Dzuma A. Camusa jako powieść parabola id 148572

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie III liceum ogólnokształcącego

Model lekcji ćwiczeniowej

Temat: „Dżuma” Alberta Camusa jako powieść parabola.

Cel główny:

• Uczeń potrafi zinterpretować paraboliczny sens utworu A. Camusa

Cele szczegółowe:

• Uczeń charakteryzuje przypowieść jako gatunek

• Interpretuje sens motta powieści

• Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści potrafi wyjaśnić na czym

polega uniwersalizacja sensu utworu w odniesieniu do opisu czasu i miejsca akcji

• Na podstawie analizy i interpretacji fragmentów interpretuje dosłowny i metaforyczny

sens tytułu powieści

Metody pracy:

1. Referat ucznia przypominający główne cechy gatunkowe przypowieści na podstawie

materiału biblijnego.

2. Analiza i interpretacja tekstu literackiego.

3. Rozmowa z elementami wykładu.

4. Pokaz multimedialny.

Formy pracy:

1. Praca indywidualna.

2. Praca jednostkowa.

Materiały dydaktyczne:

1. Podręcznik do języka polskiego dla klasy III „Przeszłość to dziś”.

2. Albert Camus: Dżuma, przeł. J. Guze, Warszawa 1976.

3. Przypowieść, hasło w: Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław1989.

4. Prezentacja multimedialna.

5. Karta pracy.

Czas: 45 min.

Przebieg lekcji

I Faza orientacyjna (10 min):

1. Nauczyciel wyjaśnia cel lekcji i zapisuje temat na tablicy.

2. Następnie rozdaje uczniom karty pracy i objaśnia polecenia i zadania, które będą musieli

rozwiązać. Każda karta pracy zawiera rubrykę z miejscem na ocenę, a więc nauczyciel

przypomina, że karty pracy zostaną indywidualne sprawdzone i ocenione, a następnie

uczniowie zobowiązani będą wkleić je pod tematem do zeszytu.

3. W dalszej części głos zabiera uczeń, który w formie krótkiego referatu opracowanego na

podstawie hasła ze Słownika terminów literackich przypomina klasie definicję gatunku, jakim

jest przypowieść i określa jej główne cechy. Pozostali uczniowie na podstawie wysłuchanego

referatu rozwiązują zadanie 1 na karcie pracy. Następnie uczniowie, którzy wysłuchali

definicji „przypowieści” mogą zadawać przygotowującemu pracę pytania dotyczące

problematyki referatu.

II Faza operacyjna (25 min):

1. Następnie uczniowie interpretują jednostkowo sens motta powieści (zadanie 2) , próbują

wyjaśnić, na jaki sposób interpretacji powieści próbuje czytelnika naprowadzić autor. Swoje

spostrzeżenia zapisują na karcie pracy, a następnie nauczyciel prosi wybranych uczniów o

odczytanie swoich odpowiedzi, w dalszej części dyskutuje z klasą na temat ich poprawności i

konfrontuje z odpowiedzią modelową.

2. W dalszej części uczniowie zostają podzieleni na 4 grupy, które na podstawie analizy i

interpretacji fragmentu powieści próbują określić:

GRUPA 1. Na czym polega uniwersalizacja sensu w odniesieniu do opisu miejsca i czasu

akcji. Swoje spostrzeżenia uczniowie uzgadniają między sobą i zapisują na karcie pracy, a

następnie nauczyciel prosi sekretarza o odczytanie odpowiedzi grupy, w dalszej kolejności

dyskutuje z klasą na temat ich poprawności i konfrontuje z odpowiedzią modelową.

GRUPA 2. Próbuje zinterpretować dosłowne znaczenie tytułu powieści. Swoje spostrzeżenia

uczniowie uzgadniają między sobą i zapisują na karcie pracy, a następnie nauczyciel prosi

sekretarza o odczytanie odpowiedzi grupy, w dalszej kolejności dyskutuje z klasą na temat ich

poprawności i konfrontuje z odpowiedzią modelową. Przedstawione informacje można

uzupełnić o prezentację medialną ze zdjęciami obrazującymi objawy dżumy.

