WYKŁAD 6-18.11.2009
ZJEDNOCZENIE NIEMIEC
Napoleon rozpoczął proces jednoczenia Niemiec. Niemcy były zniszczone politycznie, rozbite politycznie. Ważną rolę odegrała wojna wszystkich Niemców przeciwko Napoleonowi, powstawały legiony ogólnoniemieckie. Niemcy poczuły, że jeśli się nie zjednoczą, staną się polem bitewnym dla innych państw. Pozostawały w rozbiciu politycznym mniejszym niż dotychczas, lecz nadal trwałym. Przeżywały istotny rozwój demograficzny. Pomiędzy rokiem 1815-1837 Niemcy wyprzedziły Francuzów, jeśli chodzi o liczbę ludności. Niemcy były krajem rolniczym, były znaczne różnice ekonomiczne i kulturowe oraz językowe, podziały religijne (płn.-protestanckie, płd.- katolicyzm). Niemcy dzieliły się na bardziej rolniczy wschód i lepiej rozwinięty gospodarczo zachód. Zniesienie blokady angielskiej otworzyło granice Niemiec na przedsiębiorczość, przed towarami brytyjskimi. Na tle czynników ekonomicznych, pojawiały się postulaty zjednoczeniowe. Na bazie owych postulatów ekonomicznych, stworzono niemiecki związek handlowy i przemysłowy i próbowano tworzyć rożnego rodzaju związki celne. W 1828- południowo niemiecki związek celny, istniał środkowo niemiecki związek handlowy,
1834- niemiecki związek celny, gospodarczo scalał wszystkie państwa niemieckie. Austria nie weszła w ten związek.
Liberalizacja systemowa wewnętrznych nie udała się. Związek Czarnych Braci, oddziaływał ideowo nawet poza ówczesnymi Niemcami (Schwarzenbruder). Te środowiska akademickie były też organizatorami pierwszych manifestacji:
Październik 1817- manifestacja w Eisenach, zgromadziło się ok. 500 studentów z uniwersytetów niemieckich. Zamanifestowano także przekonania liberalne, spalono symbole reżimu w Niemczech, spalono kodeks Napoleona-symbol obcego panowania w Niemczech,
1818- ogólnoniemiecki Burschenschaft, morderstwo informatora rosyjskiego przez jednego ze studentów, stało się to powodem do represji wobec studentów uniwersytetów. Postanowiono wprowadzić w Niemczech ostrą cenzurę, usuwać podejrzanych studentów profesorów, zlikwidować Burschenschafty. Zmiana nastąpił dopiero po roku 1830. Ruch powstańczo-rewolucyjny przeniósł się do Niemiec (objęły Hesję, Saksonię); wymuszano konstytucję na poszczególnych władcach, zlikwidowano cenzurę. Początek lat 30 jest okresem największej sympatii polsko-niemieckiej (największe zbliżenie polityczne). Wyrazem tego było powstawanie licznych wspierających Polaków organizacji, nurty wierszy poświęcony bohaterskim wyczynom Polaków.
1832- po powstaniu listopadowym w Polsce; powstał na fali poruszenia polit. Związek Prasy i Ojczyzny, utworzony przez Filipa Siebenpffeifera; podniósł on na nowo hasło zjednoczenia Niemiec, stał za zorganizowaniem potężnej w dziejach Niemiec manifestacji politycznej, zjazd odbywał się w Hambach w maju `32r. uczestniczyli nim reprezentanci całych Niemiec, również Francuzi i Polacy. Odbywał się pod hasłami odrodzenia Niemiec (także w sprawie polskiej). Ruch ten był jednak bardzo słaby, korzystano z pomocy polskich oficerskich, uwidoczniło się to w nieudanych próbach rozpoczęcia rewolucji (pierwsza w '33 we Frankfurcie nad Menem- była to raczej manifestacja uliczna), słabe okazały się represje pojawiła emigracja niemiecka, była na tyle liczna, aby powołać Młode Niemcy. Wpisywała się w Młodą Europę- w szerszy pomysł polityczny zjednoczeniowy w Europie.
