Dom

Dom - 1) Pomieszczenie mieszkalne, miejsce stałego zamieszkania, „własny kąt"; 2) gniazdo rodzinne, rodzina, mie­szkanie wraz z jego mieszkańcami; 3) w bardzo szerokim rozumieniu - dom jako ojczyzna; 4) dom boży - świątynia. Dom symbolizuje bezpieczeństwo, trwałość, schronienie, twierdzę, zaś jako miejsce zorganizowane, uporządkowa­ne i ogrodzone jest symbolem porządku, ładu kosmicznego, pępka świata.

Biblia (ST) - 1) Bóg zwraca się do Abrahama: wyjdź z ziemi swej i od rodziny twojej, z domu ojca twego do ziemi, którąś pokażę (Ks. Rodzaju 12,1), więc posłuszny jego słowom Abraham, udaje się wraz ze swą żoną, Sarą do ziemi kanaaneńskiej. Dom Abrahama był jednak tak długo niepełny, dopóki Bóg nie obdarzył go synem, Izaakiem. 2) Dom Lota jako jedyny w Sodomie, gdzie nie szerzy się zło, rozpusta i gdzie zostaną zaproszeni przybyli do miasta aniołowie: wstąpcie teraz do domu sługi swego, a bądźcie tu na noc, za to m.in. Lot zostanie ocalony. 3) W rozumieniu szerszym - jako ojczyzna, kraj, ziemia rodzinna (Ks. Wyjścia 20,2): Jam jest Pan Bóg Twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej, ;, domu niewoli. 4) Dom bogobojnego Hioba z ziemi Uz: dostatni, spokojny, bezpieczny, który w wyniku kolejnych nieszczęść zsyła­nych przez Boga uległ całkowitej ruinie (śmierć dzieci, zniszczone zabudowa­nia), ale również na skutek łaski bożej i jako nagroda za wytrwanie w wierze i pokorze - odbudowany i dwakroć bardziej szczęśliwy i bogaty. 5) Nazwy „dom" używa Bóg na określenie święte­go miejsca, w którym wierni podczas modlitwy spotykają się z nim: azaż jaskinią łotrowską jest dom ten przed oczyma waszemi, który nazwany jest od imienia mego (Proroctwo Jeremiasza).

Biblia (NT) - Dom, który na własne życzenie opuszcza syn marnotrawny, do którego jako miejsca dostatniego i bez­piecznego powróci i gdzie zostanie z ra­dością przyjęty.

Mitologia - 1) Boginią ogniska domo­wego była dla Greków Hestia, dla Rzy­mian - Westa. Hestia - córka Kronosa i Rei, siostra Zeusa i Hery. Ślubowała dziewictwo, nie miała własnego domu, ale stała na straży wszystkich innych ognisk domowych. Była uosobieniem gospodyni domowej. Jako jedyna wśród bogów nie miała świątyni, bowiem świą­tynią był dla niej każdy dom. 2) W mito­logii rzymskiej występują lary - bóstwa zobowiązane do czuwania nad domo­stwami, wyobrażane pod postacią mło­dzieńców z rogiem obfitości w dłoniach oraz penaty, które często łączono z bogi­nią Westą i nie przypisywano im żadnej konkretnej postaci. Pozostawały moca­mi niewidzialnymi, ale każdy dom miał swoje penaty.

Homer „Odyseja" - Król Itaki, Odys bardzo niechętnie opuszcza swój dom, gdzie żyje dostatnio i spokojnie z żoną Penelopą, synem Telemachem i ojcem Laertesem, urządza uczty dla przyjaciół, rządzi mądrze narodem pasterzy. Po dwudziestu latach powraca do domu. Zastał go w stanie nie zmienionym, a w nim wierną Penelopę i dorosłego już syna.

