsona, ból w okolicy szyi i policzka, bóle głowy okolicy skroniowej, niedosłuch, szum w uszach, skłonność do katarów i zaziębień.

4. Huizong (Potrójny ogrzewacz 7), punkt umiejscowiony na grzbietowej powierzchni przedramienia, 3 cuny powyżej punk­tu Yangchi, na promieniowym brzegu kości łokciowej. Wskazania do nakłuwania: ból przedramienia, niedosłuch, pa­daczka, bolesne dermatozy.

5. Sanyangluo (Potrójny ogrzewacz 8), punkt umiejscowiony na grzbietowej powierzchni przedramienia, 4 cuny powyżej punktu Yangchi, między kością łokciową i promieniową. Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy nadgarstka, przedra­mienia i ramienia, niedowład kończyny górnej, niedosłuch, zapalenie krtani połączone z bezgłosem.

6. Tianjing (Potrójny ogrzewacz 10), punkt umiejscowiony na tylnej powierzchni ramienia tuż powyżej stawu łokciowego, w zagłębieniu powyżej wyrostka łokciowego. Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy skroni, zawroty głowy, choroba Meniera, choroba Parkinsona, zapalenie gardła, zapale­nie krtani, stan pobudzenia psychoruchowego. Jest to punkt wielkiego spokoju.

7. Jianliao (Potrójny ogrzewacz 14), punkt umiejscowiony na wysokości stawu barkowego, ku tyłowi i ku dołowi od wyrostka barkowego (acromion). Punkt ten oznacza się w pozycji hory­zontalnej ramienia, wówczas poniżej wyrostka barkowego poja­wia się poprzeczny fałd z dwoma dołkami. Jianliao znajduje się w dołku tylnym.

Wskazania do nakłuwania: ból w stawie barkowym, niedowład kończyny górnej, porażenie połowicze, ograniczenie ruchów w stawie barkowym.

8. Tianliao (Potrójny ogrzewacz 15), punkt umiejscowiony w okolicy barku w połowie linii łączącej wyrostek barkowy i punkt Dazhui (Główny Regulator Tylny 14), 1 cun ku tyłowi od punktu Jianjing (Woreczek żółciowy 21). Wskazania do nakłuwania: rwący ból ramienia i przedramienia, ból w okolicy szyi i karku, przykurczę i tiki okolicy szyjno-karkowej. Jest to punkt hygrometryczny, który ma zabezpieczać przed szkodliwymi czynnikami meteorologicznymi, a także ma działać hartujące i uodparniająco.

9. Yifeng (Potrójny ogrzewacz 17), punkt umiejscowiony poza płatkiem ucha, w zagłębieniu między kątem żuchwy i wyrost­kiem sutkowatym.

Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, szum i dzwonienie w uszach, porażenie nerwu twarzowego, szczękościsk, obrzęk po­liczków.

10. Qimai (Potrójny ogrzewacz 18), punkt umiejscowiony poza przyczepem małżowiny usznej, na wyrostku sutkowatym, w miejscu przecięcia się linii poziomej przechodzącej przez zew­nętrzny przewód słuchowy oraz linią łukowatą stanowiącą obrys małżowiny.

Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, szum i dźwięczenie w uszach, ból głowy i zawroty głowy.

11. Ermen (Potrójny ogrzewacz 21), punkt umiejscowiony nieco ku górze i ku przodowi od górnej krawędzi skrawka (tragus) ucha. Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, szum i dzwonienie w uszach, ból zębów szczęki górnej, porażenie nerwu twarzowego, tiki i przykurczę mięśni twarzy.

12. Sizhukong (Potrójny ogrzewacz 23), punkt umiejscowiony na zewnętrznym końcu brwi tuż przed skronią. Wskazania do nakłuwania: ból głowy w okolicy skroni, opadanie powiek, tiki mięśni powiek, zapalenie spojówek, choroby oczu.

11. Meridian woreczka żółciowego (W.Ż.)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Riyue (Woreczek żółcio­wy 24),

Punkt zgodności tylnej — Danshu (Pęcherz moczowy 19),

Czas najwyższej aktywności — godz. 23⁰⁰-l⁰⁰.

Meridian wybiega z punktu Tongziliao tuż obok zewnętrznego kąta oka i kieruje się w dół i na zewnątrz do punktu Tinghui umiejscowionego tuż przed wcięciem między skrawkiem (tragus) i przeciwskrawkiem (antitragus) ucha, a następnie zmienia kierunek i podąża ku górze do punktu Hanyan (Woreczek żółciowy 4) znajdującego się 3 cuny powyżej górnej krawędzi łuku jarzmowego w pobliżu kąta włosów; stamtąd biegnie ku tyłowi i ku dołowi i okrąża od góry małżowinę uszną dochodząc do punktu Wangu (Woreczek żółciowy 12) umiejscowionego w zagłębieniu znajdującym się poza i poniżej wyrostka sutkowatego. W dalszym przebiegu meridian biegnie łukiem do punktu Yangbai (Woreczek żółciowy 14) na czole w odległości l cuna nad środkiem łuku brwiowego, a następnie biegnąc równolegle do meridianu Głównego Regulatora Tylnego kieruje się do punktu Fenchi (Woreczek żółciowy 20) usytuowanego poniżejkości potylicznej w zagłębieniu pomiędzy przyczepami mięśni mostkowo-sutkowo-obojczykowego i czworobocznego. Stam-

[brak]

