METODY UPRAWY I ZABIEGI PIELĘGNACYJE SAŁATY POD OSŁONAMI
Do metod uprawy sałaty pod osłonami zaliczamy:
Uprawę na stołach
Uprawę w pojemnikach
Uprawę w workach z substratem torfowym
Uprawę na organicznych podłożach pouprawowych
Uprawa na wełnie mineralnej
Uprawa na stołach:
Niektóre szklarnie (rzadko tunele wysokie) są wyposażone w stoły o podniesionych bokach. Po wypełnieniu ich substratem torfowym, torfowo-korowym, lub odkażoną ziemią kompostową można w nich sadzić sałatę. Szklarnie ze stołami są często wyposażone w instalacje oświetleniową dlatego dobrze jest przeznaczyć je do zimowej uprawy sałaty doświetlanej.
Uprawa w pojemnikach:
Sałata jako roslina niska o niewielkim systemie korzeniowym nadaje się do uprawy w pojemnikach wypełnionych próchnicznym podłożem najlepiej substratem torfowym. Miąższość tego podłoża powinna wynosic 7 - 15cm. Powinno być o dużej retencji (utrzymywanie) wody o pH 5,5-6,5.
Dużą zaleta uprawy w substratach jest możliwość sterowania nawadnianiem i nawożeniem (fertygacja) w celu ograniczenia zuzycia wody. Kolejna zaleta uprawy w pojemnikach jest ograniczenie prac pielęgnacyjnych (pielenie).
- zmniejszenie zagrożenia patogenami glebowymi
- łatwa wymiana podłoża
- mniejsze zanieczyszczenie główek ziemią w czasie zbiorów
- przedłużenie okresu trwałości
- uatrakcyjnienie handlu (sprzedaż w doniczkach)
Pierwsze pojemnikowe uprawy sałaty prowadzono w oparciu o metodę kontenerowo-tacową -
Prof. Nowosielskiego z Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach.
Małe pojemniki „tace” z odpowiednio profilowanym i ożurowym dnem, były wypełnione podłożem i ustawione w rynnach wypełnionych pożywką tzw. koncentratem. Przy wysokości 20cm tac były one zanurzone w 3-5cm warstwie pożywki. Podłoże w tacach było nawadniane podciąkowo. Wielkość główki była taka sama jak w metodzie stołowej, ponad 200gram . Mniejsze było natomiast zużycie wody i niższy poziom azotanów 700mg NO3. / kg świeżej masy. Materiały do tej metody muszą być trwałe i nietoksyczne.
Uprawa w workach z substratem torfowym:
Metoda polegająca na sadzeniu rozsady w workach wypełnionych substratem torfowym. Obecnie można kupic gotowe worki z podłożem przystosowanym do bezpośredniej uprawy warzyw np. firmy „Kronenn-Klasmann” z substratem z torfu wysokiego, cegiełkowego i ciemnego przemrożonego, odkwaszonego dolomitem do pH6. Na wąskich sadzi się 6 roslin (po 3 sztuki z obu stron) , na szerokich po 4 sztiki w 3 rzedach. Sałate w workach trzeba nadadniac kropelkowo, 1 kapilara na 2-4 rosliny lub emiterami co 20-25cm tzw. linie kropkującą. Dzienna dawka wody (pozniej pożywki) wunosi 30-300cm3 na roślinę w zależności od okresu uprawy( zima nawadnianie 1 raz na kilka dni). Worki maja fabryczna perforacje przez która nastepuje odpływ nadmiaru wody lub pożywki. Nawożenie wprowadza się dopiero w okresie zwijania główek. W tych samych workach można uprawiac sałate w roznych cyklach po sobie. Mogą wystąpić choroby gnilne ponieważ liscie lezace na folii nie moją praktycznie kontaktu z podlozem.
