Silnik cieplny- urządzenie pracujące w obiegu zamkniętym w sposób ciągły i wykonujące pracę mech. kosztem energii cieplnej wskutek spalania paliwa.
Silniki o spalaniu zew. - silnik w którym w oddzielnym miejscu wydzielana jest energia cieplna a w oddzielnym energia mech.
Silniki o spalaniu wew. - energia cieplna oraz praca mech. Wytwarzana jest w tym samym miejscu.
-silniki przepływowe- prace mech. Otrzymuje się dzięki energii kinetycznej spalin ciągle przepływających przez międzyłopatkowy wirnik.
-silniki tłokowe - pracę mech. Otrzymuje się dzięki energii ciśnienia spalin rozprężających się jedynie w miarę występowania pod ich naporem ruchomej ścianki przestrzeni roboczej, czyli tłoka.
Silniki dzielimy na: okrętowe,
-trakcyjne, stacyjne, lotnicze.
Śr. ciśnienie indykowane - jest to takie ciśnienie zastępcze, które działając na tłok podczas 1 pełnego suwu rozprężania wykona taką samą pracę jak zmienne ciśnienie rzeczywiście działające w cylindrze silnika.
![]()
[Pa]
Średnie ciśnienie użyteczne - Pe jest to takie ciśnienie zastępcze, które działając na tłok podczas jednego pełnego suwu rozprężania wykona pracę równą pracy użytecznej silnika.
![]()
[Pa]
Stopień sprężania - stosunek objętości cylindra i komory spalania do jej objętości.
![]()
Moc indykowana - jest to moc, jaką silnik wytwarza w cylindrze bez uwzględnienia własnych oporów mechanicznych.
![]()
[kW]
1[kW]=1.36[kM]
1[kM]=0.736[kW]
Moc użyteczna - jest to moc, która może być przekazywana odbiornikowi mocy w dowolnych warunkach pracy silnika![]()
Min. Prędkość biegu jałowego - prędkość min., Przy której silnik może jeszcze regularnie pracować bez oddawania mocy użytecznej.
Prędkość rozruchowa- prędkość, do której należy rozpędzić silnik, aby mógł samoczynnie pracować.
Moment obrotowy- jest to średnia wartość momentu obrotowego wytwarzanego w ciągu pełnego obiegu i przenoszonego z wału korbowego silnika do odbiornika.
![]()
[Nm]
Godzinowe zużycie paliwa - określa masę zużytego paliwa przez silnik w ciągu 1godz. podczas ustalonej pracy.
![]()
[kg/h]
Jednostkowe zużycie paliwa - określa ilość zużywanego przez silnik paliwa w ciągu 1 godz. pracy przypadającej na jednostkę mocy.![]()
[kg/kWh]
Sprawność mech. - jest miarą strat spowodowanych tarciem ruchomych części silnika oraz wynikających z napędów mech. oraz agregatów pomocniczych.
![]()
[0.7-0.9]
Sprawność ogólna - jest miarą wykorzystania energii zawartej w paliwie przy zamianie jej na pracę użyteczną, wyraża się stosunkiem pracy użytecznej do ciepła.

Wsp. napełnienia - jest to stosunek masy powietrza, która dopłynęła do silnika do masy teoretycznej powietrza, która mogłaby dopłynąć gdyby proces napełniania zachodził bez strat i bardzo powoli.![]()
Wsp. nadmiaru powietrza - jest to stosunek masy powietrza dostarczonej do silnika do masy teoretycznej powietrza niezbędnej do spalenia stechiometrycznego
dostarczonego paliwa.
![]()
Teoretyczne zapotrz. powietrza
![]()

C,H,O,S- udziały masowe pierwiastków w paliwie
Obieg Otto-w ukl. P-V
1-2 izentropwe sprężanie,
2-3izochoryczne dostarczenie
ciepła,
3-4 izentropwe rozprężanie,
4-1 izochoryczne odprowadzenie ciepła.
