Pojazd zast pczy w przypadku korzystania z

ubezpieczenia OC Posiadaczy pojazdów

mechanicznych sprawcy

Odnosz c si do zagadnienia mo liwo ci skorzystania z pojazdu zast pczego w przypadku szkody

komunikacyjnej likwidowanej w ramach ubezpieczenia odpowiedzialno ci cywilnej (OC) sprawcy

przekazujemy poni sze wyja nienia, które maj na celu w przyst pny sposób ukaza

problematyk .

Na wst pie nale y zaznaczy

e w my l art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje - w granicach

normalnego zwi zku przyczynowego - straty, które poszkodowany poniós oraz korzy ci, które móg by

osi gn

gdyby mu szkody nie wyrz dzono.

Uszczerbek maj tkowy mo e wi c mie dwojaki charakter. Mo e mie posta straty rzeczywistej

(damnum emergens), powoduj cej zmniejszenie maj tku poszkodowanego oraz posta utraconych

korzy ci (lucrum cessans), co oznacza, i poszkodowany nie powi kszy swojego maj tku, a czego z

du ym prawdopodobie stwem móg si spodziewa .

W odniesieniu do kwestii niemo no ci korzystania z w asnego pojazdu, który zosta uszkodzony

wskutek wypadku spowodowanego przez innego uczestnika ruchu drogowego, mo liwe jest

zaistnienie ka dej z obu przedstawionych powy ej rodzajów szkody:

utracone korzy ci - szkoda taka zaistnieje np. w przypadku, gdy poszkodowany, którego pojazd uleg

uszkodzeniu nie móg wykona us ugi, za któr przys ugiwa oby mu wynagrodzenie (np. uszkodzenie

taksówki powoduje, i taksówkarz nie b dzie mia mo liwo ci pracy przez okre lony czas, a tym

samym nie uzyska z tytu u wykonywanej pracy odpowiedniego wynagrodzenia),

strata rzeczywista - to w du ym uproszczeniu zazwyczaj poniesione koszty, szkoda taka zaistnieje w

sytuacji, gdy poszkodowany by zmuszony do najmu pojazdu zast pczego, gdy wskutek wypadku

zawinionego przez innego kierowc , nie móg

ytkowa

asnego pojazdu.

Utracone korzy ci

Ustalenie rozmiarów szkody w postaci utraconych korzy ci cz sto sprawia poszkodowanym trudno ci,

wymaga bowiem wyliczenia spodziewanego, hipotetycznego stanu maj tku, który urzeczywistni by si ,

gdyby nie zosta a wyrz dzona szkoda. Dla ich okre lenia konieczne jest równie wykazanie

(przedstawienie dowodów) mo liwie najwy szego prawdopodobie stwa uzyskania przewidywanych

korzy ci (granicz cego niemal z pewno ci ).

Nie ma w

ciwie w tpliwo ci, i odszkodowanie za utracone korzy ci przys uguje poszkodowanemu,

który wskutek niemo no ci korzystania z samochodu utraci przewidywane dochody (np.

wynagrodzenie). Odnosi si to przede wszystkim do osób, dla których pojazd stanowi narz dzie pracy.

Przyk adami tutaj mog by osoby pos uguj ce si samochodem jako taksówk , s

cym do

przewozu towarów lub prowadz ce inn dzia alno

gospodarcz oczywi cie wykonywan przy u yciu

lub z pomoc

samochodu.

Strata rzeczywista

Drugi rodzaj szkody, to strata rzeczywista. Tego rodzaju strat

m.in. wszelkie koszty poniesione w

zwi zku z zaistnia

szkod , których poszkodowany nie musia by ponosi gdyby szkoda nie zaistnia a.

Koszty takie s sk adnikiem uszczerbku maj tkowego w mieniu poszkodowanego i stanowi o

zmniejszeniu jego maj tku. Pozbawienie mo liwo ci korzystania z przedmiotów maj tkowych stanowi

szczególny rodzaj szkody maj tkowej (rzeczywistej), zw aszcza wówczas, gdy przedmiot ten

zaspokaja potrzeby, które mog by zaspokojone zast pczo w drodze odp atnego skorzystania z

cudzej us ugi lub najmu przedmiotu zast pczego. Szkoda w razie utraty mo liwo ci korzystania z

pojazdu obejmuje koszt wynaj cia pojazdu równorz dnego. Kwestia uprawnienia poszkodowanego

do najmu samochodu zast pczego na czas naprawy by a wielokrotnie rozpoznawana przez S d

