Prawo ochrony własności
intelektualnej
i przemysłowej
Katarzyna Andrzejczak
Katedra Prawa Gospodarczego
UEP
…w zastępstwie Mgr Moniki Kaliny-Nowaczyk
Przy przygotowaniu wykładu
korzystno z:
• Lex Omega
• http://www.paiz.gov.pl/index/?id=bb1443cc31d7
396bf73e7858cea114e1
• Wykładów p. mgr Moniki Kaliny Nowaczyk
• J. Katner, Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Warszawa 2006.
• Prasy (np. Rzeczpospolita, Forbes)
• UOKiK.pl
• http://www.paiz.gov.pl/index/?id=cefab442b172
8a7c1b49c63f1a55781c#22
Ochrona własności intelektualnej:
3 poziomy ochrony:
międzynarodowy
wspólnotowy (regionalny)
krajowy
Polska:
• Prawo autorskie
• Ochrona własności przemysłowej
• Przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji
Dlaczego?
• Co to jest własność
intelektualna?
• Co to jest własność przemysłowa
• Dlaczego wymaga szczególnych środków
ochrony - nie wystarczyłby kodeks cywilny?
Odpowiedzi (przykładowe):
1. Daje możliwość uzyskania przewagi
konkurencyjnej w realiach gospodarki opartej na
wiedzy
2. Brak ochrony może spowodować szkodę – ktoś
inny zyska.
3. Pozwalają zmaterializować wartość pomysłu.
4. Jako przedmiot amortyzacji obniża
zyski podlegające opodatkowaniu
5. Generuje koszty.
UWAGA
Nadal niewielu przedsiębiorców korzysta z
ochrony swoich praw.
Ochrona własności intelektualnej ma swoich
przeciwników:
Ze strony:http://deoxy.org/aip.htm
„There is a strong case for opposing intellectual property.
Among other things, it often retards innovation and exploits Third World peoples. Most of the usual
arguments for intellectual property do not hold up under scrutiny. In particular, the metaphor of the marketplace of ideas provides no justification for ownership of ideas. The alternative to intellectual property is that intellectual products not be owned, as in the case of everyday language. Strategies against intellectual property include civil disobedience, promotion of non-owned information, and fostering of a more cooperative society.”
Chapter 3 of Information Liberation, Challenging the corruptions of information power by Brian Martin, London: Freedom Press, 1998.
Prawo autorskie
Ochrona twórcy utworu
jakiego? - twórczość literacka, dziennikarstwo, nauka, muzyka, informatyka itp.
kiedy? - nie przewiduje żadnych wymogów
rejestracyjnych
co daje? - wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach
eksploatacji oraz do wynagrodzenia za
korzystanie z utworu
coś więcej? - chroni nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu
więź twórcy z utworem
Własność przemysłowa
Prawa i ochrona przedsiębiorcy
wynalazek – udzielanie patentów
wzory użytkowe
wzory przemysłowe
rejestracja
znaki towarowe
oznaczenia geograficzne
Ochrona - zwalczanie nieuczciwej konkurencji
1. Ochrona przed nieuczciwą konkurencją.
2. Prawo autorskie.
3. Prawo własności przemysłowej.
4. Dozwolony użytek.
5. Środki ochrony praw własności
przemysłowej.
6. Umowy licencyjne.
ZWALCZANIE NIEUCZCIWEJ
KONKURENCJI
? Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Ogólna definicja
Art. 3 Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
definiuje uzupełnia koryguje
Czyn nieuczciwej konkurencji
działanie
sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami
jeśli
zagraża lub narusza
interes innego przedsiębiorcy lub klienta
Przedsiębiorca: każda osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, nieposiadająca osobowości
prawnej, która prowadząc, chociażby ubocznie,
działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczy w
działalności gospodarczej
Klient - konsument
1. Oznaczenie przedsiębiorstwa
wprowadzające w błąd
oznaczenie przedsiębiorstwa, które może
wprowadzić w błąd klientów co do jego
tożsamości, na przykład używanie firmy ,
nazwy, godła, skrótu literowego lub innego
charakterystycznego symbolu wcześniej
używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia
innego przedsiębiorstwa.