J. Bedier (oprac.) „Dzieje Tristana i Izoldy" - Dom-pałac króla Marka i królowej Izoldy jest pełen przepychu i dostatku, ale brak w nim spokoju i miłości. Za sprawą czarów Izolda kocha Tristana i od wygodnego domu na zamku w Tyntagielu woli szałas w lesie i niewygody prymitywnego życia z uko­chanym.

„Legenda o św. Aleksym" - Bardzo szczególny dom rodziców Aleksego: zamożny, książęcy, gdzie długo nie było potomka, a gdy się wreszcie narodził, dorósł, porzucił dom rodziców, ich bo­gactwo rozdał biednym. Natomiast swo­ją nowo poślubioną żonę pozostawił wśród obcych jej ludzi i odszedł. Gdy po kilkunastu latach powrócił wynędzniały do domu rodzinnego, żył znowu długo, nie znany nikomu, mieszkając pod scho­dami, jako żebrak, pozwalając się poni­żać.

M. Rej „Żywot człowieka poczciwe­go"-Dom ziemianina, który żyje zgod­nie z rytmem natury, gospodaruje mąd­rze, z przyjemnością pracuje w ogrodzie i sadzie, bo wie, że zimą (starość) będzie mógł spokojnie korzystać z tych dob­rodziejstw natury, które zgromadził la­tem i jesienią. Dom zgodny, harmonij­ny, gdzie gospodarz z żoną i dziećmi przechadza się po swoim ogrodzie, bo­gatym we wszystko, jak mitologiczna Arkadia.

J. Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce" (Pieśń Panny XII) - Jest pochwałą życia na wsi, która daje po­czucie bezpieczeństwa i stabilności (i­naczej niż życie żeglarza). Dom tu poka­zany nie razi przepychem, choć niczego nie brak jego mieszkańcom (sady ob­radzają, pszczoły miód dawają). W tym domu panuje zgoda, harmonia (gospo­

dyni wspiera męża radą, dzieci wycho­wywane są w szacunku do starszych). Wizerunek arkadyjski.

J. Kochanowski „Treny" - W całym cyklu przeplatają się dwa obrazy domu w Czarnolesie: a) za życia Urszulki: dom pełen radości i jej wesołego szcze­biotu (wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała); b) po śmierci dziecka, mimo iż są wszyscy domownicy (pełno nas, a jakoby nikogo nie było), z każdego kąta wyziera pustka, bo zabrakło naj­ważniejszego elementu, tworzącego at­mosferę tego domu (teraz wszytko umil­klo, szczere pustki w domu).

W. Szekspir „Hamlet" - Dom Gert­rudy i Klaudiusza na zamku w Elsyno­rze. Hamlet mówi o świecie jako o nie plewionym ogrodzie i twierdzi tak na przykładzie tego, co widzi w domu. Matce zarzuca, że weszła w kazirodczy związek, zaś Klaudiuszem pogardza. Ten natomiast zarówno w państwie, jak i we własnym domu (sypialnia Gert­rudy) zgadza się na szpiegowanie, dono­sicielstwo i zdradę. Nie może to być normalny, „zdrowy" dom, bo zbudowa­ny jest na zbrodni (por. Biblia, Ew. św. Mateusza 7, 26: dom wzniesiony na piasku zawali się).

W. Szekspir „Makbet" - Zbrodniczy dom małżeństwa Makbetów. Ponieważ rzecz źle zaczęta tylko zlem się krzepi i Makbet, wstąpiwszy na drogę występ­ku, musi już nią kroczyć (jedna zbrodnia pociąga następne), małżonkowie szybko stają się sobie obcy, więc dom ich po niedługim czasie zamienia się w ruinę. W. Szekspir „Romeo i Julia" - Dwa skłócone ze sobą domy (rody): Mon­tekich i Kapulettich i kochająca się para: Romeo i Julia. Rodowa nienawiść do­prowadza do śmierci obojga kochan­ków. Por. wiersz Norwida: „W Wero­nie": po kilku wiekach z obu domów pozostały tylko ruiny, nie ma również głównych bohaterów dramatu, przemi­nęły wielkie namiętności: miłość i nie­nawiść.

