Indianie
Tsimshian
Nootka
Kwakiutle
Zuni
SPOŁECZEŃSTWO
-lud żywotny, dumny i specyficzny
-bogata społeczność trudniąca się rybołówstwem (ogromne ilości halibutów i ikry), polowaniami i uprawą ziemi (w stosunkowo małym stopniu)
-sezonowość morfologii- dostosowanie swojego trybu życia do trybu życia zwierząt (intensywne życie kulturalne zimą)
-duże zróżnicowanie statusu społecznego (od arystokracji po niewolników) i wyraźna hierarchia, która związana jest z dwoma systemami organizacji społecznej:
struktura pokrewieństwa (klany o różnej pozycji, prestiżu i przywilejach uzyskanych
przede wszystkim w trakcie potlatch)
bractwa religijne, do których przynależność świadczy o powodzeniu (charakterystyczne dla bractw są pieśni wykonywane pojedynczo opowiadające o zaletach śpiewającego, hymny samouwielbienia)
-totemizm i sztuka robienia w drewnie
POTLATCH
-obowiązek
dawania
przyjmowania (dość krępujący, bo przyjmujący dar obawia się, że nie będzie w stanie się odwzajemnić, natomiast odmówienie przyjęcia daru jest równoznaczne ze stratą dobrego imienia, przywilej ten przysługuje jedynie wodzowi, który odmawiając musi jednak wydać kolejny potlatch)
odwzajemnienia (bezwarunkowe odwzajemnienie potlatch z nawiązką, nie wywiązanie się z tego obowiązku grozi utratą dobrego imienia)
zaproszenia każdego, kto chce lub może w uczcie uczestniczyć
-wyraźny element ekstatyczny, ostatecznym celem obrzędu jest ekstaza (dar ducha zabijający rozum w człowieku), całkowite zapamiętanie się (dionizyjskie cechy kultury)
-zdobywanie miejsca w hierarchii
-ceremonialne święto (trwające często szereg dni) tubylców północnego wybrzeża Ameryki polegające na publicznej dystrybucji własności
-dary: jedzenie, niewolnicy, miedziaki (wyroby z miedzi, z których każdy ma własne imię i magiczną moc, często określane jako „dostarczyciele własności”, np.: dostarczając bogactwo, otrzymuje się również ducha), koce z wełny, kozły, własność niematerialna (imiona, pieśni, specyficzne herby)
-prestiż i poprawienie pozycji społecznej najhojniejszego (zatem najbogatszego) gospodarza, poprzez potlatch również wódz potwierdza swoje bogactwo i utrzymuje prestiż
-rywalizacja między gospodarzami
-charakterystyczne pojedynki między gospodarzami, np.: kto jest bardziej obojętny na zniszczenie jego własności, tj.: koców, derek (palonych tysiącami w czasie potlatch) lub prymitywnych odpowiedników pieniędzy z miedzi (każdy z nich miał swoje imię, był bardzo ważny dla właściciela, toteż zniszczenie go w trakcie potlatch było rzeczywistym powodem do dumy); w trakcie święta również kobiety niszczyły swoje ubrania, biżuterię, nakrycia głowy
-potlatch stwarzał również okazję do małżeństwa, w którym kierowano się zasadą primogenitury, należało również wybierać współmałżonka z tej samej „klasy” społecznej
-w 1884 roku rząd Kanady i USA wydał zakaz ceremonii potlatchu (ze względu na masowe niszczenie własności), zniesiono go dopiero w 1951 roku, choć przez ten czas praktykowany był w ukryciu
KANIBALIZM
-ucieleśnienie dionizyjskich cech kultury objawiających się tym, co straszne
-inicjacja do bractwa
-specyficzny rytuał
-postrzegany przez niektóre plemiona (np.: Kwakiutle) jako coś odrażającego, praktykowany jednak z poczucia obowiązku- często stosowane są środki wymiotne lub inne tabu - ludożerca przez rok nie może zbliżyć się do żony, musi trzymać się na uboczu i udawać, że zapomniał wszystkie ludzkie nawyki (np.: praca lub chodzenie)
Ruth Benedict „Wzory kultury”
-opis plemiona Kwakiutli
-pojęcie “konfiguracji kultury”
-podział kultur na:
dionizyjskie (element ekstatyczny)- plemię Zuni
apolińskie (rozsądek i umiar)- plemię Dobu i Kwakiutle
Frans Boas
-Rosjanin
-„ojciec Kwakiutli”
Georges Davy „La foi jurèe” 1922
-zaczątek kontraktu w instytucji potlatchu (element imperatywny- dobrowolny fakt zawarcia umowy budzi mimo wszystko poczucie obowiązku)
-potlatch jako instytucja społeczno-prawna otoczona formalizmem (np.: konieczność odpowiedniego stroju, formuły leksykalne)
-potlatch jako specyficzna umowa między dwoma stronami: goszczonymi i goszczącymi
Marcel Mausse „Szkic o darze” 1923/4
-uczeń Durkheima
-podobieństwo Kwakiutli do Melanezyjczyków
-regulacja życia plemiennego ceremonią potlatchu (wprawiającej społeczność w permanentny stan ożywienia, intensyfikujący życie „kulturalne”)
-potlatch: porównywalny z Kula (również system darów wymienialnych i odwzajemnianych, choć wyróżniający się przesadnością i gwałtownością)
-pojęcie kredytu i pojęcie honoru
-całościowy fakt społeczny
aspekt religijny, gospodarczy, szamański
zjawisko z zakresu morfologii społecznej (zgromadzenie klanów)
kwestia sztuki i estetyki potlatchu
forma niszczycielska i twórcza
cztery rodzaje potlatchu:
udział tylko wodzów i ich rodzin
udział wodzów i członków bractw religijnych
udział wodzów, którzy są wystawiani przez swoje klany do walki
potlatch, w którym zasadniczą rolę odgrywa klan i rodzina