Podatki w XX wieku
J.M. Keynes
J.M. Keynes opublikował w 1936 roku dzieło pt. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Tezy zawarte w pracy odbiegały od koncepcji głoszonych przez ekonomistów nurtu liberalnego. Poddał on krytyce rozwiązania proponowane przez liberałów, wskazując, że jedynie poprzez stosowanie instrumentów aktywnego oddziaływania państwo jest w stanie zapewnić wewnętrzną równowagę gospodarczą. W swoich badaniach zajął się rozpatrywaniem takich kategorii, jak: dochód narodowy, inwestycje, konsumpcja, oszczędności w skali całej gospodarki narodowej.
Do instrumentów aktywnego oddziaływania państwa na gospodarkę Keynes zalicza również system podatkowy, który traktuje jako czynnik kształtujący proporcje podziału dochodu ludności. Instrumentalny charakter systemu podatkowego przejawia się w aktywnym oddziaływaniu podatków na zwiększenie lub zmniejszenie nakładanych obciążeń. Jego zdaniem podatki mogą i powinny, oprócz funkcji fiskalnych, spełniać również funkcje ekonomiczne. W konsekwencji system podatkowy państwa w możliwie najpełniejszy sposób powinien odzwierciedlać realizowaną przez państwo politykę.
Monetaryzm
W latach siedemdziesiątych XX wieku rozwinięte gospodarczo państwa Europy zachodniej oraz Stany Zjednoczone dotknęła gwałtownie rosnąca inflacja oraz wysokie tempo wzrostu bezrobocia. Część ekonomistów przyczyn tego zjawiska upatrywała w obowiązującej teorii keynsowskiej, będącej podstawą polityki interwencjonizmu państwowego. Krytyka keynsizmu przyczyniła się do ukształtowania nowej koncepcji myśli ekonomicznej zwanej monetaryzmem.
Do wybitnych przedstawicieli monetaryzmu zaliczamy Miltona Friedmana, Franka H. Knighta, Henry C. Simonsa, George'a Josepha Stiglera, Annę J. Schwartz.
W roku 1963 M. Friedman wspólnie z A.J. Schwartz w dziele Historia monetaryzmu Stanów Zjednoczonych 1867 - 1960 wysunęli cztery wnioski zasadnicze dla monetaryzmu:
Zmiany w zachowaniu się zasobów pieniądza są ściśle powiązane ze zmianami w działalności gospodarczej, dochodzie nominalnym i zmianami cen;
Współzależność między zasobami monetarnymi i gospodarczymi jest wysoce stabilna;
Zmiany monetarne na przestrzeni dziejów miały często pochodzenie niezależne od zmian gospodarczych lub nie były tylko prostym odbiciem tych zmian;
Zjawiska monetarne są często mylące, a czasami istotne związki ukazują się jako swoiste odwrotności.
Monetaryści uważają podatki za elastyczny instrument w polityce finansowej państwa. Obok zagadnień związanych z teorią długu publicznego, deficytu budżetowego stanowią jeden z elementów zabezpieczenia przyrostu wydatków publicznych. Zgodnie ze sformułowanym przez M. Friedmana poglądem należy poprzez stosowanie jednolitej stawki - tax unique, stosować jednakowe obciążenie dla wszystkich podatników. Koncepcja ta opiera się na obciążaniu wszystkich podatników według jednej stawki, zachowaniu neutralności opodatkowania wobec podatnika, przyjęciu podstawy opodatkowania bez potrąceń i ulg oraz ustaleniu stawek na możliwie najniższym poziomie.
H.C. Simons postulowały by zamiast licznych podatków, wprowadzić dwudziestoprocentowy podatek od dochodów osobistych ludności, znieść podatek od zysków korporacji i istotnie obniżyć podatki pośrednie.