Podstawy rehabilitacji psychospołecznej
Kierunek: Pedagogika Specjalna
III rok
Dr Iwona Kocemba
Słowo wstępne:
•Poniżej znajdują się podstawowe pojęcia związane z tematyką zajęć
•Treść zawarta na slajdach nie jest wystarczająca do zaliczenia kolokwium
Program:
•Pojęcie, definicje i modele niepełnosprawności.
•Funkcjonowanie psychiczne osób niepełnosprawnych.
•Definicje i rodzaje rehabilitacji.
•Zasady moralne w rehabilitacji.
•Rehabilitacja w chorobach somatycznych na przykładzie cukrzycy.
•Potrzeby rehabilitacyjne w geriatrii.
•Rehabilitacja w chorobach psychicznych.
Literatura:
•Kabsch A. (2007) (red). Rehabilitacja geriatryczna w długoterminowej opiece domowej. OWN, Poznań
•Majewski T. (1995). Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Warszawa
•Meder J. (2000) (red). Rehabilitacja przewlekle chorych psychicznie. BPP, Kraków
•Palak Z. (2008) (red). Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji. Lublin
•Pichalski R. (2002). Podstawy rehabilitacji zdrowotnej, zawodowej i społecznej. Wyd APS, Warszawa
****************
Definicja niepełnosprawności
•Uszkodzenie (impairment) - oznacza utratę lub odstępstwo od normy w obrębie struktury albo funkcji anatomicznej, fizjologicznej czy psychologicznej człowieka
•Niepełnosprawność (disability) - wynikające z uszkodzenia ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania jakiejś czynności w sposób lub w zakresie uważanym za ważny w życiu człowieka
•Upośledzenie (handicap) - niekorzystna dla danej jednostki sytuacja życiowa oraz utrudnienie, ograniczenie lub brak możliwości pełnienia różnych ról w życiu danej społeczności.
Definicja Europejskiego Forum Niepełnospr.
•Osoba niepełnosprawna jest jednostką w pełni swych praw, znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężyć w taki sposób jak inni ludzie. Bariery te zbyt często są zwiększone przez deprecjonujące postawy ze strony społeczeństwa.
Zadania społeczeństwa:
definiowanie, zmniejszanie lub kompensowanie tych barier, aby każdej jednostce umożliwić korzystanie z dóbr publicznych, jednocześnie respektując jej prawa i przywileje, zdolności i możliwości.
Def. z Karty Praw Osób Niepełnosprawnych
:
•Osoba niepełnosprawna to osoba, której sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza czy uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi.
Osoba niepełnosprawna wg WHO
:
•Osoba z „... Naruszoną sprawnością funkcjonalną lub aktywnością życiową w stopniu utrudniającym pełnienie właściwych ról społecznych”
3 elementy:
•1) naruszenie sprawności funkcjonalnej (sfera psychofizyczna)
•2) Naruszenie aktywności życiowej (sfera psychospołeczna)
•3) rola społeczna jednostki - udział w życiu społecznym
Modele niepełnosprawności:
Przez wiele lat w rozumieniu pojęcia niepełnosprawności dominował model
medyczny. Pod wpływem aktywnie działającego Ruchu Osób Niepełnosprawnych (Disability Movement) oraz prowadzenia badań nad niepełnosprawnością, model ten został zdominowany przez społeczny oraz kulturowy.
Etapy przystosowania się do niepełnosprawności:
Faza szoku
Faza oczekiwania poprawy stanu zdrowia
Faza lamentu
Faza obronna prawidłowa
Faza obronna neurotyczna
Faza przystosowania
Rehabilitacja
•Całokształt postępowania, które ma prowadzić do likwidacji lub zniwelowania, a nawet złagodzenia (maksymalnego zmniejszenia) niekorzystnych skutków psychofizycznych, społecznych i ekonomicznych, jakie mogą pojawić się u osób ze schorzeniami czy stanem naruszenia sprawności narządu bądź narządów, ich dysfunkcjonalności.
•Łączy współdziałanie specjalistów z wielu dziedzin (jest dziedziną interdyscyplinarną)
•Ma umożliwić osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie
Definicja Aleksandra Hulka:
•Jest to proces polegający na rozwijaniu u osoby trwale poszkodowanej na zdrowiu maksymalnych zdolności do samodzielnego życia i pracy zawodowej, umożliwiający jej włączenie się w czynne życie społeczne
Zasady moralne w procesie rehabilitacji:
•Szacunek dla autonomii
•Niekrzywdzenie
•Dobroczynność
•Sprawiedliwość
Rodzaje rehabilitacji
:
•Lecznicza/zdrowotna
•Psychologiczna
•Społeczna
•Zawodowa
Integracja społeczna:
włączenie i zaakceptowanie osób niepełnosprawnych jako równych i pełnoprawnych członków społeczeństwa, tak aby mogli korzystać ze wszystkich dóbr kultury i cywilizacji danego społeczeństwa oraz przyczyniać się do ich tworzenia i pomnażania.
Reintegracja społeczna:
dotyczy osób, które stały się osobami niepełnosprawnymi w późniejszym okresie swego życia i wymagają ponownego włączenia i zaakceptowania przez społeczeństwo
Potrzeby ludzi starych:
•Integracji
•Użyteczności i uznania
•Autonomii
•Bezpieczeństwa
•Satysfakcji życiowej
Postawy przystosowania się do starości:
•Konstruktywna
•Zależności
•Obronna
•Wrogości
•Wrogość skierowana na siebie
Cel rehabilitacji osób starszych:
•Przywracanie zdrowia w optymalnym zakresie
•Kompensowanie/korygowanie braków i uszkodzeń w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej
•Dynamizowanie osób niepełnosprawnych
•Tworzenie w środowisku odpowiednich warunków do ich funkcjonowania
Czynniki ograniczające rehabilitację osób starszych
:
•Bariera egzystencjalna (perspektywa śmierci własnej i osób bliskich) - depresja
•Bariera sprawnościowa (obniżona sprawność fizyczna i umysłowa) - lęk
•Bariera psychospołeczna (negatywne stereotypy, poczucie niepełnowartościowości) - wstyd
Prawidłowe leczenie w chorobach psychicznych :
Równolegle:
•Różne formy leczenia
•Farmakoterapia
•Oddziaływanie psychospołeczne
Oddziaływanie psychoedukacyjne w chorobie psychicznej:
•Przekazanie informacji na temat choroby
•Uczenie pacjenta i jego rodziny rozpoznawania zwiastunów i nawrotów choroby i postępowania
Główne zasady rehab. w psychiatrii:
•Stopniowalność oddziaływań
•Celowość
•Dopasowanie do indywidualnych potrzeb i możliwości
•Wspieranie zamiast chronienia!
•Uwzględnianie objawów choroby psychicznej bez nadmiernego koncentrowania na nich
•Traktowanie choroby jako jednej z cech, która nie definiuje całego człowieka