Prawo Zobowiązań


Prawo Zobowiązań

Rozdział II: Istota zobowiązania

1. Pojecie zobowiązania w ogólności

I. Określenie zobowiązania

Zobowiązanie - jest stosunkiem prawnym, w którym jedna osoba może żądać od drugiej spełnienia świadczenia, a ta ma obowiązek je wykonać. Elementy zobowiązania:

  1. Podmioty - osoby miedzy którymi stosunek istnieje

  2. Przedmiot - świadczenie

  3. Treść -

Wierzytelność - zobowiązanie ze strony wierzyciela

Dług - zobowiązanie od strony dłużnika

Wierzyciel - podmiot uprawniony do żądania spełnienia świadczenia

Dłużnik - podmiot zobowiązany na żądanie wierzyciela do spełnienia świadczenia

Osoba trzecia - wyjątkowa sytuacja np. osoba na której rzecz ma być spełnione wymagane przez wierzyciela świadczenie

Wielość wierzycieli i dłużników - sytuacja gdy po jednej ze stron zobowiązania jest więcej niż jedna osoba i każda z nich jest uprawniona do żądania lub zobowiązana do spełnienia świadczenia.

Świadczenie - zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesowi wierzyciela]

II. Cel zobowiązania

  1. cele ekonomiczne stron - zobowiązania służą najczęściej wymianie między uczestnikami stosunku jakichś dóbr i suług

  2. zaspokojenie interesu jednej ze stron - np. na podstawie przepisów dotyczących naprawienia szkody

2. Uprawnienia wierzyciela - obowiązki dłużnika

I. Charakter więzi prawnej

Stosunki zobowiązaniowe należą do tej kategorii stosunków cywilnoprawnych, które stwarzają miedzy uczestnikami więzi o charakterze względnym tzn., że są one skuteczne tylko między stronami stosunku cywilnoprawnego; wyjątkowo więź stosunku może się rozciągnąć na oznaczoną osobę trzecią.

Zwiększona ochrona skuteczność wobec stron trzecich:

II. Wierzytelność jako prawo podmiotowe

Patrząc na stosunek zobowiązaniowy od strony wierzyciela można go uznać za prawo podmiotowe, z tego zobowiązania mogą jednak wynikać różne roszczenia wobec dłużnika(ilekroć jest ich kilka składają się na jedną całość)

Roszczenia:

III. Przymusowa realizacja uprawnień wierzyciela

W razie uchylania się przez dłużnika od wykonania świadczenia, wierzyciel może dochodzić swoich praw przed władzą państwową w trybie przewidzianym przez przepisy o postępowaniu cywilnym.

Następuje to w drodze: egzekucji sadowej lub administracyjnej, w wyjątkowych przypadkach samopomocy.

IV. Obowiązki dłużnika w ogólności

Zespół obowiązków dłużnika na rzecz wierzyciela składa się na treść długu i dopiero całość obowiązków dłużnika równoważy treść zobowiązań. Od obowiązku świadczenia odpowiadającego treści zobowiązania dłużnik nie może się zwolnić bez zgody wierzyciela(wyjątek danie odszkodowania )

3. Odpowiedzialność dłużnika

I. dług a odpowiedzialność

Rozdział III: Treść i rodzaje świadczenia

1. Ogóle uwagi o świadczeniach

I. Świadczenie jako przedmiot zobowiązań

Świadczenie jest przedmiotem stosunku zobowiązaniowego i rozumiemy przez nie zachowanie zgodne z treścią zobowiązania i podlegające zadośćuczynieniu godnemu ochrony inetersów wierzyciela.

II. Dwojaka postać świadczenia

Świadczenie może polegać na:

III. Oznaczenie świadczenia

Świadczenie powinno być oznaczone, albowiem wierzyciel musi wiedzieć, czego może się domagać od dłużnika, a dłużnik - jak ma się zachować, by zaspokoić chroniony przez prawo interes wierzyciela. Ścisłe oznaczenie świadczenia powinno się odbyć najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania.

IV. Możliwość spełnienia świadczenia

Niemożność spełnienia świadczenia:

  1. pierwotna i następcza

    1. pierwotna - kiedy świadczenie od samego początku nie jest możliwe do spełnienia

    2. następcza - gdy świadczenie staje się niemożliwe do spełnienia już po powstaniu świadczenia (zobowiązanie pozostaje w mocy jednak dłużnik albo będzie zwolniony z wykonania świadczenia[wygaśnie], albo będzie musiał zapłacić odszkodowanie)

  2. obiektywna i subiektywna

    1. obiektywna - nikt nie może spełnić świadczenia

    2. subiektywna - dłużnik nie może spełnić świadczenia

  3. rzeczywista i gospodarcza

    1. rzeczywista - świadczenie jest niemożliwe do spełnienia

    2. gospodarcza - świadczenie jest nieopłacalne

  4. realna i prawna

    1. realna - świadczenie jest niemożliwe do spełnienia

    2. prawna - świadczenie jest niemożliwe do spełnienia z przyczyn prawnych

V. Rodzaje świadczenia

2. Świadczenie pieniężne

I. Uwagi ogólne

Występuje ono jako świadczenie podstawowe według treści stosunku prawnego w zobowiązaniach pieniężnych oraz w charakterze zastępczym w zobowiązaniach niepieniężnych.

Przedmiotem świadczenia w zobowiązaniach pieniężnych nie jest ani oznaczone indywidualnie sztuki pieniądza ani oznaczona rodzajowa ich ilość lecz określona wartość ekonomiczna (a więc wycofanie z obiegu danego pieniądza nie powoduje niemożności wykonania świadczenia gdyż takie świadczenie może być wykonane w walucie „zastępującej”).