Rycina 34. Topografia meridianu woreczka żółciowego i przy­należnych do niego punktów biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

tąd meridian biegnie w kierunku barku do punktu Jianjing (Wore­czek żółciowy 21) na przednim brzegu mięśnia czworobocznego w połowie linii łączącej punkt Dazhui (Główny regulator tylny 14) i wyrostek barkowy (acromion). Z tego punktu meridian biegnie linią łamaną na bocznej ścianie klatki piersiowej i jamy brzusznej do punktu Huantiao (Woreczek żółciowy 30) znajdującego się w pobliżu krętarza wielkiego. Z kolei meridian zbiega w dół po bocznej powierzchni uda i podudzia i tuż przed boczną kostką przedostaje się na grzbiet stopy i kończy się na czwartym palcu stopy po stronie zewnętrznej u podstawy paznokcia. Na grzbiecie stopy z punktu Linqi (Woreczek żółciowy 41) odłącza się mała gałązka i biegnie do grzbietu palucha, gdzie dochodzi do punktu Dadun (Wątroba 1). Bardzo skomplikowany przebieg ma gałąź wychodząca z punktu Fengchi (Woreczek żółciowy 20) poza uchem. Gałąź ta zaopatruje ucho, a po wyjściu z niego dochodzi do punktu Tongziliao (Wore­czek żółciowy 1) tuż obok kąta zewnętrznego oka, skąd zbiega w dół policzka do punktu Daying (Żołądek 5) na wysokości szczęki dolnej na przednim brzegu mięśnia żwacza. Z punktu tego omawiana gałąź kieruje się ku górze do punktu umiejscowionego tuż przed punktem Quanliao (Jelito cienkie 18) na przednim brzegu mięśnia żwacza tuż poniżej łuku jarzmowego. Odtąd gałąź ta biegnie w dół poprzez punkt Jiache (Żołądek 6) tuż nad kątem szczęki dolnej do dołu nadobojczykowego, skąd przedostaje się do wnętrza klatki piersio­wej, a następnie przechodzi przez przeponę do wątroby i woreczka żółciowego. Z kolei biegnie ona do dolnej części jamy brzusznej i w okolicy pachwinowej wydostaje się na zewnątrz i łączy się z punktem Huantiao (Worｲeczek żółciowy 30) w pobliżu krętarza wielkiego. Meridian woreczka żółciowego liczy 44 punkty (rycina 34).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Tongziliao (Woreczek żółciowy 1),

2. Tinghui (Woreczek żółciowy 2),

3. Shuaigu (Woreczek żółciowy 8),

4. Wangu (Woreczek żółciowy 12),

5. Yangbai (Woreczek żółciowy 14),

6. Fengchi (Woreczek żółciowy 20),

7. Riyue (Woreczek żółciowy 24), punkt zgodności przedniej (alarmowy) woreczka żółciowego,

8. Jingmen (Woreczek żółciowy 25), punkt zgodności przedniej (alarmowy) nerki,

9. Juliao (Woreczek żółciowy 29),

10. Huantiao (Woreczek żółciowy 30),

11. Fengshi (Woreczek żółciowy 31),

12. Yanglingquan (Woreczek żółciowy 34),

13. Waiąiu (Woreczek żółciowy 36), punkt Xi (kluczowy),

14. Guanming (Woreczek żółciowy 37), punkt Lo (przepustowy),

15. Yangfu (Woreczek żółciowy 38), punkt uspokajający, sedatywny,

16. Xuanzhong (Woreczek żółciowy 39),

17. Qiuxu (Woreczek żółciowy 40), punkt źródłowy,

18. Linqi (Woreczek żółciowy 41), punkt kardynalny,

19. Xiaxi (Woreczek żółciowy 43), punkt stymulujący,

20. Qiaoyin (Woreczek żółciowy 44).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Tongziliao (Woreczek żółciowy 1), punkt umiejscowiony tuż obok zewnętrznego kąta oka na bocznej krawędzi oczodołu.

Wskazania do nakłuwania: ból okolicy skroniowej głowy, zawro­ty głowy, ból i choroby oczu, porażenie nerwu twarzowego, tiki i przykurczę mięśni twarzy.

2. Tinghui (Woreczek żółciowy 2), punkt umiejscowiony tuż przed małżowiną uszną na wysokości wcięcia międzyskrawkowego, na tylnym brzegu wyrostka kłykciowego szczęki dolnej. Wskazania do nakłuwania: niedosłuch, ból uszny, szum w uszach, zapalenie ucha środkowego, ból zębów, nerwoból nerwu trójdzielnego, zapalenie stawu żuchwowego, tiki mięśni twarzy.

3. Shuaigu (Woreczek żółciowy 8), punkt umiejscowiony nad wierzchołkiem małżowiny usznej, 1¹/₂ cuna powyżej linii wło­sów.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy w okolicy skroniowo--ciemieniowej, pobudzenie fizyczne i psychiczne. Punkt ten nakłuwa się w przebiegu kuracji antynikotynowej.

4. Wangu (Woreczek żółciowy 12), punkt umiejscowiony w zagłę­bieniu tuż poza wyrostkiem sutkowatym, na poziomie dolnego brzegu tego wyrostka.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, ból w okolicy szyi i potylicy, osłabienie słuchu, szum w uszach, ból zębów, zaburzenia snu, bezsenność.

5. Yangbai (Woreczek żółciowy 14), punkt umiejscowiony na czole, l cun nad środkiem brwi.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy czołowej, zapalenie zatok czołowych, choroby oczu, tiki i przykurczę mięśni twarzy.

6. Fengchi (Woreczek żółciowy 20), punkt umiejscowiony na karku poniżej kości potylicznej, w zagłębieniu pomiędzy mięśniem mostkowo-sutkowo-obojczykowym i czworobocznym. Wskazania do nakłuwania: ból głowy w okolicy potylicy, sztyw­ność mięśni szyi i karku, choroby oczu, nosa i uszu, neurastenia, stany gorączkowe i zaburzenia ukrwienia mózgu.

7. Riyue (Woreczek żółciowy 24), punkt umiejscowiony na przed­niej powierzchni klatki piersiowej, w linii środkowo-obojczyko-wej w 7 międzyżebrzu.

Wskazania do nakłuwania: wymioty, czkawka, choroby przepo­ny, zapalenie wątroby, zapalenie woreczka żółciowego, żółtaczka, wzdęcie brzucha, ból w podżebrzu, pobudzenie psychomotory­czne, halucynacje.

