2007/2008

1. Jak rozpoznać raka in situ.

Carcinoma in situ czyli stadium przedinwazyjne raka, występuje kiedy zmiany dysplastyczne są wyraźne i obejmują całą grubość nabłonka, błona podstawna jest niezmieniona, nie stwierdza się utkania nowotworu w zrębie podnabłonkowym.

(stachurski)

2. Objawy kliniczne raka jelita grubego i obraz makroskopowy.

Objawy kliniczne:

Rak jelita grubego może rozwijać się bezobjawowo przez wiele lat. Raki kątnicy i prawej połowy okrężnicy dają objawy zmęczenia, osłabienia i niedokrwistości z niedoboru żelaza. Zmiany nowotworowe lewej połowy jelita grubego mogą być przyczyną utajonego krwawienia, zaburzeń czynnościowych oraz skurczów i odczucia dyskomfortu w lewym dolnym kwadrancie jamy brzusznej.

Makro:

Postać raka różni się w lewej i prawej części jelita grubego. Po stronie lewej częstsze są raki płaskie, przechodzące w okalający naciek, dający objawy objawy niedrożności. Raki prawej strony jelita grubego rosną częściej w postaci egzofitycznych kalafiorowatych guzów,które rzadko prowadzą do niedrożności. (kruś)

3. Drogi szerzenia się nowotworów złośliwych (wymienić + charakterystyka).

Nowotwory szerzą się poprzez:

1. Naciekanie podścieliska- polega na inwazji, destrukcji i przenikaniu otaczającej tkanki. Nowotwór nacieka poprzez tworzenie cienkich pasm komórkowych penetrujących okoliczne tkanki.

2. Przerzuty:

1. Rozsiew nowotworu w obrębie jam ciała np. rak okrężnicy może przerastać ścianę jelita i dochodzi do wszczepienia nowotworu w odległych miejscach w obrębie jamy otrzewnej.

2. Rozsiew przez układ limfatyczny - zajmowanie okolicznych węzłów chłonnych i szerzenie się nowotworu drogą limfatyczną

3. Rozsiew hematogenny - bardziej charakterystyczny dla mięsaków, komórki nowotworowe z naczyń penetrujących nowotwór rozsiewane są układem żylnym, trafiają najczęściej do układu żylnego wątroby i płuc.

(Robinz + przemyślenia własne)

4. Cechy atypii komórek (wg stachurskiego cechy złośliwości).

• Zwiększenie stosunku jądrowo cytoplazmatycznego

• Polimorfizm (różnorodność) wielkości, kształtu i zabarwienia jąder i całych komórek

• Hiperhromazja jąder (nadmierna barwliwość)

• Cheterohromazja jąder (różna intensywność zabarwienia chromatyny w różnych miejscach jądra)

• Nieregularny obrys jąder

• Nieregularnie pogrubiała błona komórkowa

• Duże jąderka

• Patologiczne mitozy, zwiększona liczba figur podziału, wielobiegunowe metafazy

• Zaburzenie architektury tkanki

(stachurski)

5. Najmniej cztery przykłady miejsc w których występuje rak płaskonabłonkowy (Carcinoma planoepitheliale).

rak płaskonabłonkowy skóry

rak płaskonabłonkowy (epidermoidalny) płuc

rak płaskonabłonkowy krtani

rak płaskonabłonkowy szyjki macicy

rak płaskonabłonkowy przełyku

(robinz)

6.W tabelce cechy nowotworu łagodnego i złośliwego.

Cecha	Nowotwór łagodny	Nowotwór złośliwy
Naciekanie podścieliska	Nie ma	Jest
Przerzuty	Nie ma	Są
Naciekanie naczyń	Nie ma	Jest
Wzrost	Powolny	Szybki
Otorebkowanie	Zwykle jest	Nie ma
Wznowy miejscowe	Nie ma	Są
Budowa histologiczna	Zróżnicowana	Cechy anaplazji
Angiogeneza	Niewielka	Duża
heterogenność	mała	Bardzo duża

(stachurosarcoma)

7. Co to jest staging i grading, do czego służą.

Staging jest to stadium zaawansowania klinicznego nowotworu. Do oceny stopnia zaawansowania nowotworu używa się skali TNM (z wyjątkiem chłoniaków, ziarnicy złośliwej i raka drobnokomórkowego) T- tumor, N- nodes, M- metastases

1. T ( T1- T4 ) - zaawansowanie ogniska pierwotnego

2. N ( N0-N3 ) - regionalne węzły chłonne

3. M ( M0- M1) - odległe nowe przerzuty

Grading jest to ocena stopnia złośliwości histologicznej nowotworu. Ocena liczby figur podziału, analiza stopnia zróżnicowania komórek nowotworowych. Podział BRODERS'A- I- 0-25%, II 25-50%, III- 50-75%, IV- 75-100% niezróżnicowanych komórek nowotworu. Podział BLOOM'A- I- nowotwory najmniej złośliwe, II- średnio wrażliwe, III- najbardziej złośliwe.