Nowy kryzys w Niemczech powodowany kryzysem gosp., najmocniej dotknął rolnictwo. Pojawiła się drożyzna produktów, towarów przemysłowych, przemysł przeniósł się na rzemiosło. Wiosna Ludów w Niemczech inspirowana była W.L. we Francji. Problemy natury politycznej (liberalizm, konstytucja), postulaty narodowe (zjednoczenie Niemiec), społeczne (na wschodzie- rozwiązanie kwestii chłopskiej,, na zachodzie- równouprawnienie mieszczaństwa). Największy oddźwięk wypadki francuskie odniosły w Badenii. Rozpoczęły się masowe manifestacje, uzyskano wolność prasy, wolność współpracy.
Najważniejsze wydarzenia dla Niemiec rozgrywały się w Austrii i Prusach.
13 marca '48- rewolucja w Wiedniu, upadek Metternicha
18 marca- rewolucja w Berlinie, Wilhelm IV musiał godzić się na ustępstwa, został zmuszony do oddania hołdu poległym w Berlinie (odkryć głowę przed trumnami). Nastąpiła chwilowa liberalizacja, wypuszczono manifestantów niemieckich. Powstał liberalny rząd w Prusach, od końca marca zwołano Parlament (najpierw Przedparlamen-opracowanie zasad, wg których zostanie zwołany Parlament całych Niemiec). Niemcy miały się zjednoczyć. Rozstrzygnięcie, gdzie są Niemcy? I kto powinien się zebrać w Parlamencie, na jakich zasadach? (Czesi nie chcieli wysyłać swoich posłów do Parlamentu)
Włączono w skład Związku Niemieckiego Prusy wsch. Ośrodki demokratów w Niemczech, pierwszy w Badenii, drugi w Paryżu. Ich celem było zjednoczenie Niemiec. Wszystkie ruchy powstańcze kończyły się klęskami, nie byli przygotowani. Niemcy jako republika, nie cieszyły się poparciem.
Niemcy obawiały się, że liberalizm pruski doprowadzi do interwencji rosyjskie. Potrzebna była więc pomoc ze strony Polaków. Gdy Wilhelm IV opanował sytuacje w Prusach, wojna była mniej prawdopodobna. Polacy stały się zagrożeniem dla Rosji. Doszło do starć z wojskiem pruskim, wojska polskie zostały pokonane. Doszło też do bombardowania Krakowa. Niemcy spotkały się z problemem przyszłości księstw Szlezwiku i Holsztyna, które były pod władzą króla duńskiego.
Umarł król Hrystian, a jego następca chciał wcielić Szlezwik do Danii.
W Niemczech wybrano posłów do P.
Zasiadała w nim elita intelektualna ówczesnych Niemiec, teoretycy, profesorowie i naukowcy mieli rozstrzygać i podjąć decyzję we właściwym czasie. Nie bło czasu na zastanawianie się. „88 profesorów i Europa jest zgubiona”- profesorowie nie byli w stanie tak szybko podjąć decyzji. Wybór Jana Habsburga na administratora, powołał on Rząd, który powołał ambasadorów, własną prasę. W Parlamencie ujawniły się konflikty narodowościowe, różny był też sposób powoływania przedstawicieli do P. P. sam zadał sobie poważny cios akceptując sytuacje wytworzoną w księstwach duńskich Prusy pokonały Danię, ale pod naciskiem Anglii. Kolejna rewolucja we Frankfurcie. P.wezwał wojsko pruskie. W listopadzie '48 nastąpiła zmiana sytuacji wewnętrznej w Prusach. Zgromadzenie Nar. W Prusach. Wrzesień '48- cenzura, oblężenie w Niemczech. Prusy otrzymały oktrojowaną konstytucję- wolność wobec prawa.