GRUPA 3. Próbuje zinterpretować metaforyczny sens tytułu. Swoje spostrzeżenia uczniowie

uzgadniają między sobą i zapisują na karcie pracy, a następnie nauczyciel prosi sekretarza o

odczytanie odpowiedzi grupy, w dalszej kolejności dyskutuje z klasą na temat ich

poprawności i konfrontuje z odpowiedzią modelową.

GRUPA 4. Próbuje zinterpretować metaforyczny sens tytułu. Swoje spostrzeżenia uczniowie

uzgadniają między sobą i zapisują na karcie pracy, a następnie nauczyciel prosi sekretarza o

odczytanie odpowiedzi grupy, w dalszej kolejności dyskutuje z klasą na temat ich

poprawności i konfrontuje z odpowiedzią modelową. Przedstawione informacje można

uzupełnić o prezentację medialną z alegoryczną interpretacją obrazu A. Bocklina Czarna

śmierć.

III Synteza (10 min):

Nauczyciel prosi klasę, aby na podstawie zdobytych informacji spróbowali w formie dyskusji

podsumować na czym polega paraboliczny sens Dżumy A. Camus zaczynając od określenia

roli motta, wyjaśnienia uniwersalnego sensu utworu, a skończywszy na dosłownym i

metaforycznym sensie tytułu. Główne postulaty dyskusji nauczyciel może zapisać w formie

punktów na tablicy, które następnie posłużą uczniom do indywidualnego uzupełnienia rubryki

„Wnioski” (zadanie 4) na kartach pracy.

IV Praca domowa:

( do wyboru jedno zadanie):

1. Na podstawie wybranych przez Ciebie opisów choroby i znajomości utworu spróbuj wskazać i

zinterpretować inne znaczenia tytułowej dżumy, które pojawiają się w powieści A. Camus.

2. Motto i tytuł jako klucz do interpretacji dzieła literackiego. Rozważ problem na przykładzie

Dżumy A. Camus.

3. Zbierz i przedstaw bibliografię podmiotową (utwory) i przedmiotową (opracowania)

dotyczącą nurtu literatury parabolicznej w kulturze europejskiej.

KARTA PRACY UCZNIA

GRUPA 1

Zadanie 1. Na podstawie wysłuchanego referatu i wiedzy, jaką posiadasz zapisz własną definicję

pojęcia „przypowieść” i wymień główne cechy tego gatunku. Następnie zapisz pytanie związane z

problematyką referatu, jakie chciałbyś zadać prowadzącemu.

Przypowieść (parabola) – ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Cechy gatunkowe – ……………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………

Pytanie: …………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. Przeczytaj motto powieści i zastanów się, na jaki sposób interpretacji Dżumy próbuje

naprowadzić czytelnika autor powieści. Podkreśl zwroty kluczowe dla wybranego przez ciebie

sposobu interpretacji i spróbuj je zinterpretować.

Motto: Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co

istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje. (Daniel Defoe: Dziennik zarazy)

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści spróbujcie określić na czym

polega uniwersalizacja jej sensu w odniesieniu do opisu miejsca i czasu akcji. Swoje spostrzeżenia

uzgodnijcie między sobą i zapiszcie na karcie pracy.

Opis Oranu

Ciekawe wypadki, które są tematem tej kroniki, zaszły w 194. r. w Oranie. […] W istocie Oran jest zwykłym

miastem i niczym więcej jak prefekturą francuską na wybrzeżu algierskim […] Miasto, trzeba przyznać, jest

brzydkie. Wygląda spokojnie i dopiero po pewnym czasie można zauważyć, co je odróżnia od tylu innych miast

handlowych pod wszystkimi szerokościami. […] Nasi współobywatele dużo pracują, ale zawsze po to, by się

wzbogacić. Interesują się przede wszystkim handlem i zajmują się głównie, jak to sami nazywają, robieniem

interesów. […] Oprócz tego mężczyźni i kobiety albo łączą się pośpiesznie w tym, co nazywa się aktem

miłosnym, albo powoli przyzwyczajają się do siebie.. Między tymi krańcami często nie ma środka. To także nie

jest oryginalne. […]Tych kilka uwag daje może wystarczające pojęcie o Oranie. Zresztą nie należy w niczym

przesadzać. Trzeba tylko podkreślić banalny wygląd miasta i życia. (A. Camus: Dżuma, przeł. J. Guze,

