2384

Do czego to służy?

Proponowany układ nie służy absolut−

nie do niczego, z wyjątkiem zabawy. Je−

go budowa nie ma żadnych wzniosłych

celów edukacyjnych czy poglądowych:

po prostu zróbmy sobie fajne migoczące

światełka! Nie sądzę, aby w projektowa−

niu takich układów było coś złego lub po−

niżającego godność konstruktora. Ukła−

dzik, który zaprojektowałem przeznaczo−

ny jest dla dzieci od lat 9 do 99, podobnie

jak mądrze napisane bajki.

Układów realizujących najrozmaitsze

Migające światełka

efekty świetlne opisaliśmy już w naszym

piśmie ogromną ilość. Jednak wszystkie,

lub prawie wszystkie z nich miały jedną

wadę: generowane przez nie efekty były

powtarzalne, co powodowało szybkie

znużenie obserwatora i zanik zaintereso−

wania wykonanym przez nas układem.

Proponowane urządzenie generuje

efekty pseudolosowe, które wprawdzie

powtarzają się po pewnym czasie, ale

podczas krótkotrwałej obserwacji spra−

wiają wrażenie kompletnego chaosu.

Układ może znaleźć zastosowanie jako

efektowny

sygnalizator

lub

trochę

odmienna od nieszczęsnych “gwiazdek”

ozdoba choinkowa.

Nie muszę chyba nadmieniać, że migo−

czące światełka przeznaczone są dla naj−

młodszych adeptów sztuki konstruowania

układów elektronicznych, i że może je zro−

bić każdy, nawet elektronik, dla którego ta

konstrukcja będzie pierwszą, jaką wyko−

nał w swoim życiu.

Jak to działa?

Schemat elektryczny układu migoczą−

cych diod LED został pokazany na rysun−

ku 1

1. Jak widać, układ jest banalnie pro−

sty i zrozumienie zasady jego działania

(o ile jest tu coś do zrozumienia) nie zaj−

mie nam więcej niż chwilę.

16 diod LED zostało uformowanych

w matrycę 4x4 diody. Wiersze matrycy

zasilane są od strony minusa zasilania za

pośrednictwem czterech tranzystorów

T1 ... T4, natomiast napięcie do kolumn matrycy doprowadzane jest bezpośre−

Rys. 1

1. S

Schemat iideowy

54

ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/99

dnio z wyjść licznika binarnego IC1A typu

story i termistory. Zmieniające się oświe−

czenia R1 i R2 do IC1B oraz grup diod do

4520. Bazy tranzystorów wysterowywa−

tlenie i temperatura otoczenia będą

IC1A.

ne są z wyjść drugiego licznika − IC1B.

“psuć” stabilność częstotliwości wytwa−

Ze względu na ideę działania urządze−

Na wejścia zegarowe liczników poda−

rzanych przez generatory i uzyskane

nia nie stanowi to znaczącego błędu.

wane są impulsy prostokątne, wytwarza−

efekty mogą nabrać rzeczywiście loso−

ne przez dwa generatory zrealizowane na

wego charakteru.

bramkach Schmitta IC2A i IC2B. Budowa

Wykaz elementów

generatorów jest identyczna, ale różnią

Montaż i uruchomienie

Kondensatory

się one wartościami elementów, co po−

Na rysunku 2

2 została pokazana moza−

C1, C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1uF MKT

woduje, że każdy układ wytwarza inną

ika ścieżek płytki obwodu drukowanego,

C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100uF/16V

częstotliwość i nie jest w jakikolwiek

wykonanego na laminacie jednostron−

C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF

sposób zsynchronizowany z drugim.

nym oraz rozmieszczenie na niej elemen−

O tym, które z diod LED zostaną aktu−

tów. Zastosowanie laminatu jednostron−

Rezystory

alnie włączone decyduje stan wyjść

nego wprawdzie obniżyło koszt wykona−

R1, R2, R3, R4 . . . . . . . . . . . . . . . .3,3kΩ

R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ(*) dwóch liczników, z których każdy zlicza

nia układu, ale spowodowało koniecz−

R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220kΩ(*) impulsy o innej częstotliwości. To wła−

ność zastosowania kilku zworek, ozna−

śnie powoduje, że zapalanie się kombi−

czonych na stronie opisowej płytki gru−

Półprzewodniki

nacji diod na matrycy ma pozornie loso−

bymi kreskami. Od wlutowania tych,

D1 ... D16 . . . . . . . . . . . .dioda LED 5mm wy charakter. Pozornie, bo jednak po

przez nikogo nie lubianych zworek roz−

w różnych kolorach

pewnym czasie kombinacje efektów

poczniemy teraz montaż układu, lutując

IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4520

świetlnych zaczną się powtarzać. Jednak

w dalszej kolejności elementy o coraz

IC2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4093

dla obserwatora, który będzie podziwiał

większych gabarytach i kończąc na przy−

T1, T2, T3, T4 . . .BC548 lub odpowiednik

nasze dzieło przez niezbyt długi okres,

lutowaniu 16 diod LED. Kolor świecenia

Pozostałe

złudzenie całkowitej przypadkowości

tych diod zależy wyłącznie od indywidu−

CON1 . . . . . . . . . . . . . . . .ARK2 (3,5mm) wyświetlanych wzorów świetlnych bę−

alnych upodobań.

Podstawki pod IC

dzie praktycznie doskonałe.

Nie muszę chyba zapewniać, że zmon−

Jak wiecie, osiągnięcie efektów

towany układ nie wymaga ani uruchamia−

w pełni losowych nie jest bynajmniej za−

nia, ani jakiejkolwiek regulacji. Poza eks−

daniem łatwym. Wprawdzie w jednym

perymentami polegającymi na “psuciu”

Komplet p

podzespołów zz p

płytką

z ostatnich numerów EdW został opubli−

stabilności częstotliwości generatorów,

jest d

dostępny w

w s

sieci h

handlowej

kowany układ generatora o losowo zmie−

możemy jeszcze próbować zamieniać

AVT jjako k

kit A

AVT−2

2384

niającej się częstotliwości, ale było to miejscami wyprowadzenia licznika IC1B,

urządzenie dość złożone i stosowanie go

podłączając je do rezystorów w odmien−

w naszym prostym i tanim układzie nie

nej kolejności niż

miałoby większego sensu. Jednak i tu

na

schemacie.

mamy pewne możliwości zwiększenia

Aby ułatwić takie

przypadkowości generowanych efektów

e k s p e r y m e n t y,

świetlnych. Otwiera się szerokie pole do

ścieżki

łączące

eksperymentów z najrozmaitszymi ele−

wyjścia tego liczni−

mentami dołączanymi szeregowo lub

ka z rezystorami

równolegle do rezystorów, określających

zostały na krótkim

pracę obydwóch generatorów. Można tu

odcinku przewężo−

zastosować przede wszystkim fotorezy−

ne

(oznaczenie

“X” na płytce, co

może ułatwić ich

przecięcie, a na−

stępnie wykonanie

nowych połączeń

za pomocą odcin−

ków przewodów.

Pozostaje

mi

już tylko życzyć

Wam miłej zabawy

i

chwili relaksu

przed

czekającą

nas budową bar−

dziej skompliko−

wanych i “ambit−

nych”

układów.

Zbigniew R

Raabe

Uwaga:

Na płytce PCB

zamieniono podłą−

Rys. 2

2. S

Schemat m

montażowy

ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/99

55