1. Oznaczenie przedsiębiorstwa
wprowadzające w błąd
Kiedy?
oznaczenie indywidualizujące - każde
MOŻE wprowadzić w błąd
wcześniejsze używanie - rzeczywiste
Przykłady:
oznaczenie poprzez znak: 101 Drukarnia
Jadłodajnia Ludowa - „przylgnęło” – u Kapusty
nazwisko – Gucci – Paolo Gucci
2. Wprowadzające w błąd oznaczenie
towarów lub usług
CECHY
oznaczenie towarów lub usług, które może wprowadzić w błąd klientów co do istotnych cech tych towarów lub usług, takich jak ich pochodzenie, ilość, jakość, składniki, sposób zastosowania, a także ryzyko, związane z korzystaniem z nich – również opakowanie (wielkie pudło, MAŁE CIASTKO) OZNACZENIE GEOGRAFICZNE
oznaczanie towaru lub usługi fałszywym lub
wprowadzającym w błąd oznaczeniem geograficznym CHRONIONE OZNACZENIA GEOGRAFICZNE
fałszywe lub oszukańcze używanie chronionych oznaczeń geograficznych i chronionych nazw pochodzenia
2. Wprowadzające w błąd oznaczenie
towarów lub usług
CECHY
Produktu:
czajnik energooszczędny
Opakowania:
wielkie pudło małe ciastko
wyj. względy technologiczne
2. Wprowadzające w błąd oznaczenie
towarów lub usług
OZNACZENIE GEOGRAFICZNE
z pochodzeniem z określonego regionu lub
miejscowości są związane szczególne cechy lub
właściwości
Oznaczenia zwykłe i kwalifikowane - chronione
np. whiskey, woda X z innego ujęcia, Włochy, Helvetia np. Feta - Favita, Mozarella, Oscypek - scypek
Zakazane jest używanie oznaczeń nawet z
dodatkiem: typy, rodzaju, wg. metody lub
równoznacznym.
2. Wprowadzające w błąd oznaczenie
towarów lub usług
Ochronie podlegają (przepisów o znk i pwp):
Znaki towarowe
Słowa charakterystyczne
Skróty literowe
Symbole
Charakterystyczna kolorystyka
Charakterystyczna grafika
Opakowanie
Melodia
Zapach – golf
2. Wprowadzające w błąd oznaczenie
towarów lub usług
Ustawa przewiduje tzw. odwrócony ciężar
dowodu. Udowodnienie prawdziwości
wypowiedzi zawartych w reklamie (podobnie
jak prawdziwości oznaczeń i informacji
umieszczanych na towarach lub ich
opakowaniach) spoczywa na osobie, której
zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji,
związany z wprowadzeniem w błąd.
3. Naruszenie tajemnicy
przedsiębiorstwa
przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie
cudzych informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa, a także nabywanie takich informacji od osoby nieuprawnionej,
jeśli działanie takie zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
TAJEMNICA PRZEDSIĘBIORSTWA - wszelkie
informacje mające dla przedsiębiorcy wartość
gospodarczą - jeśli nie zostały one ujawnione do
wiadomości publicznej, a przedsiębiorca podjął
niezbędne działania do zachowania ich poufności
4. Nakłanianie do niewykonania umowy
lub obowiązków pracowniczych
nakłanianie pracowników przedsiębiorcy
(kontrahentów) do tego, aby nie wykonywali albo
nienależycie wykonywali obowiązki pracownicze
bądź inne obowiązki umowne
gdy takie działanie ma przynieść korzyść osobie
namawiającej lub osobom trzecim bądź ma
szkodzić przedsiębiorcy
nie ma znaczenia, czy osoba pracująca u
przedsiębiorcy świadczy pracę na podstawie
stosunku pracy czy innego stosunku prawnego.
