Przyjaźń

Przyjaźń - Duchowa, emocjonalna i platoniczna więź łącząca dwoje lub więcej ludzi, oparta na wzajemnym zro­zumieniu, wspólnych doświadczeniach. Literackie przykłady przyjaźni wskazu­ją, że związek taki kończy się zazwyczaj wraz ze śmiercią jednego z przyjaciół.

Biblia (ST) - Dawid, przyszły król Izraela, przyjaźni się w młodości z Jona­tanem, synem króla Saula. Dzięki niemu Dawid uchodzi z życiem z obozu króla. Dla Jonatana ważniejsze są więc więzi przyjaźni od miłości synowskiej.

Homer „Iliada" - Patrokles, przyjaciel Achillesa, bezskutecznie namawia swe­go druha, by ten wziął udział w wojnie z Trojanami. Odziany w zbroję Achil­lesa, Patrokles wyrusza do walki, a na­stępni~ ginie z ręki Hektora, który znieważa jego zwłoki (odziera je z szat i wydaje psom na pożarcie). Zrozpaczo­ny Achilles mści się na Hektorze za ten niegodny czyn, nie tylko zabijając go w pojedynku, ale też profanując jego ciało.

W. Szekspir „Romeo i Julia" - Przy­jaźń Romea i Merkucja przypomina mitologiczną przyjaźń Patroklesa i Achillesa. Romeo, na wieść o śmierci przyjaciela, który zginął w pojedynku z rąk kuzyna Julii, nie waha się go pomścić. Za zabicie Tybalta zostaje wygnany z Werony.

J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - Listy Wertera adresowane są do jego przyjaciela, Wilhelma. Zaży­łość między nimi musiała być duża, skoro Werter nie waha się zwierzyć mu się ze swoich najskrytszych marzeń i pragnień. Także Wilhelmowi wyjawia zamiar popełnienia samobójstwa. Po śmierci Wertera Wilhelm spisuje dla wspólc2esnych i potomnych historię nieszczęśliwego przyjaciela.

A. Mickiewicz „Przyjaciele" - Jest to obraz przyjaźni dwóch kumów, Leszka i Mieszka, opartej na słownych obiet­nicach i zapewnieniach. Jednak w sytua­cji prawdziwego zagrożenia (gdy za­skakuje ich niedźwiedź) Leszek ucieka na drzewo, pozostawiając przyjaciela samego i bezbronnego. Bajka kończy się przysłowiowym dzisiaj morałem: prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

A. Dumas „Trzej muszkieterowie" ­Powieść Dumasa ojca, jak i dalsze czę­ści cyklu, opowiada o przyjaźni Atosa, Portosa, Aramisa i d'Aitagnana. Wszys­cy czterej służą królowi i królowej, walczą przeciwko kardynałowi Riche­lieu, nieustannie ryzykując życiem. Łą­czy ich nie tylko kańera żołnierska, ale przeżycia osobiste, wspólne radości i cierpienia. By ocalić zagrożonego przyjaciela, skłonni są nadstawić głowę (Jeden za wszystkich! Wszyscy za jed­nego!). Po opuszczeniu muszkieterów spotykają się ponownie w dwadzieścia lat później.

B. Prus „Lalka" - 1) Spośród wielu przyjaciół Wokulskiego najbardziej od­dany mu jest Ignacy Rzecki. W prze­szłości wpajał mu ideały patńotyczne, dzięki czemu Wokulski trafił do po­wstania styczniowego. Rzecki, który pó­źniej został subiektem w sklepie przyja­ciela, nie tylko pomaga mu w interesach, ale także stara się wpłynąć na jego życie osobiste (marzy mu się małżeństwo Sta­cha z panią Stawską). W rzeczywistości jednak nie jest w stanie wpłynąć na Wokulskiego ani też zmienić kolei jego losów. Umiera samotnie, wkrótce po zniknięciu przyjaciela, któremu poświę­cił niemal całe swoje życie. 2) Przyja­cielem Wokulskiego jest także doktor Szaman, którego Stach poznał na Sybe­ńi. Szaman, człowiek sceptyczny i trze­źwo myślący, krytycznie patrzy na swe­go przyjaciela, gdy ten zakochuje się w pannie Łęckiej. Podobnie jak Rzecki, nie jest w stanie wpłynąć na Wokuls­kiego; a szkoda, bo jego rady mogłyby ocalić głównego bohatera „Lalki".