![]()
Obieg Diesela - w ukł. P-V
1-2 izentrpowe sprężanie,
2-3 izobaryczne dostarczenie ciepła,
3-4 izentrpowe rozprężanie,
4-1 izochoryczne odprowadzenie ciepła
![]()
Obieg Sabathego - wukł. P-V
1-2 izentropwe sprężanie,
2-3 izochoryczne dostarczenie ciepła,
3-4 izobaryczne dostarczenie ciepła,
4-5 izentrpowe rozprężanie,
5-1 izochoryczne odprowadzenie ciepła.
![]()
SILNIK WYSOKOPRĘŻNNY
Czynniki mające wpływ na tworzenie się mieszanki:
-odp. dobrana chwila wtrysku paliwa (kąt wyprzedzenia wtrysku),
-odp. rozprowadzone paliwo w komorze spalania,
-odp. rozdrobnienie dostarczonego paliwa,
-odp. czas wtrysku.
Czas samozapłonu - czas od momentu wtrysku paliwa do momentu, kiedy pojawią się pierwsze ogniska samozapłonu.
Czynniki wpływające na opóźnienie samozapłonu:
-rodzaj paliwa,
-ciśnienie i temp. pow. doprow. do gomory spalania,
-st. sprężania,
-kształt komory spalania,
-prędkość obrotowa,
-kąt wyprzedzenia wtrysku.
SILNIK ZI
λ-zakres od1do0.9
Warunki wymagane do zapłonu mieszanki:
-odpowiedni skład,
-temp. i ciśnienie mieszanki,
-górna i dolna zapalnośc paliwa granica λ=0.59
Spalanie stukowe- jest to samozapłon mieszanki wywołany przez czynniki tj.:
-rodzaj paliwa- liczba oktanowa,
-skład mieszanki,
-wzrost ciś. I temp. na wlocie,
-kąt wyprzedzenia zapłonu.
Doładowanie- stopień ozn. α
-niskoprężne ၡ<1.5,
-średnioprężne 1.5<ၡ<2,
-wysokoprężnne ၡ>2.
Doładowanie mech. - polega na tym ż e urządzenie doładowujące jest napędzane mechanicznie od wału korbowego silnika
Doładowanie dynamiczne - urządzenie kompresujące wykorzystuje energie kinetyczną spalin.
Doładowanie turbosprężarką
Sprężarka przepływowa napędzana jest turbiną, która z kolei napędzana jest spalinami.
Wyrównoważenie - silnik jest wyrów. Jeżeli na jego punkty podparcia nie są przenoszone żadne siły poza siłą ciążenia i momenty poza momentem reakcyjnym MR równym momentowi obrotowemu lecz o przeciwnym znaku.
Kryteria doboru konst. siników:
1. dobór systemu spalania,
-ZI- mały ciężar jednostkowy, niższe koszty produkcji, łatwiejszy rozruch, prostsza obsługa, niskie koszty napraw.
-ZS- wyższa sprawność, mniejsze zużycie paliwa wyższa trwałość.
2.dobór obiegu, 2- suwowy -mniejsze wymiary, prosta konstrukcja,
3.dobór stosunku skok /śr.,
+mniejsza prędkość obrotowa, dłuższa trwałość, mniejsze straty tarcia i chłodzenia, większe zawory lepszy wsp. napełnienia,
- wzrost sił gazowych, bardziej płaska komora spalania większa długość wału korbowego,
Rodzaje komór spalania:
-wanienkowa,
-klinowa,
-daszkowa,
-półkulista,
-spadkowa (filiżankowa).
Układ korbowo - tłokowy
Jego zadaniem jest zamiana energii czynnika zasilajacego na moment obrotowy wału korbowego. Składa się z:
-wału korbowego, korbowodu, tłoka.
Zespół tłoka. Zadaniem tłoka jest przejęcie sił gazowych i przekazanie ich poprzez sworzeń tłokowy na zespół korbowodu. Stanowi dolną część komory spalania, uszczelnia komorę spalania.