8. Jingmen (Woreczek żółciowy 25), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni brzucha, na dolnym brzegu wolnego końca XII żebra.

Wskazania do nakłuwania: wzdęcia brzucha, kruczenie w brzu­chu, zapalenie nerek, kamica nerkowa, ból w pasie i podżebrzu, ból w stawie krzyżowo-biodrowym, nerwoból międzyżebrowy, stan niepokoju i pobudzenia.

9. Juliao (Woreczek żółciowy 29), punkt umiejscowiony w środku linii łączącej górny kolec biodrowy i najwyższy punkt krętarza dużego.

Wskazania do nakłuwania: ból stawu krzyżowo-biodrowego, niedowład kończyny dolnej, choroby stawu biodrowego i tkanki otaczającej, zapalenie przydatków a także jąder.

10. Huantiao (Woreczek żółciowy 30), punkt umiejscowiony na linii łączącej duży krętarz i otwór krzyżowy, bliżej krętarza (w ¹/₃ długości tej linii idąc od krętarza).

Wskazania do nakłuwania: ból stawu biodrowego, ból stawu kolanowego, niedowład kończyny dolnej, przykurcz i ból mięśni uda, drętwienie nogi, rwa kulszowa, wypryski skórne, świąd skóry.

11. Fengshi (Woreczek żółciowy 31), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni uda, 7 cunów powyżej stawu kolanowego, pomiędzy mięśniami szerokim bocznym i dwugłowym uda. Gdy pacjent stoi w pozycji na baczność jego trzeci palec wskazuje punkt Fengshi.

Wskazania do nakłuwania: zaburzenia ruchowe i czuciowe kończyny dolnej, zanik mięśni kończyny dolnej, porażenie poło­wicze, wysypka swędząca uogólniona.

12. Yanglingquan (Woreczek żółciowy 34), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni podudzia w zagłębieniu leżącym ku przo­dowi i dołowi od główki kości strzałkowej.

Wskazania do nakłuwania: uporczywe wymioty, zaparcie nawy­kowe, zapalenie woreczka żółciowego, ból w stawie kolanowym, przykurcz kończyny dolnej, rwa kulszowa, porażenie połowi­cze, nerwica depresyjna.

13. Waiqiu (Woreczek żółciowy 36), punkt umiejscowiony na bocz­nej powierzchni podudzia, 7 cunów powyżej kostki bocznej, na przednim brzegu kości strzałkowej.

Wskazania do nakłuwania: ból i kurcze mięśni łydki, ból bocznej powierzchni podudzia, ból i kurcze szyi, karku i potylicy, ból klatki piersiowej, obrzęk nóg, niedowład kończyny dolnej.

14. Guanming (Woreczek żółciowy 37), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni podudzia, 5 cunów powyżej wierzchołka kostki bocznej na przednim brzegu kości strzałkowej.

Wskazania do nakłuwania: choroby oczu (dlatego punkt ten nosi nazwę jasnego światła), ból klatki piersiowej, niedowład kończy­ny dolnej, zanik mięśni kończyny dolnej, ból stawu kolanowego, obrzęk nogi.

15. Yangfu (Woreczek żółciowy 38), punkt umiejscowiony na bocz­nej powierzchni podudzia, 4 cuny powyżej wierzchołka kostki bocznej na przednim brzegu kości strzałkowej.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie woreczka żółciowego, ból w okolicy podżebrza, ból zewnętrznej powierzchni uda, ból stawu kolanowego, kurcz mięśni łydki.

16. Xuanzhong (Woreczek żółciowy 39), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni podudzia, 3 cuny powyżej wierzchołka kostki bocznej, tuż poza tylnym brzegiem kości strzałkowej a przed ścięgnami mięśni strzałkowych długiego i krótkiego.

Wskazania do nakłuwania: bolesne napięcie mięśni karku i szyi, ból w stawie kolanowym i podudziu, nerwoból międzyżebrowy, krwawienie z nosa, miażdżyca. Jest to punkt immunologiczny, odczulający i zwiększający siły odpornościowe ustroju.

17. Qiuxu (Woreczek żółciowy 40), punkt umiejscowiony nieco ku przodowi i dołowi od kostki bocznej, w zagłębieniu po bocznej stronie ścięgna prostownika palców długiego. Wskazania do nakłuwania: wymioty, kwaśne odbijanie, nerwica lękowa i depresyjna, kolka jelitowa i żółciowa, ból stawu skokowego, ból w podżebrzu, niedosłuch i uporczywe dzwonie­nie w uszach.

18. Linqi (Woreczek żółciowy 41), punkt umiejscowiony na grzbie­cie stopy, w zagłębieniu pomiędzy 4 i 5 kością śródstopia, na bocznym brzegu ścięgna prostownika długiego V palca. Wskazania do nakłuwania: ból stopy i stawu skokowego, ból w zewnętrznym kącie oka, osłabienie ostrości wzroku, niedosłuch i dzwonienie w uszach.

19. Xiaxi (Woreczek żółciowy 43), punkt umiejscowiony na grzbie­cie stopy między główkami IV i V kości śródstopia, tuż za fałdem skórnym łączącym IV i V palec. Wskazania do nakłuwania: choroby oczu, niedosłuch i szum w uszach, świąd małżowiny usznej, koszmary nocne, choroby gorączkowe.

20. Qiaoyin (Woreczek żółciowy 44), punkt umiejscowiony na bocznej powierzchni IV palca stopy u podstawy paznokcia, oddalony o 3 mm ku tyłowi i w bok od kąta zewnętrznego paznokcia.

Wskazania do nakłuwania: choroby oczu i uszu, koszmary nocne, zapalenie gardła, dychawica oskrzelowa, zemdlenie, zapaść.

