Nie igra się z miłością
BN II 74, oprac. Boy-Żeleński
Alfred Louis Charles de Musset (1810-1857)
francuski poeta i pisarz epoki romantyzmu, członek Akademii Francuskiej.
Pochodził z rodziny arystokratycznej; wychowany w kulcie Napoleona, co miało wpływa na jego późniejszą pogardę dla rzeczywistości.
W wieku młodzieńczym przyjaźni się z siostrzeńcem W. Hugo,
należy do środ. złotej młodzieży arystokratycznej
wiersze przyjęte entuzjastycznie; pierwsza sztuka okazała się klapą
1833-35 nieszczęśliwa miłość do George Sand. Po tym doświadczeniu powstają: Spowiedź dziecięcia wieku (1836), Dzieje białego kosa (1842). Sand pisze: Lelię (1839), powieść Ona i on (1859). Musset listy od i do Sand wykorzystuje w Nie igra się...
niezrozumiany często przez publikę, pomijany przez krytyków, zarobkuje piórem. Ogólnie zniechęcony przez atmosferę„wieku”.
Teatr za czasów Musseta
Teatr Francuski = Komedia Francuska. Konserwatywna, utrzymywana przez rząd. Wykładnik polityki rządowej. Grają tradycyjną tragedię (antyczną) i komedię (molierowską).
Odeon - początkowo rządowy, potem prywatny. Zw. ze Szkołą Zdrowego Rozsądku (Lukrecja Ronsarda). Zw. z mieszczaństwem-moralnością i obyczajami.
Teatry bulwarowe - komercyjne, oferujące niewybredną rozrywkę. Melodramaty i wodewile. Źródła dramatu obyczajowego i ideologicznego.
Walka o teatr romantyczny
Walka o wystawienie Hernaniego Hugo ()1830) = walka o nową formę dramatyczną. Chcą dramatu historycznego o tematyce narodowej. Postulaty Hugo z Cromwella (1827): 1. odrzucenie zasady 3 jedności na rzecz swobody twórczej, 2. koloryt lokalny ma ożywiać postaci, 3. wzniosłość (tragedia) i śmieszność(komedia) jest nierozłączna w człowieku.
Musset a romantyzm francuski
Oskarża rom. fr. o pozorne uwolnienie się od reguł, zdziczenie smaku, umowność fałszującą rzeczywistość (koloryt lokalny jako zastaw akcesoriów). Żąda swobody ideologicznej, politycznej, nie czuje się związany z żadną klasą społ. (typowa postawa pięknoducha tamtych czasów- widzi i krytykuje, ale nie chce działać). Dążenie do piękna jest jego jedynym celem. Uznaje prawo twórcy do mówienia o sobie w każdym utworze i sam tak robi. Pisze też o swojej generacji ciekawe tło społ.-obyczajowe.
Musset i jego wzory
Szekspir - bohaterowie jak Hamlet i Otello, atmosfera poetycka, wdzięk wątków miłosnych
Mairvaux - wątki miłosne, delikatny rysunek psychologiczny, naturalność
Cechy własne: namiętność, gorycz, ból, patos przeżyć miłosnych
Nie igra się z miłością jako komedia romantyczna
Forma dramatyczna: ten dramat jest przysłowiem, tj. pochodzi z improwizowanych scenek salonowych, przedstawianych tak, aby widz mógł odgadnąć przysłowie trafnie ilustrujące treść scenki. Z czasem przysłowia zaczęto zapisywać, straciły improwizowany, pierwotny charakter (Teodor Leclerq). U Musseta ma tylko cechy zewnętrzne. Inne Mussetowe przysłowia to np. Nie trzeba się zarzekać, Trudno wszystko przewidzieć.
Czas i miejsce akcji - prowincja, zamek barona, Francja przedrewolucyjna. ALE: rzeczywistość przypomina krajobraz baśniowy, w urojonym kraju i epoce
Element komiczny przeplata się z tragicznym - np. chór wieśniaków zna łacińskie zwroty, komentuje zarówno miłosne cierpienia Oktawa, jak i obżarstwo proboszcza i patykowate nogi ochmistrzyni. Konflikt zaczyna się jak w typowej komedii: ojciec chce ich zeswatać, ona go nie chce, on ją chce, wszyscy udają, że nie chcą, a każdy chce. Tylko że ta komedyjka kończy się jak w tragedii- śmiercią niewinnej Rozalki.
Bohaterowie: OKTAW - typowy bohater Mussetowski. Uczuciowy, chce przeżywać, ale nie umie, bo dopadła go „choroba wieku”. Jest pozbawiony złudzeń, wręcz cyniczny. Uczony, ale nie znalazł oparcia w nauce. Zna światowe życie, ale nie pociąga go ono. KAMILLA - dojrzalsza od Oktawa, także dotknięta „chorobą wieku”, wychowana w klasztorze, powierzchownie religijna, bez moralności, nie wierzy w człowieka. ! ciekawe ujęcie bohaterki kobiecej!
TREŚĆ:
Osoby: Baron - jego syn Oktaw, siostrzenica Kamilla, jej mleczna siostra Rozalka, ochmistrzyni panna Pluche, ks. nauczyciel Blazjusz i proboszcz Bridaine.
Akt I
Chór przedstawia Blazjusza (pijak i obżartuch; zapowiada powrót Oktawa ze studiów) oraz pannę Pluche (chuda dewotka-mówi, ze Kamilla wraca z klasztoru).