Funkcje pieniądza:

  1. funkcja zamiany

  2. funkcja zapłaty

II. Pieniądz i jego wartość

Pieniądz w szerokim znaczeniu - tradycyjnie uznawane wszelkie środki płatnicze, które używane są w obrocie

Pieniądz w znaczeniu ścisłym - wyłącznie te środki, którym państwo nadaje moc umarzania zobowiązań

Pieniądz może reprezentować w obrocie:

III. Zasady nominalizmu i waloryzacji

Zasada nominalizmu - wykonanie zobowiązania pieniężnego przez dłużnika następuje przez zapłatę sumy nominalnej w znakach pieniężnych, które reprezentują należność podług wartości przepisów walutowych państwa, w którego walucie następuje zapłata.

Zasada waloryzacji - dochodzi ona do skutku gdy z powodu zachwiania równowagi gospodarczej w stosunkach związanych z wymianą dóbr i usług, dojdzie do powaznych wahań między wartością nominalną pieniądza a wartością nabywczą pieniądza (waloryzację będzie więc ustalenie zniżki lub dopłaty do sumy nominalnej)

Rodzaje waloryzacji:

  1. ustawowa]

  2. sadowa - albo zmiana wysokości świadczenia pieniężnego albo sposobu spełnienia świadczenia [może być ustalane wielokrotnie w stosunku do tego samego stosunku zobowiązaniowego]

    1. w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza

    2. po rozważeniu interesów obu stron

    3. dotyczy tylko świadczeń pieniężnych stanowiących przedmiot stosunków cywilnoprawnych

  3. umowna(klauzule waloryzacyjne[klauzule indeksowe - o co może opierać się waloryzacja])

3. Odsetki

Odsetki - wynagrodzenie za korzystanie z pieniędzy lub innych rzeczy oznaczonych tylko rodzajowo, gdy zostaje ono obliczone według pewnej stopy procentowej.

Odsetki mają charakter uboczny(akcesoryjny) i periodyczny

Z charakteru ubocznego wynika:

Dla pobierania odsetek jest wymagany szczególny tytuł najczęściej umowny lub ustawowy

Wysokość odsetek jest określona przez źródło, z którego wywodzi się tytuł do ich pobierania (w przypadku braku tytułu odsetki ustawowe [RM w drodze rozporządzenia])

Zakaz anatocyzmu zakaz umawiania się z góry o płacenie odsetek od odsetek

Termin płacenia odsetek wywodzi się ze źródła z którego wywodzi się tytuł do ich pobierania (w braku odsetki co roku z dołu, a gdy czas krótszy niż rok z chwilą zapłaty należności )

4. Naprawienie szkody

I. Uwagi ogólne

W dziedzinie prawa cywilnego można wyróżnić trzy grupy przypadków, w których przedmiotem świadczenia jest odszkodowanie:

  1. szkody z tytułu czynów niedozwolonych - szkoda zostaje wyrządzona niezależnie od istniejącego między danymi osobami stosunku prawnego (a więc kiedy rodzi stosunek zobowiązaniowy jako stosunek samoistny). Odszkodowanie w tych przypadkach staje się od razu głównym świadczeniem ze strony dłużnika

  2. niewykonanie lub nienależyte wykonanie - odszkodowanie zastępuje wówczas główne świadczenie lub je uzupełnia(szkoda ontraktowa)

  3. w drodze umowy - gdy ktoś umownie zobowiązuje się wobec kontrahenta do świadczenia odszkodowawczego z tytułu szkody. Świadczenie odszkodowawcze staje się wówczas od razu głównym świadczeniem.

  4. inne sytuacje

funkcje odszkodowania:

II, Szkoda i ustalenie jej wysokości

Szkoda - uszczerbek, który dotyka poszkodowanego, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym

Szkoda na mieniu - uszczerbek, który dotyczy bezpośrednio składników majątku poszkodowanego bez związku z jego osobą

Szkoda na osobie - odnosi się bezpośrednio do osoby pokrzywdzonego, jest ona bowiem, konsekwencją naruszenia jego dóbr osobistych

Ustalenie wysokości szkody

  1. gdy chodzi o ustalenie uszczerbku majątkowego, najczęściej stosowany jest sposób zwany różnicowym lub dyferencyjnym. Polega on na przeprowadzeniu badania majątku poszkodowanego w celu ustalenia różnicy, jaką wywołało zjawisko szkody przed i po jej ujawnieniu się(naprawienie szkody powinno obejmować dwa poniższe stany łącznie).

    1. Wysokość damnum emergens(uszczerbku mienia) - wysokość uszczerbku w mieniu

    2. Wysokość iucrum cessans - różnica pomiędzy stanem majątkowym, który istnieje a tym jaki mógłby być gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie nastąpiło.(badamy tylko najwyższy stan prawdopodobieństwa)

  2. Po ustaleniu wysokości szkody trzeba oznaczyć wartość doznanego uszczerbku

    1. Trzeba ustalić chwilę decydującą o wysokości szkody(uszczerbek początkowo powstały może się stopniowo zwiększać lub zmniejszać, co powoduje, że uznanie wartości szkody w chwili jej początkowego ujawnienia się nie zawsze byłby sprawiedliwy) kodeks cywilny reguluje ten problem częściowo w art. 363.2 jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu - powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania chyba, że szczególne przyczyny wskazują na inną chwilę

    2. Chwila naprawienia szkody

  3. miernik wartości

    1. wartość rynkowa (według KC)- według cen jaką przedstawia to dobro dla wszystkich

      1. wartość według przeciętnych cen

      2. wartość rzeczy według kosztów nabycia czy reperacji

      1. czy w ogóle można ustalić cenę rynkową

    1. wartość szczególna dobra- według cen jakie przedstawia to dobro dla poszkodowanego ze względu na szczególny sposób jej użycia

    2. wartość emocjonalna - wartość z upodobania, jaka przedmiot ma wyłącznie dla poszkodowanego

III. Wysokość odszkodowania

&1 czy odszkodowanie powinno zawsze odpowiadać pełnej kwocie

  1. związek przyczynowy - możliwość ograniczenia odszkodowania do części uszczerbku ze względu na związek pomiędzy czynem powoda a uszczerbkiem poszkodowanego.

