OCENA PRACY
Anna Mierzwa- Georgiev.
Ocena
Sąd wartościujący, wszelka wypowiedź
wyrażająca dodatnie lub ujemne
ustosunkowanie się wypowiadającego do
kogoś lub czegoś
Oceny są uwarunkowana psychicznie
i społecznie, zmieniają się historycznie,
zgodnie ze zmianami systemów wartości do
których należą
Popularna Encyklopedia Powszechna
Cele i zadania oceniania pracy
Ustalenie przydatności zawodowej pracownika
Zaspokojenie psychogennej potrzeby uznania
społecznego za dobrze wykonaną pracę
Dostarczenie zobiektywizowanego materiału
do zaprogramowania indywidualnego rozwoju
personalnego pracownika
Z punktu widzenia kierownictwa
Stałe zbieranie informacji o pracownikach (analiza kwalifikacji i przydatności zawodowej, podejmowanie prawidłowych decyzji personalnych dotyczących
awansowania, przeszeregowania, programowania
rozwoju społeczno-zawodowego)
Selekcja i dobór pracowników do rezerwy kadrowej na stanowiska kierownicze i specjalistyczne
Doskonalenie polityki płacowej i systemu
motywacyjnego pracy
Racjonalizacja zakładowego systemu dokształcania i doskonalenia kwalifikacji zawodowych
Usprawnianie i doskonalenie organizacji pracy
Z punktu widzenia pracownika
Informuje o uzyskanych wynikach oceny pracy przez zwierzchnika
Wskazuje na niedociągnięcia oraz perspektywy
rozwojowe
Zmniejsza poczucie zagrożenia spowodowane
nieznajomością kryteriów ocen przez przełożonego
Zaspokaja psychogenną potrzebę sprawiedliwej oceny
Wskazuje kierunki pożądanego rozwoju społeczno-zawodowego pracownika
Systemowa ocena pracownika
Jest uwarunkowaną potrzebą okresowego
oceniania jego działalności społeczno-
zawodowej wg wymagań pracy na
konkretnym stanowisku
Głównym kryterium wyboru zakresu
i przedmiotu oceny powinien być cel,
jakiemu powinny one służyć
Organizacja i formy oceniania
Demokratyczność – powszechna znajomość celów, zasad i wymagań procedury oceniania pracy przez ocenianych i pracowników, jawność wyników oceny, zapewnienie możliwości odwołania, rzetelność udokumentowania oceny
Powszechność – obejmuje wszystkich pracowników, zapewnia jednakowe szanse sprawiedliwej oceny
Obiektywizm oceny – powołanie zespołów oceniających, specjaliści humanizacji pracy. Samoocena jako sposób eliminowania subiektywizmu ocen pracowniczych
Kompleksowość – uwzględnienie w systemie oceniania informacji dotyczących powierzonych zadań, czynników ułatwiających, utrudniających, bądź uniemożliwiających wykonanie zadań przez pracownika
Metody oceniania pracowników
Oparte o skale ocen
Porównawcze
Listy kontrolne
Techniki wydarzeń krytycznych
Metody oparte o skale ocen
Przymiotnikowa – wybieranie z kilkustopniowej skali określeń najdokładniej charakteryzujących daną
cechę ocenianego pracownika
Punktowa – opisom zawartym w zestawie ocen
odpowiadają stosowne, wyważone liczby punktów
Graficzna – sporządzanie wykresów dla każdej
z cech, oceniający oznacza na skali miejsce, które jego zdaniem zajmuje oceniany pracownik
Decyzje arbitralne – ustalenie rozrzutu jakości cech pracowników w grupie wykonującej podobne prace,
ustalenie pozycji osoby ocenianej w hierarchii opartej na wybranej cesze lub zespole cech
Graficzne skale ocen
Wymiar:
Punktualność
Uprzejmość
Dokładność
zupełnie nie nie tak jak najbardziej
Metody porównawcze
Metoda rangowania – ustalenie kolejności
w szeregowaniu pracowników od najlepszego do
najgorszego
Metoda wyznaczonego rozkładu – (10-20-40-20-10) oznacza pierwszych 10% pracowników za wybitnych, następnych 20% za dobrych, 40% za przeciętnych,
20% za słabych, 10% za najgorszych
Metoda porównywania parami – technika selekcyjna, służy wyszukiwaniu osoby najlepszej pod danym
względem, porównując parę osób wyróżnia się tę, która okazuje się lepsza i porównuje ją z następną. Osoby otrzymujące oceny gorsze są eliminowane
Listy kontrolne
Metoda wyskalowanych twierdzeń – rzadko
stosowana, określa kryteria oceny
pracowników skonfrontowane z zakresem
zadań i obowiązków na konkretnym
stanowisku pracy
Metoda wymuszonego wyboru – arkusze
z alternatywą ścisłego wyboru określonych
cech, działań, zachowań
Techniki wydarzeń krytycznych
Obserwacja i ocena celowo wybranych elementów
działania, zbiór ocen zachowania się pracowników w sytuacjach krytycznych daje charakterystykę
sprawności ich działania
Obserwacje wycinkowe - ocena działania pracownika w losowo wybranych okresach stosowane zwykle do
oceny pracy podwładnych
Inspekcje okresowe – ocena kadr kierowniczych
i specjalistów
Kryteria w procesie oceniania
Zakres wiedzy zawodowej i umiejętność praktycznego jej wykorzystania, doskonalenie zawodowe
Jakość pracy na zajmowanym stanowisku
Wydajność i wyniki pracy
Inicjatywa w organizowaniu i usprawnianiu pracy na swoim stanowisku pracy
Przestrzeganie przepisów BHP
Poczucie odpowiedzialności i stosunek do pracy
Stosunek do mienia społecznego
Stosunek do współpracowników, przełożonych,
podwładnych
Zdyscyplinowanie i aktywność społeczna
Cechy osobowe szczególnie przydatne na stanowisku pracy
Kryteria oceny na stanowisku
kierowniczym
1.
