March & Olsen - „Nowy instytucjonalizm - organizacyjne podstawy polityki”

1. Polityka podporządkowana czynnikom egzogennym: kontekstualizm

• zdarzenia polityczne są wtórne

• polityka stanowi wyraz swojego kontekstu

• czynniki kontekstualne: struktura klasowa, geografia, klimat, przynależność etniczna, język, kultura, warunki gospodarcze, demografia, technika, ideologia, religia (oddziałują na politykę, ale polityka nie wywiera na nie wpływu)

• przyczynowe powiązania między społeczeństwem a systemem politycznym przebiegają od społeczeństwa do systemu

• polityka jako nieodłączna część społeczeństwa

• mała skłonność do odróżniania systemu politycznego od reszty życia społecznego

2. Skutki w skali makro, zachowania w skali mikro: redukcjonizm

• zjawiska polityczne najlepiej można wyjaśnić jako łączne skutki zachowania zrozumiałego na poziomie jednostki lub grupy

• system polityczny składa się z wielu elementarnych aktorów lub zdarzeń (działania mogą być postrzegane jako racjonalne lub nie, preferencje zależą od pozycji społecznej i ekonomicznej)

• zachowanie zbiorowe najlepiej można wyjaśnić jako wynikające z przeplatania się zachowania zrozumiałego na niższym poziomie agregacji

• mała skłonność do przypisywania rezultatów polityki strukturom organizacyjnym i regułom odpowiedniego zachowania

3. Działanie jako podejmowanie przemyślanych decyzji: utylitaryzm

• wizja zachowania człowieka jako koncepcja wyboru; życie jako rozważne podejmowanie decyzji

• wybory wynikają z dwóch przypuszczeń na temat przyszłości:

• niepewność przyszłych następstw możliwego obecnego działania (rola informacji, doświadczenia, interesu)

• niepewność przyszłych preferencji decydenta co do możliwych wyników

• źródło działań - świadome kierowanie się korzyścią własną

• mała skłonność do uznawania działania za reakcję na zobowiązania i powinności

4. Prymat wyników: instrumentalizm

• pierwszeństwo wyników, nieuwzględnianie działań symbolicznych / symbole jako część manipulacji kontrolującej wynik

• używanie symboli jest częścią walki o wyniki polityczne

• podejmowanie decyzji i alokacja zasobów jako kluczowa kwestia w życiu politycznym

• mało uwagi poświęca sposobom organizacji życia politycznego wokół kształtowania znaczenia przez symbole, rytuały i ceremonie

5. Efektywność historii: funkcjonalizm

• instytucje i zachowania ewoluują w jakiejś formie efektywnego procesu historycznego

• nastawienie na optymalizację

• historia jako efektywny mechanizm dochodzenia do jednoznacznie właściwych stanów równowagi

• mała skłonność do uwzględniania możliwości niedostosowania i niejasności w rozwoju historycznym

Polityka jako racjonalna konkurencja

• zrozumienie procesu politycznego umożliwiającego podejmowanie decyzji bez potrzeby rozwiązania konfliktu między stronami

• jednostki mają zasoby i preferencje

• metafora walki

• metafora wymiany

• metafora sojuszu

• informacja jako narzędzie, gra

Polityka jako tymczasowe uporządkowanie

• zrozumienie obrazu podejmowania decyzji na podstawie obserwacji empirycznych

• model kosza na śmieci: zastąpienie porządku skutkowego porządkiem tymczasowym; egzogenne strumienie przepływające przez system

• struktura decyzyjna - naniesienie wyborów na decydentów

• struktura dostępu - naniesienie problemów na wybory

• rozwiązywanie problemów nie jest najczęstszym stylem podejmowania decyzji

• zwykle wybory są podejmowane jeżeli nie wiążą się z żadnymi problemami

• decydenci i problemy wpływają na siebie nawzajem za pośrednictwem wyborów

• proces jest wyraźnie interakcyjny

Porządek kontekstualny w teoriach redukcjonistycznych

Założenia:

• agregacja statystyczna

• historyczna efektywność

Sposób, w jaki środowisko zewnętrzne narzuca porządek instytucjom politycznym:

1. model racjonalnego aktora - narzędzie to niewidzialna ręka konkurencji

2. model kosza na śmieci -narzędzie to tymczasowa jednoczesność

Rola instytucji w polityce

Polityka nie jest czystym przypadkiem racjonalnej konkurencji, ani tymczasowego uporządkowania -> znaczenie instytucji!!!

Instytucje:

• tworzenie i utrzymywanie oaz niedoskonałej i tymczasowej organizacji w potencjalnie powstających politycznych światach

• można je uważać za aktorów politycznych

• wewnętrzne procesy instytucji politycznych, choć wywoływane zdarzeniami zewnętrznymi, wpływają na bieg historii

Wszechobecność działań rutynowych

• instytucje dysponują procedurami, a przy wyborze między nimi kierują się regułami (są one niezależne od aktorów i mogą przetrwać fluktuacje jednostek)

Działanie antycypacyjne: (logika konsekwencji)	Działanie obowiązkowe (logika stosowności)
Jakie mam warianty wyboru? Jakie są moje wartości? Jakie są konsekwencje moich wariantów wyboru dla moich wartości? Należy wybrać wariant, który pociąga za sobą najlepsze konsekwencje.	Jakiego rodzaju jest to sytuacja? Kim jestem? Na ile stosowne są dla mnie różne działania w tej konkretnej sytuacji? Należy postąpić w sposób najbardziej stosowny.

• instytucje są tworzone wokół grup stosownych czynności