  2. wola stron - jeśli strony będące w stosunku zobowiązaniowym wcześniej ustaliły za jaką szkodę odpowiadają i do jakiej wysokości(dot stron stosunku)

  3. przepisy ustawy -

  4. jus memorandi - zakres swobody organu orzekającego, co może nastąpić kiedy:

    1. konieczność faktyczna - kiedy ścisłe ustalenie szkody jest niemożliwe lub nader utrudnione

    2. konieczność prawna - kiedy prawo przyznaje pewną swobodę organowi orzekającemu

      1. kiedy jedno zdarzenie wywołuje zarówno korzyśc jak i szkodę

      2. zasada przyczynienia się poszkodowanego

      1. obniżenie odszkodowania -

        1. tylko z tytułu odpowiedzialności czynów niedozwolonych

        2. tylko jeśli stronami są osoby fizyczne

        3. powinny tego wymagac zasady współżycia społecznego ze względu na stan majątkowy pokrzywdzonego lub osoby odpowiadającej za szkodę

IV, Sposób naprawienia szkody

Rodzaje odszkodowania

wybór sposobu naprawienia szkody należy do samego poszkodowanego

5. Zwrot nakładów i wydatków

Rozdział VI: Umowy

1. Umowy jako źródło zobowiązań w ogólności

I. Pojęcie umowy

Umowa - jest czynnością prawną dwustronną, obejmującą zgodny zamiar dwóch stron, skierowany na wywołanie powstania, zmiany lub ustania skutków prawnych .

II. Rodzaje umów

2. Treść i forma umów

I. Swoboda umów w ogólności

Znaczenia:

  1. strony zawierające umowę mają pełną swobodę co do tego, czy chcą zawiązać umowę

  2. istnieje pełna swoboda wyboru kontrachenta

  3. strony mogą kształtować treść zobowiązania według własnych potrzeb

  4. uwolnienie stron od formalizmu prawnego czyt prawnie skuteczne jest już porozumienie stron

(ograniczenia stron występują tylko wtedy kiedy przepis wyraźnie tak stanowi )

II. Umowy o świadczenie niemożliwe

Konkretne umowy mogą być dotknięte sankcją nieważności ze względu na niemożliwość wykonania świadczenia dłużnika, przy czym swiadczenie musi być niemożliwe do wykonania obiektywnie(tzn. dla wszystkich).

Rodzaje niemożności świadczenie

  1. obiektywna - nikt nie może spełnić świadczenia

  2. subiektywna - dłużnik nie może spełnić świadczenia

inne

  1. prawna - dane świadczenie jest zakazane prawnie lub niemożliwe do wykonania ze względu na istniejące prawo

  2. gospodarcza - niemożliwość świadczenia wynika z jego nieopłacalności

  3. uprzednia - już w chwili powstania świadczenia wiadomo było, że świadczenie jest niemożliwe do spełnienia

  4. następcza - w wyniku zdarzeń wynikłych już po zawarciu umowy świadczenie stało się niemożliwe do spełnienia

III. Wyzysk

Sprzeczna z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego jest umowa zawarta w celu wyzysku drugiej osoby(znaczna dysproporcja między świadczeniami stron).

Cechy wyzysku świadome wykorzystywanie :

Wyzysk nie staje się z mocy prawa nieważny, lecz istnieją trzy możliwe rozwiązania w przypadku stwierdzenia wyzysku:

IV. Forma umów

Jeżeli z mocy prawa nie wynika inaczej strony mogą sobie wybrać dowolną formę zawarcia umowy.

Zastrzeżenie odpowiedniej formy może być zastrzeżone w celach:

  1. ad solemnitatem - pod rygorem nieważnośc np.

    1. akt notarialny

      1. przeniesienie nieruchomości

      2. zobowiązanie do przeniesienia nieruchomości

    2. umowa pisemna

      1. umowa o przejecie długu, oraz oświadczenie wierzyciela op zgodę o przejęcie długu

      2. oświadczenie poręczenia co do objęcie poręczenia

  2. ad probationem - cele dowodowe

    1. przelew wierzytelności

  3. ad eventum - dla osiągnięcia określonych skutków prawnych

3. Wzorce umów

I. Charakter prawny wzorców umów

Wzorce umów odzwierciedlają treść prawie wszystkich lub najważniejszych postanowień umowy, zawierają modelowe postanowienia mającej powstać umowy.

Wbrew niektórym opinią nie są jednak źródłem prawa powszechnie ani nie mają żadnego charakteru normatywnego obowiązującego, choćby dlatego że nie są zakwalifikowane jako takie w konstytucji RP.

II. Definicja konsumenta

konsument - osoba fizyczna dokonująca czynności prawnych niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Rola ujęcia konsumentów w oddzielny katalog ujawnia się w wielu przepisach prawa dokonując szczególnej ochrony tych podmiotów w sferze stosunków cywilnoprawnych. Takie rozwiązanie zapewnia osobom fizycznym ochronę przed wyzyskiem lun nieuczciwym działaniem osób prawnych - przedsiębiorstw.

