Wymienione zakłócenia porównywalności nie stanowią przeszkody dla poprawnie przeprowadzonego badania analitycznego. Zawsze można bowiem sprowadzić badane wielkości do porównywalności, przy czym należy przeliczać wielkości okresów minionych na warunki roku bieżącego. Można również w określonych sytuacjach nie sprowadzać tych wielkości do porównywalności, ale na pewno należy uwzględnić ten fakt w formułowanych wnioskach.

O = P₁ - P₀ = 1200 - 1000 = 200

iP = 120% (wzrost przychodów)

inflacja = 134%

W porównaniu z inflacją przychody ze sprzedaży realnie spadły.

W zależności od wielkości przyjmowanych za podstawę odniesienia wyróżnić można trzy kierunki porównań:

• porównania w czasie, gdy bazę odniesienia stanowią wielkości rzeczywiste lat ubiegłych,

• porównanie z planem, wówczas gdy wzorcem porównań są założenia planu przedsiębiorstwa,

• porównania w przestrzeni najczęściej przeprowadzane przy przyjęciu za podstawę odniesienia wielkości rzeczywistych innych przedsiębiorstw (analizy międzyzakładowe), np. przedsiębiorstw najlepszych czy też dynamicznie się rozwijających się (benchmarking) lub też wielkości średnie w danym sektorze.

Porównania w czasie - umożliwiają ocenę kierunku i tempa zmian analizowanych wielkości (np. czy przychody rosną, maleją i jak szybko). Porównania w czasie określane są w literaturze jako porównania mniejszego zła z większym złem. Stąd też nie mogą być one podstawą do wykrywania rezerw występujących w przedsiębiorstwie. Prawidłowo przeprowadzone porównanie w czasie powinno obejmować w swym zakresie minimum trzy momenty czasowe. Wówczas bowiem eliminacji ulega wpływ czynników przypadkowych, losowych. Porównania w czasie mogą być dokonywane przy podstawie stałej lub też przy podstawie łańcuchowej /żeby się za bardzo nie rozpisywać to przy obserwacjach na wielu latach liczymy średnioroczne tempo zmian/.

Porównania z planem muszą być realizowane zwłaszcza, gdy przedsiębiorstwo wyznaczyło cel i konsekwentnie dąży do jego realizacji. Porównania w czasie nie są podstawą do wykrywania rezerw w przedsiębiorstwie ponieważ prawidłowo skonstruowany plan powinien takie rezerwy zawierać w swojej strukturze.

Porównania w przestrzeni należą do najcenniejszych kierunków porównań, ponieważ to one właśnie umożliwiają wykrywanie rezerw, a więc także i poprawę pozycji konkurencyjnej, poprawę wyników finansowych. Porównania w czasie są jednak trudne w realizacji ze względu na występujący ciągle jeszcze brak publikacji ciągłych, ich historyczny charakter, nieporównywalność badanych wielkości, itd.

Prawidłowo przeprowadzona analiza ekonomiczna powinna obejmować swoim zakresem wszystkie trzy kierunki porównań. Można bowiem ustalić wówczas czy badana wielkość wykazuje prawidłową tendencję zmian i jaką osiąga dynamikę, czy jest to realizowane zgodnie z planem i jak to plasuje wśród podmiotów wybitnych czy też przeciętnych.

Drugi wariant metody porównań (odchyleń) względnych ma zastosowanie gdy mamy do czynienia z dwiema wielkościami, z których jedna ma charakter nadrzędny a druga podrzędny i gdy wielkość nadrzędna kształtuje podrzędną.

b). Metody statystyki opisowej:

• 
  
  Indeks prosty: Indeks dla okresu i =

• 
  
  

Pierwszy wskaźnik (dynamiki) pokazuje ja zmienia się zjawisko badane a drugi, wskaźnik struktury - jaką częścią całej zbiorowości jest badane zjawisko i który jej element jest największy.

• mediana,

• dominanta,

• średnia arytmetyczna

• średnia geometryczna

• miary zmienności (rozstęp, wariancja, odchylenie standardowe współczynnik zmienności)

Metody badań przyczynowych:

W drugim etapie prac analitycznych wyróżniamy metody deterministyczne i stochastyczne.

a). Metody deterministyczne

Mają one na celu określenie, jaka część odchylenia badanej zmiennej ekonomicznej spowodowana jest działaniem odpowiednich czynników. Istotne jest w tym wypadku, że zarówno postać zależności, jak i ilość oraz rodzaj czynników są z góry ustalone w oparciu o wyniki wcześniej przeprowadzonych badań lub też zależności logiczne.

Do metod deterministycznych należą:

• metoda kolejnych podstawień,

• reszty,

• różnic cząstkowych,

• wskaźnikowa,

• proporcjonalnego podziału odchyleń,

• krzyżowych podstawień,

• funkcyjna,

• logarytmowania,

• itd.

Najpopularniejsze są metody kolejnych podstawień i logarytmowania.

Metoda kolejnych podstawień polega na kolejnym podstawianiu w miejsce wielkości bazowych wielkości rzeczywistych tak długo, aż wszystkie wielkości będą w wielkościach rzeczywistych.

Wpływ q:

Wpływ n:

Wpływ p:

Wady i zalety metody kolejnych podstawień:

• prosta, łatwa, mało pracochłonna, dająca się zastosować przy badaniu zależności wieloczynnikowych mających postać iloczynu ale też ilorazu, sumy lub różnicy algebraicznej:

np.:

7

Analiza ekonomiczna Wykład 3 (23.03.2005r.)

- 100

wartość w okresie i

wartość w okresie bazowym

wartość elementu i

całkowita wartość badanej wielkości

Wskaźnik struktury =

---