1. Zasady konta i jego budowa

Konto jest to urządzenie księgowe służące do rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych. Każde konto posiada nazwę, która określa jego treść, to znaczy charakter i treść rejestrowanych na tym koncie operacji. A zatem, już sama nazwa konta informuje o treści i rodzaju rejestrowanych na nim operacji.
Charakterystyczną cechą konta jest to, że posiada ono dwie strony. Jedna strona jest przeznaczona do rejestracji zmian o charakterze zwiększającym, druga służy do ujmowania zmian o charakterze zmniejszającym. Lewa strona konta jest nazywana stroną Debet (skrót Dt) lub Winien (skrót Wn). Prawa strona konta nosi natomiast nazwę Credit (skrót Ct) lub Ma.
Polskich nazw stron konta Winien i Ma nie należy rozumieć dosÅ‚ownie, gdyż może to prowadzić do nieporozumieÅ„. SÅ‚owo „Winien” i „Ma” nie oznaczajÄ… nic innego, jak tylko umowne nazwy stron konta. Każda ze stron zawiera miejsce na rejestracjÄ™ wartoÅ›ci (kwoty) operacji gospodarczej, a ponadto- na elementy objaÅ›niajÄ…ce dokonanie zapisu. Do tych elementów zalicza siÄ™:
datę¬ wykonania rejestracji,
oznaczenie dowodu (symbolowe lub skrótowe)¬ stanowiącego podstawę
rejestracji,
krótką treść, charakteryzującą¬ rejestrowaną operację,
oznaczenie konta współdziałającego w zapisie¬ operacji gospodarczej.
Do celów dydaktycznych oraz do prezentacji schematów ksiÄ™gowaÅ„ w rachunkowoÅ›ci stosuje siÄ™ uproszczonÄ… postać konta, nazywanÄ… kontem teowym. Nie zawiera ono danych informacyjnych a jedynie numer i sumÄ™ operacji gospodarczej. Nazwa „konto teowe” wynika z podobieÅ„stwa jego postaci graficznej do dużej litery T. Konto teowe ma wiÄ™c nastÄ™pujÄ…cÄ… postać graficznÄ…:

Debet (Dt) Credit (Ct)
Winien (Wn) Ma (Ma)

- obciążenie konta - uznanie konta
lub lub
- debetowanie konta - kredytowanie konta

KONTO 

Każda operacja gospodarcza powoduje zmiany w składnikach majątkowych jednostki gospodarczej. Ewidencja tych zmian, ciągłe śledzenie i interpretacja skutków, jakie one wywołują, dostarcza bardzo wielu informacji. Ze względu na ogromną liczbę operacji gospodarczych w jednostce, trudne byłoby ujmowanie ich wprost w bilansie. Ponadto w bilansie ujmowany jest jedynie stan początkowy i końcowy poszczególnych kategorii majątkowych, bez uwzględnienia czynników wywołujących te zmiany. Nie wszystkie operacje gospodarcze można ująć w bilansie, gdyż dotyczą one zupełnie innych wielkości (tzw. operacje wynikowe), jak na przykład przychody i koszty, które są jednak istotne i w efekcie końcowym wpływają na bilans pośrednio poprzez kreowanie pozycji wyniku finansowego. Dlatego też konieczne są urządzenia ewidencyjne, opisujące dla jednostki wszystkie pozycje majątkowe (aktywa, pasywa) oraz wynikowe (przychody, koszty), ich zmiany, a także szczegółową ewidencję operacji gospodarczych, które te zmiany wywołały. Takim urządzeniem ewidencyjnym, które doskonale spełnia powyższe warunki, jest konto księgowe.

Konto - jest to urządzenie księgowe umożliwiające ciągłą i systematyczną rejestrację jednorodnych zdarzeń gospodarczych

Konto teowe jest uproszczonym schematem konta dwustronnego. Jest ono zbudowane z dwóch stron. Lewa strona to WN (debet), zaś prawa strona to MA (credit).  

           Wn  Nazwa konta    Ma 

     debetowanie konta   kredytowanie konta

     obciążenie konta    uznanie konta

     zapisanie w ciężar konta   zapisanie na dobro konta 
 

     Każde konto zawiera następujące elementy:

• DatÄ™ zapisu, numer i rodzaj dowodu źródÅ‚owego

• NazwÄ™ konta oraz symbol cyfrowy

• KwotÄ™, czyli dane wartoÅ›ciowe zapisu

 Założenie konta polega na wpisaniu jego nazwy oraz symbolu.

Otwarcie konta polega na zaksięgowaniu na jednej ze stron konta, stanu początkowego z bilansu otwarcia.

Obrót konta - suma zapisów po jednej stronie konta

Saldo konta - różnica między obrotami konta, przyjmuje nazwę większego obrotu.  

Konta można dzielić według różnych kryteriów. Do podstawowych należy podział kont według kryterium wielkości ekonomicznych przez nie opisywanych. Wyróżniamy tutaj:

1. konta bilansowe - opisują zmiany w stanie majątku jednostki oraz źródłach jego pochodzenia;

2. konta wynikowe - opisują kategorie ekonomiczne kształtujące wynik na działalności - przychody i koszty oraz straty nadzwyczajne i zyski nadzwyczajne;

3. specyficzne konto wyniku finansowego.

