13.04.2005r.
Psychologia osobowości - wykład 6
Między psychologią humanistyczną a poznawczą: C.Rogers.
Doniosłość myśli K. Lewina.
Carl Rogers ( 1902 -1987 )
jest łącznikiem między psychoanalizą , psychologią humanistyczną i poznawczymi teoriami Ja
jest to teoria organistyczna i fenomenologiczna i zarazem ,, kliniczna'' - wywarła wielki wpływ na różne kierunki współczesnej psychoterapii, w tym na nurt kognitywny
Rogers jest prekursorem współczesnego myślenia o człowieku, jego wpływ nawet wykracza poza psychologię - autor koncepcji samorealizacji ; przywiązywał wielką wagę do usprwiedliwania reakcji interpersonalnych ( ,, nawet poprawne relacje można usprawnić'' )
akcentuje relacje jednostka - grupa
Model idealny człowieka według Rogersa:
doskonały, uświadamiający sobie własne doświadczenia i uczucia
ma wrodzoną umiejętność wyboru tego, co służy samorealizacji ( realizowaniu właściwego dla siebie potencjału )
widoczne jest jego naturalne dążenie do rozwoju , stawania się autentyczną, autonomiczną i samorealizującą się ,, w pełni funkcjonującą osobą''
Zarówno Maslow jak i Rogers wierzą w człowieka dobrego. Nie należy człowiekowi przeszkadzać w jego rozwoju. Bariery jednak mogą tkwić zarówno w jego wnętrzu ( np. dzieciństwie ) jak i na zewnątrz, czyli środowisku.
Człowiek samorealizujący się słucha swojego organizmu - to on podpowiada mu jak powinien działać . Wszelkie deformacje i zafałszowania są dla niego szkodliwe.
Pole fenomenologiczne
u Rogera tworzy je całość doświadczenia - jest to efekt zintegrowanych doświadczeń: spostrzegania, uczucia, indywidualnych sensów
pole fenomenologiczne jest ,, prywatne i nie do końca zwerbalizowane , ale potencjalnie dostępne świadomości'' - np. gdy coś wiemy, nie zawsze potrafimy to przekazać innym
jego składową jest pojmowanie siebie - tzn. spójne, zorganizowane , zindywidualizowane , co nie znaczy ,że zawsze świadome ( np. coś może być uświadamiane a nieświadome ) oraz relacje z innymi ludźmi i z zewnętrzną rzeczywistością
Dopiero uzyskanie bezwarunkowej akceptacji przez innych ( zwłaszcza w dzieciństwie ) pozwala na ,, odkrycie ja , zgodnego z doświadczeniem organizmu i uruchomienie motywu wzrost , poczucia własnej wartości , uniezależnienia się wówczas od ocen innych''.
Przystosowanie i dojrzałość
muszą być adekwatne i świadome
charakterystyczne tutaj są: akceptacja i symbolizacja doświadczeń wiernie odzwierciedlających organizm, bez poczucia zagrożenia
ich przeciwieństwo stanowią: obronność i sztywność myślenia przyczyniające się do neurotyzmu i zaburzeń osobowości ) oraz zamknięcie na doświadczenia i defensywność poznawcza.
Celem jest, by człowiek dotarł do prawdziwego ,, ja'' organizmu.
Postulaty psychoterapii niedyrektywnej ,, skoncentrowanej na kliencie'' - traktowanym jako pełnowartościowa osoba:
należy człowiekowi ufać - traktować podmiotowo
absolutna szczerość terapeuty - interakcja dwukierunkowa
należy człowiekowi umożliwić kontakt z jego organizmem
dialog ma doprowadzić do likwidacji zaburzeń rozwoju i zafałszowanej świadomości
Rogers dużą wagę przywiązywał do spontanicznej relacji
Awersje odczuwania niezgodności między:
doświadczeniem organizmu a Ja ( wypaczanie tendencji do samorealizacji )
polem fenomenologicznym a światem zewnętrznym ( obiektywizm )
polem fenomenologicznym a jego częścią - świadomością
Ja realnym a Ja idealnym
samowiedzą a opisem siebie przez innych - lęk jest reakcją na subcepcję, tj. poczucie jeszcze nieuświadomionej niezgodności. Mechanizmy obronne powodują zniekształcenie sensu doświadczenia oraz zaprzeczanie jego treści.
Jeśli człowiek akceptuje siebie, samorealizuje się - ma tym lepsze relacje z innymi ludźmi.
Dynamika osobowości jest wyznaczona przez dążenie do samorealizacji.
Związek samoakceptacji z akceptacją innych ludzi:
korelacje między Ja realne i idealne bliskie 0 są u neurotyków, natomiast u psychotyków i zdrowych ludzi pozytywne
pozytywny związek między samooceną a potrzebą aprobaty społecznej => duża zbieżność Ja realnego i idealnego może być efektem zawyżania samooceny ; przy średniej zbieżności wskazuje na akceptację siebie, co jest korzystne motywacyjnie
zatem : w niektórych populacjach zachodzi krzywoliniowa zależność rozbieżności z przystosowaniem
Q - sort jako narzędzie pomiaru.
Kurt Lewin - psychologia postaci ( teoria pola ):
zachowanie tutaj jest funkcją psychologicznie opisywanej teorii pola , musi być analizowane w kontekście sytuacji rozumianej jako całość, w której podlega ono rozmaitym ,, siłom''
Lewin był zakotwiczony w psychologii gestalt
według Lewina, człowieka należy ujmować całościowo i w kontekście pewnych zdarzeń
prymat całości nad częściami
przestrzeń życiowa => bodźce i fakty, które mogą na człowieka oddziaływać ,, tu i teraz''
zachowania człowieka są wypadkową sił wewnętrznych praz rozmaitych zewnętrznych
rozwinięta osobowość - w której rozwinięte są regiony wewnętrzne, które wzajemnie na siebie wpływają; przejawia się w zdolnościach do aktywizowania bardzo skomplikowanych zachowań ( zintegrowanych ).
jest to koncepcja fenomenologiczna => łączy ją coś z teorią Rogera.
1