Zespół Szkół
Ogólnokształcących
Integracyjnych Nr 3 w
Krakowie
Zagrożenia płynące z Internetu.
Bardzo ważną rolę w życiu współczesnego człowieka odgrywają media. To one
pozwalają mu widzieć i słyszeć wszystko, co się dzieje w danej chwili na globie
ziemskim. I to dzięki nim właśnie nazwano naszą planetę „globalną wioską”. Jednym z
mediów jest Internet, który staje się coraz bardziej niezbędny w codziennym życiu.
Światowa sieć komputerowa niesie ze sobą wspaniałe możliwości zdobywania
informacji, kontaktów z innymi ludźmi, wymiany poglądów, przesyłania danych,
zamawiana towarów konsumpcyjnych, dokonywania zakupu książek oraz innych
publikacji jak również wykonywania wielu innych czynności bez potrzeby zbędnego
marnowania czasu.
Internet stopniowo wypiera inne media: radio, prasę, a nawet telewizję. Kilka
naciśnięć komputerowej myszki dzieli nas od tylu informacji ile ciężko byłoby
zgromadzić naszym dziadkom przez całe życie. Internet zbliża też, w pewien sposób,
do siebie ludzi: popularne są rozmowy, tzw. „chat” oraz listy dyskusyjne na różne
tematy, w których biorą udział ludzie z całego świata. Poczta elektroniczna wypiera
zwykłą pocztę, fax, a nawet telefon.
Internet to niestety nie tylko same korzyści. Niezbędne jest uzmysłowienie sobie
drugiej strony, pokus i zagrożeń czyhających na jej użytkowników. Dotyczy to głównie
osób o nie wyrobionym jeszcze światopoglądzie a więc młodzieży kształtującej swój
obraz świata w oparciu o zdobywaną ciągle wiedzę, również za pośrednictwem
Internetu.
Okres dorastania obejmuje przedział między dziesiątym a dwudziestym
pierwszym rokiem życia. Ten etap rozwoju jest jednym z najtrudniejszych w życiu
człowieka. Obejmuje bowiem radykalne zmiany fizyczne i psychiczne. Charakteryzuje
się częstymi zaburzeniami równowagi emocjonalnej, ujawnieniem sprzecznych postaw
1
i poglądów. To okres narodzin nowej świadomości, okres przeobrażania się dziecka w
osobę dorosłą. Oczywistym jest, iż właśnie w tym okresie zaznaczyć się może wpływ
różnych środków masowego przekazu, w tym również Internetu. W szczególności
odnosi się to do rozwoju umysłowego.
Oprócz niewątpliwych ogromnych korzyści płynących z Internetu, niesie on w
sobie również wiele zagrożeń.
Zagrożenia te można podzielić na kilka rodzajów:
a. fizyczne - wzrok, postawa,
b. psychiczne - uzależnienie, wirtualna rzeczywistość oderwana od życia,
c. moralne - łatwy dostęp (nie kontrolowany) do niepożądanych informacji,
d. społeczne - zachowania nieetyczne, anonimowość, brak zahamowań,
przestępczość komputerowa,
e. intelektualne - bezkrytyczne zaufanie do możliwości maszyny, „szok
informacyjny”.
Fizyczne.
Internauta, który poświęca na buszowanie po sieci wiele godzin dziennie naraża
na szwank swoje zdrowie. Najbardziej typowe problemy zdrowotne to: nadwyrężanie
mięśni nadgarstka, naprężony kark, bóle dolnych części kręgosłupa, oczy -
niewłaściwe oświetlenie powoduje męczenie się wzroku, bóle głowy i ogólne
zmęczenie organizmu. Wykrzywianie kręgosłupa nadweręża naturalne wiązadła
kręgów. Dzieci i młodzież będąc w okresie intensywnego rozwoju fizycznego są
szczególnie narażeni na niebezpieczeństwo utraty zdrowia: wady wzroku, skrzywienia
kręgosłupa. Może to mieć wpływ na dalsze życie młodego człowieka.
