INTERPUNKCJA W ZDANIACH WIELOKROTNIE ZŁOŻONYCH

UWAGA – Nie stawiamy przecinka przed: i

lub

ni

oraz

albo

ani

tudzież

bądź

a=i

WYJĄTEK – Stawiamy przecinek przed i, oraz, tudzież, lub, albo, bądź, czy, ani, ni, a=i, jeśli tekst następujący po nich ma charakter dopowiedzenia: Przyjaźnimy się bardzo mocno, i to od dawna.

Można nazwać go kabotynem, albo raczej żałosnym komediantem.

lub jeśli wyrazy te zostały powtórzone – wtedy stawia się przecinek przed drugim i ewentualnie dalszym członem.

UWAGA –

Jeśli wyraz czy łączy równorzędne części zdania lub zdania współrzędne

– przecinka nie stawiamy. Natomiast jeśli czy wprowadza zdanie podrzędne – stawiamy przed nim przecinek.

Tutaj czy tam?

Zapytała mnie, czy ciągle się jeszcze gniewam.

UWAGA –

W większości przypadków przecinek należy postawić, oddzielając zdania składowe w zdaniu złożonym.

•

Podobnie wygląda sprawa wyrazów, które zaczynają zdania pytające (typu: który, jaki, czyj, kto, co, kiedy, po co, dlaczego, dokąd, odkąd, gdzie itp.); w zdaniach złożonych wprowadzają zdania składowe – a więc poprzedzamy je przecinkami.

Który to powiedział?

Zapytała mnie, którą sukienkę bym wolała?

Co mówiłeś?

Nie usłyszałam, co mówiłeś.

•

Przecinek między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym stawiamy bez względu na szyk tych zdań.

Marek idzie do pracy, choć jest jeszcze trochę chory.

Choć jest jeszcze trochę chory, Marek idzie do pracy.

UWAGA – Zdanie wplecione wydzielamy dwoma przecinkami.

Marek, choć jest jeszcze trochę chory, idzie do pracy.

UWAGA –

Wyrazy na -ąc, -łszy, -wszy są w zdaniu złożone oddzielone przecinkami nawet jeśli nie towarzyszą im jakieś określenia.

UWAGA –

Jeśli wyrazom na -ąc, -łszy, -wszy towarzyszą określenia, zawsze oddziela się je przecinkiem – wraz z towarzyszącymi im określeniami.

Uczniowie, czytając, zerkali jednocześnie na tablicę.

UWAGA – Zawsze stawia się przecinek, jeżeli jego brak zmieniłby znaczenie całego zdania.

Słuchając, uważnie patrzył na usta rozmówcy.

Słuchając uważnie, patrzył na usta rozmówcy.

Roześmiawszy się, nagle zamilkł na długo.

Roześmiawszy się nagle, zamilkł na długo.

UWAGA – Przecinek stawiamy przed: a

wtedy gdy

przeto

(także w

wtem gdy

skoro

połączeniach:

z chwilą gdy)

skutkiem tego

a więc

gdyby

(czego)

a gdy

gdyż

tedy

a jeśli

gdzie

to jest

a kiedy

i (=więc, toteż)

to znaczy

a mianowicie

ile

toteż

a ponieważ

ilekroć

tyle że

a że)

im

tylko że (iż)

aby

inaczej

tym bardziej że

acz

innymi słowy

tymczasem

aczkolwiek

iż

w miarę jak

albowiem

iżby

w razie gdyby

ale

jako że

więc

bo

jednak

właśnie

bowiem

jednakże

gdy (jak, kiedy)

by

jeśli

wprzód nim

byle

jeśliby

wszakże

byleby

jeżeli

wtedy

chociaż

jeżeliby

za to

chociażby

lecz

zaledwie

choć

ledwie

zanim

choćby

ledwo

zaś

chyba że (żeby)

mimo to

zwłaszcza gdy

czyli

mimo że (iż)

(kiedy)

dlatego (że, iż)

natomiast

zwłaszcza że (iż)

dopiero gdy (jak,

nim

że

kiedy)

o ile

(także w

dopóki

po czym

połączeniach:

gdy

podczas gdy

że aby

(także w

pomimo to

że aż

połączeniach:

pomimo że (iż)

że gdy

potem gdy

ponieważ

że jeśli)

teraz gdy

póki

żeby