PODSTAWY FIANANSÓW wykłady 25-10-2008

1. Definicja budżetu państwa a budżetu UE - wskazać różnice między nimi

2. Scharakteryzuj wydatki budżetu UE w kontekście obowiązkowych wpłat Polski do UE

3. Scharakteryzuj zasadę jawności i przejrzystości budżetu Polski  a UE (ustawa o finansach publicznych)

4. Dochody i wydatki (dane liczbowe)

5. Deficyt budżetowy i sposoby pokrycia deficytu

6. Dług publiczny na rok 2009 (w oparciu o dane dotyczące budżetu)

7. Deficyt JST - ustawa o finansach

8. Program pomocy UE

1. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PROW

Jest to program realizujący politykę Rozwoju Obszarów Wiejskich Unii Europejskiej. Program jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich. W Polsce za jego realizację odpowiada Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Na realizację Programu na lata 2007-2013 przeznaczone jest ponad 17 mld EUR (dokładnie 17 217 817 541,33 EUR). Głównymi celami Programu jest realizacja celów polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Program dzieli się na cztery podstawowe osie z których każda zakłada rozwój odrębnych sektorów:

Oś I- Poprawa konkurencyjności sektora sektora rolnego i leśnego

- szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie

- ułatwienie startu młodym rolnikom

- renty strukturalne

- modernizacja gospodarstw rolnych

- zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej

- poprawienie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa

- uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności

- działania informacyjne i promocyjne

- grupy producentów rolnych

- korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

Oś II- Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich

- wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)

- płatności dla obszarów natura 2000 oraz z wdrażaniem ramowej dyrektywy wodnej

- program rolno środowiskowy

- zalesianie gruntów rolnych oraz gruntów innych niż rolne

- odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych

Oś III- Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej

- bróżnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

- podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej

- odnowa i rozwój wsi

- tworzenie i rozwój mikro przedsiębiorstw

Oś IV- Leader

- lokalne strategie rozwoju

- współpraca między regionalna i między narodowa

- nabywanie umiejętności , aktywizacja i koszty bieżące lokalnych grup działania

LEADER jest podejściem przekrojowym, które ma przyczynić się do aktywizacji społeczności wiejskich przez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw.

6.2 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 (PO IŚ) stanowi jeden z instrumentów, za pomocą którego realizowane są Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia w latach 2007-2013.

Naczelnym celem PO IŚ jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów uwzględniając zarówno rozwój infrastruktury technicznej, jak również ochronę i poprawę stanu środowiska naturalnego, zdrowia, utrzymanie tożsamości kulturowej, a także rozwijając spójność terytorialną. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na PO IŚ ze środków Unii Europejskiej szacuje się w latach 2007-2013 na 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności - 21 511,06 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - 6 337,2 mln euro (23%)).

FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ

Spis treści:

1 Wstęp

1.1 Definicja budżetu

1.2 Definicja Unii Europejskiej

2. Budżet Unii Europejskiej

2.1 Kiedy utworzono budżet Unii Europejskiej?

2.2 Definicja budżetu Unii Europejskiej

2.3 Dochody budżetu Unii Europejskiej

2.4 Wydatki budżetu Unii Europejskiej

2.5 Wydatki budżetu Unii Europejskiej według państw członkowskich

2.6 Procedura uchwalania budżetu

2.7 Perspektywa finansowa 2007-2013

2.8 Jak i przed kim Unia Europejska rozlicza się ze swoich środków?

2.9 Wydatki budżetu Unii Europejskiej w roku 2008

3. Budżet Polski

3.1 Pierwszy budżet Państwa Polskiego

3.2 Definicja budżetu Polski

3.3 Dochody budżetu

3.4 Wydatki budżetu

3.5 Deficyt budżetowy

3.6 Procedura uchwalania budżetu

3.7 Projekt ustawy budżetowej na 2009 rok

3.8 Rozliczenia Polski z Unią Europejską

4. Różnice pomiędzy budżetem Unii Europejskiej a budżetem innych narodów

5. Unia gospodarczo-walutowa

5.1 Definicja unii gospodarczo-walutowej

5.2 Narodziny idei unii gospodarczo-walutowej

5.3 Warunki uczestnictwa w unii gospodarczo-walutowej

5.4 Instytucje krajów Unii Gospodarczo-Walutowej

5.5 Sektor usług finansowych w gospodarce Unii Europejskiej

5.5.1 Integracja rynku usług finansowych w Unii Europejskie

5.5.2 Wielkość i znaczenie sektora usług finansowych w Unii Europejskiej

5.5.3 Znaczenie Europejskiego rynku usług finansowych w handlu międzynarodowym

5.5.4 Podsumowanie

5.6 Sektor publiczny i prywatny

6. Programy jakie realizuje Unia Europejska

6.1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

6.2 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

7. Literatura

1.1 Definicja budżetu

Słowo budżet pochodzi od łacińskiego słowa ,,bułga”, co tłumaczymy: torba do gromadzenia dochodów.

J.B Say nazwał budżet bilansem potrzeb i dochodów państwa.

Instytucja budżetu jako teoria finansów pojawiła się w XIX wieku a na przełomie XIX i XX wieku budżety stały się instytucją powszechnie uchwalaną w większości krajów europejskich i amerykańskich.

Profesor dr Jan Tokarski podaje definicję według angielskiego słowa ,,budget” i określa jako ,,Zestawienie planowanych dochodów i wydatków instytucji na wyznaczony okres, jako ogół dochodów i wydatków. Budżet państwowy natomiast jest ,,podstawowym planem finansowym państwa, uchwalonym w formie ustawy na okres jednego roku”

Jednym z najbardziej znanych teoretyków budżetu jest R. Stourm, podaje on definicję budżetu i określa zasady gospodarki budżetowej. Wniósł do definicji formę opiniowania działalności rządu przez parlament oraz przyczynił się do tworzenia prawa budżetowego jako wydzielonej gałęzi prawa.

1.2 Definicja Unii Europejskiej

Unia Europejska jest to polityczne i gospodarcze ugrupowanie piętnastu demokratycznych państw europejskich, które postanowiły ściśle ze sobą współpracować, budując dobrobyt i bezpieczeństwo, nie rezygnując przy tym z własnej niepodległości i odrębności narodowej. Dla osiągnięcia wspólnych celów dobrowolnie przekazały Unii - w drodze umów międzynarodowych pewne kompetencje, tak aby realizacja tych zamierzeń była możliwa. W ten sposób powstał jedyny w skali świata związek państw, który kojarzy ich interesy narodowe ze wspólnymi korzyściami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi.

Jak wyglądają symbole unijne?

Flaga Unii przedstawia dwanaście złotych gwiazd tworzących krąg na ciemnoniebieskim tle. Liczba gwiazd jest stała, nie powiększa się wraz z przyjęciem nowych członków i nawiązuje do symboliki Maryjnej. Jako hymn europejski wybrano kompozycje Ludwiga van Beethovena do tekstu „Ody do radości” Fryderyka Schillera. Symbolem unijnej waluty - euro - jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami.

2. Budżet Unii Europejskiej

2.1 Kiedy utworzono budżet Unii Europejskiej?

W 1967 r. w wyniku utworzenia wspólnych organów naczelnych i zarządzających, połączono budżety EWG (Euratom) oraz budżet administracyjny Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), tworząc budżet ogólny.

W 1971r. wprowadzono system środków własnych Wspólnot składający się z ceł i opłat rolnych.

Osiem lat później wprowadzono kolejny składnik oparty na niewielkiej części VAT-u. Kolejnym etapem kształtowania budżetu Wspólnoty było wprowadzenie w 1984 r. rabatu brytyjskiego, czyli zwolnienia Wielkiej Brytanii z części wpłat do wspólnej kasy. Największą reformę budżetu w ostatnich latach przeprowadzono w 1988 roku w ramach tzw. Pakietu Delors'a. Wprowadzono wtedy limity środków własnych, wieloletnie plany finansowe (finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych kategoriach i kolejny instrument stanowiący źródło dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte o procent Dochodu Narodowego Brutto.

