• Sztompka rozdz 7. „Od działań masowych do ruchów społecznych”

Społeczeństwo masowe:

 przeważnie działamy w otoczeniu wielkiej liczby innych ludzi, w ogromnych zbiorowościach,

 trzy rodzaje aktywności zbiorowej:

1. Działania masowe:

• wielu ludzi, podobnym czasie, ale osobno i dla indywidualnych celów, podejmuje podobne działania, które przynoszą skumulowane skutki wykraczające poza zakres prywatny i jednostkowy, a uzyskujące znaczenie ogólnospołeczne (np. odkładam oszczędności do banku, inni też, wszyscy razem kształtujemy wartość złotówki, choć nie było to naszym bezpośrednim celem)

2. Zachowania zbiorowe:

• wielu ludzi działa w pojedynkę, na własną rękę, ale w bliskości przestrzennej z innymi, w tych samych warunkach sytuacyjnych, co prowadzi do modyfikacji zachowania każdego z nich w kierunku opisywanym przez „psychologię tłumów” (w tłumie jednostki działają bardziej emocjonalnie, bezkrytycznie, zawieszając myślenie racjonalne).

• Tłum - bardzo wiele jednostek, które wzajemnie się nie znają, nie poczuwają do żadnej szczególnej więzi, a jedyne, co ich łączy, to zgromadzenie w jednej przestrzeni i ewentualnie taki sam powód, dla którego znaleźli się razem.

• Audytorium/ widownia - równocześnie, ale niezależnie od siebie, równolegle, ale nie wspólnie.

• Publiczność - zbiorowość obserwatorów, widzów lub słuchaczy, którzy równocześnie, choć w rozproszeniu przestrzennym skupiają uwagę na tym samym zdarzeniu, programie tv i doznają podobnych wrażeń i przeżyć.

• Pokolenie - zbiorowość ludzi, którzy doświadczyli takich samych, ważnych wydarzeń historycznych, przeżyli te same sytuacje, reagowali na te same wyzwania. Ale doświadczali tego osobno, każdy nieco inaczej.

• Działania zbiorowe:

• bardziej złożona forma aktywności zbiorowej cechująca się tym, że wspólna, bardziej trwała i celowo, strategicznie motywowana (np. antyglobaliści)

• Ruchy społeczne- akcje zbiorowe zmierzające do wywołania lub powstrzymania zmiany społecznej.

RUCHY SPOŁECZNE:

1) ukierunkowane na szczególny cel, jakim jest zrealizowanie jakiegoś rodzaju zmiany społ.

2) przebiegają w ramach niezinstytucjonalizowanych i niesformalizowanych.

Przyczyny ruchów społecznych:

 urbanizacja - w bliskiej odległości mieszka wielu potencjalnych uczestników ruchów społ

 industrializacja - wielkie masy pracowników

 umasowienie edukacji - masy studentów

 rozwój nowoczesnych technologii

 rośnie pula niezadowolenia

 ideologia aktywistyczna - podkreśla wagę zmian.

 reżim demokratyczny

 wolny czas i dużo energii.

Klasyfikacja:

* ruchy reformatorskie („zorientowane na normy”)

• pragną dokonać modyfikacji zastanych sposobów postępowania, w szczególności przez zmianę norm regulujących postępowanie właściwe czy pożądane; normy prawne, obyczajowe, moralne

* ruchy radykalne („zorientowane na wartości”)

• zmierzają do zmian najbardziej fundamentalnych, dotyczących podstawowych zasad porządku społecznego, a także zmian wielostronnych, obejmujących różne obszary życia społ.

# ruch nastawiony na innowacje/ zachowawczy

* Nowe ruchy społeczne- ruchy o szerokim, heterogeniczym składzie uczestników, walczące o realizację uniwersalnych, postmaterialistycznych wartości, harmonii z przyrodą, pokoju, itp.

* Stare ruchy społeczne- nastawienie na korzyści ekonomiczne

Warunki wyłaniania się ruchów społecznych:

1. „sprzyjający kontekst strukturalny”

2. pojawienie się” strukturalnego napięcia”

3. uogólnione przekonanie

• relatywna deprywacja odczuwana jako niesprawiedliwa i niesłuszna, rozbieżność między rzeczywistymi osiągnięciami a aspiracjami w dziedzinie standardu życia, zarobków, władzy czy prestiżu.

4. zdarzenie inicjujące.

Etapy:

1. Rekrutacja członków:

 model wulkaniczny- ruch „wybucha” pod presją gromadzących się, masowych oddolnych napięć; ludzie przyłączają się lawinowo, spontanicznie.

 model mobilizacji zasobów- r.s. jest efektem manipulatorskich zabiegów działaczy czy ideologów, którzy propagują ideologię kontestacji i mobilizują bierne i nieświadome masy społeczne do działań zbiorowych.

* rekrutacja pierwotna

• obejmuje tych, którzy przyłączają się do ruchu z pobudek ideologicznych czy moralnych

* rekrutacja wtórna

• przystąpienie do ruchu społ., który się rozwija i odnosi sukcesy w poszukiwaniu satysfakcji wspólnotowych i towarzyskich, a także spełnienia własnych egoistycznych celów;

• organizacja celem samym w sobie; ucieczka, gdy zaczyna iść coś nie tak.

• W ruchach pojawia się przywódca charyzmatyczny. Charyzma jest pewną relacją między jednostkami, a jej zwolennikami, fanami, poplecznikami. Oznacza takie cechy jednostkowe, na które istnieje jakby zapotrzebowanie społeczne, które spełniają oczekiwania, współgrają z nastrojami. Cechy przywódcy postrzegane są przez zbiorowość jako niemal nadludzkie, dlatego ludzie gotowi są obdarzyć przywódcę pełnym posłuszeństwem, zaufaniem, lojalnością. Po pewnym czasie następuję rytunizacja charyzmy- utrata charyzmy przez przywódcę na skutek włączenia go w rutynowe, codzienne działania administracyjne czy organizatorskie, w których ujawnia swoje słabości, popełnia błedy i okazuje się zastępowalny przez innych.

• krystalizowanie się ideologii, wyłanianie się organizacji i powstawanie swoistego etosu; system.

- repertuar kontestacji metody działania akceptowane przez dany ruch jako właściwe dla realizacji jego celów.

4. „kryzys wiktorii” demobilizacja ruchu, rozproszenie członków, rozpad struktur organ., dezaktualizacja ideologii

„ kryzys przegranej”  narastające rozczarowanie członków, stopniowa demobilizacja, zamieranie aktywności, odpływ zwolenników.

Ruchliwość pozioma (przestrzenna) - przemieszczanie się ludzi w przestrzeni geograficznej: migracje, turystyka, podróże, dojazd do pracy.

Kontrruch społeczny- mobilizacja działań zbiorowych skierowanych przeciwko rozwijającemu się wcześniej ruchowi społ, mająca na celu jego demobilizację lub uniemożliwienie skutecznego działania.

	Wielość działań o indywidualnych celach	Bliskość przestrzenna i sytuacyjna	Wspólne cele i koordynacja	Instytucjonalizacja	Ukierunkowanie na zmianę społeczną
Działania masowe	+
Zachowania zbiorowe	+	+
Działania zbiorowe		+	+
Ruchy społeczne		+	+		+
Działania zorganizowane	+	+	+	+

• 2) Sztompka rozdz 7. „Od działań masowych do ruchów społecznych”

3