20.03.2006

Rachunkowość w systemie controllingu - wykład 2

Controlling jest powiązany z systemem zarządzania. Jest to niejako podsystem zarządzania. Mamy dwa systemy zarządzania: scentralizowany i zdecentralizowany. Controlling występuje tylko w zdecentralizowanym.

Cechy charakterystyczne systemu zdecentralizowanego:

1. Zdecentralizowana jednostka organizacyjna musi ponosić odpowiedzialność za podejmowane decyzje.

2. Odpowiedzialność ta powinna być obiektywizowana przez zastosowanie odpowiednich mierników.

3. Jednostka organizacyjna musi posiadać pewną autonomię w zakresie wyznaczonym przez uprawnienia decyzyjne.

Cztery charakterystyczne elementy controllingu.

Dwie podstawowe funkcje controllingu to planowanie i kontrola, w ramach których następuje sprzężenie zwrotne. Trzecim elementem controllingu są informacje a czwartym sterowanie.

Controlling dzieli się na controlling:

• strategiczny,

• operacyjny.

Cechy controllingu strategicznego:

1. Celem controllingu strategicznego jest długofalowe planowanie strategiczne wzrostu - jest to niejako utrzymanie się na rynku i zapewnienie osiągnięcia zysku.

2. Orientacją controllingu strategicznego jest szybkie dostosowanie działalności przedsiębiorstwa do zmian zachodzących w jego otoczeniu.

Otoczenie kształtuje cały szereg czynników. Należą do nich:

• czynniki ekonomiczne - bezrobocie, inflacja, kurs stóp procentowych, kursy walut, import i export towarów,

• czynniki techniczne - postęp techniczny, zmiany technologiczne, zmiany na rynku konsumenta i producenta,

• czynniki polityczne - nacisk grup środowiskowych, protest społeczeństwa, zagadnienia wynikające z decyzji inwestycyjnych,

• czynniki prawne - ustawy podatkowe, ustawa o rachunkowości, wymogi w zakresie jakości wyrobów,

• czynniki demograficzne - gęstość zaludnienia, miejsce zamieszkania, wiek, pleć, zawód, mobilność ludności, styl życia,

• czynniki socjokulturowe - poziom wykształcenia, tradycja świąt, obrzędy religijne.

• Charakter zadań

Ogół zadań odnosi się do jakości. Przedsiębiorstwo ma być też rentowne. Generalnie jednak przedsiębiorstwo stawia przed sobą zadani nie mające mierzalnego charakteru, takie jak jakość, długość przebywania na rynku, stabilność zatrudnienia.

4. Przedmiot zadań controllingu strategicznego.

Przedmiotem zadań controllingu strategicznego są mocne i słabe przedsiębiorstwa (w ramach mocnych stron dąży do osiągnięcia zysku).

5. Horyzont czasowy

Controlling strategiczny jest controllingiem długookresowym, nie jest ograniczony czasowo.

6. Metody controllingu strategicznego.

Metodą controllingu strategicznego jest zarządzanie przez cele (Peter Drucker), np. celem firmy jest zapewnienie rentowności, ale aby mieć rentowność musi mieć produkcję, ale kolejnym celem jest odnalezienie rynku zbytu, ale jednocześnie staramy się czy jesteśmy w stanie zaspokoić wszystkich konsumentów.

7. Szczeble zarządzania.

Controlling należy powiązać ze szczeblem zarządzania. Możemy wyróżnić zarządzanie:

• strategiczne,

• taktyczne,

• operacyjne.

Controlling strategiczny odnosi się jedynie do szczebla strategicznego.

Cechy controllingu operacyjnego:

1. Celem controllingu operacyjnego jest sterowanie zyskiem przedsiębiorstwa. Interesuje nas tutaj już jaki ma być poziom tego zysku.

2. Orientacja

Controlling operacyjny jest zorientowany głównie na regulacje wewnętrznych procesów przedsiębiorstwa. Controlling operacyjny ma za zadanie stwierdzić w jaki sposób przedsiębiorstwo ma się dostosować do zmian zachodzących w otoczeniu.

3. Charakter zadań

W ramach controllingu operacyjnego mówimy, że odnosi się on głównie do ilości. Ma za zadanie np. stwierdzenie na jakim poziomie powinny kształtować się koszty, jakie powinny być przychody, liczba zatrudnienia, ustalenie płac itp.

4. Przedmiot zadań.

W ramach controllingu operacyjnego przedmiotem zadań jest pomiar i ocena wielkości. Firma musi osiągać przychody, którymi pokryje koszty i wygospodaruje zysk. W przypadku controllingu nie mówi się o startach. W ramach controllingu pojęcie straty nie istnieje. Przedsiębiorstwo musi wygospodarowywać zysk.

Drugim miernikiem są przepływy pieniężne. Firma musi zapewnić sobie odpowiednie wpływy, które pozwolą na pokrycie wydatków.

5. Horyzont czasowy.

Horyzont czasowy musi być znacznie krótszy niż w controllingu strategicznym. Za długi okres uważa się już powyżej trzech lat. W ramach controllingu operacyjnego wyróżnia się horyzont:

• krótkookresowy - do 1 roku,

• średniookresowy - od 1 roku do 3lat.

6. Metody zarządzania

Controlling operacyjny również posługuje się typowymi metodami zarządzania. Należą do nich:

• delegowanie uprawnień

• zarządzanie przez wyniki

• zarządzanie przez wyjątki

Delegowanie uprawnień to przekazywanie uprawnień na szczeble niższe. Szczebel wyższy nie powinien już ingerować w decyzje podejmowane przez szczebel niższy. Opierać się powinno na zasadzie zaufania.

Metoda zarządzania przez wyjątki polega na tym, że w pewnych, wyjątkowych sytuacjach następuje ingerowanie szczebla wyższego w decyzje podejmowane przez szczebel niższy. Musi to być jednak naprawdę sytuacja wyjątkowa, z którą szczebel niszy nie radzi sobie.

Zarządzanie przez wyniki polega na tym, że aby określić trafność podejmowanych decyzji należy z góry określić pewne wybrane mierniki, np. poziom kosztów lub przychodów.

7. Szczeble zarządzania

W controllingu operacyjnym wykorzystuje się dwa pozostałe szczeble zarządzania, czyli szczebel taktyczny i operacyjny.





Controlling musi posługiwać się odpowiednimi narzędziami.

Instrumenty controllingu strategicznego (wykorzystuje narzędzia w ramach metod ilościowych) w ramach funkcji:

1. planowania:

• macierz „quo vadis”,

• macierz analizy portfelowej,

• analiza SWOT,

• analiza konkurencji (benchmarking),

• luka strategiczna,

• technika scenariuszy,

• kontroli:

• strategiczna karta wyników,

• system wczesnego ostrzegania,

• samokontrola,

• preliminarz kosztów.

odmiany controllingu

Realizator controllingu

elementy controllingu

szczeble zarządzania

strategiczny

taktyczny

operacyjny

strategiczny

operacyjny

kontrola

sterowanie

informacja

planowanie

CONTROLLER

---