12. Meridian wątroby (W)

Punkt zgodności przedniej (alarmowy) — Qimen (Wątroba 14),

Punkt zgodności tylnej — Ganshu (Pęcherz moczowy 18),

Czas najwyższej aktywności — godz. 1⁰⁰-3⁰⁰.

Meridian wątroby wybiega z punktu Dadun (Wątroba 1) usytuo­wanego na grzbiecie palucha, dośrodkowo od rogu bocznego nasady paznokcia. Następnie biegnie wzdłuż grzbietu palucha, przechodzi na grzbiet stopy, kierując się do kostki przyśrodkowej, którą mija w odległości l cuna ku przodowi i wstępuje na przednio-przyśrodkową powierzchnię podudzia. W połowie podudzia (8 cunów powyżej kostki przyśrodkowej) krzyżuje się z meridianem śledziony i trzustki biegnąc odtąd poza tym meridianem. Z kolei mija staw kolanowy od

Rycina 35. Topografia meridianu wątroby i przynależnych do niego punktów biologicznie aktywnych. I wg współ­czesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

strony przyśrodkowej, wstępuje na udo, biegnie po powierzchni przyśrodkowej uda do pachwiny i okrąża łukiem narządy płciowe zewnętrzne. Po przejściu na powłoki brzucha kieruje się do końca XI żebra, wstępuje na boczną powierzchnię klatki piersiowej i kończy się w szóstej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowo--obojczykowej.

Z punktu Zhangmen (Wątroba 13) wychodzi gałązka, która poprzez powłoki jamy brzusznej wnika do wątroby i pęcherzyka żółciowego. W dalszym przebiegu gałązka ta przechodzi przez przeponę i biegnie na wewnętrznej powierzchni ściany klatki piersiowej podążając na szyję, do gardła i narządu wzroku. Stamtąd gałązka ta biegnie po powierzchni czoła i ciemienia do punktu Baihui (Główny Regulator Tylny 20) na wierzchołku głowy. W obrębie narządu wzroku odchodzi dodatkowa gałązka, która biegnie na policzek, dochodzi do kąta warg i je okrąża. Meridian wątroby liczy 14 punktów (rycina 35).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Dadun (Wątroba 1),

2. Xingjiang (Wątroba 2), punkt uspokajający, sedatywny,

3. Taichong (Wątroba 3), punkt źródłowy,

4. Ligou (Wątroba 5), punkt Lo (przepustowy),

5. Ququan (Wątroba 8), punkt tonizujący,

6. Yinbao (Wątroba 9),

7. Zhangmen (Wątroba 13),

8. Qimen (Wątroba 14), punkt zgodności przedniej (alarmowy wątroby).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Dadun (Wątroba 1), punkt umiejscowiony na grzbiecie palucha, 4 mm dośrodkowo od rogu bocznego nasady paznokcia.

Wskazania do nakłuwania: kolka jelitowa, wzdęcie brzucha, krwawienie z narządu rodnego, ból w cewce moczowej, ból żołędzi członka, ból jajnika i moczenie nocne.

2. Xingjiang (Wątroba 2), punkt umiejscowiony na grzbiecie stopy u podstaw palców I i II, tuż poza fałdem skórnym łączącym oba te palce.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie spojówki i ból oka, bolesne obfite miesiączki, kolka nerkowa, moczenie nocne, bóle głowy, padaczka, bezsenność. Punkt uspokajający i przeciwkurczowy — w odniesieniu do mięśni gładkich.

3. Taichong (Wątroba 3), punkt umiejscowiony na grzbiecie stopy pomiędzy I i II kością śródstopia, l cun dośrodkowo od punktu Xingjiang (Wątroba 2).

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy wątroby, nudności, ból mięśni łydki, krwawienie z narządu rodnego, ból głowy okolicy wierzchołkowej, zawroty głowy, bezsenność, niepokój i stan pobudzenia, padaczka, drgawki u dzieci, zakłócenia czynności narządu wzroku. Punkt antystresowy i rozluźniający mięśnie prążkowane.

4. Ligou (Wątroba 5), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierzchni podudzia, 5 cunów powyżej wierzchołka kostki przyśrodkowej, na tylnym brzegu kości piszczelowej.

Wskazania do nakłuwania: nieregularne krwawienia miesięczne, zaburzenia w oddawaniu moczu, zmazy nocne, przedwczesny ten nakłuwa się u osób mających potrzebę robienia zła).

5. Ququan (Wątroba 8), punkt umiejscowiony po stronie przyśrod­kowej stawu kolanowego. Przy nodze zgiętej w kolanie punkt ten usytuowany jest powyżej przyśrodkowego końca fałdu podkola-nowego, tuż poza kłykciem przyśrodkowym kości udowej na przednim brzegu przyczepu mięśni półbłoniastego i półścięgnistego.

Wskazania do nakłuwania: zakłócenia czynności wątroby, ból w stawie kolanowym po stronie wewnętrznej, ból sromu, ból członka, świąd krocza, odbytu i sromu, ból cewki moczowej, zaburzenia w oddawaniu moczu, zmazy nocne, przedwczesny wytrysk, stan pobudzenia i niepokoju. Ququan zwie się punktem słodyczy życia.

6. Yinbao (Wątroba 9), punkt umiejscowiony na przyśrodkowej powierzchni uda, 4 cuny powyżej punktu Ququan (Wątroba 8).

Wskazania do nakłuwania: kurcze mięśni przywodzących koń­czyny dolnej, zaburzenia w oddawaniu moczu. Punkt ten nakłuwa się u ludzi z gruntu złych, złośliwych i złoczyńców mających potrzebę robienia zła.

7. Zhangmen (Wątroba 13), punkt umiejscowiony na powierzchni bocznej powłok brzucha, na wolnym końcu XI żebra.

Wskazania do nakłuwania: ból wątroby i pęcherzyka żółciowego, zapalenie wątroby, żółtaczka, dyspepsja, kolka żołądkowa, wy­mioty, biegunka, nerwica depresyjna. Punkt ten usprawnia przemianę materii i działa odczulające (dlatego nakłuwa się w choro­bach skóry).