2.2 Definicja budżetu Unii Europejskiej

Budżet Unii Europejskiej jest najważniejszym elementem finansów publicznych przeniesiony na poziom ponadnarodowy. Między budżetem Unii Europejskiej a budżetem narodowym kraju

członkowskiego istnieją jednak zasadnicze różnice. A wynika to z zadań wyznaczonych przez współczesne państwo, między innymi:

zadania publiczne,

zadania społeczne,

zadania ekonomiczne.

Budżet Unii Europejskiej konstruowany jest podobnie jak budżet każdego państwa, z zachowaniem trzech zasad budżetowych. Podstawowe zasady to:

 zasada jedności

zasada powszechności

 Zasada roczności

zasada szczegółowości

2.3 Dochody budżetu Unii Europejskiej

dochody własne

 wpłaty krajów członkowskich

oraz inne dochody

Dochody własne

wykres

2.4 Wydatki budżetu Unii Europejskiej

Z budżetu Unii Europejskiej finansowane są między innymi:

wzrost gospodarczy i zatrudnienie

nowe zasoby naturalne

podstawowe swobody, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

być Europejczykiem - debata, dialog i kultura

Unia Europejska na arenie międzynarodowej

koszty administracyjne

wykres

2.5 Wydatki budżetu Unii Europejskiej według państw członkowskich

Dane przedstawione na wykresie pochodzą z 2005 roku i wyrażone są w procentach.

Irlandia; 2,6

Portugalia; 4

Polska; 4,2

Belgia; 5,7

Grecja; 5,8

Wielka Brytania; 9

Włochy; 11,1 Niemcy; 12,8

Francja ; 14,2

Czechy; 1,1 Litwa; 0,7

Hiszpania; 15,4

Słowacja; 0,6

Słowenia; 0,4

Łotwa; 0,4

Estonia; 0,3

Cypr; 0,2

Malta; 0,1

Węgry; 1,4 Filandia; 1,4

Luksemburg; 1,1

Dania; 1,6

Szwecja; 1,6

Australia; 1,9

Holandia; 2,2

wykres

2.7 Budżet na lata 2007-2013

tabelka

2.8 Jak i przed kim Unia Europejska rozlicza się ze swoich wydatków?

Wydatki budżetu Unii Europejskiej w roku 2008

Zrównoważony wzrost;

44,70%

administracja; 5,70%

wyrównania dla Ruminii i Bułgarii; 0,20%

obywatelstwo, wolność,

bezpieczeństwo i sprawiedliwość; 1,10%

UE jako partner na arenie

międzynarodowej; 5,50%

Zasoby naturalne; 42,80%

wykres

Proponowany podział wydatków z budżetu UE w roku 2009

Zrównoważony wzrost;

44,70%

administracja; 5,70%

wyrównania dla Ruminii i

Bułgarii; 0,20%

obywatelstwo, wolność,

bezpieczeństwo i

sprawiedliwość; 1,10%

UE jako partner na arenie

międzynarodowej; 5,50%

Zasoby naturalne; 42,80%

wykres

3. Budżet Polski

3.2 Definicja budżetu Polski

Budżet państwa jest podstawowym segmentem (ogniwem) systemu finansów publicznych. W budżecie tym gromadzona jest i dzielona największa cześć funduszy publicznych.

Na podstawie ustawy o finansach publicznych budżet państwa można określić jako plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, uchwalony w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego, zwanego „rokiem budżetowym”. Ustawa budżetowa musi spełniać następujące zasady:

 zasada jedności

zasada zupełności (powszechności)

zasada roczności

zasada równowagi

zasada szczegółowości

zasada jawności

zasada przejrzystości

Oprócz zasad budżet Polski musi spełniać następujące funkcje:

funkcja redystrybucji

funkcja alokacyjna

funkcja stymulacyjna (bodźcowa)

funkcja stabilizacyjna (wyrównawcza)

funkcja fiskalna (skarbowa)

funkcja kontrolna (ewidencyjno-kontrolna)

3.3 Dochody budżetu Polski

Dochody budżetowe to wpłaty środków pieniężnych na rzecz budżetu od różnych podmiotów, np. przedsiębiorstw państwowych, spółdzielczych, prywatnych, ludności, z zagranicy, z różnych tytułów, określonych przepisami prawa.