J.Ch. Pasek „Pamiętniki" - W drugiej części utworu, obejmującej lata 1667-1688, autor przedstawia żywot ziemianina, któremu życie wypełniają sprawy domu, tzn. uprawa roli, spławia­nie zboża do Gdańska, ale także dbałość o stosunki sąsiedzkie (jak uczyniłem sobie pokój wśród sąsiadów), polowa­nia, spotkania w gronie dobrych towa­rzyszów i gawędy.

Molier „Skąpiec" - Dom Harpagona to przykład siedemnastowiecznego miesz­czańskiego domu we Francji, przy czym domowników nie łączą żadne więzi uczuciowe. Harpagon narzucił wszyst­kim więcej niż oszczędny sposób życia: służbę podejrzewa, że go okrada, dzieci chce się jak najszybciej pozbyć z domu, by ich nie karmić i nie ubierać. Central­ne miejsce w tym domu zajmuje szkatuł­ka, która skupia całą uwagę gospodarza i wszystkie jego najtkliwsze uczucia. Dom jest prowadzony tak, aby wydawać jak najmniej pieniędzy, dlatego wizytó­wką jego mieszkańców nie może być służba, bo ta chodzi w podartej odzieży.

Molier „Świętoszek"-Również miesz­czański dom Orgona, tym razem zdomi­nowany przez dewocję gospodarza i je­go matki, pani Pernelle, więc łatwo padający łupem wyrachowanego Świę­toszka, Tartuffa. Naiwność Orgona była tak wielka, że darząc całkowitym zaufa­niem obłudnika, był o krok od utraty domu, zarówno w sensie posiadłości, jak też najbliższych (żony, syna).

G.G. Byron „Giaur" - Pojawia się tu fragmentaryczny obraz pustego domu Hassana, gdzie nie ma sług, w ogrodzie czasami krzyczy puszczyk, panoszy się zielsko. W haremie nie ma śladu życia. Wszystko to stało się za sprawą zemsty Giaura, który po śmierci Leili przyszedł i smętarz zrobił z Baszy dongu.

A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod" -1) Obraz domu rodzinnego zapamięta­ny z dzieciństwa przez głównego boha­tera: dworek z czerwonej cegły wśród pagórków i lasów, na co nakłada się widok płonącego domu, szczęk oręża i krzyk matki, który na całe życie pozo­stał mu w pamięci. 2) Dom Waltera Alfa i córki Kiejstuta - Aldony od początku naznaczony tragizmem, bo bohater wie, że dopóki ojczyzna nie będzie wolna, dopóty nie może on cieszyć się swoim małżeńskim szczęściem, (szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie).

A. Mickiewicz „Pan Tadeusz" - Dom­-dworek w Soplicowie, gdzie panuje kult narodowych pamiątek, gdzie każdy, kto tu trafi, czuje się bezpiecznie i zna swoje miejsce zarówno podczas posił­ków, przy stole, jak też podczas spaceru. Dom życzliwy wszystkim, gościnny. Gospodarz Soplicowa, Sędzia bardzo dba o to, aby w jego domu panowały porządek, harmonia, życzliwość, wy­znaje bowiem zasadę: tym ładem (...) domy i narody słyną, z jego upadkiem domy i narody giną. Połączenie pojęcia domu w dwóch sensach: jako rodziny i jako ojczyzny.

J. Słowacki „Balladyna" - Ubogi dom wdowy, która żyje skromnie z dwiema córkami i marzy tylko o tym, by otrzy­mały one dobrych i bogatych mężów, a wówczas znajdzie się u którejś z nich kąt dla starej matki. Jej życzeniom nie stało się zadość, bo w domu-pałacu Balladyny nie było miejsca dla ubogiej wdowy.

Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" ­W domu hrabiego Henryka wszyscy są nieszczęśliwi: on sam opuszcza dom w pogoni za ideałami, męczy go i nuży codzienność; jego żona, chcąc zacho­wać miłość męża, stanie się poetką, wreszcie umrze, podobnie jak ich syn Orcio. Przykład na to, że romantyczni poeci nie są najlepszym materiałem na głowę rodziny.

A. Fredro „Śluby panieńskie" - Dom, w którym są dwie panny na wydaniu i dwóch konkurentów. Pani Dobrójska wychowała swoją córkę dość tradycyj­nie, stąd w tym domu zachowanie Gu­cia, który wraca nocą i wchodzi do pokoju oknem, a w towarzystwie pań zasypia rozparty na krześle, razi i gor­szy. Czytelników - śmieszy.

H. Balzac „Ojciec Goriot" - 1) Obs­kurny pensjonat pani Vauquer, który nie jest domem, a tylko „przytuliskiem" dla ludzi niezamożnych i skrzywdzonych przez los. 2) Domy córek Goriota: Del­finy i Anastazji - nowobogackie, gdzie nie ma miejsca dla ojca i nawet jeśli odwiedza on którąś z córek, to wchodzi kuchennymi drzwiami.

B. Prus „Lalka" - 1) Dom Rzeckiego z czasów młodości, w którym najważ­niejszymi postaciami byli: ojciec z jego kultem Napoleona - stąd ściany miesz­kania zdobiły wizerunki cesarza, oraz ciotka - stąd wisiało tam wiele obrazów świętych; później domem Rzeckiego - subiekta u Wokulskiego - będzie nie zmieniany od ćwierćwiecza pokoik na tyłach sklepu. 2) W kamienicy Łęckich różne domy, będące ilustracjami warun­ków życia wielu warstw społecznych: baronowej Krzeszowskiej, dla której czas zatrzymał się w momencie śmierci córki; pani Stawskiej - skromny dom, którego mieszkanki wstydzą się swego ubóstwa, funkcjonujący dzięki pracy pani Stawskiej; „goły i wesoły" dom studentów, których nie stać nawet na opłacenie komornego. 3) Dom państwa Łęckich, gdzie zachowuje się pozory dawnej świetności, żyje na kredyt, a do płacenia długów dla upominających się natarczywie Żydów wzywa się „przyja­ciela domu", Wokulskiego. Miejsce, w którym takiemu parweniuszowi jak Stach Wokulski zawsze da się odczuć jego niskie pochodzenie.

E. Orzeszkowa „Nad Niemnem" - 1) Dom w Korczynie funkcjonujący dzięki pracy Benedykta, na którego barkach spoczywają zarówno sprawy związane z życiem codziennym, jak też koniecz­ność zaradzenia kłopotom finansowym, pretensje i kaprysy żony, sprawy wy­kszałcenia dzieci, spory z Bohatyrowi­czami. Ale Benedykt jest dobrym gos­podarzem: ciężko pracuje, wstaje wcze­śnie, a jego staranność widać po wszyst­kich załatanych w płocie dziurach i na­prawionych strzechach. 2) Gorsze wra­żenie robi dom Kirłowej, która sama musi dbać o wszystko, przy czym pracu­je jak chłopka, bo mąż głównie składa wizyty, w domu bywa gościem. 3) Dom Andrzejowej Korczyńskiej przypomina muzeum lub sanktuarium. Jest to wiel­kopańska rezydencja, zdominowana przez kult poległego w powstaniu And­rzeja Korczyńskiego. 4) Dom Bohatyro­wiczów wypełniony pracą, jego miesz­kańcy dbają o mogiłę powstańczą oraz grób Jana i Cecylii (tradycja). Auto­rytetem jest Anzelm, cieszący się szacu­nkiem nie tylko domowników, ale i całe­go zaścianka.