III. Zawarcie umowy przy użyciu wzorca

Przesłanki istnienia:

  1. doręczenie wzorca przy zawieraniu umowy (w przypadku wzorców w postaci elektronicznej istnieje obowiązek dostarczenia ich przed zawarciem umowy)

    1. wyjątki:

      1. posługiwanie się wzorcem jest w danych sytuacjach zwyczajowo przyjęte i strona z łatwością mogła się z nim zapoznać

        1. wyjątek: konsumenci jeśli umowa nie jest zawierana w drobnych sprawach życia codziennego

  2. wzorzec powinien być jasny i zrozumiały

  3. w przypadkach zmiany wzorca jest też obowiązkowe danie kontrahentowi czasu na zapoznanie się z nowym wzorcem w celu ewentualnego wypowiedzenia umowy

poglądy na temat istoty mechanizmu, poprzez który wzorzec kształtują treść umowy:

IV. Podzial wzorców umów

    1. umowy typowe

    2. taryfy

    3. regulaminy

    4. wzory umów

    5. formularze

  1. ogólne wzorce umów

  2. wzorce międzynarodowe

  3. wzorce krajowe

  4. wzorce branżowe

V. Związanie wzorcem

VI. Zasady

VII. Niedozwolone klauzule umowne

Ujęcie wspólnotowe: niedozwolone klauzule umowne są to takie klauzule, które naruszają zasadę wzajemnego zaufania, powodują istotna i nieuzasadnioną dysproporcję umownych praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.

Ujęcie kodeksowe: niedozwolone klauzule umowne są to nie uzgodnione indywidualnie postanowienia umowne, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki wbrew dobrym obyczajom, rażąco naruszając jego interesy.(nie dotyczy essentialia negoti).

Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy na, które konsument nie miał rzeczywistego wpływu, a nawet takie co do których konsument wyraził zgodę ale nie zaistniały nawet faza negocjacji na ten temat. (przesłanka niewystarczająca, niekonieczna)

Przesłanki istnienia niedozwolonej klauzul(badanie powinno być zawsze dokonywane w kontekście całej umowy):

  1. sprzeczność z dobrymi obyczajami -

  2. rażące naruszenie interesów konsumenta

art. 3853 kc zawiera przykłady niedozwolonych klauzul umownych, które można pogupować:

ponadto rejestr takich klauzul znajduje się w orzecznictwie sądu antymonopolowego w rejestrze takich klauzul.

VIII. Sankcja wprowadzenia klauzuli niedozwolonej

Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem należące do kategorii niedozwolonych klauzul umownych nie wiążą go, w pozostałym zaś zakresie strony są związane postanowieniami umowy

4. Zagadnienia szczególne związane z zawarciem umowy

I. Odesłanie do części ogólnej

I. Culpa In contrahendo

Wina w kontraktowaniu - czyli sytuacja kiedy podczas pertraktacji osoba, poniesie szkle w wyniku zachowania się drugiej strony. W takich sytuacjach osoba może żądać odszkodowania ilekroć zachowanie się drugiej strony było naganne.

Poglądy dotyczące podstaw powstania:\

II. Umowa przedwstępna

Umowa tego rodzaju jest instytucja przygotowawcza do zawarcia umowy. Treścią takiej umowy jest zobowiązanie do zawarcia w przyszłości umowy. Ni potrzebny jest przy tym, żeby umowa taka zawierana termin zawarcia właściwej umowy, konieczne jest natomiast, to żeby zawierała najważniejsze postanowienia.

  1. w przypadku kiedy strony Ne określiły terminu zawarcia umowy prawnie istotny jest termin oznaczony w oświadczeniu woli jednej za stron, termin ten nie jest jednak dowolny bo powinien być „odpowiedni”. Taki termin powinien być zawarty w ciągu roku od zawarcia umowy

  2. zawarty w samej umowie

rodzaje umowy przedwstępnej

umowa ramowa - porozumienie między stronami, nakierowane na przyśle współdziałanie pomiędzy kontrahentami, którzy przewiduj utrzymywanie miedzy sobą przez jakiś czas stałych kontaktów. Zakłada np. zawarcie serii umów w przyszłości, jednak bez ustalenie przedmiotowo istotnych elementów

5. Umowy o świadczenie przez osobę trzecia lub na rzecz osoby trzeciej

I. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią

W umowie można zawrzeć przyrzeczenie, że osoba trzecia dokona pewnej czynności. W takiej sytuacji wierzyciel nie ma roszczenia wobec osoby trzeciej tylko nadal wobec swego dłużnika i roszczenie może dotyczyć:

II. Umowa o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia

Umowa może przewidywać, że osoba trzecia będąca wierzycielem jednej z stron zawierających, nie będzie dochodzić świadczenia od jednej z nich, umowa taka wiąże tylko strony, które ją zawarły. Skutki zawarcia takiej umowy:

  1. dłużnik może się domagać od kontrahenta by podjął starania w kierunku uwlninia go od obowiązku świadczenia

  2. w razie przypadku kiedy, dłużnik będzie jednak musiał spełnić świadczenie, kontrahent będzie obowiązany naprawić wynikłą z tego powodu szkodę

III. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej

W umowie na rzecz osoby trzeciej dłużnik zobowiązuje się wobec wierzyciela, że spełni świadczenie przysługujące wierzycielowi wykona na rzecz osoby trzeciej. W takim przypadku mimo, ze formalnie nie jest strona umowy osoba trzecia może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia świadczenia.

6. Dodatkowe zastrzeżenia umowne

I. Zadatek

Zadatek w znaczeniu szerokim - oznacza sumę pieniężną lub rzecz, której jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy. Zadatek w takiej formie może być używany przez strony w różny sposób: jako zaliczka, jao tzw. Odstępne

Zadatek w znaczeniu ścisłym - oznacza surogat odszykowania w razie niewykonania świadczenia . W przypadku spełnienia świadczenia zadatek jest zaliczany na poczet należności zadatek dany nie w pieniądzach musi być zwrócony.

