Koszty zmienne
Koszty zmienne
(produkcji)
zmieniaj
Mog
ą się wraz ze wzrostem produkcji.
ą być przyporządkowane bezpośrednio
Zmiana wielkości produkcji znajduje
produktom lub zamówieniom (grupom):
bezpośrednie odzwierciedlenie w poziomie
proporcjonalne
degresywne
progresywne regresywne
?????
ponoszonych kosztów. Przy czym
materiały do produkcji,
koszty
składniki kosztów zachowują się róŜnie
płace bezpośrednio produkcyjne,
pod wpływem zmian wielkości produkcji.
zmienne koszty ogólne:
Dlatego waŜny jest podział kosztów ze
prąd,
względu na sposób reagowania na zmiany
transport,
wielkości produkcji.
opakowania,
prowizje,
produkcja
usługi obce.
Koszty stałe
Elementy analizy rentowności
eksploatacyjnej Sn
Definicje
niezaleŜne od wielkości produkcji/sprzedaŜy.
WE
K, S
Mo
+
Ŝna je podzielić na minimum dwie grupy:
MarŜa
• MarŜa brutto (kontrybucyjna, pokrycia,
przemysł
przemysłowa, handlowa) – ró
Ŝnica między
szczególne koszty stałe – na ich poziom
owa
Kc
(brutto,
przychodami ze sprzedaŜy i kosztami
kierownicy mogą wywierać wpływ w trakcie
pokrycia)
zmiennymi,
roku, przykładowo koszty marketingu, reklamy, Koszty nie
skutkujące
wydatkowo
• Zysk operacyjny – ró
Ŝnica między marŜą brutto i
ogólne koszty stałe – na które wpływ ma
Kz
kosztami stałymi,
jedynie dyrekcja przedsiębiorstwa, dotyczą w
koszty
WE
szczególności finansów, rachunkowości oraz
Ks
• EBIT – zysk operacyjny skorygowany o
administracji ogólnej
-
Margines
pozostałe przychody i koszty, zysk przed
Względnie stałe (skokowo-stałe)
bezpieczeństwa
Stałe nie oznacza,
odsetkami i opodatkowaniem,
(semizmienne)
Ŝe nie mogą być
bezwzględnie stałe
zmniejszone.
Próg
Próg
produkcja
Koszty skutkujące
P
wydatkowo
płynności
rentowności
Wskaźnik udziału kosztów
Definicje
ZADANIE (I)
zmiennych w sprzedaŜy netto
• Próg rentowności, punkt przełamania,
Analiza dotyczy budynku biurowego.
Wskaźnik koniunktury cenowej, na który
punkt wyrównania (BEP – break even
NiezaleŜnie od poziomu najmu w budynku koszty wpływa:
point –minimalna skala produkcji, przy
ponoszone przez właściciela wynoszą 30 tys zł, na co składają się:
- koniunktura cenowa (relacja cen
której wyrób przestaje być rentowny. W
- podatek nieruchomości,
zaopatrzenia i zbytu),
tym punkcie realizowane przychody
- opłaty dzierŜawne i najem biur,
pokrywają się z poniesionymi kosztami.
- struktura asortymentowa,
- monitoring budynku,
• BEP wskazuje na wielkość produkcji,
- postęp techniczny (w dłuŜszym przedziale
- opłaty serwisowe i konserwacje,
która moŜe nie mieć popytu na rynku.
czasu).
- ochrona budynku,
- obsługa administracyjno-księgowa,
- wynagrodzenie Zarządu.
1
Próg rentowności przy
ZADANIE (II)
produkcji
produkcji wieloasortymentowej
jednoasortymentowej
Obiekt ma 10 tys mkw przeznaczonych na
wynajem, w tym 7 tys mkw pow. biurowej, 2
SprzedaŜ - S=P*c
SprzedaŜ - S=Σ Pi*ci
tys mkw pow. usługowo-handlowej, 1 tys mkw
Koszt całkowity – Kc = Ks + P * kjz
Koszt całkowity – Kc = Ks + Σ Pi * kjzi
pow. magazynowej. Wynajęte jest 500 mkw
pow magazynowej oraz 2 tys mkw pow.
S = Kc, to
S = Kc, to
biurowej, łączny przychód z tego tytułu to 22
- ilościowy - BEP = Ks/(c-kz)
P1 * (c1 – kz1) + P2 * (c2 – kz2) – Ks = 0
tys Euro. Ile naleŜy wynająć jeszcze
powierzchni, aby wyjść na „zero”, ile naleŜy
- wartościowy – BEP’=BEP*c
wynająć powierzchni, aby utrzymać minimalny
- procentowy – BEP’’=BEP/Pm (zdolność
10% margines bezpieczeństwa wymagany
produkcyjna)
przez BANK, który udzielił kredytu w
wysokości 6 mln EURO spłacany w równych
ratach przez 10 lat.
Margines (strefa)
Analiza wraŜliwości
Wskaźnik bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
• Analiza róŜnych wariantów decyzyjnych
• Odległość między obecną sprzedaŜą, a
• Odchylenie między rzeczywistym a
związanych ze zmianą warunków
sprzedaŜą graniczną,
krytycznym (granicznym) rozmiarem
funkcjonowania przedsiębiorstwa.
• Margines bezpieczeństwa moŜe być
sprzedaŜy
• W badaniach uwzględnia się zmianę jednego
badany dla róŜnych wielkości,
Wb = (S-BEP)/S
lub równocześnie kilku czynników.
• Analiza ta obejmuje równieŜ badanie
• Rozpatrywany w ujęciu
Współczynnik powinien być dodatni i bliski
granicznego poziomu poszczególnych
– bezwzględnym ([c*P1]-[c*P0]) i
jedności.
czynników, to jest takiego, który gwarantuje
– względnym ([c*P1]-[c*P0])/[c*P0].
osiągnięcie BEP.
Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne
Do
analizy
ryzyka
operacyjnego
Odzwierciedlenie wpływu kosztów stałych
Istota tego ryzyka jest przede wszystkim
wykorzystywane są trzy podstawowe metody:
na działalność przedsiębiorstwa.
związana z wielkością udziału kosztów
Przy niskich kosztach stałych i wysokiej
stałych w kosztach działalności operacyjnej
1. Analiza progu rentowności
rentowności występuje niskie ryzyko
ogółem.
2. Analiza marginesu bezpieczeństwa
operacyjne.
Im wyŜszy udział kosztów stałych, tym większa 3. Analiza stopnia dźwigni operacyjnej
wraŜliwość zysku na działalności
podstawowej na wahania przychodów ze
sprzedaŜy.
Inaczej mówiąc, przy wysokim udziale kosztów
stałych, nawet nieznaczne zmiany
przychodów ze sprzedaŜy mogą
spowodować istotne wahnięcia wyniku na
2
Istota ryzyka operacyjnego
Dźwignia operacyjna
Przez dźwignię operacyjną rozumiemy ponad
Ze względu na fakt, iŜ część kosztów działalności zawsze jest proporcjonaln
stała, zmiana wyniku na sprzedaŜy wywołana przez ą zmianę wyniku na sprzedaŜy
Stopień dźwigni moŜe być:
jednostkową zmianę przychodów ze sprzedaŜy zawsze wywołaną przez jednostkową zmianę przychodów
będzie miała charakter ponadproporcjonalny. Właśnie tutaj
+ wzrost sprzedaŜy daje poprawę
ze sprzedaŜy.
najbardziej widoczna jest istota ryzyka operacyjnego. Przy rentowności,
niskim udziale kosztów stałych, próg rentowności jest osiągany stosunkowo szybko (juŜ przy niewielkich
- wzrost sprzedaŜy powoduje pogorszenie
Stopień dźwigni operacyjnej moŜna określić za przychodach ze sprzedaŜy, pokryte są koszty działalności) i jednocze
rentowności.
pomoc
śnie kaŜda zmiana przychodów powoduje
ą następującego wzoru:
stosukowo nieznacznie ponadproporcjonalne zmiany wyniku na sprzedaŜy. Ryzyko operacyjne jest niskie. Przy DOL=SDO = [S – K ] / [S – K
– K ]
wysokim udziale kosztów stałych, jednostka ma wyŜszą 0
Z0
0
Z0
S0
wartość progu rentowności (tj. musi wypracować więcej DOL = [S – K ] / EBIT
0
Z0
0
przychodów, Ŝeby pokryć koszty działalności), ale DOL = %∆ EBIT / %∆ S
jednocześnie kaŜda zmiana przychodów, powoduje znacznie ponadproporcjonalne zmiany wyniku na sprzedaŜy. Ryzyko operacyjne jest więc wysokie.
Dźwignia finansowa
Stopa zwrotu z danego przedsięwzięcia jest
Pewne rodzaje działalności mają na trwałe
adekwatna do jego ryzyka, - czyli, im wy
Odzwierciedla związek jaki zachodzi między Ŝsze
wpisane w siebie wysoki udział kosztów
ryzyko, tym potencjalnie wyŜsza stopa zwrotu i strukturą kapitału a poziomem rentowności
stałych (działalność produkcyjna z
odwrotnie - im niŜsze ryzyko, tym potencjalnie kapitału własnego przedsiębiorstwa.
wykorzystaniem znaczącego parku
niŜsza stopa zwrotu. Niska skłonność do ryzyka Ogólnie przyjmuje się, Ŝe zastosowanie
znajdzie odzwierciedlenie w niskim udziale kosztów maszynowego) inne cechują się niskim
obcych
źródeł
finansowania
pozwala
stałych. Próg rentowności zostanie osiągnięty udziałem kosztów stałych (działalność
przedsiębiorstwu
podnieść
efektywność
szybciej, ale przyrosty zysku na sprzedaŜy
handlowa, czy usługowa).
wywołane zmianami przychodów, będą niŜsze.
wykorzystania kapitału własnego.
W tym momencie naleŜy pamiętać o podstawowej zasadzie rządzącej nauką
finansów. Stopa zwrotu z danego
przedsięwzięcia jest adekwatna do jego ryzyka, - czyli, im wyŜsze ryzyko, tym potencjalnie wyŜsza stopa zwrotu i odwrotnie - im niŜsze ryzyko, tym potencjalnie niŜsza stopa zwrotu. Zwiększając udział kosztów stałych, zwiększamy ryzyko operacyjne swojej działalności - poziom przychodów, który musimy osiągnąć, aby wykazać zysk na sprzedaŜy jest znacznie wyŜszy niŜ przy niskim udziale kosztów stałych. Po przekroczeniu progu rentowności czeka na nas jednak niespodzianka w postaci premii za ryzyko, które podjęliśmy. Premia ta ma postać wysokiego stopnia dźwigni operacyjnej. Efekt dźwigni polega na tym, aby niewielkim wysiłkiem, wywołać znaczące zmiany. W tym przypadku, niewielki
wzrost
przychodów,
wywoła
znacznie
ponadproporcjonalny wzrost zysku na sprzedaŜy. Niska skłonność do ryzyka znajdzie odzwierciedlenie w niskim udziale kosztów stałych. Próg rentowności zostanie osiągnięty szybciej, ale przyrosty zysku na sprzedaŜy wywołane zmianami przychodów, będą niŜsze.
3