H. Sienkiewicz „Potop" - 1) Dwór w Wodoktach jest przykładem na to, jak żyła średnia szlachta: gospodaruje tam sama panna Oleńka Billewiczówna pod troskliwą opieką szlachty laudańskiej, czekając na wypełnienie się testamentu dziadka. 2) Wielkopański pałac - dom Radziwiłłów w Kiejdanach, miejsce pod względem przepychu nie ustępujące dworom królewskim, bo też tu Janusz Radziwiłł prowadzi własną politykę, marząc o koronie królewskiej. Pałac w Kiejdanach - symbol zdrady innego domu - ojczyzny. W całej powieści widać, jak ciężkie czasy przyszły na dom (ojczyznę), który jest rozgrodzony i w jego granice wchodzi każdy, kto chce (rozmowa Kmicica z Bogusławem Radziwiłłem).

M. Konopnicka „Mendel Gdański" ­Dom starego Żyda, który samotnie wy­chowuje wnuka, ucząc go szacunkiem dla nauki i pracy, kultywując tradycje żydowskie, co nie przeszkadza mu cie­szyć się dobrą opinią i życzliwością sąsiadów - Polaków. Źli ludzie nie mogą pogodzić się z faktem, że Mendel jest Żydem i nie pozostawiają jego domu w spokoju (wybita szyba, ranny wnuk).

M. Konopnicka „Miłosierdzie gminy" -Tu raczej występuje marzenie o domu. Stary Kuntz Wunderli, wystawiony przez gminę na licytację, pragnie, aby przelicytował go syn, bo wówczas mógł­by ostatnie lata życia spędzić w normal­nym domu, wśród bliskich, bawiąc się z wnukami.

F.M. Dostojewski „Zbrodnia i kara" - 1) Pokój Raskolnikowa, przypomina­jący kształtem i nastrojem trumnę, trud­no nawet nazwać domem. Stanie się to jednym z powodów zamordowania przez niego lichwiarki, w poczuciu nie­sprawiedliwości, pozwalającej, by jedni żyli dostatnio, a inni w całkowitej nę­dzy. 2) Dom Marmieładowa - przykład krańcowo skromnych warunków życia, gdzie bieda i pijaństwo ojca zmuszą Sonię do prostytucji, aby pomóc Jeliza­wiecie Iwanownej w utrzymaniu domu.

S. Wyspiański „Wesele" - Bronowicka chata jest tu symbolem całej Polski. W domu Gospodarza (Włodzimierz Tet­majer) z okazji wesela spotkali się przedstawiciele wsi i inteligencja z mia­sta. Przy tej okazji Wyspiański demas­kuje fałszywość hasła „z szlachtą polską polski lud" (ludomania). Chata w Bro­nowicach pozwala chłopom i panom z miasta spotkać się tylko na czas wesela, bo na co dzień każden sobie rzepkę skrobie.

G. Zapolska „Moralność pani Duls­kiej" - Mieszczański dom we Lwowie (lub Krakowie; są dwie wersje utworu), zdominowany przez „przepychającą się przez życie łokciami" Dulską. Jest to ten rodzaj domu, gdzie co innego się głosi, a co innego robi (cnota - skarb dziew­częcia - nie odnosi się, oczywiście, do służącej), gdzie panuje kult pieniądza (stąd nikt tu nie bywa, nie kupuje się prasy i oszczędza na wszystkim) i gdzie dewizą są słowa pani Dulskiej: na to mamy cztery ściany i sufit, aby własne brudy prać we własnym domu.

