DYZYNTERIA ŚWIŃ

(dysenteria suum)

krwotoczno-martwicowe zapalenie żołądka i okrężnicy (gastrocolitis haemorrhagica necroticans suum)

Wysoce zakaźna i zaraźliwa choroba Su, najczęściej w warunkach chowu wielkotowarowego, powodująca olbrzymie straty gospodarcze

Występowanie:

• enzootycznie na całym świecie

• cyklicznie - sprzyjają zimne i wilgotne pory roku (maj, listopad)

Etiologia:

• Serpulina hyodysenteriae - Spirochetales (oraz G - beztlenowce)

• bezwzględny beztlenowiec

• G (-)

• chemotaksja do śluzu żołądka i okrężnicy

• wrażliwa na tlen, wysychanie

• przeżywa długo w wydzielinach i wydalinach, w brudzie - war. beztlenowe

Epizootiologia:

• rezerwuarem są chore i latentnie zakażone Su

• myszy, szczury - tu krąży zarazek

• sprzyjają, złe warunki środowiskowe

Źródła:

• kał

• zanieczyszczona kałem karma i woda

• wektory biologiczne

Wrota: p.o.

Patogeneza:

• O.I. 4 - 14 dni. po wstawieniu nowych Su

• chorują głównie Su 8 - 14 tyg.

• istotą choroby jest martwica nabłonka okrężnicy

• endotoksyny → zatory drobnych naczyń krwionośnych żoł. i okręż.

• jelito grube → toksyny lipopolisacharydowe i hemolizyny cytotoksyczne → przekrwienie → zaburzenie resorpcji → wzmożona produkcja śluzu → obrzęk błony śluz. → krwotoczne zap. błony śluz → ogniska martwicy (uszkodzenia nabłonka)

Objawy:

• pierwsze obj. ogólne: ↓ apetytu, biegunka: płynna, śluzowata → czekoladowa z krwią → śluzowaty kał z niestrawionymi cząstkami karmy

• wypróżnienie j. grubego - podkasany brzuch, zasinienie powłok brzusznych, możliwe samowyleczenie

• ciężki przebieg - odwodnienie, ↓ pobór karmy, kacheksja i †

 p. ostra: (trwa 2-5 dni) silna biegunka, często krwawa, szybkie osłabienie

 p. przewlekła: (trwa 2 tyg) w kale brak krwi, występują resztki niestrawionego pokarmu

AP:

• krwotoczno-martwicowe zapalenie żołądka i okrężnicy

• j. grube: zgrubiała ściana, przekrwiona bł. śluz. z otrębiastym nalotem, owrzodzenia

• martwica nabłonka okrężnicy, wał demarkacyjny, naciek zapalny kom. jednojądrzastych

• żołądek: przekrwiona, „aksamitna” bł. śluzowa, drobny otębiasty nalot

• przekrwienie krezki i obrzęk węzłów chł. krezkowych

• obrzęk nagłośni

• hydropericardium, zwyrodnienie m. sercowego

• może być obrzęk śledziony, wątroby z ogniskami martwiczymi

HP:

• hypersekrecja śluzu w kryptach

• włóknikowo-komórkowy wysięk na pow. nabłonka

• przerost krypt

• hyperplazja kom. kubkowych w kryptach

• zakrzepy i obrzęk ściany jelita

• torbielowate poszerzenie krypt

Bad. laboratoryjne:

• transport materiału w war. beztlenowych (zawiązać fragment jelita i przesłać do laboratorium)

• wykazanie obecności zarazka: hodowla w atmosferze 20% CO₂ i 80% H₂, agar tryptozowo-sojowy - krew Eq, hemoliza β

• bad. serologiczne: IF bezpośr., OA - mało przydatne, bo często r-cje krzyżowe z krętkami niepatogennymi

Zapobieganie + zwalczanie:

• oparte na matafilaktyce, profilaktyki brak

• Su chore odizolować i leczyć - tiamulina, tylozyna, Linco-Spectin - inj. lub z wodą przez 5 dni, ubój, głodówka w 1-szym dniu.

• ścisła higiena - sanityzacja, dezynfekcja: 5% Pollena Jod K, 1% Virkon

• po 3 tyg. leczenia leki krótkiej karencji: imidazole, linkospektyna - z karmą przez 3-5 dni, w kilku powtórkach, naprzemiennie (3-5 dni linkospektyna ___ dni przerwy i znów linkospektyna); p.o. zakwaszona woda, serwatka (stwarzamy w p. pok. niekorzystne war. dla Serpuliny)

• leczenie ma sens do 60kg, potem j.t. już niekonieczne

• prosięta - od 1-go dnia po odsadzeniu przez 5 dni tiamulina 6mg / kg lub Bayonox 100-200 ppm. powtarzać co 3 tyg. do wagi 60 kg

• nie stosować leków u tuczników ponad 60-70 kg

Program zwalczania:

 Linco-Spectin

• prosięta od momentu dokarmiania do 6 tyg. po przerzucie do tuczu - Linco-Spectin w paszy 2 kg / tonę lub w wodzie 150 g / 1600 l

• w późniejszym okresie co 3 tyg. przez 5-7 dni w paszy 2 kg / tonę

• w razie wystąpienia biegunki inj. 1 ml / 5 kg przez 3-5 dni

 Tiamulina (+ tetracyklina - zabezpiecza przeciwko mykoplazmom, APP)

• leczniczo Dynamutilin 200 w dawce 1 ml / 20 kg , 1x lub 2x

• całe stado z wyj. ciężarnych samic Tiamowet granulat w wodzie 1g /10 l wody przez 5 dni

• dewastacja zarazka w śród. - sanityzacja. dezynfekcja, deratyzacja

• przy zasiedlaniu chlewni całe pogłowie dostaje Tiamowet w wodzie przez 3-5 dni 1g /10 l

• przy częściowy uzupełnianiu stada inj. 1 ml / 30 kg Dynamutilin 200

D. różnicowa:

• pomór Su

• salmoneloza

• kolibakterioza

• zakaźne martwicowe zapalenie jelit prosiąt (laseczki beztl.)

Piśmiennictwo:

1. wykłady - Epizootiologia

2. Wachnik Z. „Zarys chorób zakaźnych zwierząt”