8. Qimen (Wątroba 14), punkt umiejscowiony na przedniej powierz­chni klatki piersiowej, w szóstej przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowo-obojczykowej.

Wskazania do nakłuwania: ból klatki piersiowej i okolicy podżebrza, wymioty, czkawka, dyspepsja, choroby wątroby, nerwoból międzyżebrowy, zapalenie opłucnej, dychawica oskrzelowa. Punkt ten podobnie jak poprzedni usprawnia przemianę materii i działa odczulające i dlatego stosowany jest w chorobach dermato­logicznych.

13. Meridian głównego regulatora tylnego Tou Mo, Du Mai (GRT)

Meridian głównego regulatora tylnego wychodzi z dolnej części jamy brzusznej, przenika do krocza do punktu Changqiang umiejsco­wionego między końcem kości ogonowej i odbytem. Odtąd biegnie ku górze na tylnej powierzchni kręgosłupa wzdłuż wyrostków ościstych kręgów. Po dojściu do punktu Fengfu (GRT 16) na wysokości dolnego brzegu kości potylicznej oddaje gałązkę do mózgu i biegnie dalej do wierzchołka głowy wzdłuż środkowej linii tylnej, a następnie do czoła i brzegiem nosa do jego czubka. W dalszym przebiegu zbiega środkiem wargi górnej, przechodzi na śluzówkę i wzdłuż linii środkowej dochodzi do podstawy wędzidełka wargi górnej, gdzie kończy się w punkcie Yinjiao (GRT 28). Kanał GRT liczy 28 punktów (rycina 36).

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Changqiang (GRT 1), punkt Lo (przepustowy),

2. Mingmen (GRT 4),

3. Zhiyang (GRT 9),

4. Lingtai (GRT 10),

5. Shendao (GRT 11),

6. Shenzhu (GRT 12),

7. Dazhui (GRT 14),

8. Yamen (GRT 15), '

9. Fengfu (GRT 16),

10. Baihui (GRT 20),

11. Qianding (GRT 21),

12. Shangxing (GRT 23),

13. Suliao (GRT 25),

14. Renzhong (GRT 26),

15. Yinjiao (GRT 28).

Rycina 36. Topografia meridianu głównego regulatora tylnego i przynależnych do niego punktów biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Changqiang (GRT 1), punkt umiejscowiony w środku linii łączącej koniec kości ogonowej i odbyt.

Wskazania do nakłuwania: żylaki odbytu, świąd sromu i odbytu, zaparcie stolca, rozwolnienie, padaczka, stany maniakalne, ból dolnego odcinka kręgosłupa.

2. Mingmen (GRT 4), punkt umiejscowiony między wyrostkami ościstymi 2 i 3 kręgu lędźwiowego, zwany bramą życia a także bramą przeznaczenia.

Wskazania do nakłuwania: ból w okolicy lędźwiowej, niemoc płciowa, drgawki u dzieci, ból wierzchołka głowy, szum w uszach, przedwczesny wytrysk nasienia, nietrzymanie moczu, zaburzenia snu.

3. Zhiyang (GRT 9), punkt umiejscowiony między wyrostkami ościstymi kręgów piersiowych 7 i 8.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, zapale­nie oskrzeli, bolesne napięcie mięśni kręgosłupa piersiowego, nerwoból międzyżebrowy.

4. Lingtai (GRT 10), punkt umiejscowiony między wyrostkami ościstymi kręgów piersiowych 6 i 7.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, zapale­nie oskrzeli, sztywność karku.

5. Shendao (GRT 11), punkt umiejscowiony poniżej wyrostka ościstego 5 kręgu piersiowego.

Wskazania do nakłuwania: stany lękowe, neurastenia, osłabienie pamięci, kołatanie serca.

6. Shenzhu (GRT 12), punkt umiejscowiony poniżej wyrostka ościstego 3 kręgu piersiowego.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, zapale­nie oskrzeli, nerwica depresyjna, nerwica lękowa, charakteropa­tia, padaczka u dzieci.

7. Dazhui (GRT 14), punkt umiejscowiony poniżej wyrostka ościstego 7 kręgu szyjnego.

Wskazania do nakłuwania: grypa, choroby gorączkowe, kaszel, dychawica oskrzelowa, padaczka, nerwica depresyjna, uczucie stałego zmęczenia i wyczerpania. Dazhui zwany jest punktem stu zmęczeń, a nadto, z uwagi na właściwości antyinfekcyjne, punktem immunologicznym.

8. Yamen (GRT 15), punkt umiejscowiony na karku ¹/₂ cuna powyżej tylnej linii włosów, poniżej wyrostka ościstego 1 kręgu szyjnego.

Wskazania do nakłuwania: nerwica reaktywna, choroby psy­chiczne, padaczka, nagła utrata mowy, ból głowy, zawroty głowy, dzwonienie i szum w uszach. Yamen zwany jest wrotami milczenia i punktem menagerów. Nakłuwany jest w tzw. choro­bie dyrektorskiej w nadciśnieniu tętniczym, chorobie wrzodowej żołądka i w pierwszym okresie choroby wieńcowej serca.

9. Fengfu (GRT 16), punkt umiejscowiony nad kością potyliczną w zagłębieniu pomiędzy przyczepami obu mięśni czworobocznych, ¹/₂ cuna powyżej punktu Yamen.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy, zawrót głowy, zaburzenia mowy, bezgłos, bolesne napięcie mięśni potylicznych, krwawie-

nie z nosa, przewlekły nieżyt nosa, psychonerwice, padaczka, porażenie połowicze, zaziębienie.

10. Baihui (GRT 20), punkt umiejscowiony 7 cunów powyżej linii owłosienia karku i 5 cunów ku tyłowi od przedniej granicy włosów, na środku linii łączącej oba wierzchołki małżowin usznych.