Wyróżniamy dwa rodzaje dochodów:

dochody rzeczywiste

dochody rozliczeniowe

Nauka prawa finansowego klasyfikuje dochody budżetu według kryteriów, jako:

 dochody bezzwrotne

 dochody zwrotne

 przymusowe

 dobrowolne

 ogólne

 indywidualne

 nieodpłatne

 odpłatne

 krajowe

 zagraniczne

 państwowe

 lokalne

Podstawowe źródła dochodów budżetu państwa

Dochody budżetu państwa na rok 2007 (w tysiącach złotych)

Budżet według ustawy budżetowej

Podatki poś rednie 138 517 190

Podatki od towarów i us ług 92 389 000

Podatek akcyzowy 45 180 000

Podatek od gier 948 190

pdop 22 066 000

pdof 31 605 000

Podatki znies ione 0

Dywidendy 4 350 000

Wpłaty z zys ku NBP 2 436 800

Cło 1 700 000

Dochody jednos tek budżetowych 10 899

679

Pozos tałe dochody nieopodatkowane

511 846

Wpłaty jednos tek samorządu terytorialnego 1 879 741

Dochody zagranczne 299 792

Środki UE i z innych źródeł niepodlegających zwrotowi 14 686 468

WYKRES

Budżet wykonany

Podatki pośrednie 146 482 093

Podatki od towarów i usług 96 349 847

Podatek akcyzowy 49 025 521

Podatek od gier 1 106 725

pdop 24 540 193

pdof 35 358 533

Podatki zniesione 4 383

Dywidendy 3 622 531

Wpłaty z zysku NBP 2 478 262

Cło 1 747 593

Dochody jednostek budżetowych 11 795 293

Pozostałe dochody nieopodatkowane 604 828

Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego 1 865

951

Dochody zagranczne 333 796

Środki UE i z innych żródeł niepodlegających zwrotowi 7 534 076

wykres

3.4 Wydatki budżetu Polski

Uregulowany ustawowo (art. 69 ust. 1 ustawy o finansach publicznych) podział wydatków budżetu państwa wyodrębnia:

 wydatki bieżące

 wydatki na obsługę Skarbu Państwa

 wydatki majątkowe

W planowaniu wydatków budżetowych istotny jest ich podział na:

wydatki sztywne

wydatki elastyczne Zgodnie z art. 63 ustawy o finansach publicznych wydatki budżetu państwa są przeznaczone na:

 realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administrację rządową, sądy i trybunały

 subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego

 subwencje dla partii politycznych

 dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego

 dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego

dotacje na zadania określone ustawami

 współfinansowanie programów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi.

Wykresy przedstawiające wydatki budżetu państwa za rok 2007 (w tysiącach złotych)

Budżet według ustawy budżetowej

Dotacje i subwencje 111 779 734

Świadczenia na rzecz osób fizycznych 22 162 037

Wydatki bieżące jednostek budżetowych 48 018 443

Wydatki majątkowe 13 086 162

Rozliczenia z bankami 1 192 000

Obsługa długu publicznego 27 885

219

Środki własne Unii Eurpoejskiej 10

786 668

Finansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej 24 042 253

wykres

Budżet po zmianach Dotacje i subwencje 114 717 027

Świadczenia na rzecz osób fizycznych 23 170 552

Wydatki bieżące jednostek

budżetowych 6 02 911

Wydatki majątkowe 13 797 871

Rozliczenia z bankam 1 192 630

Obsługa długu publicznego 27

940 219

Środki własne Unii Eurpoejskiej 10

629 778

Finansowanie projektów z udziałem środków Unii

Europejskiej 21 441 529

Budżet wykonany Dotacje i subwencje 113 611 034

Świadczenia na rzecz osób fizycznych 22 994 126

Wydatki bieżące jednostek budżetowych 45 363 788

Wydatki majątkowe 12 140 133

Rozliczenia z bankami 1 192 616

Obsługa długu publicznego 27 499 892

Środki własne Unii Eurpoejskiej 10 628 673

Finansowanie projektów z udziałem

środków Unii Europejskiej 16 244 568

wykres

3.5 Deficyt budżetowy

Źródła finansowania deficytu budżetowego:

3.6 Procedura uchwalania budżetu Polski

Projekt ustawy budżetowej rozpatrywany jest w trzech czytaniach!!!