II. Umowne prawo odstąpienia

Jednostronne odstąpienie od umowy jest przewidziany jako wyjątek od zasady pacta sunt servanta:

  1. przy niektórych umowach np. zlecenie

  2. przy umowach wzajemnych w razie niewykonania zobowiązanie przez drugą stronę, gdy świadczenie zostało spełnione przez obie strony i numowa przewidje taką możliwość strony zwaracają sobie świadczenie równocześnie

Kwestią sporną jest natomiast możliwość odstąpienia od umowy, w której została przeniesiona własność nieruchomości

Lex commissoria - zastrzeżenie umowne, że strona może odstąpić od umowy jeżeli druga strona nie spełni świadczenia lub spełni je nienależycie

III. Odstępne

Prawo do odstąpienia od umowy, za odpowiednim określonym w umowie odszkodowaniem

Rozdział VII: bezpodstawne wzbogacenie

1. Pojęcie bezpodstawnego wzbogacenia

I. Uwagi wstępne

Bezpodstawne wzbogacenie - sytuacja w której kosztem innej osoby, uzysku się korzyść bez należnego usprawiedliwienia

Sytuacje kiedy może wystąpić:

  1. przez działanie wzbogaconego - np. kiedy ktoś dokonuje zasiewów cudzym zbożem

  2. przez działanie tego czyim kosztem wzbogaca się drugi - przyjęcie nienależnego świadczenia

  3. przez działanie osoby trzeciej - kiedy osoba trzecia stawia nie na swoim gruncie budynek z materiałów nie należących do niej

  4. wskutek zdarzeń nie mających ogóle charakteru ludzkich - gdy przy zniesieniu tam w razie powodzi powoduje się zarybienie stawów sasiada.

II. formuła generalna

Przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia :

III. Przedmiot roszczenia

W myśl przedmiotem roszczenia jest zwrot świadczenia w naturze, gdyby to nie było możliwe zwrot korzyści. Prócz właściwego przedmiotu świadczenia zwrotowi ulega także to co rzecz lub prawo przynosi, korzyści zastępcze(art. 406).

Różna sytuacja podmiotów w sytuacji rozliczenia w przypadku poniesienia nakładów;

zakres obowiązku zwrotu:

      1. pełny - czyli całkowity obowiązek zwrotu wzbogacenia

      2. ograniczony - nie pełny, biorący pod uwagę interesy wzbogaconego

      3. pośredni - tworzy go art. 409 pełny obowiązek wygasa jeśli wzbogacony udowadnia, że korzyść zużył lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. (nie gdy zrobił to świadomie, żeby uniknąć zwrotu)

2. Nienależne świadczenie

I. Pojęcie nienależnego świadczenia

Nienależne świadczenie - występuje wtedy kiedy jedna strona wykonuje siarczenie wynikające z nieistniejącego lub nienależnego świadczenia. Nieniależność dotyczy się tu podstawy świadczenia czyli causa

II. poszczególne przypadki

kodeks wyłącza możliwość spełnienia świadczenia w przypadku:

    1. jeśli świadczenie zostało spełnione mimo świadomości, że świadczący nie był do tego zobowiązany(chyba, że nastąpiło zastrzeżenie zwrotu w przypadku nienalezności)

    2. jeśli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego

    3. gdy świadczenie zostało wykonane w wyniku roszczenia przedawnionego(nie w przypadku kiedy przedawnione roszczenie wygasa)

    4. jeżeli spełnione świadczenie odpowiada zobowiązaniu, a tylko nastąpilo przed terminem wymagalności roszczenia

III. Niegodziwość świadczenia

Czyli sytuacje kiedy świadczeni zostało dokonane w celu nakłonienia osoby na rzecz której został świadczone do czynu niedozwolonego. W takich sytuacjach roszczenie o zwrot jest niedopuszczalne, a korzyść przepada na rzecz państwa.

IV. Przypadek gry i zakładu

W zasadzie traktuje się je jak zobowiązania niezupełne, czyli jak już zostały spełnione, nie podlegają zwrotowi. Chyba, że gra lub zakład były zakazane przez prawo lub nierzetelne.

Jeśl są prowadzone na podstawie właściwego zezwolenia państwowego to wtedy są właściwymi zobowiązaniami

V. Skutki nienależnego świadczenia

Ogólnie rzecz biorąc, do zwrotu nienależnego świadczenia stosuje się ogólne przepisy regóły generalnej

3. Zbieg roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia z innymi roszczeniami

I. Reguła ogólna i jej ograniczenia

Przykłady możliwych sytuacji:

  1. zbieg roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z roszczeniami wynikającymi z praw rzeczowych. - prawa rzeczowe mają pierwszeństwo

  2. zbieg roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z roszczeniami odszkodowawczymi - gdy istnieje zbieg z odpowiedzialnością kontraktową

    1. gdy wynika to z niemożności świadczenia - zwraca tylko nienależne świadczenie

    2. jeśli nie chce spełnić świadczenia, lub za nią odpowiada - zwrot świadczenia a ponadto naprawienie szkody

  3. zbieg roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z odpowiedzialnością deliktową - istnieje zbieg roszczeń a każde roszczenie jest traktowane jako samoistne

Rozdział VIII: Czyny niedozwolone

1. Uwagi ogólne o czynach niedozwolonych

I. Pojecie czynu niedozwolonego

Czyn niedzowlony - samoistne źródło zobowiązania, którym jest fakt wyrządzenia komuś szkody, za którą ustawa czyni kogoś odpowiedzialnym(kiedy nie chodzi o wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania już istniejącego miedzy stronami)

Odpowiedzialność ex delicto

Odpowiedzialność ex contracto

II. Przesłanki i zasady odpowiedzialności

Przesłanki istnienia odpowiedzialności:

  1. szkoda - uszczerbek w dobrach osoby poszkodowanej

  2. fakt - szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy

  3. związek przyczynowy -

zasady odpowiedzialności

2. Odpowiedzialność za własne czyny

I. Formuła generalna

Według treści art. 415 co do zasady pierwszeństwo ma zasada winy, przed innymi zasadami odpowiedzialności.

Czynem sprawcy może być zarówno działanie jak i zaniechanie.

Podmiotem odpowiedzialnym za czyn własny może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna(kiedy szkodę taką wyrządza organ takiej osoby)

II wina/czyn

Stopnie winy

Okoliczności wyłączające winę

III. Związek przyczynowy

Odpowiedzialność za czyn własny noszący znamiona winy obciąża sprawcę gdy między czynem a szkodą zostanie ustalony związek przyczynowy.

