ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŒCI:
a) sądy, b) tybunały, c) Krajowa Rada Sądownicza
Cechy: niezależna, niezawisłoœć sądów nie może być ograniczana, sędziowie podlegają stanowionemu przez sejm prawu, sędziom przysługuje immunitet, sędziowie są nieusuwalni. Sędziów powołuje prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądowniczej. Sędzia - obywatel Polski, niekarany, wykształcony, wiedza prawnicza, doœwiadczenie zawodowe.
KRAJOWA RADA SĄDOWNICZA - powołana w 1989r., w celu strzeżenia niezawisłoœci sądów, wyrażania opinii w sprawie sądownictwa, kwestie etyka zawodowej, powołanie czy przeniesienie sędziego. Kadencja rady trwa 4 lata. W skład wchodzą przedstawiciele różnych sądów, 4 posłowie, 2 senatorowie, osoba wskazana przez prezydenta i ministra sprawiedliwoœci.
SĄDY powszechne: na czele stoi sąd najwyższy. Sąd najwyższy->s.apelacyjne->s.wojewódzki
->s.rejonowe; sąd najwyższy->s.administracyjny; sąd najwyższy->sądy szczególne->s.wojskowe. Sądy rozstrzygają spori m.in.: z zakresu: pacy, prawa karnego, cywilnego, rodzinnego. Sądy są dwuinstancyjne. Możliwa jest rewizja wyroku. S. najwyższy: nadzoruje sądy, rozpatruje rewizje nadzwyczajne, wyjaœnia treœci przepisów prawnych, rozstrzyga wątpliwoœci spraw toczących się na wokandzie. S.wojskowe - odp. kodeksy wojskowe.
KOLEGIUM - organ administracyjny, można się również odwoływać od jego wyroku. SĄDY ADMINISTRACYJNE - naczelny sąd administracyjny, sprawują kontrolę nad działalnoœcią administracji publicznej, orzekają o zgodnoœci z ustawami uchwał administracyjnych. Są jednoinstancyjne, możliwa jest tylko rewizja wyroku.
TRYBUNAŁY: a)konstytucyjny, b) stanu. Konstytucyjny - powstał w 1982r., liczy 15 sędziów, powołuje go sejm na 9 lat. Orzeka o zgodnoœci ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją, zg. ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, zg. przepisów prawa wyd. przez centralne organy sądowe z konstytucją, rozstrzyga spory między central. org., orzeka o zgodnoœci z konstytucją celów lub działalnoœci partii politycznych, rozpatruje skargi polityczne. Wnioski do trybunału mogą kierować: prezydent, marszałek, premier, 50 posłów, 30 senatorów, prezes sądu najwyższego, prokurator, prezes NIK-u, Krajowa Org. Zw. Zawodowych, koœcioły, obywatele. Orzeczenia trybunałów są ostateczne. Stanu - wybierany przez sejm na 9 lat, powst. w 1982r., składa się z 19 osób. Sądzi najwyższych urzędników za naruszenie konstytucji i ustaw prezydenckich, premiera, członków rady ministrów, prezesa NBP, NIK-u, członków KRRiTV, naczelnego dowódcę sił zbrojnych, posłó i senatorów.