Hartowanie (Q) - proces obróbki cieplnej w którym stal jest nagrzewana do temperatury powyżej A_c3 i następnie chłodzona w celu utwardzenia struktury. Normalizowanie (N) - obróbka cieplna obejmująca austenityzowanie i następnie chłodzenie w powietrzu. Odpuszczanie (T) - proces obróbki cieplnej w którym stal jest nagrzewana do temperatury poniżej A_c1 w celu przywrócenia ciągliwości poprzez poprawę struktury. Regulowane walcowanie (CR) lub walcowanie normalizujące (NR) - proces, w którym końcowe walcowanie przebiega w zakresie temperatur, stosowanych w procesie normalizowania, co zapewnia otrzymanie własności mechanicznych odpowiadających własnościom po normalizowaniu. Stnan dostawy - obróbka cieplna końcowa, jakiej poddany został materiał dostarczony do zamawiającego (np. stan surowy (AR), normalizowany (N), normalizowany i odpuszczony (NT), ulepszony cieplnie (QT), po walcowaniu cieplno-mechanicznym (TM), po regulowanym walcowaniu (CR), po wyżarzaniu izotermicznym (I) itp. Stan surowy(AR) - stan dostawy bez specjalnego dodatkowego walcowania i/lub obróbki cieplnej. Ulepszanie cieplne (QT) - hartowanie i odpuszczanie w wysokiej temperaturze w celu otrzymania żądanych właściwości mechanicznych, a w szczególności dobrej ciągliwości i dobrej plastyczności. Walcowanie cieplno-mechaniczne (TM) - proces kształtowania materiału, w którym końcowe odkształcenie plastyczne jest realizowane w charakterystycznym przedziale temperatur, w celu uzyskania własności niemożliwych do uzyskania tylko przez obróbkę cieplną bez odkształcenia plastycznego. Wyżarzanie izotermiczne (I) - proces obróbki cieplnej w którym stal jest nagrzewana do temperatury powyżej A_c3, szybko schłodzona do temperatury poniżej A_c1, wytrzymana izotermicznie w tej temperaturze i następnie schłodzona. Celem procesu jest uzyskanie dobrej ciągliwości stali. R_e - wyraźna granica plastyczności, A - wydłużenie procentowe po rozerwaniu, R_m - wytrzymałość na rozciąganie. AR - stan surowy, CR - regulowane walcowanie, I - wyżarzanie izotermiczne, N - normalizowanie, NR - walcowanie normalizujące, NT - normalizacja i odpuszczanie, Q - hartowanie, QT - ulepszanie cieplne, t - grubość wyrobu, T - odpuszczanie. Obróbka cieplna powoduje zmianę struktury, a więc i właściwości mechanicznych stopów w stanie stałym. Odkuwki na okrętowe wały napędowe powinny być poddane obróbce cieplnej celem otrzymania odpowiedniej struktury i uzyskania wymaganych właściwości mechanicznych. Może to być: wyżarzanie zupełne, normalizowanie, normalizowanie i odpuszczanie, ulepszanie cieplne, odprężanie. Odkuwki ze stali węglowych i węglowo-manganowych dostarczane są w stanie normalizowanym i odpuszczanym, ulepszanym cieplnie (hartowanym i odpuszczanym). Odkuwki ze stali niskostopowych należy dostarczać w stanie ulepszanym cieplnie. Jeżeli odkuwki ze stali niskostopowych dostarczane są w stanie normalizowanym i odpuszczanym, to właściwości mechaniczne należy odrębnie uzgodnić z TK. Stale o wysokiej wytrzymałości na konstrukcje spawane są dostarczane w stanach dostawy QT (ulepszanym cieplne) lub TMCP (TM - walcowanie cieplno-mechaniczne). Stale odporne na korozję austenityczne i austenityczno-ferrytyczne, jeśli nie ustalono inaczej, powinny być dostarczone w stanie przesyconym, a ich powierzchnia powinna być wytrawiona. Rury powinny być poddane obróbce cieplnej, jeżeli jest to przewidziane w innych częściach Przepisów, w normach lub w dokumentacji zatwierdzonej przez TK. Rury walcowane lub ciągnione na zimno oraz rury spawane elektrycznie powinny być poddane normalizowaniu, normalizowaniu i odpuszczaniu lub ulepszaniu cieplnemu.

Stan dostawy stali o podwyższonej wytrzymałości

Kategoria stali	Pierwiastki rozdrabniające ziarno	Grubość wyrobu t [mm]	Stan dostawy
AH32 AH36	Nb i/lub V	t ≤ 12,5	surowy, N, CR lub TM
				12,5 < t ≤ 100	N, CR lub TM
		AH32 AH36	Al lub Al + Ti	t ≤ 20	surowy, N, CR lub TM
				20 t ≤ 35	N, CR TM lub surowy za zgodą PRS
				35 < t ≤ 100	N, CR lub TM
		AH40	dowolne	t ≤ 12,5	surowy, N, CR lub TM
				12,5 < t ≤ 50	N, CR lub TM
				50 < t ≤ 100	N, TM lub QT
		DH32 DH36	Nb i/lub V	t ≤ 12,5	surowy, N, CR lub TM
				12,5 < t ≤ 100	N, CR lub TM
		DH32 DH36	Al lub Al + Ti	t ≤ 20	surowy, N, CR lub TM
				20 < t ≤ 25	N, CR TM lub surowy za zgodą PRS
				25 < t ≤ 100	N, CR lub TM
		DH40	dowolne	t ≤ 50	N, CR lub TM
				50 < t ≤ 100	N, TM lub QT
		EH32 EH36	dowolne	t ≤ 50	N lub TM
				50 < t ≤ 100	N lub TM
		EH40	dowolne	t ≤ 50	N lub TM lub QT
				50 < t ≤ 100	N, TM lub QT
FH32 FH36 FH40	dowolne	t ≤ 50	N, TM lub QT

Stan dostawy stali do budowy kotłów i zbiorników ciśnieniowych

Grupa stali	Gatunek stali	Zwykły stan dostawy
Stale niestopowe jakościowe	P235GH	N
			P265GH
			P295GH
			P355GH
	Stale stopowe specjalne	16Mo3	N
		18MnMo4-5	NT
		20MnMoNi4-5	QT
		15NiCuMoNb5-6-4	NT
		13CrMo4-5	NT
		13CrMoSi5-5	NT, QT
		10CrMo9-10	NT, QT
		12CrMo9-10	NT, QT
		X12CrMo4	NT
		13CrMoV9-10	NT
		12CrMoV12-10	NT
		X10CrMoVNb9-1	NT

Stan dostawy stali na rury

Gatunek stali	Stan dostawy
P195TR1, P235TR1, P265TR1	AR
P195TR1, P235TR1, P265TR1P195GH, P235GH, P265GH, 20MnNb6, 16Mo3, 8MoB5-4	N
14MoV6-3, 10CrMo5-5, 13CrMo4-5, 10CrMo9-10, 15NiCuMoNb5-6-4, X11CrMo5+NT1, X11CrMo5+NT2, X11CrMo9-1+NT, X10CrMoVNb9-1, X20CrMoV11-1	NT
X11CrMo5+I, X11CrMo9-1+I	I
11CrMo9-10, 25CrMo4, 20CrMoV13-5-5	QT

---