Kilka rewolucji, ostatnia krwawo zakończona. Przywrócono absolutyzm w Wiedniu. P. Frankfurcki uchwalił, że jeśli w skład Rzeszy wchodzą tereny należące do innego państwa (Austria), to mogą one pozostawać jedynie w unii personalnej. W marcu uchwalono konstytucję Rzesza jest cesarstwem, izba wyższa- przedstawiciele rządów, izba wyższa- z wyborów. Prusy, Saksonia, Hanower odrzuciły ta konstytucję. W maju Austria i Prusy odwołały sowich posłów z Parlamentu F. (koniec parlamentu).
Ostatnia fala przez Niemcy zach. w maju '49 najdłużej bronili się Bawarczycy Badenia. W sposób siłowy W.L. w Niemczech dobiegła końca. Prawie wszędzie istniały Parlamenty ( o ograniczonych prawach), utrzymała się zasada suwerena z bożej łaski, pojawiła się obawa mieszczaństwa przed jakobinizmem (skłaniało to szukano kompromisu z władzą), ostateczny upadek feudalizmu, rozwój ekonomiczny, klęska próby zjednoczenia Niemiec, ale sama idea została podniesiona. Było to zadanie polityczne od wykonania. Władcy mogli się tego podjąć Prusy podjęły próbę odgórnego zjednoczenia Józef von Radowicz doprowadził do stworzenia ściślejszej unii między Prusami, Hanowerem i Saksonią. Poczdam-podpisanie układu w trakcie trwania W.L. Austria nie mogła przeciwdziałać, bo był za słaba by się angażować, po stłumieniu powstania węgierskiego zwołała Bundestag (odtworzony P. do Fr.) arbitrem w tej sprawie była Rosja. Punktacje ołniemieckie- przywracały zasady przywrócenia związku niemieckiego niemieckiego całych Niemczech nastąpiła fala reakcji, następował również szybki wzrost gospodarczy. Niemcy wkrótce stały się krajem, w którym był najlepiej robudowana kolej żelazna, był to czynnik spajający Niemcy- łatwiejszy transport i handel. Zmiany w koniunkturze politycznej przyniosła wojna krymska, Niemcy nie uczestniczyły w niej. Austria przyłączyła się politycznie, nie weszła otwarcie do wojny z Rosją. Austria była postrzegana jako kraj, który jest wrogi wobec Rosji. W Prusach zmiany wewn. Odsunięto Wilhelma IV, regencja zostałą w rękach jego brata, został później krolem. Rząd Wilhelma I nie tłumił reakcji liberalnej. Nowa Era w Prusach, wygrywali wybory, pojawił się w '59 problem stosunku do wojny austriacko-francuskiej. Wojna włosko- austriacka była weryfikacja stosunku Rosji do Austrii. Aleksander II zgodził się na wystawienie korpusu, powstrzymujący Prusy. Prusy przegrały te wojnę. Zgromadzono armie nad Renem. Armia wymagała reform, nie byli przygotowani do takich działań. To spowodowało konflikt wewnątrz- pruski z liberałami w Parlamencie. Wynik wojny rozbudził ambicje narodowe Niemców (Włosi się zjednoczyli, więc Niemcy też mogli) Prusy podjęłyby się tego zadania, jeśli się nie rozpadną w nowych Niemczech. Koncepcje zjednoczenia Niemiec: Wieloniemiecka koncepcja, Małoniemiecka, idea Trzecich Niemiec. Prusy podjęły reformę armii, wciąż w Prusach powoływano ok. 40tys poborowych rocznie do przeszkolenia, wcielano część z nich do wojsk liniowych a część do tzw. Landwery (terytorialne wojsko mieszczańskie). Rząd chciał doprowadzić do reformy, zlikwidować Landwerę (bo było to wojsko o charakterze mieszczańskim). Od P. zależał jednak budżet wojskowy, co stanowiło problem dla Rządu.
