Wahania produkcji

Procesy gospodarcze nie przebiegają harmonijnie, lecz z pewnymi większymi i mniejszymi odchyleniami. W gospodarce występują okresy zwiększania się aktywności gospodarczej, jak i spadku produkcji.
Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje wahań :

• sezonowe - spowodowane zmiennością pór roku, aktywność gospodarcza zimą jest mniejsza niż latem,

• przypadkowe (epizodyczne) - spowodowane czynnikami losowymi np. strajki, wojny, klęski żywiołowe,

• koniunkturalne.

Pojęcie cyklu i jego fazy

Z wahaniami koniunkturalnymi wiąże się pojęcie cyklu koniunkturalnego, który przejawia się okresowymi i w miarę regularnymi wahaniami produkcji i zatrudnienia (wykorzystania) czynników wytwórczych.

W klasycznej ekonomii, stosując duże uproszczenie cykl koniunkturalny składa się z czterech faz :

• Faza I - Kryzys - występuje nadprodukcja, przedsiębiorstwa gromadzą za dużo zapasów w stosunku do słabnących możliwości popytu, występuje spadek cen papierów wartościowych, duża liczba bankructw,

• Faza II - Depresja - tzw. dno cyklu, stabilizacja produkcji na niskim poziomie,

• Faza III - Ożywienie - wzrost produkcji i dochodów, zwiększanie się skali inwestycji, wzrost cen dóbr i papierów wartościowych,

• Faza IV - Boom - gospodarka w rozkwicie, osiąga najwyższy poziom produkcji.

Cykl klasyczny

Współcześnie na skutek ingerencji państwa i bardziej racjonalnej polityki gospodarczej przedsiębiorstw cykle gospodarcze uległy spłaszczeniu i wyróżnia się dwie fazy : ożywienie i recesję.

Cykl współczesny

Opinie na temat przeciwdziała wahaniom

Przez wiele lat popularne było twierdzenie, że należy za wszelką cenę przeciwdziałać wahaniom produkcji, a zwłaszcza jej spadkom. Musimy jednak pamiętać, że cykl koniunkturalny jest zjawiskiem normalnym w gospodarce wolnorynkowej. Warto wiedzieć, że chwilowe załamanie gospodarcze i spadek produkcji pozwala na eliminację słabszych podmiotów i restrukturyzację pozostałych np. kryzys azjatycki w 1997r. spowodował ujawnienie się negatywnych tendencji gospodarczych, które narastały przez wiele lat i umożliwił ich naprawienie lub usunięcie.

Obecnie zwycięża i jest praktykowane monetarystyczne spojrzenie na rolę interwencji państwa w gospodarkę. Mówi ona, że bank centralny nie powinien podejmować prób odwrócenia koniunktury podczas załamań gospodarczych. Bank centralny powinien jedynie regulować tempo wzrostu gospodarczego, a nie spłaszczać cykle ekonomiczne. Więcej informacji o sposobie kształtowania sytuacji gospodarczej przez bank centralny w artykule Polityka monetarna.