Uprawa na organicznych podłozach pouprawowych:
Wykorzystanie sieczki ze slomy i jej mieszanek z rożnymi komponentami organicznymi jako substrat po pomidorze i ogórku. Podłoza sporzadzona z samej sieczki grubo ciętej i drobnej. Mieszano drobną z rozdrobniono grubo kompostowo kora lub trocinami, podloza mieszano w worku 100x20x10cm, na tym podlozu 1 sezon rozły pomidory, ogórki, okazało się ze po nich można z powodzeniem na tym samym podlozu uprawiac sałate. Sadząc 6 roslin na worku. System korzeniowy ogórka musiał być jednak obcięty a nie wyrwany. Jeśli po analizie podłoza okaze się, ze zawartość podstawowych składników nie przekracza poziomu zalecanego dla sałaty , przed ustawieniem sałaty podłoże nasącza się woda. Po sadzeniu sałate należy podlać (ok. 100cm3 / roślinę) a przez kolejne 3-4 dni jedynie zraszać. Później można już wprowadzac fertygacje , pozywka z saletry wapniowej w dawce 0,7 - 1 dm3/1000dm3 wody. Do zwijania główek pożywkę podaje się w ilości 100-200cm3/roślinę 4 razy dziennie przez 4 minuty. Przed koncem uprawy należy wyeliminowac z pożywki nawozy i podlewac samą wodą. W trakcie badań wykazano , że najmniejprzydatna do uprawy sałaty jest mieszanka słomy z trocinami. Bardzo dobre efekty uzyskano uprawiając sałatę na:
Balotach ze słomy:
Niezależnie od tego czy miały one okrywę torfową czy nie. Po wyrównaniu powierzchni (po likwidacji ogórka) i posadzeniu rozsady (2-3 rzedy roślin na szerokośći balotu) dalsze nawadnianie i nawożenie można prowadzic tak jak przy uprawie sałaty na workach nie zapominająć o utrzymaniu balotów w wysokiej wilgotności. Na balotach można przeprowadzic 2 cykle uprawy sałaty - letni i wczesnojesienny.
Uprawa na wełnie mineralnej:
Mogą to być płyty pozostawione po uprawie ogórka lub pomidora, takie płyty wymagaja jedynie obfitego przepłukania wodą po zakończeniu uprawy pomidorów, podsuszeniu i powtórnym namoczeniu oraz analizy chemicznej. Przed sadzeniem płyty nasącza się roztworem pożywki o składzie uzupełniającym zawartość pierwiastków w płycie w ilości
3-5L/płyte. Nowe płyty stosowane do uprawy sałaty o gęstości 70-80kg/m3 wełny. Sałate sadzi się na płytach, płyta 20cm - 6-8 sztuk w 2 rzedach
Płyta 15cm - 5 sztuk w 1 rzedzie (wiosna)
- 6 sztuk w 2 rzedach naprzemianlegle (jesień)
Przed sadzeniem nasącza się je tylko pożywka. O parametrach takich jest do produkcji rozsady. Po 24h od namoczenia można sadzic rozsadę np. w kostkach. Przez 2-3 dni unika się podlewania zraszając rośliny wodą z deszczowni podwieszanych. Fertygacje rozpoczyna się po przekorzenieniu. 1 emiter obsługuje 1-2 roslin powinien zaopatrzyc w 1,2 - 1,5 L wody dziennie, aby płyta miała 75-85% polowej pojemności wodnej i zapewnic nawożenie. Ogólne zasady SA takie same jak u ogórka czy pomidora, róznica to skład i ilość podawanych pożywek. Naprzykład nie ma konieczności różnicowania wilgotności podłoża miedzy dniem a nocą gdyż wyrównana wilgotność sprzyja wzrostowi wegetatywnemu.
Inne sposoby uprawy
W kostkach z wełny ustawionych na stołach wyłożonych biała folią. Kostki „pomidorowe” rozsada 7,5x7,5x7,5cm, z sałata ustawia się w rozstawie 25x25x30. Kostki powinny być stale wilgotne i zanużone w pożywce do 0,5cm
System przepływowy - Skandynawia - uprawa roślin w rynnach w których cały czas krąży pożywka. Rozsada wyprodukowana w kostkach wełny , umieszczona jest w otworach na pokrywie rynien pojemnik wraz z korzeniami zwisa wewnątrz rynny , gdzie opływa go napowietrzona i odkażona pożywka.
Uprawy pływające - pozywka koniecznie napowietrzana wypełnia baseny. Na jej powierzchni pływaja (styropianowe) tace z otworami. W otworach tych umieszcza się pojemniki z rozsadą. Pozywka w basenach zmienia się w zależności od potrzeb.
Pionowo ustawione rury - o średnicy otworów 2-5cm rozmieszczonymi na rurze naprzemianlegle co 25cm ystawia się je w takich odległościach aby nie zacieniały instalacji oświetleniowej. Drugi problem to efektywne nawadnianie i nawożenie roslin w warunkach o zróżnicowanych właściwościach fizycznych podłoża w górnej i dolnej partii rur. Aby efektywnie wykorzystac powierzchnie rury musza być dosc wysokie, a w takim wąskim długim walcu trudno utrzymać jednakową gęstość podłoża. Prace badawcze trwaja w zachodniej Europie.