Wskazania do nakłuwania: osłabienie pamięci, brak koncentracji, ból i zawrót głowy, psychonerwice, zaburzenia w ukrwieniu mózgu, choroby oczu, nosa i uszu, ostra dyskopatia, choroba Parkinsona. Punkt Baihui łączy się licznymi gałązkami z wszy­stkimi meridianami i dlatego zwie się punktem 100 spotkań.

11. Qianding (GRT 21), punkt umiejscowiony na linii środkowej ciała, na wierzchołku głowy 1¹/₂ cuna do przodu od punktu Baihui.

Wskazania do nakłuwania: padaczka u dzieci, ból i zawroty głowy, niedokrwienie mózgu, choroby nosa, ekscentryczne za­chowanie się u dzieci.

12. Shangxing (GRT 23), punkt umiejscowiony jest na linii środko­wej ciała ponad Czołem, l cun powyżej przedniej granicy włosów. Wskazania do nakłuwania: ból głowy, choroby narządu wzroku, nerwoból I gałązki nerwu trójdzielnego, choroby nosa, psychonerwica.

13. Suliao (GRT 25), punkt znajduje się w środku koniuszka nosa. Wskazania do nakłuwania: omdlenie, nieżyt nosa, krwawienie z nosa, trądzik różowaty, stan upojenia alkoholowego.

14. Renzhong (GRT 26), punkt umiejscowiony jest pod nosem, w ¹/₃ odległości od nosa do czerwieni wargowej. Wskazania do nakłuwania: omdlenie, zapaść, psychonerwica, padaczka, choroby szczęki i zębów, niedrożność nosa, tiki mięśni twarzy, bóle i zakłócenia czynności narządów płciowych zew­nętrznych. Jest to główny punkt reanimacyjny.

15. Yinjiao (GRT 28), punkt umiejscowiony na wędzidełku śluzówki szczęki górnej (pomiędzy wargą górną a dziąsłami). Wskazania do nakłuwania: ból i obrzęk dziąseł, pleśniawki, hemoroidy, nerwoból nerwu trójdzielnego, padaczka.

14. Meridian głównego regulatora przedniego Ren Mai — Jenn Mo (GRP)

Meridian wychodzi z dolnego odcinka jamy brzusznej i przedosta­je się na krocze do punktu Huiyin (GRP 1) leżącego u mężczyzn pomiędzy odbytem i workiem mosznowym, a u kobiet pomiędzy odbytem i sromem. Następnie przekraczając spojenie łonowe wspina się na przedniej ścianie brzucha i klatki piersiowej wzdłuż przedniej linii środkowej ciała. Następnie przechodzi na szyję, podbródek i bruzdę wargowo-bródkową, gdzie kończy się w punkcie Chengjiang (GRP 24). Od tego punktu biegnie gałąź dodatkowa, która okrąża wargi i dochodzi do okolicy podoczodołowej.

Meridian GRP liczy 24 punkty (rycina 37).

Rycina 37. Topografia meridianu głównego regulatora przedniego i przynależnych do niego punktów biologicznie aktywnych. I wg współczesnych źródeł, II wg chińskiego atlasu „Shih Ssu Ching Fa Hui" z r. 1341.

Najczęściej nakłuwane punkty

1. Huiyin (GRP 1),

2. Zhongji (GRP 3), punkt zgodności przedniej pęcherza moczo­wego,

3. Guanyuan (GRP 4), punkt zgodności przedniej jelita cienkie­go,

4. Shimen (GRP 5), punkt zgodności przedniej potrójnego ogrze­wacza,

5. Qihai (GRP 6),

6. Shenque (GRP 8),

7. Shuifen (GRP 9),

8. Zhongwan (GRP 12), punkt zgodności przedniej żołądka,

9. Juque (GRP 14), punkt zgodności przedniej serca,

10. Jiuwei (GRP 15), punkt Lo (przepustowy),

11. Shanhong (GRP 17), punkt zgodności przedniej osierdzia,

12. Tiantu (GRP 22),

13. Lianąuan (GRP 23),

14. Chengjiang (GRP 24).

Topografia punktów i ich właściwości terapeutyczne

1. Huiyin (GRP 1), punkt umiejscowiony w środku krocza, u mężczyzn między odbytem i workiem mosznowym, a u kobiet między odbytem i sromem.

Wskazania do nakłuwania: świąd sromu, zaburzenia cyklu mie­sięcznego, żylaki odbytu, choroby prostnicy, zaparcie stolca, zaburzenia w oddawaniu moczu.

2. Zhongji (GRP 3), punkt umiejscowiony w linii środkowej przedniej, 4 cuny poniżej pępka.

Wskazania do nakłuwania: częstomocz, bolesne oddawanie mo­czu, nietrzymanie moczu, zapalenie nerek, obrzęki uogólnione, niemoc płciowa, zapalenie sromu, świąd sromu.

3. Guanyuan (GRP 4), punkt umiejscowiony na przedniej powierz­chni brzucha w linii środkowej przedniej, 3 cuny poniżej pępka. Wskazania do nakłuwania: krwawienia z narządu rodnego, niemoc płciowa, zaburzenia w oddawaniu moczu, choroby jelit, nerwica depresyjna. Jest to punkt ogólnie wzmacniający, dodają­cy energii.

4. Shimen (GRP 5), punkt umiejscowiony na przedniej powierz­chni brzucha w linii środkowej przedniej 2 cuny poniżej pępka. Wskazania do nakłuwania: krwawienie z narządów rodnych, brak miesiączki, zaburzenia w oddawaniu moczu, dyspepsja, zaburzenia trawienia, uogólnione obrzęki. Jest to punkt pdmła-dzający i regenerujący, punkt „wiecznej młodości" i tzw. „eli­ksiru życia".