Teorie:

przyczynienie się poszkodowanego - czyli sytuacja kiedy zachowanie się poszkodowanego, stanowi jedno z ogniw prowadzących do ostatecznej szkody

Możliwości

  1. wystarcza samo ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem się poszkodowanego a ostatecznym rezultatem w postaci szkody

  2. do przyjęcia przyczynienia się poszkodowanego, trzeba nadto, by można było postawić zarzut obiektywnie niewłaściwego zachowania się

  3. decydująca jest wina poszkodowanego

  4. należy uwzględnić na jakiej zasadzie oparta jest odpowiedzialność główna i na tej podstawie domagać się albo ustalenia winy poszkodowanego albo samgo tylko obiektywnie niewłaściwego zachowania się

W kodeksowym rozwiązaniu zmniejsza się tylko proporcjonalnie do okoliczności wysokość odszkodowania

IV. Współsprawstwo a współodpowiedzialność

Współsprawcy - osoby, które wspólnie wyrządziły szkodę poprzez czyn niedozwolony

Współodpowiedzialni - osoby, które wyrządziły szkodę poprzez czyn niedozwolony + osoby które świadomie czerpaly zysk z popełnionego czynu niedozwolonego

V. Rozkład ciężaru dowodu

Ciężar dowodu co do wszystkich przesłanek odpowiedzialności obciąża poszkodowanego

3. Odpowiedzialność za cudze czyny

I. Odpowiedzialność za niepoczytalnych

Zgodnie z zasadą, że winę można przypisać tylko osobie poczytalnej, osoby niepoczytalnie nie odpowiadają za własne czyny, a zamiast nich odpowiada osoba pod czyim są nadzorem(zarówno nadzór de jure jak i de facto).

Do takich osób należą: małoletni, osoby chore psychicznie, osoby które ze względu na swój wiek wymagają pieczy, chorzy kaleki itp.

Domniemanie winy(w nadzorze) - wobec osób sprawujących pieczę polskie prawo przyjmuje domniemanie winy, a więc w razie wyniknięcia szkody to nadzorujący musi udowodnić, że nie popełnił winy w nadzorze.

W razie wystąpienia szkody nadzorującego zwalnia z odpowiedzialności wykazanie, że:

  1. nie popełnił winy w nadzorze

  2. nawet jakby nadzór był sprawowany prawidłowo szkoda i tak by nastąpiła

Nie dotyczy szkody jaką nadzorowany wyrządza sam sobie

II. Odpowiedzialność za czyny osób, którymi się posłużono

W takich przypadkach odpowiada ten, kto zlecił, odpowiada za szkodę wyrzadzoną osobom postronnym.

Odpowiedzialność na zasadzie winy(uchybienie co do wyboru właściwej osoby), jednak tylko wtedy kiedy szkoda wystąpiła przy wykonywaniu zleconej czynności, a nie przy okazji wykonywania czynności.

Domniemanie winy - wobec osób powierzających wykonanie czynności,

Powierzający morze się uchylić od odpowiedzialności jeśli wykaże, że:

  1. nie popełnił winę w wyborze

Kwestia czy czyn sprawcy bezpośrednio zawiera znamiona winy jest dla osoby powierzającej czynność obojętna. Jest ona natomiast istotna dla poszkodowanego:

dla powierzającego:

III. Odpowiedzialność za podwładnego

W przypadku szkody wyrządzonej przez pracownika, pracodawca ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.

Odpowiedzialność powstaje gdy:

  1. czynność powierza zwierzchnik swojemu podwładnemu,

  2. szkoda powstała przy wykonywaniu czynności

  3. sprawca wyrządził szkodę ze swojej winy

IV. Odpowiedzialność skarbu państwa i państwowych osób prawnych

Odpowiedzialność odszkodowawcza skarbu państwa jest samodzielną podstawą odpowiedzialności co oznacza, że wyklucza wszelkie inne metody ubiegania się o odszkodowanie.

Zakres podmiotowy:

przesłanki odpowiedzialności:

      1. niezgodne z prawem działanie/zaniechaie przy wykonywaniu władzy publicznej

      2. szkoda

      3. adekwatny związek przyczynowy między 1 i 2

zakres przedmiotowy - odpowiedzialność obejmuje tylko szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, a więc szkody wyrządzone nie tylko w związku z realizacją jej sfery imperium.

Sprawstwo - odnosi się do działania lub zaniechania działania instytucji wykonującej władzę publiczną(działanie struktury jako całej, a nie poszczególnych pracowników= działanie organu, pracownika, osoby wykonującej działania w imieniu instytucji publicznej utożsamia z działaniem samej instytucji w ogóle)

Rodzaje naruszeń

  1. szkoda wyrządzona wydaniem niezgodnego z prawem aktu normatywnego (zarówno niezgodne z polskim jak i wspólnotowym prawem)

  2. odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej na zasadach słuszności

4. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy

I odpowiedzialność za zwierzeta

Odpowiedzialność na zasadzie winy

Wyłączenie odpowiedzialności:

  1. nie sposób przypisać winy w nadzorze ani temu kto się zwierzęciem posłużył ani temu kto zwierze chowa

  2. udana ekskulpacja na zasadach słuszności

II. Odpowiedzialność za wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie czegoś z pomieszczenia

W takich przypadkach odpowiedzialność spoczywa na tym kto zajmuje lokal

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Wyłączenie odpowiedzialności:

  1. siła wyższa

  2. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, której działaniu nie mógł zapobiec

III. Odpowiedzialność za zawalenie się budowli

Za szkodę wyrządzoną zawaleniem się budowli lub, oderwaniem się części budynku odpowiada samoistny posiadacz.