Warszawa 1976)

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. Na czym polega paraboliczny sens utworu A. Camus? Sformułuj wnioski na podstawie

zdobytych informacji zaczynając od określenia roli motta, wyjaśnienia uniwersalnego sensu utworu, a

skończywszy na dosłownym i metaforycznym sensie tytułu.

Odpowiedź: ...............................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………

Praca domowa ( do wyboru jedno zadanie):

1. Na podstawie wybranych przez Ciebie opisów choroby i znajomości utworu spróbuj wskazać i

zinterpretować inne znaczenia tytułowej dżumy, które pojawiają się w powieści A. Camus.

2. Motto i tytuł jako klucz do interpretacji dzieła literackiego. Rozważ problem na przykładzie Dżumy A.

Camus.

3. Zbierz i przedstaw bibliografię podmiotową (utwory) i przedmiotową (opracowania) dotyczącą nurtu

literatury parabolicznej w kulturze europejskiej.

KARTA PRACY UCZNIA

GRUPA 2

Zadanie 1. Na podstawie wysłuchanego referatu i wiedzy, jaką posiadasz zapisz własną definicję

pojęcia „przypowieść” i wymień główne cechy tego gatunku. Następnie zapisz pytanie związane z

problematyką referatu, jakie chciałbyś zadać prowadzącemu.

Przypowieść (parabola) – ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Cechy gatunkowe – ……………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………

Pytanie: …………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. Przeczytaj motto powieści i zastanów się, na jaki sposób interpretacji Dżumy próbuje

naprowadzić czytelnika autor powieści. Podkreśl zwroty kluczowe dla wybranego przez ciebie

sposobu interpretacji i spróbuj je zinterpretować.

Motto: Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co

istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje. (Daniel Defoe: Dziennik zarazy)

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści spróbujcie zinterpretować

dosłowne znaczenie tytułu powieści. Swoje spostrzeżenia uzgodnijcie między sobą i zapiszcie na

karcie pracy.

Śmierć dozorcy

W południe gorączka u dozorcy podniosła się nagle do czterdziestu stopni, chory majaczył nieustannie, wróciły

wymioty. Gruczoły na szyi bolały przy dotknięciu i zdawało się, że dozorca chce trzymać głowę możliwie

najdalej od ciała. […] W dwie godziny potem w karetce doktor i zona pochylali się nad chorym. Z jego ust

wysłanych grzybowatymi wyroślami wychodziły strzępy słów: „Szczury!” – mówił. Zielonkawy o woskowych

ustach, powiekach barwy ołowiu, oddechu urwanym i krótkim, rozkrzyżowany przez gruczoły, wciśnięty w

swoje legowisko […] dozorca dusił się pod niewidocznym ciężarem. Żona płakała.

- Nie ma więc nadziei, doktorze?

- Umarł – powiedział Rieux.

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. Na czym polega paraboliczny sens utworu A. Camus? Sformułuj wnioski na podstawie

zdobytych informacji zaczynając od określenia roli motta, wyjaśnienia uniwersalnego sensu utworu, a

skończywszy na dosłownym i metaforycznym sensie tytułu.

Odpowiedź: ...............................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………

Praca domowa ( do wyboru jedno zadanie):

1. Na podstawie wybranych przez Ciebie opisów choroby i znajomości utworu spróbuj wskazać i

zinterpretować inne znaczenia tytułowej dżumy, które pojawiają się w powieści A. Camus.

2. Motto i tytuł jako klucz do interpretacji dzieła literackiego. Rozważ problem na przykładzie

Dżumy A. Camus.