8. Rodzaje wzrostu nowotworów łagodnych + rodzaje nowotworów łagodnych pochodzenia nabłonkowego.

Nowotwory łagodne mogą rozrastać się w tkankach i narządach lub uwypuklać się ponad powierzchnię skóry i błon śluzowych, są dobrze odgraniczone od okolicznych tkanek, mogą przyjmować formy np. gruczolakotorbielak barodawczakowaty, gruczolak w kształcie polipa, brodawczak, guz lity.

Przykłady:

• Gruczolak oskrzela

• Gruczolak z komórek kanalików nerkowych

• Gruczolak z komórek wątroby

• Brodawczak z nabłonka przejściowego

9. Mikroskopowo guz mieszany. Na przykładzie gruczolaka wielopostaciowego ślinianki (adenoma polymorphum, tumor mixtus).

Charakterystyczną cechą histologiczną tego nowotworu jest duża różnorodność. Komórki nowotworowe formują przewody, gronka, cewki, pasma lub płaty. Komórki nabłonkowe są małe i ciemne, o kształcie pośrednim między prostopadłościanem a wrzecionem. Komórki nabłonkowe są przemieszane luźną, często śluzakowatą tkanką łączną podścieliska, czasami zawierają wyspy przypominające tkankę chrzęstną, rzadziej kostną. Komórki guza wywodzą się z komórek mioepitelialnych.

10. Podać przykłady onkogenów i genów supresorowych.

Przykłady onkogenów: N-myc, abl, bcr, H-RAS, bcl2, AF4, MLL, c-fms

Przykłady genów supresorowych: Rb, p53, BRCA-1, BRCA-2, APC, Receptor TGF-β, DCC

(robinz)

11. Mikro i makro rak drobnokomórkowy. Na przykładzie raka drobnokomórkowego płuca.

Nowotwór wywodzi się z nabłonka oskrzeli.

Mikro:

Zbudowany jest z komórek okrągłych, wielobocznych bądź wrzecionowatych, o skąpej cytoplazmie, rozproszone płaty komórkowe, hiperchromatyczne jądra z delikatną ziarnistą chromatyną i niewyraźnymi jąderkami. Charakterystycznymi cechami są martwica oraz tzw. formowanie się (modelowanie) jąder w związku z ciasnym ułożeniem komórek i skąpą cytoplazmą.

Makro:

Rak drobnokomórkowy płuca występuje jako bladoszare, centralnie zlokalizowane masy z naciekaniem otaczającego miąższu i wczesnym zajęciem węzłów chłonnych wnęki i śródpiersia.

(robinz)

12. Rak wielkokomórkowy. Na przykładzie raka wielkokomórkowego płuca.

„Rak wielkokomórkowy płuca należy do grupy nowotworów, które wykazują brak różnicowania i prawdopodobnie reprezentują nowotwory z komórek typu nabłonka płaskiego lub gruczołowego, jednak na tyle nie zróżnicowane, że nie można ich sklasyfikować. Komórki są duże, zwykle anaplastyczne=atypowe=zezłośliwione i mają duże pęcherzykowe jądro z wyraźnym jąderkiem. Niekiedy guzy zawierają wyraźnie dużo komórek olbrzymich, wśród których wiele jest wielojądrowych (rak olbrzymiokomórkowy), natomiast w innych obecne są komórki wrzecionowate przypominające mięsaka (rak wrzecionowato-komórkowy), a czasem połączenie obydwu. Rak wielkokomórkowy rokuje źle, ponieważ ma tendencję do dawania odległych przerzutów we wczesnym przebiegu.”