Albrecht von Roona- reforma- powszechna trzyletnia służba wojskowa. Projekt został przez P. odrzucony. Rząd realizował tą reformę. Konflikt polityczny wokół budżetu. Powstała niemiecka partia postępowa, domagająca się rządów liberalnych, wolności prasy, itd. Odniosła sukces, konserwatyści zostali ograniczeni, Wilhelm I msyal nawet o abdykacji. Król rozwiązał sejm. 24.09.62 mianował kanclerzem Prus Otto von Bismarcka. Był konserwatystą jego decyzje były pragmatyczne, jego celem było umocnienie Prus. Ograniczył wolność prasy, dysponowała budżetem bez zgody sejmu. W komisji budżetowej wygłosił: „Niemcy zostaną zjednoczone krwią i żelazem, łamiąc przeciwników”.
Prusy uzyskały silne poparcie ze strony Rosji, podpisały konwencję Enweislawena. Powstanie styczniowe w Polsce doprowadziło do zamrożenia wrogości prusko-rosyjskich.
Sprawa duńska- Fryderyk VII w marcu '63 ogłosił włączenie Szlezwiku do Danii i nadał nowa konstytucję Holsztynowi, doprowadziło to do wojny między Danią a księstwami. Księstwa znalazły się pod władzą Prus i Austrii.
Utworzenie Związku Północno Niemieckiego (wszystkie na północ od Menu) w '66. Hanower został wcielony do Prus. Bismarck został potępiony przez konserwatystów, złamał wszystkie zasady konserwatywne.
Intryga Bismarcka i depesza z Em.
Król Prus był w Em. Tron hiszpański był wolny, kandydaturę zgłosili Hochenzolernowie. Francuzi uznali ich kandydaturę za niebezpieczną. Zmuszono Hochenzolerna do wycofania swojej kandydatury, miały się zadeklarować, że już nigdy nie zgłoszą podobnego pomysłu. Napisano depeszę do Bismarcka, brzmiała jak sygnał do odwrotu. Bismarck przeredagowal treść depeszy, ponieważ zależało mu na wojnie z Francją. Dał ten tekst do prasy (do wiadomości publicznej). Król Prus wyrzucił za drzwi posłańca dyplomatę francuskiego- taki był tekst po przeredagowaniu. Zmusiło to Francję do działan. Wybuchły powstania i bunty, Francuzi byli pewni zwycięstwa. Mieli doświadczenia z wojen kolonialnych. Byli przekonani o własnej przewadze, której tak naprawde nie posiadali. Związek Niemiecki wraz z wojskami zmobilizował się znacznie szybciej niż Francja. Ofensywa fran. miała uderzyć w państwa niemieckie wzdłuż rzeki Men. Zakończyła się niepowodzeniem, Niemcy wkroczyli do Francji, po początkowych porażkach, baza została zamknięta w twierdzy Menz. Bitwa pod Sezamem.
Nie oznaczało to końca wojny, było to jednak jej rozstrzygnięcie. Oznaczała dla niemiec pokonanie ostatniej przeszkody na drodze do niepodległości.
18.01.1871- Wersal, Niemcy zjednoczyły się, Francja utraciła Alzację i Lotaryngię, sukces zjednoczenia Niemiec miał wymiar wewnętrzny, zmieniał strukturę w Europie. Niemcy zostały zjednoczone odgórnie. Wilhelm I nie mógł zostać cesarzem Niemiec, został więc cesarzem niemieckim. Rząd odniósł niebywały sukces (w ciągu 4 lat pobiły Austrię i Francję). Teraz to Niemcy były kandydatem na hegemona w Europie, zamiast Francji. Wzrasta potencjał Niemiec, kraj zdaje się być niepokonany. Po roku 1871 Polacy utracili nadzieję, że Francja pomoże im odbudować państwo, to koniec również konspirowania w Polsce- teraz jest polityka pracy organicznej i trójlojalizmu.