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Zwolni się z odpowiedzialności

  1. kiedy wykaże, ze przyczyna zawalenia się budowli nie miała żadnego związku z wadą konstrukcyjna lub nienależytym utrzymaniem budowli

5. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem przedsiębiorstw

Z tym typem odpowiedzialności mamy do czynienia, gdy szkoda powstaje w związku z ruchem przedsiębiorstw wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody

Za osobę odpowiedzialną uważa się osobę prowadzącą przedsiębiorstwo lub zakład na własny rachunek.

Szkoda musi mieć związek z ruchem przedsiębiorstwa, czyli jego funkcjonowaniem jako całości, a nie np. szkodą wyrzadzoną działaniem jednej maszyny lub pojedynczego pracownika

Na ten przepis może powołać się każdy komu ruch przedsiębiorstwa wyrządził szkodę(czyli zarówno osobom postronnym jak i pracownikom przedsiębiorstwa)

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Wyłączenie odpowiedzialności:

  1. siła wyższa

  2. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego

  3. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby trzeciej

6. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem mechanicznych środków komunikacji

Odpowiedzialność dotyczy wszelkich pojazdów, zarówno pojazdów lądowych, morskich i powietrznych

Podmiotem odpowiedzialnym jest samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji, jednak jeśli odda on komuś pojazd, odpowiadać będzie posiadacz zależny.

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Odpowiedzialność obejmuje:

  1. wszelkiego rodzaju wadliwe działanie kierowcy(nieważne kim on jest)

wyłączona odpowiedzialność jest kiedy samochód zostanie np. skradziony, gdyż złodziej pozbawia dotychczasowego właściciela władztwa nad rzeczą, stając się tym samym posiadaczem samoistnym. Wątpliwości natomiast co do wyłączenia odpowiedzialności napawa sytuacja kiedy inna osoba w sposób mniej lub bardziej dorywczy przejmuje pojazd.

Szkoda musi powstać w związku z ruchem mechanicznego środka komunikacji (nie oznacza to tylko przemieszczania się w przestrzeni)

Modyfikacje reguły podstawowej

Wyłączenie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka w przypadku zderzenia się pojazdów, bądź przewozu osoby z grzeczności.

7. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu praw podmiotowych

8. Bezpośrednie zagrożenie nastąpienia szkody

9. Naprawienie szkody w przypadkach szczególnych

Rozdział IX: wykonywanie zobowiązań

1. uwagi ogólne o wykonywaniu zobowiązań

I. charakter prawny wykonywania zobowiązań

Wykonanie zobowiązania może mieć charakter:

  1. czynności prawnej

  2. czynności faktycznej

II. Zasada generalna wykonania zobowiązania

Wykonanie świadczenia jest wtedy kiedy dłużnik: wykonuje zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeśli istnieją w tej materii określone zwyczaje także w sposób im odpowiadający.

I Treść zobowiązania ustala jaki jest zakres obowiązków dłużnika i co dłużnik powinien świadczyć wierzycielowi by zobowiązanie wypełnić

II. pozostałe klauzule maja na celu przybliżenie treści zobowiązania do rzeczywistej treści stosunku a nie tylko litery prawa.

Obowiązki wierzyciela - obowiązek lojalności i respektowania uzasadnionych interesów dłużnika przy wykonaniu zobowiązania

III. Zasada pacta sunt servanta

Ewentualna rewizja czy zmodyfikowanie wykonania zobowiązania, może nastapić co najwyżej za zgodą obu stron.

2. Przedmiot wykonania - osoby uczestniczące

I przedmiot wykonania

Wykonanie świadczenia

Prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika wymaga spełnienia świadczenia w całości, natomiast jest możliwe spełnianie świadczenia częściowo(jeżeli świadczenie ma charakter podzielny i nie narusza to uzasadniony interes wierzyciela)

Jakość świadczenia

Jakość świadczenia powinna być należyta, z reguły określa ją umowa, może określać ją przepis ustawy lub zarządzenie właściwej władzy

W przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku, jeśli w umowie jakość przedmiotu świadczenia nie jest określona to powinna ona być średniej jakości.

Zmiana przedmiotu świadczenia

Zmiana przedmiotu świadczenia jest możliwa tylko za zgodą wierzyciela

Zarachowanie świadczenia na poczet kilku długów

Jeżeli dłużnik ma wobec tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju i dokonuje świadczenia w rozmiarze niewystarczającym na pokrycie wszelkich należności.

Dłużnik decyduje wyrażając swoją wolę na poczet którego długu świadczy, natomiast wierzyciel w ramach tego długu może najpierw zarachować na poczet świadczeń ubocznych z nim związanych. Jeżeli natomiast dłużnik nie określi na co świadczy uprawnienie to przechodzi na wierzyciela

Jeżeli żadna ze stron nie skorzysta z uprawnienia spełnione świadczenie zarahowywuje się na poczet najstarszego wymagalnego długu.

II. Osoby uczestniczące w wykonaniu

W wykonaniu zobowiązania z reguły uczestniczą te same osoby które są stronami zobowiązania. Świadczenie spełnia dłużnik bo na nim ciąży obowiązek wykonania świadczenia.

W imieniu dłużnika może jednak spełnić świadczenie również jego przedstawiciel, lub nawet osoba trzecia, wierzyciel może się tamtemu stanowi rzeczy sprzeciwić tylko o ile wynikałoby to z treści ustawy, właściwości świadczenia lub treści czynności prawnej.