(robinz)

2006/2007

13. Nowotwór jajnika mikro. Torbielako-gruczolak brodawkowaty surowiczy jajnika (cystadenoma papillare serosum ovarii).

Mikro:

Nowotwory zbudowane są z komórek nabłonkowych wykazujących cechy złośliwości. Cechą charakterystyczna, chociaż nie patognomoniczną, są ciałka piaszczkowate (corpora psammomatosa), czyli koncentryczne zwapnienia wśród tkanki nowotworowej. Wyróżniamy raki surowicze o małej(G1), średniej (G2) i dużej (G3) złośliwości histologicznej. Te ostatnie cechuje duży polimorfizm (anaplazja) jąder komórkowych, liczne mitozy, ogniska martwicy, rozrost w litych gniazdach.

Torbielako-gruczolak brodawkowaty surowiczy jajnika (cystadenoma papillare serosum ovarii). Nazwa pochodzi od wyglądu makroskopowego , często są obustronne na powierzchni przekroju mają jedną lub kilka komór (im więcej tym większe prawdopodobieństwo raka ) o wyściółce pokrytej brodawkowatymi wyniosłościami (im więcej wyniosłości tym większe ryzyko złośliwego guza)

torbiel: surowicza (częstsza - 20 cm) lub surowiczo-śluzowa (większe wymiary).

(robinz+to co robberto przesłał... ale ogólnie pytanie jest po HUJU)

14. Cechy nowotworu łagodnego.

Nowotwory łagodne zbudowane są z dobrze zróżnicowanych komórek, dokładnie przypominających ich prawidłowe odpowiedniki, rosną powoli. W dobrze zróżnicowanych guzach łagodnych figury podziału mitotycznego występują bardzo rzadko i mają prawidłową strukturę. Utkanie jest zwykle zwarte i rozprężające, jest dobrze odgraniczony, nie nacieka i nie penetruje okolicznych tkanek. Przerzuty nie występują.

15. Pol. i łac. guzy łagodne i złośliwe wywodzące się z tk. gruczołowej

Guzy łagodne:

• Gruczolak kory nadnercza (adenoma corticis glandulae suprarenalis)

• Gruczolak cewkowy jelita grubego (adenoma tubulare intestini crassi)

• Gruczolaki prolaktynowe (prolactinoma)

Guzy złośliwe:

• Gruczolakorak jelita grubego (adenocarcinoma tubulare intestini crassi)

• Gruczolakorak endometrialny trzonu macicy (adenocarcinoma endometriale corporis uteri)

16. Definicja raka.

Rak jest to nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego.” Złośliwy w odniesieniu do nowotworu oznacza, że zmiana może naciekać i niszczyć otaczające tkanki, rozprzestrzeniać się do odległych miejsc, tworzyć przerzuty i powodować śmierć.”

(robinz)

17. Co to jest zespół paraneoplastyczny i podać 1 przykład.

Zespół paraneoplastyczny (paranowotworowy) jest zespołem objawów innym niż kacheksja, stwierdzanym u pacjentów z nowotworem. Objawy te mogą być wyjaśnione miejscowym lub odległym rozsiewem nowotworu lub wytwarzaniem hormonów swoistych dla tkanki z której pochodzi nowotwór. Mogą być najwcześniejszym objawem ukrytego nowotworu. Najczęstszymi zespołami paranowotworowymi są:

• Hiperkalcemia

• Zespół Cuhinga

• Niebakteryjne zakrzepowe zapalenie wsierdzia

• Zespół rakowiaka (rzadszy ale pisze bo brzmi jak krakowiaka)

(robyns)

18. Guz Warthina.

Gruczolakotorbielak brodawczakowaty limfatyczny (cystadenoma papillare lymphomatosum, tumor Warthin)

Nieczęsty łagodny guz powstający w obrębie ślinianki przyusznej w obrębie heterotypowej tkanki przemieszczonej z okolicznych węzłów chłonnych w czasie embriogenezy. Guz warthina to najczęściej mała dobrze otorebkowana okrągła lub owalna zmiana, w przekroju guza widoczne są często szczelinowate lub torbielowate przestrzenie leżące wśród miękkiego w dotyku szarego podłoża. W obrazie mikroskopowym widoczne są dwa charakterystyczne utkania:

1. dwu lub trójwarstwowy nabłonek wyściełający rozgałęzione, torbielowate lub szczelinowate przestrzenie

2. znajdująca się bezpośrednio pod spodem dobrze zróżnicowana tkanka chłonna, czasami wytwarzająca grudki chłonne z ośrodkami rozmnażania.

Przemiana złośliwa występuje rzadko.

