Architektura systemów informatycznych
WPROWADZENIE DO SYSTEMU LINUX
•
Materiały: www.staff.amu.edu.pl/~evert/asi.php
•
W razie nieobecności proszę o zapoznanie się z materiałem z ćwiczeń w domu
•
Zaliczenie 11.01 lub 18.01.2010
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 1
muzykanci@o2.pl
•
Linux – jądro systemu (kernel)
– Wysyłanie i odbieranie komunikatu od sprzętu
– Przydzielanie i zwalnianie pamięci
– Uruchamianie i zamykanie programów
•
Dystrybucja Linuksa – jądro + oprogramowanie + instalator systemu np. Ubuntu, Fedora, Mandrake
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 2
muzykanci@o2.pl
•
Jądro (ang. kernel)
•
Powłoka (ang. shell) – program pośredniczący pomiędzy jądrem a uŜytkownikiem. Pobiera polecenia od uŜytkownika oraz przekazuje wyniki tych poleceń. MoŜna spotkać powłoki tekstowe (np. bash) lub graficzne (np. Gnome)
•
System plików
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 3
muzykanci@o2.pl
•
Nazwy dysków: hd
– hda, hdb – oznacza kolejne dyski twarde
– hda1, hda2, hdb1 – oznacza partycje na kolejnych dyskach
• Systemy plików
– ntfs – Windows
– FAT (FAT32) Windows, ewentualnie niektóre dystrybucje linuxa
– ext2 – Linux, posiada mechanizm automatycznej defragmentacji plików
– ext3 – Linux, system ext2, rozszerzony o obsługę plików dziennika Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 4
muzykanci@o2.pl
•
Polecenie – program wywoływany przy pomocy powłoki, np.
ls
whoami
•
Parametry (opcje) polecenia – powodują działanie polecenia w inny sposób niŜ domyślny. Parametry umieszczane są po nazwie
polecenia i poprzedzane znakiem ‘–’ np.
ls –l
•
Argumenty – obiekty, na których wykonane ma być polecenie, np ls –l /home/student
ls /
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 5
muzykanci@o2.pl
•
KaŜde polecenie wykonywane w konsoli posługuje się trzema strumieniami danych:
Wejściowy – domyślnie jest to klawiatura
<
Wyjściowy – domyślnie jest to monitor
>
Błędów - domyślne wyjście to monitor
2>
• ŚcieŜki:
– JeŜeli ścieŜka zaczyna się od katalogu głównego jest to tzw.
ścieŜka pełna lub bezwzględna np.: /usr/lib
.. – katalog nadrzędny
. – katalog bieŜący
– ŚcieŜka rozpoczynające się od .. lub . nazywana jest ścieŜką względną
~ katalog domowy aktualnego uŜytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 6
muzykanci@o2.pl
/
katalog główny (root)
/bin
pliki binarne, narzędzia systemowe, podstawowe programy
/dev
pliki obsługujące urządzenia: cdrom, modem, drukarki
/boot
informacje i polecenia potrzebne do uruchomienia systemu,
/etc
globalne pliki konfiguracyjne, dane systemowe (pliki haseł)
/home katalogi uŜytkowników (oprócz katalogu roota)
/lib
skompilowane biblioteki potrzebne do obsługi systemu
/proc
informacje o procesach, wirtualny system plików
/root
katalog superuŜytownika – administratora systemu
/sbin
programy dostępne tylko dla administratora
/tmp
pliki tymczasowe, w tym pliki internetowe
/usr
narzędzia i aplikacje, dokumentacja systemu
/var
pliki pocztowe, kolejki drukarki i logi systemowe
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 7
muzykanci@o2.pl
Katalog domowy uŜytkownika j_kowalski
/home/j_kowalski
•
Katalog główny, korzeń, root
/
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 8
muzykanci@o2.pl
•
Przywoływanie poprzednich poleceń: strzałka gór, strzałka dół
•
Wyszukiwanie wcześniejszych poleceń: Ctrl + R
•
Przerwanie działania polecenia: Ctrl + C
•
Przewijanie ekranu terminala: Shift + PageUp, Shift + PageDown
•
Automatyczne dokończenie polecenia: Tab
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 9
muzykanci@o2.pl
•
whoami – podaje nazwę aktualnego uŜytkowanika
•
adduser – zakłada konto nowego uŜytkownika
•
passwd – zmienia hasło uŜytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 10
muzykanci@o2.pl
Ćwiczenie 1 – tworzenie uŜytkownika
•
Utwórz uŜytkownika i ustal dla niego hasło
–
Będziesz korzystał z tego uŜytkownika więc nazwę i hasło naleŜy zapamiętać adduser nazwa_uŜytkownika nazwa_grupy
Przykład:
1. sudo adduser jkowalski
2. Podaj hasło administratora
3. Wprowadź hasło dla nowego uŜytkownika
4. Opcjonalnie podaj dane (imię nazwisko itp.) nowego uŜytkownika 5. Zaakceptuj wprowadzone dane
6. Wywołaj ponownie polecenie adduser jako nazwę grupy podając wartość: admin w celu dodania nowo utworzonego uŜytkownika do grupy z uprawnieniami administratora, np.:
adduser jkowalski admin
7. Wyloguj się z konta student i zaloguj na konto nowo utworzonego uŜytkownika
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 11
muzykanci@o2.pl
WaŜniejsze polecenia – Uzyskiwanie pomocy
•
[polecenie] -- help opisuje podstawowe parametry oraz informacje o sposobie uŜytkowania polecenia np.:
ls --help
•
[polecenie] –h jak wyŜej, ale bardziej podstawowe informacje i nie jest dostępna dla wszystkich poleceń
•
man [polecenie] bardziej obszerny manual opisujący dane polecenie np.:
man ls
•
info [polecenie] nowsza wersja powyŜszego polecenia np.: info ls
•
apropos [wybrane zagadnienie] podaje polecenia powiązane z wybranym zagadnieniem np.:
apropos copy
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 12
muzykanci@o2.pl
Podstawowe polecenia – informacje o katalogach i plikach
•
pwd - podaje nazwę bieŜącego katalogu (aktualnego katalogu roboczego)
•
ls – przedstawia zawartość katalogu. Niektóre opcje: ls –l informacje o plikach poszerzone o właściciela, prawa dostępu, datę modyfikacji itp.