5. Qihai (GRP 6), punkt umiejscowiony w linii środkowej przed­niej, 1¹/₂ cuna poniżej pępka.

Wskazania do nakłuwania: zaburzenia cyklu miesiączkowego, przedwczesny wytrysk nasienia, niemoc płciowa, zaburzenia w oddawaniu moczu, neurastenia, nadciśnienie tętnicze, obrzęki, zaparcia, biegunka, stan przewlekłego zmęczenia i wyczerpania. Ze względu na właściwości regenerujące i wzmacniające punktu Qihai, jest on nazywany „morzem energii".

6. Shenque (GRP 8), punkt umiejscowiony w centrum pępka. Wskazania do nakłuwania: ból brzucha, ostra dyspepsja, silna biegunka.

Punktu tego nie nakłuwa się i jedynie stosuje się zabiegi tzw. mo-ksy, tj. termopunktury.

7. Shuifen (GRP 9), punkt umiejscowiony w nadbrzuszu, w linii środkowej przedniej, l cun nad pępkiem. Wskazania do nakłuwania: obrzęki uogólnione, ból żołądka, nietrzymanie gazów, bolesne oddawanie moczu. Shuifen jest punktem odwadniającym.

8. Zhongwan (GRP 12), punkt umiejscowiony w linii środkowej przedniej, 4 cuny powyżej pępka.

Wskazania do nakłuwania: ból żołądka, nudności, wymioty, odbijanie się, dyspepsja, czkawka, ból głowy, zaburzenia snu. Punkt ten odznacza się również właściwościami uspokajającymi.

9. Juque (GRP 14), punkt umiejscowiony w linii środkowej przed­niej, l cun poniżej punktu Jiuwei (GRP 15) usytuowanego na końcu wyrostka mieczykowatego.

Wskazania do nakłuwania: zaburzenia czynnościowe serca, ner­wica depresyjna, nerwica lękowa, koszmary nocne, dyspepsja, choroby żołądka.

10. Jiuwei (GRP 15), punkt umiejscowiony na linii przedniej środkowej, na wysokości końca wyrostka mieczykowatego. Wskazania do nakłuwania: nerwica reaktywna, stan pobudzenia, ból serca, niepokój w okolicy serca, kołatanie serca, dyspepsja, padaczka, nadciśnienie tętnicze.

11. Shanhong (GRP 17), punkt umiejscowiony na mostku linii środkowej przedniej, na poziomie IV międzyżebrza, a u męż­czyzn na środku linii łączącej brodawki sutkowe. Wskazania do nakłuwania: duszność, kaszel, zapalenie oskrzeli, ból w klatce piersiowej, wymioty, kołatanie serca. Punkt ten zawiaduje energią Qi narządów klatki piersiowej.

12. Tiantu (GRP 22), punkt umiejscowiony w odcinku dolnym przedniej powierzchni szyi, w środku wcięcia jarzmowego ¹/₂ cuna powyżej górnego brzegu mostka. Wskazania do nakłuwania: duszność, kaszel, dychawica oskrzelo­wa, zapalenie oskrzeli, zapalenie krtani, zapalenie gardła, choro­by gruczołu tarczykowego, wole.

13. Lianquan (GRP 23), punkt umiejscowiony w środku szyi, między chrząstką tarczową i bródką, na górnym brzegu kości gnykowej w linii środkowej przedniej.

Wskazania do nakłuwania: obrzęk okolicy podjęzykowej, ślino-tok, utrudnione połykanie, zapalenie krtani, afazja, bezgłos, zanik mięśni języka.

14. Chengjiang (GRP 24), punkt umiejscowiony w linii środkowej przedniej w środku zagłębienia bródkowego pod wargą dolną. Wskazania do nakłuwania: nadmierny ślinotok, opadnięcie kąci­ka ust, naciek zapalny na twarzy i w obrębie dziąseł, porażenie twarzy, psychonerwica, wylew krwi do mózgu, zapaść.

Punkty, których nazwy pokrywają się z ich działaniem leczniczym

Każdy punkt akupunktury ma odrębną nazwę wynikającą z tradycji. Większość tych nazw nic nam nie mówi i nie umiemy powiedzieć, co one mają wyrażać. Niektóre z nich oddają ich topografię anatomiczną np. „dolina wśród gór" (Hegu — Jelito grube 4), „łoże ramienia" (Jianyu — Jelito grube 15), „ogon gołębia" (Jiuwei — GRP 15), który oznacza wyrostek mieczykowaty mostka, „środek piersi" (Shanzhong — GRP 17), punkt umiejsco­wiony w połowie wysokości mostka, „większa kość" (Juliao — Żołądek 3), punkt umiejscowiony na kości szczękowej górnej, „środek brodawki sutkowej" (Ruzhong — Żołądek 17), punkt umiejscowiony na sutce, „duży pień" (Dadun — Wątroba 1), który ma odpowiadać paluchowi, „ogon żółwia" (Changqiang — GRT 1) tuż poniżej kości ogonowej przypominającej swoim wyglądem ogon żółwia, „większy krąg" (Dazhui — GRT 14), punkt umiejscowiony poniżej wystającego kręgu 7 szyjnego, „Punkt dziąsła" (Yinjiao — GRT 28) umiejscowiony na wędzidełku górnej wargi. Takich nazw znamy dziesiątki.

Ze względów zrozumiałych interesują nas najbardziej nazwy punktów związane z ich działaniem leczniczym. Nazwy te bardzo ułatwiają nam właściwy dobór punktów.

1. Yingxiang (Jelito grube 20). Nazwa oznacza „Powitanie woni" i dlatego nakłuwa się ten punkt na ogół z dobrym skutkiem w utracie węchu (anosmia).

2. Qichong (Żołądek 30) znaczy „wezwanie energii" lub „ulicę energii". Z tego powodu punkt ten nakłuwa się z niezłym skutkiem w niemocy płciowej oraz w tych przypadkach, w których zawodzą inne punkty na meridianie żołądka (nawet punkt Zusanli).