(robinz)

19. Wymień 4 nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego -pol. łac. i lokalizacja

• Gruczolak pęcherzykowy tarczycy nazywany gruczolakiem zarodkowym, cewkowym lub beleczkowym (adenoma embryonale, tubulare seu trabeculare)

• Brodawczak krtani (papilloma laryngis)

• Gruczolak cewkowy jelita grubego (adenoma tubulare intestini crassi)

• Gruczolak kory nadnercza (adenoma corticis glandulae suprarenalis)

• Torbielogruczolak jajnika (cystadenomata ovarii)

(net+robins+kruś)

20. Typy nowotworów łagodnych nabłonkowych.

• Brodawczak (papilloma)

• Gruczolak (adenoma)

• Torbielakogruczolak (cystadenoma)

• Polip (może też być złośliwy)

21. Cechy mikroskopowe charakterystyczne dla brodawczaka i jego lokalizacja.

Mikro (na przykładzie Papilloma planoepitheliale spinocellulare keratodes epidermis-Brodawczaka płaskonabłonkowego kolczystokomórkowego rogowaciejącego naskórka).

Palczasto uwypuklające się wypustki komórek nabłonkowych zawierających w centrum wąskie pasmo tkanki łącznej podścieliska. Rozrastająca się tkanka nabłonkowa wykazuje organizację strukturalną (można wyróżnić poszczególne warstwy dojrzewających komórek)

• duże komórki o zwykle wielokątnym kształcie

• obfita, kwasochłonna (różowa) cytoplazma, zwłaszcza komórek na obwodzie wypustek

• pęcherzykowate, okrągłe jądro o niezbyt zróżnicowanym kształcie i barwliwości

• pojedyncze figury podziału, widoczne głównie w centrum wypustek

• Brak cech martwicy

• Obecność kwasochłonnych (różowych) mas (rogowych) rozdzielających wypustki nabłonkowe

Brodawczak lokalizuje się głównie w nabłonku wyścielającym gruczoły i przewody np. w jelicie, również jako brodawczak z nabłonka przejściowego dróg moczowych oraz brodawczak z nabłonka wielowarstwowego płaskiego np. Brodawczak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy rogowaciejący naskórka.

22. Mikroskopowo rak płaskonabłonkowy.

Mikro: (na przykładzie rak płaskonabłonkowego skóry inaczej kolczystokomórkowego carcinoma spinocellulare)

Postać wysoko zróżnicowana raka zbudowana jest z dużych wielokątnych komórek nowotworowych o obfitej cytoplazmie i niewielkim polimorfizmie. Między komórkami widoczne są mostki międzykomórkowe. Obecne są liczne perły rakowe i niewielka liczba mitoz, zwykle na obwodzie gniazd kom. rakowych.

Postać nisko zróżnicowana zbudowana jest z komórek okrągłych o średni obfitej lub skąpej cytoplazmie, znacznym stopniu anaplazji, z keratynizacją jedynie pojedynczych komórek i licznymi mitozami.

23. Mikro i makro rak gruczołowy jelita grubego.

Makro:

Postać raka różni się w lewej i prawej części jelita grubego. Po stronielewej częstsze są raki płaskie, przechodzące w okalający naciek, dający objawy objawy niedrożności. Raki prawej strony jelita grubego rosną częściej w postaci egzofitycznych kalafiorowatych guzów,które rzadko prowadzą do niedrożności. (kruś)

RAK GRUCZOŁOWY JELITA GRUBEGO (ADENOCARCINOMA INTESTINI CRASSI)

- pochodzenia nabłonkowego gruczołowego

- przerzutuje do : węzłów chłonnych okołojelitowych , wątroby, płuc

- ognisko pierwotne drąży i penetruje narządy jamy brzusznej

- wstępnica , kątnica, prawe zgięcie - rozrost egzofityczny do ściany jelita ( postać kalafiora ) - ponieważ treść kałowa tu jest płynna to guz musi być dużych rozmiarów by dawać objawy

- nowotwór w dystalnym odcinku jelita grubego ma tendencję do okalającego pierścieniowatego wzrostu, brzeg nacieku nowotworu jest z reguły obwałowany. Nowotwór powoduje owrzodzenia i drąży w głąb tkanki.(robinz)

- desmoplazja w podścielisku - rozwój tkanki łącznej powodujący usztywnienie ściany - brak perystaltyki i zaparcia

- jądra na różnej wysokości; stratyfikacja jąder, które są ciemne

- zaburzenia wydzielania śluzu

mikro nie mogę znaleźć

2. podział morfologiczny raka

5. obraz makroskopowy cystadenoma ovarii

---