Wiedza fachowa
2.
Efektywność i jakość pracy
3.
Motywacja do powiększania zakresu kompetencji
4.
Planowanie, organizacja i kontrolowanie
5.
Innowacyjność
6.
Decyzyjność
7.
Przywództwo
8.
Wspieranie rozwoju podwładnych
9.
Współdziałanie
Arkusze ocen
Powinny być zróżnicowane w zależności
od zajmowanego stanowiska pracy
Uwzględniać istotne kryteria związane
z wykonywaniem pracy
Rozpowszechnione i znane pracownikom
Poziom osiągnięć i umiejętności
6. Wyraźnie odróżnia się od innych
5. W pełni odpowiada oczekiwaniom
4. Spełnia oczekiwania w stopniu wystarczającym
3. Spełnia niektóre oczekiwania, ale ma też słabe strony
2. Odpowiada oczekiwaniom w niewielkim stopniu
1. Zdecydowanie poniżej oczekiwań
Ocena przydatności zawodowej
Wyróżniająca
Bardzo wysoka
Wysoka
Przeciętna
Niska
Bardzo niska
Wskazania po przeprowadzeniu
oceny
Przewidzieć do awansowania
Utrzymać pracownika na zajmowanym
stanowisku
Utrzymać pracownika na zajmowanym
stanowisku z nałożeniem na niego obowiązku
podniesienia kwalifikacji
Przesunąć na inne stanowisko lub do innej
komórki organizacyjnej (podać propozycje)
Ująć w rezerwie kadrowej
Etapy zakładowego systemu
oceniania
I.
Etap przygotowawczy – ustalenie celu, wybór
kryteriów i metod oceniania, opracowanie
arkuszy ocen, zatwierdzenie postanowień
i wydanie zarządzeń wykonawczych
II.
Prace wdrożeniowe – popularyzacja systemu,
przeszkolenie personelu oceniającego,
przystąpienie do procedury oceniania,
rozpatrywanie odwołań
III.
Wykorzystanie wyników ocen do ewentualnych
korekt w obsadzie personalnej lub
wynagrodzeniach zgodnie z potrzebami
długofalowej polityki kadrowej w zakładzie
Funkcje rozmowy po ocenie
pracownika
Ważny element w procesie oceniania
Obowiązek poinformowania pracownika
o wynikach pracy
Wyrażenie mu uznania za dobrą pracę
Wskazanie pod jakim względem powinien się
poprawić
Wskazanie sposobów i zakresów działania,
w którym może osiągnąć lepsze wyniki pracy
Omówienie programu rozwoju społeczno-
zawodowego pracownika
Omówienie procedury odwoławczej
Błędy w procesie oceniania
Sądzenie innych według własnej miary
Subiektywizm wynikający z powierzchownej
oceny zewnętrznych cech
Nieuzasadnione uogólnienie, powierzchowna
obserwacja bez wnikania w przyczyny zachowań
Błąd tendencji centralnej , przejaw asekuranctwa, skłonność do oceniania pracowników jako
przeciętnych
Błąd „hallo” – przypisywanie danej osobie ocen wyższych lub niższych jako bezpośredni skutek
uprzednio dokonywanej oceny innego pracownika
Reasumując...
Dokonywanie okresowych ocen pracowniczych
jest zadaniem kosztownym i pracochłonnym
Wyniki ocen należy umiejętnie i efektywnie
wykorzystywać
Oceny mają umożliwić kierownictwu
racjonalizację polityki kadrowej, dokonanie korekt i usprawnień metod zarządzania oraz umożliwić
właściwy dobór pracowników na poszczególne
stanowiska
Oceny powinny być wykorzystane do zbudowania
perspektywicznego programu przebudowy
i poprawy struktury kwalifikacyjnej pracowników