PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA

Wykład 4 - zagadnienia do opracowania

Co determinuje rozwój człowieka?

1.Ważne zagadnienia filozoficzne

• Redukcjonizm

• Determinizm vs wolna wola

• Natywizm vs enwironmentalizm

• Nomotetyka vs idiografia

2.Nurt natywistyczny

• Stopniowe ujawnianie wrodzonych zadatków

• Fazy wzrastające

• Pułap rozwojowy

• Inteligencja

• Skłonności naturalne

3. Nurt enwironmentalistyczny

• Dziecko wytwór wpływów

• Fazy wzrastające

• Inteligencja a cechy środowiska

4. Teoria konwergencji Sterna

• Współdziałanie czynnika wewnętrznego i zewnętrznego

• Wrodzone zawiązki dyspozycji

• Wpływy życiowe a ujednolicenie wieloznaczności

• Inteligencja samorzutna a reaktywna

• Wrodzone vs nabyte

5. Podejście interakcyjne

• Lata 50 - podejście ekologiczne, interakcjonizm

• Rola kultury i czynników społeczno - kulturowych

• Rodzinne uwarunkowania rozwoju

6. Wymiar praktyczny teorii jednoczynnikowych

• Natywizm - waga znajomości rozwoju, swoboda w wychowaniu

• Enwironmentalizm - społeczne uwarunkowania wychowania, rola kar i nagród

7.Teorie dwuczynnikowe - siła interakcji

• Słaba interakcja - Freud, Erikson

• Umiarkowana interakcja - Kohlberg

• Silna interakcja - Lerner

8. Nowe głosy

• Statyka tradycyjnego podejścia

• Aktywność podmiotu

• Znaczenie wychowania

• Uzupełnienie

9. Koncepcje wieloczynnikowe

• Żebrowska

• Zadatki biologiczne - anatomiczno - fizjologiczne (predyspozycje, zawiązki, natura człowieka, genotyp, wyposażenie genetyczne, cechy wrodzone)

• Własna aktywność i działalność (aktywność podmiotu, spontaniczna aktywność)

• Środowisko (fizyczne, społeczne, organizacja czasowo - przestrzenna, stymulacja zewnętrzna)

• Wychowanie i nauczanie (wpływy intencjonalne, socjalizacja, kształcenie, modelowanie, ćwiczenie)

10. Koncepcje wieloczynnikowe

• Szuman - dychotomia

• Wewnętrzne - biologiczne:

• Anatomiczne i fizjologiczne wyposażenie

• Potrzeby, skłonności i dążenia

• Zewnętrzne - środowiskowe:

• Bodźce i wpływy środowiska

• Umyślne, celowe rozwijanie i kształtowanie

• Przetacznik - Gierowska

• Warunki - analiza kondycjonalna:

• Czynniki genetyczne

• Czynniki ekologiczne

• Wyznaczniki - analiza kazualna:

• Aktywność własna

• Wychowanie

• Piaget

• Dojrzewanie

• Doświadczenie

• Środowisko

• Równoważenie

11.Czynniki rozwoju

• Czynniki endogenne genetyczne

• Czynniki endogenne niegenetyczne - (paragenetyczne)

• Czynniki egzogenne - biogeograficzne

Czynniki egzogenne społeczno-ekonomiczne

12. Współczesna wiedza genetyczna

• 1953 - Crick, Warson - struktura DNA

• 1966 - złamanie kodu genetycznego

• 1983 - gen choroby

• 1999 - budowa ludzkiego chromosomu

• 12 luty 2001 - odczytanie genomu człowieka

• Język genetyczny DNA: A, T, G, C

• Znaczenie interakcji ze środowiskiem

• Białko GAP - 43, jądra półleżące

• Modyfikowanie genetyczne dzieci

• „Produkcja embrionów”

• Wyselekcjonowanie genów chorobotwórczych

13. Środowisko

• Fenotyp = genotyp X środowisko

• Środowisko = wspólne X jednostkowe

• Wewnętrzne modele zdarzeń

• Perspektywa ekologiczna

• Środowisko + skłonności + ochrona

14. Relacja genotyp - środowisko

• Plomin, DeFries, Leohlin (1977) - korelacja

• pasywna

• reaktywna

• aktywna

• Scarr, McCartney (1983) - interakcja

• pasywna

• wywołująca

• aktywna

15. Ewolucja prac nad czynnikami rozwoju

• od koncepcji jednoczynnikowych poprzez dwuczynnikowe do wieloczynnikowych

• Od warunku poprzez dominacje do interakcji

16. Procesy determinujące rozwój

• Dojrzewanie vs uczenie się i socjalizacja

• Maturacjonizm Gessella - gotowość uwarunkowana dojrzewaniem

• Znaczenie doświadczenia

• Relacja dojrzewanie - uczenie się:

• Predeterministyczna D U

• Probablistyczna D U

• Relacje wg Wygotskiego:

• rozłączność, tożsamość, przenikanie

17.Okresy krytyczne i sensytywne

• Pierwowzór - badania etologów

• Znaczenie stymulacji dla rozwoju

• Zmiany wrażliwości na doświadczenie

• Model rozwoju nieliniowy

• Znaczenie wczesnego dzieciństwa i wczesnych doświadczeń

• Brak jednoznacznego określenia stałych granic

18. Zdarzenie życiowe

• Dynamiczne

• Klasyfikacja strukturalna i funkcjonalna

• Rees i Smyer:

• Zdarzenie społeczno - kulturowe

• Zdarzenia osobowo - psychologiczne

• Zdarzenia biologiczne

• Zdarzenia środowiskowe

• Holmes i Rahe - zdarzenia a stres