Osobą uprawnioną do odbioru świadczenia jest wierzyciel lub ktoś kto działa w jego imieniu, istnieją jednak przypadki, z których właściwości wynika, ze odbiór nie jest wymagalny. Osoba odbierająca świadczenie powinna być do tego zdolna, powinna mieć zdolność do czynności prawnych, ilekroć świadczenie zostaje wykonane do rąk osoby nieuprawnionej uważa się, ze nie zostało wykonane

Zasady:

Mimo nieprawidłowości świadczenia:

  1. częściowo wykonane

    1. dłużnik zostaje zwolniony z wykonania świadczenia w takim stopniu w jakim wierzyciel z niego skorzystał

  2. zwolniony w całości

    1. gdy spełnia świadczenie do rąk osoby pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, chyba, że było zastrzeżone spełnienie świadczenia do rąk własnych

    2. gdy w razie dokonania przelewu wierzytelności nie był przez zbywcę zawiadomiony i świadczył do jego rąk, a nie do rąk nabywcy, chyba ze w chwili świadczenia wiedział o przelewie

    3. gdy w razie śmierci wierzyciela świadczy do rąk, osoby mającej stwierdzone prawa do spadku

    4. gdy spełnia świadczenie do rąk pełnomocnika, którego pełnomocnictwo wygasło, jednak tylko w ramach tego pełnomocnictwa

III. Miejsce i czas wykonania

Prawidłowe wykonanie zobowiązania wymaga by świadczenie zostało wykonane w odpowiednim miejscu, jeżeli wierzyciel pełnia świadczenie w miejscu nienależytym wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia

Miejsce :

  1. miejsce oznaczone w treści zobowiązania

  2. miejsce w którym dłużnik w trakcie wykonywania zobowiązania miał swoje miejsce zamieszkania lub siedzibę, gdy zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika, o miejscu świadczenia decyduje siedziba przedsiębiorstwa

W przypadku świadczenia o charakterze pieniężnym i zmiany miejsca zamieszkania, wierzyciel ponosi koszta wyrządzone ta zmianą.

Czas wykonania świadczenia, powinien być właściwy;

  1. określony w treści zobowiązania

  2. lub niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela

IV. Zobowiązania wzajemne

Świadczenia wzajemne wynikające z umowy wzajemnej powinny być wykonywane jednocześnie(każda ze stron może się powstrzymać ze swoim świadczeniem dopóki druga strona nie zaproponuje świadczenia wzajemnego)

V. Prawo zatrzymania

Prawo dłużnika do wstrzymania się z wykonaniem świadczenia dopóki wierzyciel nie wypełni swojego świadczenia(często wynikającego z innego stosunku prawnego) wobec dłużnika

Przypadki:

  1. kiedy dłużnik jest osobą zobowiązaną do wydania rzeczy - do czasu kiedy zostanie zaofiarowanie lub zabezpieczenie roszczeń o zwrot nakładów włożonych na rzecz oraz o zwrot kosztów naprawy szkód wyrządzonych przez tą rzecz

  2. w razie odstąpienia od umowy, która pociąga za sobą obowiązek zwrotu świadczeń już uzyskanych przez strony - służy każdej ze stron do czasu zwrotu świadczenia

  3. wynajmującemu w przypadku art. 671

VI. Dowody wykonania zobowiązania

Rozdział XI: Wygaśnięcie zobowiązań

I. Świadczenie w miejsce wypełnienia

Następuje gdy dłużnik proponuje wierzycielowi zamiast świadczenia, które powinien spełnić inne świadczenie a wierzyciel je przyjmuje(zobowiązanie pierwotne wygasa tak jakby było wykonane); zobowiązanie to musi zostać wykonane.

II. Potrącenie

Taka sytuacja następuje gdy dwie osoby są wobec siebie jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem, a jedna zamiast wykonać swoje świadczenie umarza zobowiązanie swojego dłużnika/wierzyciela na poczet swojej należności

Przesłanki potrącenia ustawowego

    1. muszą istnieć 2 wierzytelności , w takich okolicznościach, że dwie osoby są wobec siebie wierzycielem i dłużnikiem

    2. wierzytelności muszą istnieć tymi samymi osobami

    3. wierzytelności muszą być jednorodzajowe co do przedmiotu

    4. obie wierzytelności muszą być wymagalne

    5. obie wierzytelności muszą być zaskarżalne

III. Odnowienie

Odnowienie jest umową między dłużnikiem a wierzycielem, w której dłużnik zobowiązuje się świadczyć co innego w miejsce świadczenia lub świadczyć to samo lecz z innej podstawy prawnej; działa tylko od momentu zaciągnięcia zobowiązania <ex nunc >

IV. Złożenie do depozytu sądowego

W przypadkach przewidzianych w ustawie dłużnik jest upoważniony do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, co w pewnych przypadkach może prowadzić do wygaśnięcia zobowiązań. Następuje to np. w przypadku :

O złożeniu przedmiotu do depozytu sadowego dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela i powinno to nastąpić pisemnie.

Nawet jeśli świadczenie nie wygasa to dłużnik nie odpowiada przed wierzycielem

V. Zwolnienie z długu i rozwiązanie stosunku prawnego

Wierzyciel może umorzyć dług dłużnika, co następuje w drodze umowy między wierzycielem między dłużnikiem a wierzycielem. Można taka umowę zawrzeć pod warunkiem lub terminem.

Rozwiązanie stosunku prawnego następuje wskutek zgodnego oświadczenia woli dłużnika i wierzyciela(obowiązek zwrotu tego co strona świadczyła

VII. Inne przypadki wygaśnięcia zobowiązania


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo zobowiazan czesc prawa cywilnego regulujaca
Prawo zobowiązaniowe skrypt
Prawo Zobowiązań cz ogólna skrypt
cywilne 1, Prawo, ZOBOWIĄZANIA(1)
Prawo Zobowiązań, Prawo Zobowiązań
Prawo zobowiązań
PRAWO ZOBOWIAZAN
PRAWO ZOBOWIĄZAŃ Prezentacja 1
Prawo Zobowiązań skrypt
cywilne 2, Prawo, ZOBOWIĄZANIA(1)
Prawo zobowiązań
s cywilne ogolna notatki, Prawo, ZOBOWIĄZANIA(1)
Prawo Zobowiązań, Prawo Zobowiązań
bezpodstawne wzbogacenie, INNE KIERUNKI, prawo, podzielone, Prawo zobowiązań

więcej podobnych podstron