S. Żeromski „Ludzie bezdomni" -Ty­tuł powieści sugeruje głównie problem bezdomności, stąd domy będą tu poka­zane kontrastowo: 1) Młodość Judyma, w domu ciotki, gdzie odrabiał on lekcje dopiero po wyjściu gości, na kuchen­nym stole, a do szkoły chodził w roz­klapanych pantoflach ciotki. 2) Dom Wiktora: żałosne warunki mieszkanio­we, bieda, ciężka praca obojga i brak przyszłości, stąd poszukiwanie możli­wości zdobycia normalnego domu i go­dziwej pracy (i płacy) za granicą. 3) Domy ludzi w czworakach, o których Judym wspomina w swoim wykładzie u Czernisza. Mieszkają tam dzieci ra­zem z prosiętami, panuje ubóstwo, brud, choroby. 4) Domy robotnicze w Za­głębin, przypominające budy lub ow­czarnie, gdzie mieszkają trzydziestoletni starcy. 5) Kontrastowo pokazany dom doktora Czernisza: elegancki, bogaty, miejsce spotkań lekarzy ludzi bogatych. 6) Równie wytworny dom doktora Kali­nowicza: puszyste dywany, mnóstwo an­tyków, kompletnie izolowany od spraw zewnętrznych, miejsce spotkań elity.

W.S. Reymont „Chłopi" - Domy są świadectwem pozycji chłopów w gro­madzie. 1) Najważniejszy we wsi jest dom Boryny, gdzie panuje twardy pat­riarchat. Chałupa Macieja jest wzorco­wa: dostatek wszystkiego, chociaż gos­podarz i sobie, i domownikom skąpi, tu zapadają ważne dla wsi decyzje. 2) Chałupa Dominikowej, w której gos­podyni rządzi despotycznie i nie ze­zwala na małżeństwo Szymka, dlatego swój dom będzie on budował własnymi siłami przy niewielkiej pomocy Lip­czan. 3) Zamożne domy takich bogaczy, jak organista, kowal, młynarz, zatrud­niający często ubogich chłopów. 4) Cha­łupa Bylicy - komornika, który nie ma własnego kawałka ziemi, więc nie liczy się w gromadzie.

B. Leśmian „Urszula Kochanowska" - Poeta polemizuje z utartą wizją życia niebiańskiego. Raj dla Urszuli był na ziemi: dom w Czarnolesie, rodzice. Je­dyna prośba, jaką kieruje do Boga to ta, aby w niebie powstał dom kubek w kubek jak nasz - czarnolaski.

Z. Nałkowska „Granica" -1) Młodość Zenona Ziembiewicza i dom w Bolebo­rzy: ze zmagającą się z kłopotami matką i włóczącym się po polach ojcem, często też zdradzającym matkę z wiejskimi dziewczynami. 2) Dom-kamienica pani Kolichowskiej z podziałem na poziomy, odpowiadające pozycji społecznej mie­szkańców. Na piętrze było mieszkanie starzejącej się samotnej kobiety - Cecy­lii Kolichowskiej i wychowywanej przez nią Elżbiety; w suterenie mieściły się mieszkania - nory biedoty, gdzie na jednym tapczanie spało po pięć osób (w tym niewidome dziecko i umierająca babka). 3) Dom Elżbiety i Zenona: zamożny, elegancki, gdzie mimo po­czątkowych starań oboje powielą sche­maty swoich domów rodzinnych (nie­stety!)

S. Żeromski „Przedwiośnie" -1) Dom rodziny Baryków w Baku: zamożny przed rewolucją, cała uwaga ojca i matki skierowana na wykształcenie syna; ograbiony ze wszystkiego w czasie rewo­lucji, bez ojca, z zapracowującą się dla Cezarego matką. 2) Dom-dworek w Na­włoci z jego leniwym rytmem ziemiańs­kiego życia (arkadyjskość), otwarty dla gości. 3) Żałosne domy - rudery na granicy polskiej, w Chłodku, w War­szawie i kontrastująca z nimi wizja szklanych domów: higienicznych, do­stępnych dla wszystkich, nowoczesnych - idealnych. Patrz: utopia.