3. Zusanli (Żołądek 36) oznacza między innymi „sto chorób", „wielkiego lekarza" i „pogodę ducha". Istotnie jest to punkt uniwersalny, skuteczny w wielu chorobach i poprawiający nastrój.

4. Fenglong (Żołądek 40) w dosłownym tłumaczeniu znaczy „wiatr i flegma". W związku z tym punkt ten nakłuwamy w chorobach wywołanych wiatrem i związanych z zastojem „flegmy", tj. pły­nów ustrojowych (śluzu, krwi, chłonki). Zgodnie z nazwą punkt ten wykorzystujemy w nieżytach oskrzeli z gęstą wydzieli­ną, a także w schizofrenii i padaczce, które to choroby według tradycyjnej chińskiej medycyny mają być wywołane zastojem „flegmy" w mózgu.

5. Xuehai (Śledziona 10), punkt „100 swędzeń". Nakłuwaniem tego punktu można uśmierzyć swędzenie towarzyszące choro­bom skórnym, a także wpłynąć leczniczo na wykwity skórne.

6. Fuai (Śledziona 16) oznacza „cierpienie brzucha". Punkt ten nakłuwa się z dobrym skutkiem w kolce żołądkowej, kolce jelitowej i w bólach związanych z chorobą wrzodową żołądka.

7. Shaohai (Serce 3), punkt „radości życia". Punkt ten nakłuwamy z powodzeniem w apatii, przygnębieniu i nerwicy depresyjnej.

8. Tongli (Serce 5) oznacza szaleńczą odwagę i dlatego punkt ten nakłuwamy u osób nieśmiałych i stremowanych.

9. Shenmen (Serce 7) oznacza „bramę bogów", „bramę ducha", „bramę umysłu", „bramę pamięci" i „bramę odwagi". Zgodnie z powyższymi wskazaniami nakłuwamy ten punkt w nerwicy lękowej, w stanach przygnębienia, w tremie i w upośledzeniu pamięci i koncentracji.

10. Yanglao (Jelito cienkie 6) oznacza czynność „pielęgnowania staruszków", zwany jest także „najbardziej poważanym" (sza­cownym) punktem typu Yang. Jest to punkt odmładzający, regenerujący i przedłużający życie. Punkt ten zaleca się nakłu­wać u osób w podeszłym wieku.

11. Tinggong (Jelito cienkie 19) znaczy „pałac słuchu". Jest to jeden z podstawowych punktów nakłuwanych u osób z niedosłuchem i szumem w uszach.

12. Jingming (Pęcherz moczowy 1) znaczy „światło w oku". Jest to jeden z najbardziej skutecznych punktów nakłuwanych w choro­bach oczu.

13. Tongtian (Pęcherz moczowy 7) znaczy „nos i wierzchołek głowy". Słowami tymi wyrażony jest związek istniejący pomię­dzy wierzchołkiem głowy i nosem. Punkt Tongtian zaleca się nakłuwać w nieżytach nosa, w krwawieniach z nosa i zapaleniu zatok szczękowych.

14. Fengmen (Pęcherz moczowy 12) znaczy „wrota wiatru". Punkt ten wykorzystywany jest do leczenia chorób wywołanych działa­niem wiatru i chłodu, a więc w zaziębieniach, zapaleniach oskrzeli i w grypie.

15. Gaohuang (Pęcherz moczowy 43) znaczy „centrum życia". Jest to punkt uniwersalny, który zaleca się nakłuwać we wszystkich przewlekłych chorobach. Ma on wpływać na korę nadnerczy i dlatego nazywają go punktem kortyzonowym. Punkt ten popra­wia czynność układu krwiotwórczego, centralnego układu ner­wowego, poprawia nastrój i działa ożywiająco.

16. Feiyang (Pęcherz moczowy 58) oznacza „wzlot". Punkt ten zwie się także punktem tancerek, kulisów chińskich i sportowców oraz „antyzmęczeniowym". Z tego więc powodu zaleca się nakłuwać punkt Feiyang u osób osłabionych, wyczerpanych, zmęczo­nych, a także cierpiących na niedomogę mięśni kończyn dolnych zwłaszcza podudzi.

17. Sizhukong (Potrójny ogrzewacz 23) znaczy „wrota ucha". Jak nazwa ta wskazuje punkt ten nakłuwa się w niedosłuchu i cho­robach uszu.

18. Tongziliao (Woreczek żółciowy 1) — „jamka źrenicy". Nazwa ta wskazuje na związek między tym punktem a narządem wzroku. Dlatego też nakłuwa się punkt Tongziliao w chorobach oczu.

19. Linqi (Woreczek żółciowy 15) — „upust łez". Zgodnie z tą nazwą punkt ten nakłuwa się w chorobach oczu manifestujących się łzawieniem.

20. Muchuang (Woreczek żółciowy 16) — „okno oczu". Punkt ten nakłuwa się w chorobach oczu.

21. Guanming (Woreczek żółciowy 37) — „jasne światło". Jest to najczęściej nakłuwany punkt w chorobach oczu.

22. Mingmen (GRT 4) — „brama życia". Jest to punkt dodający energii, sił, odwagi i podnoszący na duchu.

23. Yamen (GRT 15) — „wrota milczenia". Punkt ten nakłuwa się u osób, u których wystąpiła nagła utrata mowy, niejednokrotnie uzyskując pożądany efekt.

24. Yinjiao (GRT 28) — „punkt dziąsła". Wskazania do nakłuwania punktu Yinjiao stanowią choroby dziąseł.

25. Qihai (GRP 6) — „morze energii". Punkt ten nakłuwa się u osób osłabionych, wyczerpanych, apatycznych i przygnębionych. Jest to punkt dynamizujący.

26. Shuifen (GRP 9) — „rozdzielanie (dystrybucja) wody". Punkt ten zawiaduje gospodarką wodną i dlatego między innymi nakłuwa się go celem odwodnienia np. w kuracji odchudzającej.

---