Bankowość wykład III 4.11

NBP - „Centralnym bankiem państwa jest narodowy bank polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalenia i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza”

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. (nie za zawsze i nie za wszelką cenę NBP będzie wspierał politykę gospodarczą rządu).

Zadania NBP:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowane

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

Funkcje banku centralnego:

• Emisyjna

• Kształtowania i realizacji polityki pieniężnej

• Organizowania rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenia działalności dewizowej

• Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności sektora bankowego

• Usługowa na rzecz rządu i jego instytucji

Rola banku centralnego:

• Podmiot polityki gospodarczej

• Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej

• Rozwój i stabilność sektora bankowego

• Bank banków

• Organizacja rozliczeń pieniężnych

• Kredytodawca ostatniej instancji

• Nadzór nad płynnością i wypłacalnością banków

• Bank państwa

• Obsługa budżetu

• Prowadzenie rachunków bankowych rządu

Organizacja NBP:

• Prezes NBP - powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat

• Rada Polityki Pieniężnej

• Zarząd NBP - kieruje działalnością NBP

Gospodarka finansowa NBP:

• Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy

• Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych

• Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP

• NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego plany finansowego

• NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania rezerwy określa Rada

Niezależność instytucjonalna - Określona przede wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania władz banku (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji)

Niezależność funkcjonalna - uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji. Oznacza to niepodleganie w tej dziedzinie przez bank centralny instytucjom, wytycznym, ze strony parlamentu, prezydenta i rządu

Niezależność finansowa - trwałe określanie zasad tworzenia i podziału funduszy banku centralnego, co uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzję banku

Rynek pieniężny:

• Miejsce transmisji impulsów polityki pieniężnej NBP

• Miejsce alokacji kapitału krótkoterminowego

• Miejsce kształtowania struktury czasowej stóp procentowych

• Pełni funkcję informacyjną dla banków, co do kosztów pozyskiwania kapitału

• Pozwala na aktywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

• Umożliwia dokonywanie transformacji terminów

Polityka pieniężna

• Kształtowanie pożytki pieniężnej

• Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkować

• Określanie celów polityki: fiskalny, pośrednie, operacyjne

• Rekomendacje co do sposobu i narzędzi realizacji polityki

• Realizacja polityki pieniężnej

• Instrumenty oddziaływania pośredniego (stopa procentowa)

• Instrumenty sterowania bezpośredniego (limity kredytowe)

• Oddziaływania perswazyjne

Rada polityki pieniężnej

• Ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przekłada je do wiadomości Sejmowi i równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej

• Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności:

• Ustala wysokość stóp procentowych NBP

• Ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokości jej oprocentowania

• Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągnięcia przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

• Przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP

• Ustala zasady operacji otwartego rynku

Narodowy Bank Polski może:

• Emitować i sprzedawać papiery wartościowe

• Sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe otwartego rynku

• Organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi

• Otwierać rachunki lokat terminowych

Instrumenty polityki pieniężnej:

• Rezerwa obowiązkowa

• Operacje depozytowo-kredytowe:

• Depozyt na koniec dnia

• Kredy lombardowy

• Interwencje walutowe

• Stopa procentowa:

• Stopa referencyjna

• Stopa lombardowa

• Stopa depozytowa

• Operacje otwartego rynku

• Podstawowe

• Dostrajające

• Strukturalne

Rezerwa obowiązkowa (najstarszy instrument) - w Polsce 3,5%, w UE 2%:

• Tworzona od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych

• Odprowadzana na rachunek NBP

• Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana

• Zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej ustala Zarząd NBP

• Środki z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom (w 2006 roku w wysokości 50%) i na Fundusz Poręczeń Unijnych

(po wejściu do UE wprowadzono oprocentowanie rezerwy obowiązkowej. W 2004 roku kiedy wprowadzono oprocentowanie utworzono Fundusz Poręczeń Unijnych, gdzie trafia część tego oprocentowania)

Suma rezerw obowiązkowych:

• 30% sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie

• 20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych

Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego

Kredyt refinansowy:

• Udzielany bankom w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych

• Warunkiem jego udzielenia jest zdolność banku do terminowej spłaty tego kredytu wraz z odsetkami

• Może być udzielony do określonej kwoty w rachunku kredytu lub pod zastaw papierów wartościowych (jako kredyt lombardowy)

Stopy procentowe:

• Stopa referencyjna

• Określa m.in. rentowność podstawowych operacji otwartego rynku

• Określa kierunek polityki pieniężnej

• Wpływa na oprocentowanie lokat międzybankowych

• Stopa lombardowa

• Wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP

• Określa górny pułap wzrostu rynkowych stóp overnight

• Stopa depozytowa

• Wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP

• Określa dolny pułap spadku rynkowych stóp overnight