ZASADY KONSTRUKCJI INDEKSÓW CEN TOWARÓW I USŁUG KONSUMPCYJNYCH (INDEKSÓW KOSZTÓW UTRZYMANIA)

OGÓLNE ZASADY KONSTRUKCJI INDEKSÓW CEN

1. Ogólne zasady konstrukcji indeksów cen

2. Badanie dynamiki cen towarów i usług

INDEKSY CEN TOWARÓW I USŁUG RYNKOWYCH

Indywidualny indeks cen j-tego towaru lub usługi (
):

, j=1,2,...,k,

gdzie:

p_jt - oznacza poziom ceny j-tego towaru lub usługi w okresie badanym (t);

p_j0 - oznacza poziom cen j-tego towaru lub usługi w okresie przyjętym za podstawę porównań (0)_;

AGREGATOWE INDEKSY CEN TOWARÓW I USŁUG KONSUMPCYJNYCH

Formuła Laspeyresa:

gdzie:

,

przy czym:

q_j0 oraz q_jt - oznaczają ilość nabytego j-tego towaru lub usługi odpowiednio w okresie (t) i (0).

Formuła Paaschego:

RÓWNOŚĆ BORTKIEWICZA

,

gdzie:

- współczynnik zmienności indywidualnych indeksów cen,

- współczynnik zmienności indywidualnych indeksów ilości,

- współczynnik korelacji liniowej pomiędzy indywidualnymi wskaźnikami cen i ilości.

Warunki równości agregatowych indeksów cen według formuł Laspeyresa i Paaschego:

• brak zmienności prostych indeksów cen dla j-tych elementów agregatu. Inaczej mówiąc wszystkie ceny zmieniały się proporcjonalnie (wówczas
  ),

• brak zmienności prostych indeksów ilości dla j-tych elementów agregatu. Inaczej mówiąc wszystkie ilości zmieniały się proporcjonalnie (wówczas
  ),

• nie wystąpi skorelowanie pomiędzy indywidualnymi indeksami cen i ilości w badanym agregacie dóbr i usług (wówczas
  ).

BADANIE DYNAMIKI CEN TOWARÓW I USŁUG

Inflacja - zjawisko wzrostu cen dóbr i usług przy nie zmienionej ich jakości

Podejście makro:

• szacunek wskaźnika cen towarów i usług, gdzie dla transformacji prostych indeksów cen w indeks agregatowy używa się wag będących wartościami sprzedaży rynkowej dóbr i usług. Źródłem informacji liczbowych o wagach jest statystyka rynkowa sprzedaży.

Podejście mikro:

• szacunek wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (wskaźnika kosztów utrzymania), gdzie system wag zbudowany jest na podstawie struktury wydatków gospodarstw domowych przeznaczanych na zakup towarów i usług konsumpcyjnych. Źródłem informacji liczbowych odnośnie wag jest statystyka budżetów domowych.

OGÓLNE ZASADY KONSTRUKCJI WSKAŹNIKÓW DYNAMIKI CEN TOWARÓW I USŁUG

• posługiwanie się określonym zestawem towarów i usług reprezentantów dla utworzonych grup towarów i usług (popularnie zwanym koszykiem towarów i usług),

• przyjęcie pieniężnej postaci agregatów dóbr i usług,

• przyjęcie w okresie badanym i podstawowym stałej struktury sprzedaży lub zakupu towarów i usług (stały koszyk dóbr i usług rynkowych).

KLASYFIKACJA TOWARÓW I USŁUG

Cel:

uzyskanie zbliżonej dynamiki cen detalicznych w obrębie wyróżnionych grup towarów i usług.

Kryteria:

• homogeniczność tworzenia grup z punktu widzenia dynamiki cen,

• podobieństwo technologiczne procesu produkcji,

• podobieństwo wartości użytkowej dóbr i usług,

• znaczący udział sprzedaży dobra czy usługi w łącznej wartości sprzedaży całej grupy.

WYBÓR REPREZENTANTÓW GRUP

TOWARÓW I USŁUG

Kryteria wyboru:

• powszechność na rynku

• znaczący udział sprzedaży dobra czy usługi w łącznej wartości sprzedaży całej grupy

KONSTRUKCJA INDEKSÓW CEN TOWARÓW

I USŁUG KONSUMPCYJNYCH

Koszt utrzymania i-tego gospodarstwa domowego w okresie t:

gdzie:

j=1,2,...,k,

przy czym:

q_ij, p_jt, w_jt - odpowiednio wektory ilości, cen i wartości zestawu towarów i usług reprezentantów.

Wskaźniki dynamiki cen towarów i usług konsumpcyjnych oparte na wagach ilościowych i wagach udziałowych:

wagi

ilościowe

wagi

udziałowe