3. Zbierz i przedstaw bibliografię podmiotową (utwory) i przedmiotową (opracowania) dotyczącą

nurtu literatury parabolicznej w kulturze europejskiej.

KARTA PRACY UCZNIA

GRUPA 3

Zadanie 1. Na podstawie wysłuchanego referatu i wiedzy, jaką posiadasz zapisz własną definicję

pojęcia „przypowieść” i wymień główne cechy tego gatunku. Następnie zapisz pytanie związane z

problematyką referatu, jakie chciałbyś zadać prowadzącemu.

Przypowieść (parabola) – ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Cechy gatunkowe – ……………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………

Pytanie: …………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. Przeczytaj motto powieści i zastanów się, na jaki sposób interpretacji Dżumy próbuje

naprowadzić czytelnika autor powieści. Podkreśl zwroty kluczowe dla wybranego przez ciebie

sposobu interpretacji i spróbuj je zinterpretować.

Motto: Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co

istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje. (Daniel Defoe: Dziennik zarazy)

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści spróbujcie zinterpretować

metaforyczny sens tytułu. Jako wskazówkę interpretacyjną wykorzystajcie ramki z podręcznika s. 181

oraz kontekst historyczny, w którym powstała powieść. Swoje spostrzeżenia uzgodnijcie między sobą

i zapiszcie na karcie pracy.

Dżuma jako wojna

Na świecie było tyle dżum co wojen. Mimo to dżumy i wojny zastają ludzi zawsze tak samo zaskoczonych. […]

Kiedy wybuch wojna, ludzie powiadają: „To nie potrwa zbyt długo, to zbyt głupie.” I oczywiście wojna jest na

pewno zbyt głupia, ale to nie przeszkadza jej trwać. […] Człowiek, który był na wojnie, ledwo wie, co to jest

jeden zmarły. A ponieważ martwy człowiek nie liczy się, chyba ze widziano go martwym, sto tysięcy trupów to

tylko dym wyobraźni. Doktor przypomniał sobie dżumę w Konstantynopolu, która według Prokopa zabrała

dziesięć tysięcy ofiar jednego dnia.

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. Na czym polega paraboliczny sens utworu A. Camus? Sformułuj wnioski na podstawie

zdobytych informacji zaczynając od określenia roli motta, wyjaśnienia uniwersalnego sensu utworu, a

skończywszy na dosłownym i metaforycznym sensie tytułu.

Odpowiedź: ...............................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………

Praca domowa ( do wyboru jedno zadanie):

1.Na podstawie wybranych przez Ciebie opisów choroby i znajomości utworu spróbuj wskazać i

zinterpretować inne znaczenia tytułowej dżumy, które pojawiają się w powieści A. Camus.

2.Motto i tytuł jako klucz do interpretacji dzieła literackiego. Rozważ problem na przykładzie Dżumy A.

Camus.

3.Zbierz i przedstaw bibliografię podmiotową (utwory) i przedmiotową (opracowania) dotyczącą nurtu

literatury parabolicznej w kulturze europejskiej.

KARTA PRACY UCZNIA

GRUPA 4

Zadanie 1. Na podstawie wysłuchanego referatu i wiedzy, jaką posiadasz zapisz własną definicję

pojęcia „przypowieść” i wymień główne cechy tego gatunku. Następnie zapisz pytanie związane z

problematyką referatu, jakie chciałbyś zadać prowadzącemu.

Przypowieść (parabola) – ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Cechy gatunkowe – ……………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………

Pytanie: …………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. Przeczytaj motto powieści i zastanów się, na jaki sposób interpretacji Dżumy próbuje

naprowadzić czytelnika autor powieści. Podkreśl zwroty kluczowe dla wybranego przez ciebie

sposobu interpretacji i spróbuj je zinterpretować.

Motto: Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co

istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje. (Daniel Defoe: Dziennik zarazy)

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści spróbujcie zinterpretować

metaforyczny sens tytułu. Jako wskazówkę interpretacyjną wykorzystajcie ramki z podręcznika s. 181.

Swoje spostrzeżenia uzgodnijcie między sobą i zapiszcie na karcie pracy.