3.7 Projekt ustawy budżetowej na 2009 rok

 dochody budżetu państwa na kwotę 303 544 670 tyś. zł.

wydatki budżetu państwa na kwotę niewiększą niż 321 744 670 tyś. zł.

 deficyt budżetu państwa na kwotę nie większą niż 18 200 000 tyś. zł.

3.8 Rozliczenia Polski z Unią Europejską.

Polska, podobnie jak wszystkie kraje członkowskie Wspólnoty, jest zobligowana do wpłacania składki na rzecz budżetu UE. Składka ta ma postać miesięcznych rat i składa się z takich elementów, jak: tradycyjne środki własne (cła, opłaty rolne i cukrowe), VAT oraz część wynikająca z wielkości dochodu narodowego brutto. Obowiązek dokonywania wpłat nakłada na urzędy administracji publicznej zadania związane z prognozowaniem, obliczaniem, poborem, kontrolowaniem, a następnie przekazywaniem zebranych środków do budżetu ogólnego UE. Polska uzyskała dodatnią pozycję netto wobec budżetu Unii, czyli wpłaty przez nią dokonywane na rzecz budżetu ogólnego są niższe od środków, jakie do Polski wpływają. Mówi się, że Polska jest beneficjentem netto.

4. Różnice pomiędzy budżetem Unii Europejskiej a budżetem innych narodów

5 .SEKTOR PRYWATNY I PUBLICZNY

5. Unia Gospodarczo-Walutowa

5.1 Definicja Unii Gospodarczo-Walutowej

Unia Gospodarcza i Walutowa, UGW, UGiW ( ang. Economic and Monetarny Union, EMU) -jeden z elementów współpracy w ramach Unii Europejskiej, ustanowiony w 1992 roku Traktatem z Maastricht.

Jej głównym przedsięwzięciem jest utworzenie wspólnej waluty europejskiej euro oraz Europejskiego Banku Centralnego. Jest złożonym systemem współpracy państw Unii Europejskiej. dotyczy swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, a także ustabilizowania kursów walutowych.

Celem tych działań jest wprowadzenie wspólnej waluty, stopniowe ujednolicanie polityki monetarnej oraz koordynacja działań ekonomicznych i gospodarczych.

5.2. Narodziny idei Unii Gospodarczo - Walutowej

Pomysł powołania Unii Gospodarczo - Walutowej pojawił się już na szczycie w Hadze w 1969, rok późniejszy plan Wernera zakładał powołanie UGW w ciągu 10 lat, nie zostało to jednak zrealizowane (m.in. z powodu światowego kryzysu walutowego w latach siedemdziesiątych). Po powstaniu Europejskiego Systemu Walutowego w 1979 stworzenie rynku wewnętrznego zakładał Jednolity Akt Europejski.

Decydujące były tzw. pakiety Delorsa, których wprowadzenie oznaczało realizację drogi do UGW w trzech etapach.

Etap pierwszy od 1 lipca 1990 przystąpiono do wzmocnienia współpracy państw członkowskich w ramach polityki gospodarczej i walutowej (nadzór sprawował Komitet Walutowy). 1 listopada 1993 roku zamrożono stosunek walut narodowych do ECU (przeliczeniowej Europejskiej Jednostki Monetarnej)

Etap drugi integracja gospodarcza posuwała się coraz dalej. Od 1 stycznia 1994 roku narodowe Banki Centralne zyskiwały coraz większą niezależność.

Funkcjonowanie systemu nadzorował Europejski Instytut Walutowy we Frankfurcie. Jesienią i wiosną każdego roku kontrolował on politykę gospodarczowalutową poszczególnych państw. W grudniu 1995 roku w Madrycie wspólnej monecie nadano nazwę euro. Ustanowiono też system TARGET - system automatycznych przeliczeń monet narodowych na euro.

