Podboje Aleksandra Wielkiego

Wojna Macedonii z Persją, wojna pro­wadzona w IV w. p.n.e. przez Macedo­nię w celu podbicia Persji. Rozpoczęła się w 336 p.n.e. za panowania Filipa II. który podporządkował sobie całą Grecję, stanął na czele utworzonego przez siebie Związku Korynckiego i przystąpił do organizowania wyprawy przeciw Persom. W 336 p.n.e. wy­ruszyła do Azji pierwsza ekspedycja grecko-macedońska. Filip II został jednak w tym samym roku zamordowany. Jego syn i następca Aleksander III Wielki zorganizował nastę­pną wyprawę: ruszył na tereny Azji z armią liczącą ok. 37 tyś. żołnierzy, składającą się z wojska macedońskich oraz kontyngentów greckich. Z większych państw jedynie Sparta nie wzięła udziału w jego wyprawie. Przekro­czywszy cieśninę Hellespont (obecnie Dardanele), Aleksander Wielki odniósł pierwsze zwycięstwo w bitwie stoczonej w 334 p.n.e. nad rzeką Granik (obecnie Kocabas): zwy­cięstwo umożliwiło mu opanowanie Azji Mniejszej. Dotarłszy do Cylicji (kraj na południowo-wschodnich krańcach Azji Mniej­szej), pokonał armię perską w bitwie pod Issos w 333 p.n.e. Król perskiego Dariusz III uciekł z pola bitwy. Nie ścigając na razie Dariusza III. Aleksander Wielki ruszył na południe wzdłuż wybrzeża, zajmując tereny Syrii i Fenicji, następnie wkroczył do Egi­ptu, gdzie spędził zimę 332/331 p.n.e. W 331 p.n.e. wyprawa ruszyła w głąb Persji i po przekroczeniu Eufratu oraz po zwycięskiej bitwie na równinie miedzy Arbela i Gaugamelą dotarła do potężnych ośrodków Persji: Babilonu, Suzy, Persepolis i Ekbatany. Król Dariusz III, który uciekł do wschodniej Persji (Baktria) został zamordowany przez jednego ze swych satrapów; do 327 p. n. e. Aleksander Wielki opanował wszystkie zie­mie podległe dotąd Persji. Jeszcze w czasie wojny przystąpił do organizowania nowego państwa: miało ono objąć zarówno Greków i Macedończyków, jak i ludność miejscową z zachowaniem jej dotychczasowych praw i obyczajów. Polityka Aleksandra Wielkie­go wywoływała jednak sprzeciw arystokra­cji macedońskiej i zmęczonego wyprawą wojska. Aleksander Wielki zmarł w 323 p.n.e. nie zdoławszy ukończyć swego dzieła, a państwo jego rozpadło się szybko po jego śmier­ci. podzielone między diadochów, którzy stali się twórcami państw hellenisty­cznych.