Najwy szy, który potwierdza prawo poszkodowanego do najmu pojazdu zast pczego. Poni ej

przedstawiamy orzeczenia S du Najwy szego, poruszaj ce t kwesti :

przedstawiamy orzeczenia S du Najwy szego, poruszaj ce t kwesti :

wyrok z dnia 26 listopada 2002r. (sygn. V CKN 1397/00), w którym S d Najwy szy wskaza

e

je eli samochód uszkodzony w wypadku komunikacyjnym móg zosta naprawiony, to powód

mo

da od zobowi zanego do naprawienia tej szkody zak adu ubezpiecze zwrotu

kosztów wynajmu pojazdu zast pczego poniesionych w okresie naprawy samochodu.

wyrok z dnia 8 wrze nia 2004r. (sygn. IV CK 672/03). S d Najwy szy podkre li , i utrata

mo liwo ci korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkod maj tkow . Je eli

wi c poszkodowany poniós w zwi zku z tym koszty najmu pojazdu zast pczego, to mieszcz

si one w granicach skutków szkodowych podlegaj cych wyrównaniu. Ponadto, S d Najwy szy

podkre li , i postulat pe nego odszkodowania przemawia za przyj ciem stanowiska o potrzebie

zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe u ywanie

zast pczego rodka transportu w zwi zku z niemo liwo ci korzystania z niego wskutek

zniszczenia. "Termin "wydatków koniecznych" oznacza przy tym wydatek niezb dny dla

korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzysta by ze

swego rodka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrz dzono" .

wyrok z dnia 5 listopada 2004r. (sygn. II CK 494/03). S d Najwy szy przyj

e "je eli

uszkodzony pojazd nadaje si do naprawy w postaci wmontowania do niego nowej cz

ci

zamiennej, to koszty najmu przez poszkodowanego tzw. samochodu zast pczego obejmowa

mog okres konieczny i niezb dny do naprawy pojazdu" .

wyrok S du Najwy szego z dnia 8 wrze nia 2004r. (sygn. IV CK 672/03) : przeznaczenie auta

do kasacji nie przes dza o tym, i ubezpieczony nie mo e wynaj

pojazdu zamiennego;

wyrok S du Najwy szego z dnia 6 stycznia 1999r. (sygn. II CKN 109/98): "mi dzy faktem

uszkodzenia - w wyniku wypadku - samochodu u ywanego przez poszkodowanego jako

samochód dostawczy w ramach prowadzonej przez niego dzia alno ci gospodarczej a faktem

wynaj cia przez poszkodowanego innego samochodu dostawczego i poniesienia kosztów z

tego tytu u, istnieje normalny zwi zek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1kc" .

wyrok S du Najwy szego z dnia 2 lipca 2004r. (sygn. akt II CK 412/03). W którym S d

Najwy szy wskaza , i zak ad ubezpiecze jest odpowiedzialny za szkod w postaci kosztów

najmu pojazdu zast pczego.

Jak wida , ukszta towana w tym zakresie linia orzecznictwa wskazuje, i poniesienie przez

poszkodowanego kosztów najmu samochodu zast pczego (w zwi zku z pozbawieniem

poszkodowanego mo liwo ci korzystania z w asnego pojazdu, który uleg uszkodzeniu na skutek

wypadku drogowego, którego sprawc jest inny uczestnik ruchu drogowego) pozostaje w normalnym

zwi zku przyczynowym z wypadkiem i jest szkod w rozumieniu art. 361 kodeksu cywilnego.

W praktyce, zak ady ubezpiecze bardzo cz sto odmawiaj zwrotu kosztów najmu pojazdu

zast pczego osobom fizycznym nieprowadz cym dzia alno ci gospodarczej. Stosowane przez

zak ady ubezpiecze kryteria podzia u podmiotów - na osoby wykorzystuj ce pojazdy w celu

wykonywania dzia alno ci gospodarczej i podmioty, które w takim celu pojazdów nie wykorzystuj

(i

tym samym przyznawanie lub nie prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdu zast pczego) w naszej

ocenie pozbawione s podstaw prawnych. Je eli bowiem prawo najmu pojazdu zast pczego

przys uguje osobom prowadz cym dzia alno

gospodarcz , to przys uguje ono na takich samym

zasadach równie osobom nieprowadz cym takiej dzia alno ci. W

ciciel eksploatuj cy rzecz w

celach niezarobkowych nie mo e by trakowany gorzej ni

ciciel przedmiotu przeznaczonego do

celów zarobkowych, gdy mo liwo

ywania dobra maj tkowego ma okre lon warto

ytkow ,

która wyra a si w tym, i zaspokaja ono konkretne i spo ecznie donios e potrzeby, a udaremnienie

zaspokajania tych potrzeb stanowi szkod maj tkow . Traktowanie odmiennie osób prowadz cych

dzia alno

gospodarcz oraz nieprowadz cych dzia alno ci gospodarczej stanowi dyskryminacj i

mo e zosta uznane za niezgodne z konstytucyjn zasad równo ci obywateli wobec prawa.