Składa się z:
-denko,
-część pierścieniowa,
-część prowadząca,
-piasty.
Materiały stosowane na tłoki:
-stopy aluminium,
-stopy tytanu,
-żeliwo.
Pierścienie. zadaniem pierścieni tłokowych jest uszczelnienie komory spalania. Rozróżniamy dwa typy pierścieni: uszczelniające i zgarniające. Materiał stosowany na pierścienie to głównie żeliwo o drobnoziarnistej strukturze z licznymi płatkami grafitu.
Kształty pierścieni uszcz. :
-cylindryczny,
-stożkowy,
-beczkowy,
-trapezowy
-noskowy.
Korbowód.Zadaniem korbowodu jest przekazanie siły nacisku gazów na tłok, na wał korbowy oraz pośrednictwo w zamianie ruch posuwisto- zwrotnego na obrotowy.
Siły działające na korbowód powodują: rozciąganie, ściskanie, wyboczenie, zginanie.
Wał korbowy.Przenosi moment obrotowy uzyskany na poszczególnych cylindra na zewnątrz silnika celem wykorzystania.
Składa się z:
-czopy główne,
-czopy korbowe,
-ramiona,
-przednie i tylne zakończeie wału korbowego,
-przeciwciężary,
-koła zamachowe,
-tłumik drgań skrętnych.
Kadłub. Zadaniem kadłuba jest zapewnienie wiązań pomiędzy zespołami i elementami silnika a w szczególności układu korbowo- tłokowego. Konstrukcja powinna być zwarta, sztywna i odpowiednio lekka. Jest on odlewany z: stopy Al. lub żeliwo
Dzielimy w zależności od chłodzenia na:
-chłodzone cieczą,
-chłodzone powietrzem.
W zależności od wykonania tulei:
-monobloki,+ sztywna konstr., min. odl. między cylindrami, mała waga,- złożony odlew, szybsze zużywanie gładzi, stosowanie ponadwymiarowych tłoków.
-z mokrymi tulejami cylindrowymi,
+niski koszt, łatwy montaż tulei i tłoków, łatwiejszy odlew,- większe wymiary, mniejsza sztywność.
-z suchymi +możliwość wymiany tulei, mniejsze zużycie, niższy koszt,- zwiększona pracochłonność,
skomplikowany odlew kadłuba.
Głowice. Zapewniają wymianę ładunku stanowiąc obudowę kanałów i mechanizmów tym sterujących, zamyka równierz komorę spalania. Wykonuje się je z: żeliwa, stopów Al.
Dzielimy je na:
-1 na wszystkie cylindry,+Latwość zachowania płaskości, min. ilość śrub do mocowania, - odkształcenia, koszty napraw, skomplikowana budowa,
-dzielone.
Układ rozrządu:
-zespół zaworów,
-wałek rozrządu,
-elementy pośredniczące: dźwignia
Zawory. Wykonywane są ze stali stopowych chromoniklowych niekiedy są stellitowane. Składa się z: grzybka, trzonka stopki.
Układ chłodzenia. Zadaniem układu jest utrzymywanie stałej temp. pracy silnika. Rozróżnia się następujące rodzaje układów:
-bezpośredni (powietrzem),zaletą jest szybkie podgrzanie do temp. pracy.
-pośredni (cieczą),
![]()
Średnie ciśnienie użyteczne
![]()
Moc indykowana ![]()
Moc użyteczna ![]()
Moment obrotowy ![]()
Godzinowe zużycie paliwa
![]()
Jednostkowe zużycie paliwa
![]()
Sprawność mechaniczna ![]()
sprawność ogólna

Wsp. napełnienia
![]()
Wsp. nadmiaru powietrza
![]()
Teoretyczne zapot.powietrza
![]()
Obieg Otto
![]()
Obieg Diesela
![]()
Obieg Sabathiego ![]()