Etap trzeci Rozpoczął się 1 stycznia 1999 wprowadzeniem wspólnej waluty - euro w jedenastu państwach Piętnastki (Wielka Brytania, Szwecja i Dania nie wyraziły chęci przystąpienia do wspólnej waluty, Grecja nie spełniła kryteriów konwergencji). Formalnie rozpoczął swoją działalność Europejski Bank Centralny - (EBC), który wraz z bankami centralnymi państw członkowskich stworzył Europejski System Banków Centralnych (ESBC)

5.3.Warunki uczestnictwa w Unii Gospodarczo -Walutowej

1.Stabilność cen (krajowa stopa inflacji nie może przekraczać więcej niż 1,5procent stopy inflacji trzech najdoskonalszych pod tym względem państw UGW),

2.Stabilność kursu walutowego (członek UGW musi wykazać stabilność kursu w ramach ERM przez ostatnie dwa lata bez dokonywania dewaluacji względem waluty któregoś z państw UGW),

3.Konwergencja długoterminowych stóp procentowych (te stopy nie mogą przekraczać więcej niż 2% przeciętnej dla trzech państw najlepiej sobie radzących z inflacją),

4.Niski deficyt budżetowy (państwa UGW nie mogą przekroczyć 3% PKB długu rządowego),

5.Mały dług publiczny (dług państw członkowskich nie może przekroczyć 60% PKB).

5.4. Instytucje Krajów Unii Gospodarczo- Walutowej

Wyróżniamy następujące instytucje:

Monetarne Instytucje finansowe - banki i fundusze rynku pieniężnego krajów UGW, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów i bliskich substytutów depozytów od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe oraz udzielanie kredytów i inwestowania w papiery wartościowe na własny rachunek. Zaliczamy tu: Europejski Bank Centralny oraz Narodowe Banki

Centralne Krajów UGW.

Niemonetarne Instytucje finansowe, zaliczamy tutaj:

- instytucje rządowe i samorządowe- wszystkie jednostki instytucjonalne UGW finansowane w całości lub części z obowiązkowych płatności dokonywanych przez jednostki należące do pozostałych sektorów i wszystkie jednostki instytucjonalne, których podstawową działalnością jest redystrybucja dochodów i majątku narodowego.

- nstytucje Samorządowe - czyli jednostki szczebla lokalnego krajów UGW będące odrębnymi jednostkami instytucji, których kompetencje obejmują tylko lokalne części terytorium ekonomicznego kraju z wyjątkiem lokalnych oddziaływań funduszy ubezpieczeń społecznych.

- Fundusze Ubezpieczeń Społecznych - obejmują centralne, lokalne, regionalne jednostki instytucji krajów UGW, których podstawowym działaniem jest zabezpieczenie świadczeń społecznych.

Pozostałe sektory:

- pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego

- instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne

- przedsiębiorstwa czyli wszystkie jednostki instytucji krajów UGW

- gospodarstwa domowe i instytucje niekomercyjne

Sektor usług finansowych w gospodarce Unii Europejskiej

Zgodnie z układem bilansu obrotów bieżących MFW usługi rynkowe dzielą się na:

- transport

- podróże

- pozostałe

Usługi finansowe należą do pozostałych usług rynkowych i obejmują działalność w zakresie:

- ubezpieczeń oraz usług pokrewnych,

- bankowości i innych usług finansowych.

Sektor usług finansowych dzieli się na:

 a) detaliczny - charakteryzujący się mniejszym stopniem integracji

 b) hurtowy (wholesale) - profesjonalnych instytucji finansowych, inwestorów, którzy dokonują operacji na wielką skalę - o dużym stopniu integracji

5.5.1. Integracja rynku usług finansowych w UE

a) Traktat Rzymski z 1957 r. ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą

b) Jednolity Akt Europejski z 1986 r.

c) Traktat z Maastricht z 1991 r. ustanawiający m.in. strukturę instytucjonalną i organizacyjną europejskiej bankowości centralnej

d) Strategia Lizbońska - Financial Services Action Plan (FSAP) przyjęty w 1999 r. przez Komisję Europejską.

- Plan ten obejmuje wszystkie segmenty systemu finansowego ze szczególnym naciskiem na rynek papierów wartościowych uważany za kluczowy czynnik rozwoju gospodarki.

Analiza integracji sektora usług finansowych Unii Europejskiej

a) Obrót tymi usługami w UE rośnie szybciej od innych sektorów gospodarki.