Zbyt długie korzystanie z sieci u niektórych osób zwiększa ryzyko depresji.
Wszystko zależy od tego, czy Internet służy zwiększaniu możliwości komunikowania
się z ludźmi, czy też zastępuje bezpośrednie kontakty z innymi. Dochodzi do zmiany
dotychczasowych zamiłowań i zainteresowań. Pojawia się pewne zagrożenie
popadnięcia w nałogi towarzyszące. Jeśli spędziliśmy w sieci całą noc, a jeszcze choć
trochę zależy nam na pracy czy szkole, to musimy wspomóc wyczerpany organizm.
Może dojść do sięgania po środki pobudzające. Nie ma też czasu na racjonalne
odżywianie. A przecież jesteśmy w dużej mierze tym, co jemy.
Dlatego należy dbać o dobre, regularne odżywianie się, o higienę pracy przy
komputerze, zapewnić bezpieczne warunki pracy, właściwy sprzęt, oświetlenie, uczyć
2
prawidłowej postawy podczas pracy na komputerze, uczyć relaksu i zmuszać do
robienia przerw rekreacyjnych podczas pracy.
Psychiczne
Istnieje niebezpieczeństwo zacierania się granic między prawdą realną a
wirtualną. Uzależnieni od Internetu utrzymują relacje z innymi ludźmi tylko poprzez
sieć, nawet nie szukają związków z innymi ludźmi - szybko zastępuje je maszyna. W
końcu zaczynają mieć do niej stosunek emocjonalny. Nie potrafią już normalnie
komunikować się z innymi ludźmi. Tracą z nimi wszelkie związki emocjonalne, całe ich
życie rozgrywa się z dala od zwykłego świata.
Internetowe rozmowy, m.in. popularne czaty cieszą się bardzo dużą
popularnością wśród młodzieży, gdyż łatwo w nich zachować anonimowość oraz bez
trudu podszyć się za kogoś kim się nie jest. Nikt nie jest w stanie tego sprawdzić, w
związku z tym można tu ukryć swoje wady i kompleksy. Taki typ kontaktu wytwarza
jednak swego rodzaju barierę, blokadę w kontaktach w świecie realnym. Pyzatym
rozmowa internetowa jest ułomna, gdyż pozbawiona jest takich informacji jak intonacja
i szybkość głosu oraz mowa ciała. Powoduje to częste nieporozumienia, np. czyjś żart
możemy odebrać jako obrazę.
Innym istotnym zagrożeniem są gry komputerowe, także gry w sieci, w których
wirtualna rzeczywistość często oderwana jest od życia. Dziecko lub młodzież
spędzając zbyt dużo czasu przy takich grach, samo przestaje orientować się w realiach
rzeczywistości. W grach, w których trup ściele się gęsto, można w każdej chwili zacząć
wszystko od nowa albo dać swojemu bohaterowi nowe życie. Występująca w wielu
grach agresja, dodana do agresji widzianej przez dziecko w telewizji, wypacza jego
wizję realnego świata i uodpornia na zło, które staje się czymś wszechobecnym w
oczach dziecka.
- Moralne
Łatwy i niekontrolowany dostęp do informacji może zagrozić moralnemu
rozwojowi dzieci i młodzieży. Problemem też jest łatwy dostęp do pornografii poprzez
sieć Internet.
Tradycyjny liberalny argument przeciw zakazom mówi: jeżeli ten materiał budzi
twoje zgorszenie, nie oglądaj go. Nikt nie zmusza do kupowania pornograficznych pism
czy oglądania scen erotycznych. Jesteśmy odpowiedzialni za swoje zachowanie.
3
Problem w tym, że dostęp do erotyki czy pornografii w Internecie jest prostszy niż
w kiosku czy w wypożyczalni wideo, co nie jest dobre zwłaszcza w przypadku
niepełnoletnich użytkowników sieci. To ich należy chronić przed niepożądanymi
treściami.