W. Gombrowicz „Ferdydurke" - 1) Mieszczański dom Młodziaków, które­go mieszkańcom zależy na etykietce „nowoczesność". Wszyscy więc grają tu role, a walcząc z tradycyjnymi formami - wpadają w niewolę nowej formy. Prawda o tym domu i domownikach ujawnia się podczas ostatniej sceny wal­ki Pimki z Kopyrdą. 2) Ziemiański dom Hurleckich, gdzie również panuje wszechwładza formy, tym razem wiel­kopańskiej. Patrz: dworek.

M.A. Bułhakow „Mistrz i Małgorza­ta" -1) Szczególne miejsce w Moskwie - Dom Gribojedowa (miejsce uprzywi­lejowane, tylko dla „prawomyślnych" twórców). 2) Domy członków Massolitu podobnie jak członków Dramlitu, np. Berlioza lub dyrektora teatru Varietes, Lichodiejewa: przestronne, luksusowe, ze służbą, strzeżone. 3) Obskurne domy szarych obywateli, gdzie mieszka po kilka rodzin. 4) Natomiast twórcy, nie piszący „po linii", wierni sobie, jak Mistrz, mają domy w piwnicach lub trafiają do domów... wariatów.

A. Camus „Dżuma" - W zadżumionym Oranie nie było domu, w którym by ktoś nie umarł. Wyjątkową pozycję zajmuje dom doktora Rieux, w którym doktor bywa tylko po to, żeby przez kilka godzin odpocząć i zobaczyć się z matką, ponieważ potrzeba mu jej serdecznego wsparcia.

G. Herling-Grudziński „Inny świat" - Karykatura domu w sowieckim łagrze, nazwana „domem swidanij" - miejsce spotkań więźniów z rodzinami, gdzie przez dwa, trzy dni mogą oni spać w czystej pościeli, nie chodzą do pracy, dostają lepsze jedzenie. Po odjeździe najbliższych tym boleśniejsze są po­wroty do codzienności.

S. Mrożek „Tango" - Dom, w którym mieszkają trzy pokolenia, ale brak jest jakiejkolwiek więzi między nimi. Dom jest miejscem wyjątkowo odpychają­cym (składowisko rupieci, co funkc­jonuje tu jako symbol), a jego mieszkań­cy nie mają celu w życiu, stąd iluzorycz­nie łączy ich gra w karty.

* Wszędzie dobrze,

ale w domu najlepiej. (przysłowie polskie)

* Dom nie na ziemi stoi, lecz na niewieście. (przysłowie serbskie)

* „Który słucha tych słów i czyni je, podobny jest mężowi mądremu, który zbudował dom swój na opoce". (Ewangelia św. Mateusza 7, 24)

„Który słucha tych słów, a nie czyni ich, podobny jest mężowi głupiemu, który zbudował swój dom na piasku". (Ewangelia św. Mateusza 7, 26)

„Kochasz ty dom, rodzinny dom?" (M. Konopnicka)

* „Miej ty sobie pałace, ja swój domek ciasny, Prawda, nie jest wspaniały, szczupły, ale własny".

(I. Krasicki)

* „Wolnoć Tomku w swoim domku". (porzekadło ludowe i początek bajki A. Fredry)

* Nie istnieje dom, kiedy kobieta hula. (przysłowie abisyńskie)

* Podróży końcem jest dom, ziemia - końcem życia. (przysłowie abisyńskie)

* W niezgodnym domu kuty zdychają. (przysłowie serbskie)

* Dom Anglika jest jego zamkiem. (przysłowie angielskie)

* We własnym domu i ściany pomagają. (przysłowie bułgarskie)

* Dom bez książek, to dom bez okien. (przysłowie greckie)

* Kto domu nie budował, temu wydaje się, że ściany same z ziemi wyrosły. (przysłowie gruzińskie)

* Już za bramą domu rozciąga się inny świat.

(przysłowie koreańskie)

---