Dżuma jak zło nie umiera nigdy

Słuchając okrzyków radości dochodzących z miasta, Rieux pamiętał, że ta radość jest zawsze zagrożona.

Wiedział bowiem to, czego nie wiedział ten radosny tłum i co można przeczytać w książkach, że bakcyl dżumy

nigdy nie umiera i nie znika, że może przez dziesiątki lat pozostać uśpiony w meblach i bieliźnie, że czeka

cierpliwie w pokojach, w piwnicach, w kufrach, w chustkach i w papierach i że nadejdzie być może dzień, kiedy

na nieszczęście ludzi i dla ich nauki dżuma obudzi swe szczury i pośle je, by umierały w szczęśliwym mieście.

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. Na czym polega paraboliczny sens utworu A. Camus? Sformułuj wnioski na podstawie

zdobytych informacji zaczynając od określenia roli motta, wyjaśnienia uniwersalnego sensu utworu, a

skończywszy na dosłownym i metaforycznym sensie tytułu.

Odpowiedź: ...............................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………

Praca domowa ( do wyboru jedno zadanie):

1.Na podstawie wybranych przez Ciebie opisów choroby i znajomości utworu spróbuj wskazać i

zinterpretować inne znaczenia tytułowej dżumy, które pojawiają się w powieści A. Camus.

2.Motto i tytuł jako klucz do interpretacji dzieła literackiego. Rozważ problem na przykładzie Dżumy A.

Camus.

3.Zbierz i przedstaw bibliografię podmiotową (utwory) i przedmiotową (opracowania) dotyczącą nurtu

literatury parabolicznej w kulturze europejskiej.

KARTA PRACY UCZNIA

(z przykładowym rozwiązaniem)

Zadanie 1. Na podstawie wysłuchanego referatu i wiedzy, jaką posiadasz zapisz własną definicję

pojęcia „przypowieść” i wymień główne cechy tego gatunku. Następnie zapisz pytanie związane z

problematyką referatu, jakie chciałbyś zadać prowadzącemu.

Przypowieść (parabola) – np. gatunek moralistyczno-dydaktyczny wywodzący się z Biblii, który

przy pomocy zjawisk jednostkowych ukazuje prawdy uniwersalne, dotyczące nas wszystkich.

Przypowieść możemy zatem odczytywać zarówno dołowienie, jak metaforycznie, alegorycznie.

Cechy gatunkowe – np. sens moralny (pouczenie), alegoryczność, typizacja miejsc i bohaterów

paraboli.

Pytanie: np. Z jakiej publikacji naukowej korzystałeś przy opracowaniu hasła? Wymień znane ci

przypowieści biblijne? Zinterpretuj sens metaforyczny wybranej przypowieści biblijnej. Jakie inne

gatunki interpretujemy w sposób alegoryczny, metaforyczny?

Zadanie 2. Przeczytaj motto powieści i zastanów się, na jaki sposób interpretacji Dżumy próbuje

naprowadzić czytelnika autor powieści. Podkreśl zwroty kluczowe dla wybranego przez ciebie

sposobu interpretacji i spróbuj je zinterpretować.

Motto: Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co

istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje. (Daniel Defoe: Dziennik zarazy)

Odpowiedź: Autor próbuje przy pomocy cytatu z innego dzieła o podobnej tematyce naprowadzić

czytelnika na metaforyczny sposób interpretacji. Świadczą o tym zwroty: „ukazać […] rodzaj

uwięzienia przez inny”, „coś co istnieje rzeczywiście, poprzez coś innego, co nie istnieje”, które

świadczą o tym, że autor przenosi jedne znaczenia na inne. Dzięki temu utwór można odczytać

wielowymiarowo.

Zadanie 3 (Grupa 1). Na podstawie analizy i interpretacji fragmentu powieści spróbujcie określić na

czym polega uniwersalizacja jej sensu w odniesieniu do opisu miejsca i czasu akcji. Swoje

spostrzeżenia uzgodnijcie między sobą i zapiszcie na karcie pracy.