O Oktawie-doktor lit., filozofii, prawa rzymskiego i kanonicznego. Baron chce ożenić syna i siostrzenicę. Panna Pl i Bl. Mają mu w tym pomóc. Kombinują, by spiknąć młodych przy obiedzie. Młodzi spotykają się, ale Kamilla jest oschła i zimna (odmawia pocałunku). Baron zły.
Chór przewiduje walkę między Bl i Br. (walkę o miejsce przy stole i dostęp do kredensu z trunkami). Kamilla odmawia spaceru, nic jej się nie chce. Baron skarży się pannie Pl. Ta tłumaczy, ze skromna panienka tak musi. Baron: „Bydlę z pani, panno Pluche!”:)
Oktaw wita się z chórem wieśniaków. Pamiętają do z dzieciństwa, ale nie śmieli się przywitać z panem doktorem. Oktaw rozpoznaje Rozalkę, flirtuje z nią.
Blazjusz oskarża Br. o obżarstwo przed Baronem (w 2 sc. Było odwrotnie- Br. oskarżał Bl.). Widzą Oktawa z Rozalką.
Akt II
Okt. bez problemu chce się żenić, ale Kamilla nie chce. Chce wracać do klasztoru.
Br. narzeka, ze stracił najlepsze miejsce przy stole na rzecz Bl.
Okt. flirtuje z Rozalką. Biedna dziewczyna nie wie, o co chodzi, bo nie zna reguł gry salonowej.
Bl. donosi Baronowi, ze widział Kamillę i p.Pluche kłócące się o liścik. Dedukuje, ze Kamilla kocha się w pastuchu (list był do Oktawa).
Kamilla spotyka się z Oktawem. Zachowuje się zupełnie inaczej niż rano- jest serdeczna, szczera, całuje go. Pyta, czy powinna iść do klasztoru. Oktaw mówi, ze nie. Kamilla opowiada, ze s. Luiza opowiadała jej historię swego życia- o przemijającej miłości, nudnym mężu, nudnym kochanku. Dlatego Kamilla woli nie wychodzić za mąż - nie wierzy w miłość. Oktaw krytykuje takie podejście- „mężczyźni są źli i kobiety są złe, ale miłość jest święta i wzniosła”.
Akt III
Baron widzi Bl., jak kradnie wino. Okt. wie, że kocha Kamillę.
Br. ubolewa nad utratą łaski pana i miejsca przy stole. Bl-nad utratą dostępu do kredensu i trunków. Bl. atakuje pannę Pl., wyrywa jej liścik, który przechwytuje Okt. List Kamilli do s. Luizy: że wraca do klasztoru, zostawiając Okt. w rozpaczy. Okt. postanawia udowodnić, ze nie jest wcale w rozpaczy- idzie do Rozalki. Zwabia listem obie w krzaki.
Kamilla podgląda, jak Okt. oświadcza się Rozalce i wyrzuca pierścień od Kamilli do wody.
Kamilla decyduje, ze nie wraca do klasztoru.
Br. mówi, że Okt. flirtuje z Rozalką.
Kamilla ukrywa Rozalkę za kotarą i prosi Okt. o przyjście. Daje mu pierścień, który wyciągnęła z wody i mówi, ze wie o jego podstępach. Okt. mówi, ze tylko ją kocha. Rozalka mdleje za kotarą. Kamilla próbuje wymóc na Okt., by ożenił się z Rozalką, jak obiecał biednej dziewczynie.
Baron nie chce ślubu z Rozalką. Okt. chce, bo Rozalka zacna, choć nieuczona. Idą na spacer po wsi, żeby ludzie nie plotkowali i nie śmiali się z Rozalki. Kamilla zaczyna być zazdrosna.
Kamilla i Oktaw spotykają się w kościele. Dochodzą do wniosku, ze mogli się kochać, ale pycha ich rozłączyła; że są nieszczęśliwymi, szalonymi dziećmi. Padają sobie w ramiona. Planują znalezienie jakiegoś dobrego męża dla Rozalki. Za ołtarzem słucha tego sama Rozalka i umiera z rozpaczy. :(
Boy pisze, ze przede wszystkim dlatego, ze aktorka grająca główną rolę oparła się o świeżo malowaną kratę i odbiła sobie zielone krzyżyki na białej sukni Poza tym sztuka miała się skończyć tragicznie, tzn. kochankowie mieli np. zginąć zabici przez zazdrosnego męża; tymczasem niewierna żona wróciła do nudnego męża, a kochanek poszedł na piwo z kumplami. Ironii nie zrozumiała publiczność i wygwizdała sztukę.
Twór nieznany nowożytnemu dramatowi franc. poza tragedią (neo)klasyczną.
Musset pisze o zachowaniach cechujących młodych ludzi w Spowiedzi dziecięcia wieku. Zagubieni w społeczeństwie, brakuje im systemu wartości i równowagi wewnętrznej.
kl'astorz :P
UWAGA Nie wiadomo dlaczego nasz tłumacz zmienił imię bohatera PERDICANA na Oktawa. Tzn. niby wiadomo-Boy się tłumaczy, ze imię dziwne, a Musset lubił imię Oktaw, ale jeśli tak lubił, to sam dałby mu na imię Oktaw.
2