W latach 2000-2004 średni wzrost wynosił 14%, przy średnim wzroście handlu usługami wynoszącym ok.10% a towarami ok. 7%

b) W latach 1998-2004 nastąpił wzrost udziału transgranicznych pożyczek międzybankowych z 25% do 40%

c) Wed Wg Europejskiego ł Banku Centralnego średnio 12% aktywów instytucji kredytowych jest w posiadaniu instytucji z innych państw, w tym 9% należy do instytucji z Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE, Islandia, Norwegia, Szwajcaria)

d) Pomiędzy 2001 r. i 2005 r. miało miejsce 466 fuzji i przejęć w europejskim sektorze bankowym. Z tego 69% (321) było krajowych, 25% (118) w Europejskim Obszarze Gospodarczym

5.5.2. Znaczenie europejskiego rynku usług finansowych w handlu międzynarodowym Wartość światowego eksportu (w mld euro) w 2004 r.: 8881

Towary 7 171

Usługi, w tym: 1 711

Usługi finansowe wg WTO 140

Europejski hurtowy rynek usług finansowych:

• stanowił w 2005 r. ok. 27% rynku światowego

• był największy na świecie na rynku:

-akcji

-walutowym

-instrumentów pochodnych

• Szacunkowa wartość sektora 173 mld euro

Największy na świecie jest rynek amerykański, szacunkowa wartość 244 mld euro .

Udzia ł w hurtowym sektorze usług finansowych UE w 2005 r.

Luxemburg 3%

Belgia 5%

Hiszpania 6%

Holandia 6%

Włochy 8%

Francja 11%

Niemcy 19%

Wlk Bryt 36%

Pozostałe 6%

Luxemburg

Belgia

Hiszpania

Holandia

Włochy

Francja

Niemcy

Wlk Bryt

Pozostałe

WYKRES

Znaczenie rynku hurtowego w zatrudnieniu

Oszacowana liczba zatrudnionych w UE w 2005 r. wynosi 1 100 tys.,

Francja Niemcy Wielka Brytania Irlandia Włochy

WYKRES

Znaczenie hurtowego sektora usług finansowych w krajowym PKB w 2005 r.

Wielka Brytania 3,5

Niemcy 1,5

Francja 1,1

Włochy 1,0

Holandia 2,0

Hiszpania 1,1

Belgia 2,6

Luxemburg 18,2

Irlandia 2,7

WYKRES

Podsumowanie

1. sektor us ug finansowych w ł UE jest najbardziej zintegrowany na hurtowym rynku pieniężnym,

2. wzrost sektora usług fin. w UE w latach 1995-2005 nastąpił w większym stopniu niż przeciętny wzrost gospodarczy w UE - 25%

3. sektor hurtowy usług finansowych UE stanowi 27% rynku światowego.

4. UE prowadzi pod względem eksportu usług finansowych, a największym eksporterem usług finansowych w UE jest Wielka Brytania.

5. największą giełdą papierów wartościowych w UE jest London Stockexchange, ale jest ona ponad czterokrotnie mniejsza od NYSE

6. w celu wykorzystania potencjału sektora konieczne jest wprowadzenie regulacji mających na celu większą integrację pieniężnego rynku detalicznego i hurtowego

przepływów kapitałowych

5.6. Sektor publiczny i prywatny

Sektor publiczny - Jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym, regionalnym oraz lokalnym. Aktywność sektora publicznego opiera się przede wszystkim na zapewnieniu obywatelom opieki socjalnej, gwarantowaniu bezpieczeństwa narodowego i planowaniu zagospodarowania przestrzeni. Do sektora publicznego zalicza się wszystkie jednostki organizacyjne, w których własność Skarbu Państwa lub samorządu ma udział większy niż 50%.

Sektor prywatny - Jest pojęciem określającym część gospodarki narodowej, która nie jest finansowana ani kapitałem państwowym ani samorządowym. Innymi słowy są to przedsiębiorstwa oraz organizacje gospodarcze, które należą do rąk prywatnych. Do sektora prywatnego zalicza się również te przedsiębiorstwa, w których państwo lub samorząd ma udziały, nieprzekraczające jednakże 50% wszystkich udziałów. W państwach wolnorynkowych sektor prywatny stanowi większą część gospodarki, generując odpowiednio większą część PKB.

---