•
dirname – podaje nazwę katalogu
•
basename – podaje nazwę pliku
•
cd [katalog] – przejście do podanego katalogu, np.:
– cd ..
Przejście do katalogu nadrzędnego
– cd /usr/lib nie trzeba przechodzić katalog po katalogu, moŜna od razu podać całą ścieŜkę
– cd ../Pulpit
– cd przejście do katalogu domowego
•
quota – ilość miejsca na dyskach
•
df – ilość zajętej przestrzeni dyskowej
•
du - podaje informacje o wielkości poszczególnych katalogów
•
find – wyszukanie plików w określonym katalogu
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 13
muzykanci@o2.pl
• Przejdź do katalogu domowego
•
Upewnij się w jakim katalogu aktualnie się znajdujesz (pwd)
•
Wyświetl listę katalogów i plików
•
Sprawdź ile miejsce zajmują poszczególne katalogi (te które znajdują się w Twoim katalogu domowym)
•
Przejdź do katalogu głównego
•
Wyświetl listę katalogów
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 14
muzykanci@o2.pl
Podstawowe polecenia – operacje na plikach i katalogach
•
mkdir – tworzenie katalogu, np.: mkdir test
•
rmdir – usuwanie katalogu
•
touch – tworzenie nowego pliku, np.: touch plik_testowy.txt
•
mv – przeniesienie pliku lub zmiana nazwy
•
cp – skopiowanie pliku
•
rm – usunięcie pliku
•
– rm –f [katalog] usuwa katalog wraz z zawartością
•
chown – zmiana właściciela pliku
•
chgrp – zmiana grupy właścicieli pliku
•
find – wyszukiwanie plików
•
cat – wyświetla zawartość pliku
•
more (less) – jak wyŜej, ale umoŜliwia przewijanie zawartości góra
•
dół. Przerwanie polecenia następuje po naciśnięciu Q
•
cmp – porównanie zawartości dwóch plików
•
grep – podaje wszystkie wiersze z pliku spełniające dany warunek Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 15
muzykanci@o2.pl
•
W swoim katalogu domowym utwórz katalog o nazwie test
•
W katalogu test stwórz plik testowy.txt
•
Utwórz na Pulpicie katalog cw
•
Przekopiuj plik testowy.txt do katalogu cw
•
Zmień nazwę przekopiowanego przed chwilą pliku na zmiana.txt Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 16
muzykanci@o2.pl
WaŜniejsze polecenia – przekierowanie strumieni danych
•
> zmiana strumienia wyjściowego np. przekierowanie danych do pliku:
ls > lista.txt (zastąpienie danych znajdujących się w pliku) ls >> lista.txt (dopisanie danych do pliku, bez kasowania poprzednich)
•
< zmiana strumienia wejściowego np. odczytanie danych z pliku wc –l < objetosc.txt
•
2> zmiana strumienia błędu np. zapisanie błędów w pliku ls aaaa 2> bledy.txt
•
| przekazanie danych z jednego polecenia do drugiego np.: ls | less
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 17
muzykanci@o2.pl
•
Utwórz na pulpicie katalog informacje i umieść w nim plik dane_katalogi.txt, który będzie zawierał informacje o katalogach i plikach znajdujących się w katalogu domowym uŜytkownika oraz o katalogach znajdujących się w korzeniu
•
Wyświetl zawartość pliku
Marek Ewertowski
Architektura systemów informatycznych - I rok Geoinformacji 18
muzykanci@o2.pl