Nauka o wojnie i pokoju.

MDSSM IV rok

Magdalena Rozwora nr albumu

Michał Jankowski nr albumu

Źródła wojny i źródła pokoju według J. J. Rousseau, D. Diderota, T . Moora i T. Campanelli, P. Holbacha.

Źródła wojen

J.J.Rousseau

Odrzucił naturalistyczną koncepcję Hobbesa, uznając iż stan natury nie był stanem wojny wszystkich przeciw wszystkim i naturalnej wrogości człowieka do człowieka, lecz stanem pokoju, równości i wolności. Jak sam pisał, ów stan niepodległości pierwotnej, w której żyli ludzie, zakładał iż nie mieli oni w takich warunkach stosunków na tyle stałych i ciągłych by stworzyć stan pokoju lub wojny. Wojnę bowiem wywołuje stosunek wzajemny rzeczy, a nie ludzi, wojna wynika ze stosunków rzeczowych, nie osobistych, niemożliwa jest więc wojna człowieka z człowiekiem, jednostki z jednostką, lecz tylko państwa z państwem.

Według Rousseau wojny powstały w wyniku odejścia od stanu natury i są przejawem stosunków między państwami, gdzie jednostki stały się wrogami całkiem przypadkowo, nie jako ludzie, czy obywatele, lecz jako żołnierze, obrońcy kraju. W wojnie przeciwnikami państw są inne państwa (nie jednostki), które powołują pod broń swych obywateli, czyniąc ich żołnierzami.

D.Diderot

Według Diderota źródła wojen tkwią w świadomości społecznej - w jej charakterze. Dziejami rządzi rozum, dlatego wszelkie nieprawości są efektem odejścia od jego zasad. Uważał, że ciemnota, zacofanie, przesądy i zabobony są źródłem wojen.

T.Moor i T.Campbanella

Ci dwaj utopiści swoje poglądy o wojnie i pokoju przedstawili w projekcie idealnych społeczeństw komunistycznych, zawarte w „Utopii” - Moor i „Państwie Słońca” - Campbanella. Utopianie - mieszkańcy idealnego społeczeństwa komunistycznego, za przyczynek wojen uważali dotychczasową organizację społeczeństw, opartą na prywatnym charakterze własności. Konsekwencją tego jest nie tylko niesprawiedliwość społeczna, ale i wojny między narodami. Własność prywatną jako źródła wojen należy rozumieć w dwóch aspektach przyczyniania się do konfliktów:

- własności prywatnej trzeba bronić

- rodzi ona żądzę nieustannego jej powiększania kosztem innych ludzi

Mając to na uwadze Utopianie tworzą społeczeństwo o kolektywnym charakterze własności - eliminują w ten sposób źródła wojen. Utopianie wobec faktu, iż pokój nie jest powszechny i nie wszystkie społeczności wyrzekły się wojen, dopuszczają wojnę w dwóch sytuacjach - napadnięcia przez nieprzyjaciela, zaatakowania przyjaciół, którym zobowiązali się przyjść z natychmiastową pomocą. Mimo, że wojny według nich, nie przynoszą salwy, ani zaszczytów, to jednak przywiązują duża wagę do ćwiczeń wojskowych i sposobienia się do ewentualnej walki. Utopianie uznawali wojnę za uosobienie okrucieństwa. Najmniej chluby przynosi państwom sława wojenna. Gdyby jednak kraj sąsiedni napadł Utopian przez, na przykład żądzę zdobycia władzy, czy innych dóbr, podejmą walkę.

Podobnie T. Campbanella rysuje wyimaginowany obraz utopijnego społeczeństwa komunistycznego, zwanego państwem Słońca. Społeczeństwo to opiera się na wspólnej własności i braku dążenia do wojen. Istota wojen polega na naruszaniu praw natury, na których oparte są zasady państwa Słońca. Z chwilą jednak naruszenia tych praw przez inne państwa - Solarianie stawią czoła gwałcicielom naturalnego porządku. Akceptują kategorię wojen sprawiedliwych, obejmujące 3 sytuacje: gdy państwo Słońca zostanie napadnięte przez inne, gdy zostanie znieważone, lub gdy sąsiedzi zażądają pomocy w walce z naruszycielami porządku naturalnego. Jednocześnie podkreślają, że podczas wojny ze zwyciężonymi należy obchodzić się taktownie i humanitarnie, bo celem wojny jest nie zniszczenie, ale wychowanie przeciwnika.

