Kwas abscysynowy
Struktura chemiczna kwasu abscysynowego
Kwas abscysynowy (kwas abscyzynowy, ABA z ang. abscisic acid) - fitohormon czasem nazywany także dorminą, związek 15-węglowy należący do seskwiterpenów. Jest jedynym przedtawicielem tej klasy hormonów roślinnych, chociaż bezpośredni prekursor w biosyntezie kwasu abscysynowego - ksantoksyna także wykazuje niewielką aktywność biologiczną.
Historia odkrycia
O istnieniu substancji warunkującej spoczynek nasion i pąków pędowych wiedziano wcześniej, jednak dopiero w roku 1963 F.T. Addicott wyizolował z owoców bawełny substancję stymulującą tworzenie warstwy odcinającej i opadanie owoców. Wyizolowany związek został nazwany kwasem abscysynowym.
Synteza kwasu abscysynowego
Kwas abscysynowy może być syntetyzowany w roślinach na dwa sposoby. Może powstawać w takcie przemian szlaku kwasu mewalonowego powstającego przez polimeryzację pirofosforanu izopentenylu (trzy jednostki izoprenowe). Kwas mewalonowy przekształcany jest do pirofosforanu farnezyly, z którego w wyniku utlenienia, cyklizacji i izomeryzacji do pozycji cis syntetyzowany jest kwas abscysynowy. Drugim sposobem syntezy kwasu abscysynowego jest oksydacyjna degradacja karotenoidów. Związkiem rozpoczynającym cykl reacji prowadzących do powstania kwasu abscysynowego jest wiolaksantyna. Droga syntezy ABA jest zależna od tkanki i warunków środowiska. Kwas abscysynowy jest syntetyzowany w komórkach zawierających plastydy, głównie w liściach, a także w owocach, korzeniach, nasionach i pąkach. W roślinie przemieszcza się głównie łykiem i w niewielkim stopni drewnem. Wysoki poziom kwasu abscysynowego występuje w starzejących się tkankach oraz w roślinach rosnących w warunkach stresowych. ABA ulega degradacji poprzez utlenienie jednej a grup metylowych w pozycji 6 i cyklizacji do kwasu fazeinowego. Stężenie ABA w tkankach regulowane jest także przez natężenie syntezy i tworzenie koniugatów z glukozą.
Działanie kwasu abscysynowego
Jest odpowiedzialny za przechodzenie roślin w stan spoczynku
Hamuje wzrost objętościowy komórek
Hamuje transport jonów przez błony komórkowe
Przyspiesza procesy starzenia organów i tkanek
Jest odpowiedzialny za tworzenie warstwy odcinającej podczas opadania liści, owoców, kwiatów.
Odpowiada za stan spoczynku nasion, jest inhibitorem kiełkowania
Podwyższony poziom ABA jest rekacją roślin na stres np. podczas braku wody ABA powoduje zamykanie aparatów szparkowych i ograniczenie transpiracji, a także zwiększa pobieranie wody przez korzenie.
Należy pamiętać, że wiele procesów zachodzących w roślinach zależy od relacji zawartości różnych regulatorów wzrostu i rozwoju i nie jest możliwe przypisanie regulacji tych procesów do działania tylko jednego związku.