5. Naśladownictwo produktów
Naśladowanie gotowego produktu poprzez
kopiowanie zewnętrznej postaci tego produktu
stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli może
wprowadzić klienta w błąd co do tożsamości
produktu lub producenta
• Adidas – adidos
Dozwolone jest naśladowanie cech funkcjonalnych
produktu – tubka, ale nie jej kolor
6. Rozpowszechnianie
nieprawdziwych informacji
gdy działa on w celu przysporzenia korzyści
lub wyrządzenia szkody. Takie fałszywe
informacje mogą dotyczyć w szczególności
osób kierujących przedsiębiorstwem,
wytwarzanych towarów lub świadczonych
usług, stosowanych cen, sytuacji gospodarczej
lub prawnej
7. Utrudnianie dostępu do rynku
Sąd Najwyższy w uchwale z 19 sierpnia 2009 r. (III CZP 58/09)
• 2007 r. spółka EuroSer przeciwko Mayland Real Estate sp z.
o.o. następcy prawnemu Geanta
• SN uznawał, że właściciele sieci, pobierając je, dopuścili się czynu nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. 15
pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jest nim utrudnianie przedsiębiorcom dostępu do rynku m.in. przez
„pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży”.
• Wydatki poniesione na podstawie nieważnej umowy nie mogą bowiem być zaliczone do kosztów.
Ceny dumpingowe
Zakaz sprzedaży po cenach nieuwzględniających marży
8. Nieuczciwa lub zakazana reklama
nieuczciwa reklama, czyli taka, która jest sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka Czynu dopuszcza się także agencja.
Przykład:
dobre obyczaje :"Nie dla idiotów” - Media Markt najtańsza taksówka w mieście
Skargi na reklamę kremu Olay, głoszącą, że produkt ten działa na skórę tak samo jak kosmetyczne zastrzyki. „46 osób, w tym również lekarze, stwierdziło, że reklama jest poniżająca i obraźliwa. Kobiety skarżyły się, że reklama sugeruje jakoby zastrzyki (botoksowe) były naturalnym i nieuniknionym krokiem dla każdej kobiety osiągającej pewien wiek.”
Reklama nierzeczowa, czyli odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci
8. Nieuczciwa lub zakazana reklama
Inne czyny nieuczciwej
konkurencji:
1. Zawarcie porozumienia ograniczającego
konkurencję
np. Polski Związek Solaryjny vs. UOKIK
firmy niebędące oficjalnymi przedstawicielami producentów są bezwzględnie zobowiązane do przestrzegania minimalnych cen sprzedaży określonych przez importerów
2. Systemy sprzedaży lawinowej.
3. Sprzedaż pod własną marką.
4. Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
Można żądać:
1. zaniechania niedozwolonych działań,
2. usunięcia skutków tych działań,
3. złożenia określonego oświadczenia,
PRZEPROSINY
4. naprawienia wyrządzonej szkody,
5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
6. zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na
określony cel społeczny - jeżeli czyn nieuczciwej
konkurencji był zawiniony.
Odpowiedzialność cywilna
• Roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od naruszenia
• Można wystąpić o zarządzenie tymczasowe sądu
w zakresie
(sąd rozpatruje 1-osobowo, niejawnie, niezwłocznie)
– zakazu zbywania
– zakazu zbywania po danej cenie
– zakazu innego wprowadzania do obrotu
– zakazu reklamy
Oczywiście bezzasadne powództwo:
POWÓD – nakaz założenia jednokrotne go lub
wielokrotne go oświadczenie w odpowiedniej
formie i odpowiedniej treści
POZWANY – prawo dochodzenia naprawy
szkody
• Ściganie przestępstw z Ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
• Ściganie wykroczeń na żądanie pokrzywdzonego
Wykroczenie - czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany.
Występek - zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc
Zbrodnia - zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.
Penalizowane np.:
• Ujawnienie tajemnicy
• Podrabianie / wprowadzanie do obrotu
podróbek
– grzywna, kow, kpw do lat 2
• Organizuje system sprzedaży lawinowej
– kpw 6 m-cy do lat 8
• Wprowadza w błąd oznaczeniem
• Rozpowszechnia nieprawdziwe informacje
Następny wykład:
prawo autorskie
Dziękuję