P. Hoolbach

Źródeł konfliktów zbrojnych szukał w umysłach i cechach charakterologicznych wielkich ludzi - królów, cesarzy, wodzów, przywódców, a także pięknych kobiet. Uważał bowiem, że motorem historii są wybitne osobistości historyczne wraz z ich przymiotami osobowościowymi i cechami charakteru. Uważał, że owe wybitne jednostki, odpowiedzialne były za wybuch wojen. Miał na myśli nie cechy ogólnie przypisywane ludziom, lecz raczej przypadłości- negatywne, ujemne osobowościowo fizjologicznie. Jak pisał „ nadmiar jadu i żółci fanatyka, podniesione tętno krwi zdobywcy, złe trawienie jakiegoś monarchy, kaprysy jakiejś kobiety są to wystarczające przyczyny do przedsiębrania wojen”

Nie uznawał wojen jako prawidłowości towarzyszących minionym dziejom, lecz jako zjawiska akcydentalne, zależne od przypadłościowych rysów wybitnych osobistości, nie wyłączając kaprysów żon i kochanek mężów stanu. Wynika też z tego jego twierdzenie o przypadkowości dziejów ludzkich. To przypadek tak naprawdę decydował o wojnach.

Źródła pokoju

J.J. Rousseau

Stan natury, czyli stan idealny był według Rousseau stanem pokoju, wolności i równości. Działo się tak, ponieważ w stanie natury nie było stałej własności ani stosunków rzeczowych, a w związku z tym nie istniały podstawy do wybuchu wojen. Rousseau uważał, że w stanie społecznym, który powstanie po zawarciu umowy społecznej również będzie panować pokój, ponieważ wszystko wówczas będzie się znajdować pod władzą praw traktujących wszystkich w ten sam sposób.

D. Diderot

Diderot twierdził, że podobnie jak źródła wojny źródła pokoju tkwią w charakterze świadomości społecznej. Od tego jaka jest ta świadomość zależy stosunek człowiek do człowieka, społeczeństwa do społeczeństwa oraz państwa do państwa, jednocześnie stosunek ten może być wrogi lub przyjazny. Droga do pokoju według Diderota wiedzie przez przezwyciężenie zacofania i przesądów, przez oświecenie społeczne oraz przez głoszenie nauki i filozofii racjonalistycznej. Uważał on, że jeśli niewiedzę zastąpi się wiedzą, a irracjonalizm racjonalizmem to wtedy na świecie nastanie pokój.

T. Moore

T. Moore był utopistą i uważał, że tylko w społeczeństwie idealnym panuje prawdziwy pokój, ponieważ jest ono oparte na jednolitych zasadach ustrojowych oraz na najszerzej pojętym kolektywizmie, czyli w takim społeczeństwie wszystko jest wspólne, nie ma nierówności społecznych ani ucisku jednych przez drugich. Utopianie traktują wojnę jako wcielenie okrucieństwa, a swoim dzieciom wpajają oni idee pokojowe, życzliwe nastawienie do innych ludzi oraz idee godnego traktowania każdego człowieka.

T. Campanella

Campanella w ,, Państwie Słońca” stwierdził, że w idealnym państwie panuje pokój, gdyż oparte jest ono na zasadzie społecznej własności oraz na zasadach praw natury, a w związku z tym między członkami tego społeczeństwa nie ma podstaw do nienawiści.

P. Holbach

Holbach generalnie nie zajmował się kwestią pokoju, jednakże uważał on, że główną siłą kształtująca historię (a więc również okresy pokoju) są wybitne osobistości historyczne wraz ze swoimi konkretnymi cechami charakteru. Holbach twierdził także, że dzieje ludzkie mają charakter przypadkowy. O wojnach i o pokoju według Holbacha decydował przypadek, którym mógł być kaprys władcy lub jego dobre samopoczucie.

	Wojna	Pokój
J.J Rousseau ,,Umowa społeczna”	- stan natury nie był stanem wojny - wojny skutkiem odejścia od stanu natury - wojna rezultatem stosunków rzeczowych, a nie osobistych - wojna to relacja państwo-państwo	- stan natury - stanem pokoju, bo brak własności - w stanie społecznym też będzie pokój
D. Diderot	- źródła wojen - w świadomości społecznej - wojny - efekt odejścia od zasad rozumu	- źródła pokoju - w świadomości społecznej - droga do pokoju przez oświecenie ludzi
T. Moore ,,Utopia”	- źródła wojen - prywatna własność (rodzi ona żądzę ciągłego powiększania) - dopuszcza wojnę: w razie napaści oraz zaatakowania przyjaciół, którym obiecaliśmy pomoc	- wśród Utopian trwały pokój, bo panują zasady kolektywizmu
T. Campanella ,,Państwo Słońca”	- wojna to naruszenie praw natury - społeczna własność eliminuje ryzyko wojny - dopuszcza wojnę: w razie napaści, w sytuacji znieważenia państwa, prośba o pomoc od sąsiadów	- w państwie Słońca pokój, bo oparte na zasadzie społecznej własności
P. Holbach ,,System przyrody”	- źródła wojen - tkwią w umysłach i charakterach królów, cesarzy, przywódców - do wywoływania wojen wielkie osobistości skłaniają ich przypadłości + negatywne cechy charakteru + ułomności fizyczne	- o pokoju decyduje przypadek

1

---