Zauwa

ponadto nale y, i okresem, za który przys uguje poszkodowanemu zwrot kosztów pojazdu

zast pczego jest okres, w którym poszkodowany faktycznie nie by w stanie u ywa

asnego

pojazdu. Nie mo na wi c w kwestii terminu najmu pojazdu zast pczego kierowa si tzw.

technologicznym czasem naprawy pojazdu w przypadku, gdy pojazd faktycznie przebywa w zak adzie

naprawczym. Technologiczny czas naprawy, okre lony np. w programach kosztorysowych, jest

wyliczony teoretycznie i nie uwzgl dnia wielu istotnych czynników (np. czasu dokonania pierwszych i

ewentualnie kolejnych ogl dzin uszkodzonego pojazdu przez przedstawiciela zak adu ubezpiecze ,

zamówienia, dostarczenia i koniecznego oczekiwania na niezb dne do naprawy cz

ci itp.).

Poszkodowanemu przys uguje wi c zwrot kosztów najmu pojazdu za okres od dnia uszkodzenia

pojazdu do dnia jego naprawy (do dnia, w którym poszkodowany móg odebra pojazd, a pojazd by

ju sprawny) lub okres potrzebny do nabycia nowego pojazdu.

ju sprawny) lub okres potrzebny do nabycia nowego pojazdu.

Nale y w tym miejscu zwróci uwag , i poszkodowany ma obowi zek d

do zmniejszenia

skutków szkody, co przyk adowo uzasadnia podj cie pracy przy wykorzystaniu posiadanych

kwalifikacji zawodowych oraz wi

cych si z tym mo liwo ci zatrudnienia.

W orzecznictwie s dowym mo emy spotka pogl d, i na poszkodowanym w

cicielu pojazdu,

cego narz dziem pracy ci

y obowi zek wykorzystania - w okresie naprawy pojazdu - swych

mo liwo ci zarobkowych, zw aszcza wtedy, gdy naprawa w wietle towarzysz cych okoliczno ci ma

trwa przez d

szy okres czasu. Gdyby mo liwo ci takiego zatrudnienia istnia y (co wymaga

indywidualnego zbadania konkretnej sprawy), od nale nego poszkodowanemu odszkodowania

nale

oby odliczy jego zarobki w realnie mo liwej do osi gni cia wysoko ci, a nie zarobki

rzeczywi cie przez niego osi gane przy niepe nym wykorzystaniu swych mo liwo ci zarobkowych.

Ponadto, je eli posiada inny pojazd, który mo e by

yty zast pczo w czasie naprawy uszkodzonego

pojazdu, powinien z tego pojazdu korzysta w mo liwym zakresie.

W obecnych uwarunkowaniach rynkowych, codzienne korzystanie z samochodu jako rodka

komunikacji jest cz sto konieczno ci wynikaj

z rodzaju wykonywanego zawodu, miejsca

zamieszkania, czy te racjonalnego gospodarowania czasem. Trzeba jednak pami ta , i decyzja o

najmie pojazdu zast pczego powinna by poprzedzona rozwa aniami w rodzaju: czy w okresie, w

którym nie mo na korzysta ze swojego pojazdu, rzeczywi cie by by on u ytkowany, czy te by by

potrzebny jedynie okazjonalnie; czy koszt najmu nie by by wy szy od przewidywanych wskutek braku

samochodu utraconych korzy ci itp. Nie w ka dym przypadku, gdy uszkodzeniu lub zniszczeniu

ulegnie nasz pojazd, najem pojazdu zast pczego musi by uzasadniony.

Istotne jest równie , aby pojazd zast pczy by pojazdem tej samej klasy co pojazd u ywany przed

szkod . Z pewno ci nie mo e by to pojazd lepszy (np. posiadacz samochodu redniej klasy nie

mo e domaga si pokrycia przez zak ad ubezpiecze kosztów najmu pojazdu wy szej klasy).

Konieczne jest tak e wykazanie, i w czasie, w którym poszkodowany oczekuje na naprawienie

szkody, rzeczywi cie u ytkowa by pojazd, a jego brak wi

e si z powstawaniem nowych strat lub

powoduje istotne trudno ci w wype nianiu codziennych obowi zków, w szczególno ci zawodowych.

W przypadku gdy Pa stwa problemy wymaga y szerszego wyja nienia zapraszamy do skorzystania z

porad ekspertów udzielanych podczas dy urów telefonicznych. Dy ury te odbywaj si od

poniedzia ku do pi tku pod numerem telefonu: 022 33-37-328 w godzinach od 9.00 do 19.00.

Strona zosta a wydrukowana z serwisu internetowego Biura Rzecznika Ubezpieczonych.

Orygina znajduje si pod adresem http://www.rzu.gov.pl/skargi/najczestsze-problemy/Pojazd_zastepczy_w_

przypadku_korzystania_z_ubezpieczenia_OC_Posiadaczy_pojazdow_mechanicznych_sprawcy__47.