 

Ze względu na stopień szczegółowości ujmowanych na kontach operacji wyróżniamy:

1. konta syntetyczne - dostarczają ogólnych informacji o wielkościach które opisują, na tych kontach obowiązuje zasada podwójnego zapisu;

2. konta analityczne - dostarczają szczegółowych informacji o wielkościach które opisują, na tych kontach obowiązuje zasada zapisu powtórzonego (pojedynczego).

 

Operacje gospodarcze ujmuje się na kontach za pomocą zapisów księgowych. Każda operacja równocześnie wywołuje jednakowe zmiany w dwóch różnych wielkościach.

 

Sytuację tę musi zatem odzwierciedlać zapis księgowy, który:

• zawsze ujmowany jest przynajmniej na dwóch różnych kontach;

• w jednakowych kwotach;

• po dwóch różnych stronach kont.

Zapisy księgowe łączą ze sobą różne konta, co w rachunkowości nazywane jest korespondencją kont. Natomiast fakt dokonywania zapisu po stronach przeciwnych kont, w równych kwotach, to zasada podwójnego zapisu, wynikająca z konieczności zachowania równowagi bilansowej.

Konta bilansowe

Konta aktywne służą do ewidencji zmian składników aktywów. Otworzenie konta aktywnego dokonuje się poprzez przepisanie wartości odpowiedniej pozycji z bilansu otwarcia na stronę Debet. Odbywa się to zawsze na początku roku obrotowego. Jeżeli jakaś pozycja środków gospodarczych nie występuje w bilansie otwarcia a pojawi się w trakcie roku obrotowego, wtedy otworzenie konta opisującego tę pozycję dokonuje się przez zapis pierwszej operacji jej dotyczącej.

Konta bilansowe spełniają bardzo ważną rolę w jednostce gospodarczej, gdyż opisują środki gospodarcze oraz źródła ich pochodzenia. Konta bilansowe dzielimy na: konta aktywne, konta pasywne, konta aktywno - pasywne.

  

Wszystkie operacje gospodarcze, które powodują wzrost składników aktywów, księgowane są po stronie debetowej, natomiast operacje powodujące zmniejszenia stanu aktywów księgujemy zawsze po stronie kredytowej. Saldo końcowe kont aktywnych jest debetowe bądź równe zero. 

Konta pasywne opisują źródła finansowania jednostki. Otworzenie konta pasywnego następuje na początku roku poprzez przeniesienie stanu początkowego odpowiedniej pozycji z bilansu otwarcia na stronę kredyt. Wszystkie operacje zwiększające pasywa księguje się również po stronie kredytowej. Zmniejszenia księgujemy po debecie konta. Saldo końcowe konta jest zawsze kredytowe, bądź równe zeru. Widać więc, że konto pasywne działa dokładnie odwrotnie do konta aktywnego.   
 

Szczególnym rodzajem kont bilansowych jest konto aktywno - pasywne. Jak z nazwy można wywnioskować, konto to powstaje poprzez połączenie dwóch kont: konta aktywnego i pasywnego. Doskonałym przykładem konta aktywno - pasywnego są konta rozrachunków, powstałe w wyniku nałożenia na siebie należności i zobowiązań. Konto aktywno - pasywne zachowuje się jak pasywne jeżeli księgujemy na nim operację dotyczącą pasywów. Cechy konta aktywnego przyjmuje wtedy, gdy księgujemy na nim operację dotyczącą aktywów. Otworzenie konta A-P następuje w sposób analogiczny do pozostałych kont bilansowych, z tą różnicą, że może ono posiadać dwa salda początkowe: saldo odzwierciedlające stan należności i saldo odzwierciedlające stan zobowiązań. Podobnie jest ze stanami końcowymi. Konto aktywno - pasywne może wykazywać saldo tylko debetowe, tylko kredytowe, bądź równocześnie dwa salda: debetowe i kredytowe. Ustalanie sald końcowych przebiega tutaj w odmienny sposób niż na typowych kontach bilansowych. Przy ustalaniu salda debetowego bierzemy pod uwagę saldo początkowe wyrażające stan należności, następnie dodajemy do niego obroty debetowe zwiększające aktywa i odejmujemy obroty kredytowe zmniejszające aktywa.

Przy ustalaniu salda kredytowego postępujemy dokładnie odwrotnie. Do stanu początkowego odzwierciedlającego stan zobowiązań dodajemy obroty kredytowe zwiększające stan pasywów, potem odejmujemy obroty debetowe zmniejszające stan zobowiązań. Oczywiście stany końcowe konta aktywno - pasywnego są odpowiednio przenoszone na stronę aktywów bądź pasywów w bilansie zamknięcia. Sposób funkcjonowania konta aktywno - pasywnego obrazuje schemat:  

Konta aktywne mają salda debetowe - sumy, wynikające z bilansu otwarcia, zapisujemy na nich po stronie Debet. Również po stronie Debet zapisujemy na tych kontach wszelkie zwiększenia, podczas gdy zmniejszenia zapisujemy po stronie przeciwnej - Credit. Saldo końcowe (do bilansu zamknięcia) występuje na tych kontach po stronie Credit. Przykłady kont aktywnych: środki trwałe, materiały, należności od odbiorcy X itp.

Konta pasywne mają salda kredytowe - sumy, wynikające z bilansu otwarcia, zapisujemy na nich po stronie Credit. Również po stronie Credit zapisujemy na kontach pasywnych wszelkie zwiększenia, podczas gdy zmniejszenia zapisujemy po stronie Debet. Saldo końcowe (do bilansu zamknięcia) występuje na kontach pasywnych po stronie Debet.

---