H. Sienkiewicz „Trylogia" - 1) Przy­jaźń pana Wołodyjowskiego i Zagłoby zaczyna się we wczesnej młodości „Ma­łego Rycerza" i trwa aż do jego śmierci. Łączą ich przeżycia wojenne, ale także osobiste (Zagłoba pomaga Wołodyjow­skiemu po śmierci Anusi Borzobohatej, małżeństwo pana Michała, którego wielkim rzecznikiem był Zagłoba). Po śmierci Wołodyjowskiego Zagłoba zao­piekuje się owdowiałą Baśką. 2) Przy­jaźń Zagłoby ze Skrzetuskim i jego żoną, Heleną, przeradza się w więź niemal rodzinną. Zagłoba zostaje ich domownikiem, ukochanym ojcem, a dla ich dzieci - dziadkiem. 3) Początkowa niechęć i awersja Kmicica i Wołodyjo­wskiego z czasem przeradza się w praw­dziwy szacunek, a nawet zaczątek przy­jaźni. Wołodyjowski nie tylko darowuje życie Kmicicowi, ale także uczy go władania szablą, doskonalenia żołniers­kiego rzemiosła.

S. Zeromski „Ludzie bezdomni" - In­żynier Korzecki i Tomasz Jadym należą do tej samej grupy ludzi, tj. ludzi bez­domnych. O ile jednak Jadym ma wyty­czony cel w życiu i zdaje sobie sprawę ze swego posłannictwa, o tyle Korzecki, niespokojny duch, dekadent, poszukuje odpowiedzi na pytanie o sens życia. Przyjaźń z Judymem jest jednym z naj­ważniejszych wydarzeń w jego życiu, ponieważ mobilizuje go i daje mu opar­cie; nie jest jednak na tyle silna, by powstrzymać go przed samobójstwem. Patrz: samobójstwo.

A. de Saint-Exupery „Mały Książę" - Spotkanie Małego Księcia z lisem to lekcja wspaniałej przyjaźni. Lis tłuma­czy mu, iż najpierw należy oswoić dru­giego człowieka, by potem przywiązy­wać uwagę przede wszystkim do jego charakteru i duszy, bowiem: Dobrze widzi się tylko sercem. Najwazniejsze jest niewidoczne dla oczu. Lis ostrzega także Księcia, że przyjaźń niesie ze sobą ryzyko łez, zwłaszcza gdy przyjaciołom grozi rozstanie.

G. Herling-Grudziński „Inny świat" - Przyjaźń w warunkach łagrowych, wystawiona na zagrożenie (ryzyko de­nuncjacji, obawa przed utratą życia), jest jedną z niewielu radości w życiu więźniów. Przyjaźń autora z profesorem N. opierała się przede wszystkim na wspólnych zainteresowaniach i wzaje­mnym zaufaniu. Obaj pasjonowali się literaturą, a rozmowy o niej były rzad­kimi chwilami ucieczki od potwornej rzeczywistości. Ta idylla trwała zaled­wie trzy miesiące - napisze później Grudziński. Profesora, całkowicie wy­cieńczonego i schorowanego, odesłano do innego łagru.

* „Cóż warte by było życie nawet w dostatku, ale bez przyjaciół". (Arystoteles)

* „Kiedy przyjaciel odchodzi, coś we mnie umiera".

(G. Vidal)

* „Chcesz mieć przyjaciela, bądź przyjacielem".

(R.W. Emerson)

* „Przyjaźń to poszukiwanie w obcym ciele własnej świadomości". (H. Sakutaro)

* „Im bardziej kochamy przyjaciół, tym mniej im schlebiamy". (Malier)

* Przyjaciel wszystkich jest niczyim przyjacielem.

(sentencja angielska)

*,.Nasi przyjaciele są tylko mniej lub więcej doskonałym upostaciowaniem naszych myśli". (K. Mansfield)

* „Najlepsze dla człowieka jest to, czego on sam chce, a nie to, co mu obmyślą przyjaciele". (M. Rodziewiczówna)

*,.Jakże często odwracamy się od prawdziwych przyjaciół

w poszukiwaniu doskonalszych". (H. Thoreau)

* „Śmiech nie jest wcale złym początkiem przyjaźni, a na pewno jej najlepszym zakończeniem".

(O. Wilde)

---