Na wiele sposobów próbuje się uchronić dzieci przed destrukcyjnym skutkiem
stron o treści erotycznej czy pornograficznej, jednak najskuteczniejszą metodą
pozostanie zawsze dobry kontakt z dziećmi rodziców i opiekunów, którzy kształtują
zdrowe i właściwe podejście do tej delikatnej sfery życia.
Innym problemem natury moralnej jest łatwy dostęp do innych nielegalnych treści,
np.:
• oferty sprzedaży pirackiego oprogramowania komputerowego oraz nagrań audio
i video,
• oferty sprzedaży przedmiotów pochodzących z kradzieży lub przemytu (nagminne
są oferty sprzedaży sprzętu elektronicznego np. telefonów komórkowych,
radioodtwarzaczy samochodowych, podzespołów komputerowych),
• informacje propagujące używanie narkotyków oraz wskazujące gdzie można się
w nie zaopatrzyć,
• propozycje współpracy w przestępczej działalności.
- Społeczne.
Przestępczość komputerowa, anonimowość i brak hamulców przy komputerze i w
sieci często powodują zachowania nieetyczne. Zdarza się, że grzeczna i dobra
uczennica rozmawiająca z kimś poprzez sieć wypluwa z siebie stek okropnych
przekleństw, których nigdy nie odważyłaby się powiedzieć na głos nawet sama przed
sobą. Na czatach internetowych tworzy się specyficzny slogan, który charakteryzuje się
coraz większym wulgaryzmem oraz ubogim słownictwem.
Buszując po sieci narażeni jesteśmy nie tylko na wypaczenie naszej kultury
osobistej, ale przede wszystkim na ataki hakerów. Wiele osób przeglądających witryny
internetowe nie zdaje sobie sprawy, że przez większość czasu ich pobytu w sieci,
zbierane są o nich informacje, do celów marketingowych lub często typowo prze-
stępczych. Odwiedzając niektóre strony zupełnie nieświadomie pozostawiamy na nich
informacje o używanym przez nas sprzęcie, o naszych danych personalnych,
zainstalowanym oprogramowaniu. Na podstawie analizy plików z historią
4
odwiedzanych przez nas stron można uzyskać informację o naszych
zainteresowaniach. Ponadto czasami poprzez wykorzystanie „dziur" czyli błędów w
kodzie oprogramowania obce osoby mogą uzyskać dostęp do zasobów na naszych
dyskach.
Podobnie wygląda sytuacja z dokonywaniem wszelkiego rodzaju transakcji za
pośrednictwem „Internetu" przy użyciu kart kredytowych. Podczas realizacji tego
typu operacji narażeni jesteśmy na przechwycenie numeru naszej karty kredytowej
przez niepowołaną osobę. Jeżeli chcemy zminimalizować zagrożenie związane z
różnego rodzaju przykrymi niespodziankami musimy podchodzić do podawania w
Internecie jakichkolwiek danych z dużą nieufnością a zwłaszcza powinno się unikać
wypełniania różnego rodzaju formularzy gdzie zmuszeni jesteśmy do podawania
informacji o sobie.
Internet to również zagrożenie wirusami komputerowymi. Niewielu
użytkowników Internetu zdaje sobie sprawę, iż zaraz po włączeniu się do sieci, ich
komputery mogą być skanowane przez komputerowych włamywaczy pod kątem
znalezienia luk w konfiguracji oprogramowania, uzyskania informacji o otwartych
portach itp. Wszystkie te działania mają na celu uzyskanie jak największej ilości
informacji w celu przejęcia kontroli nad komputerem ofiary.
Bardzo popularne wśród komputerowych włamywaczy jest stosowanie koni
trojańskich popularnie nazywanych „trojanami". Najczęściej instalowane na komputerze
ofiary są za pośrednictwem poczty e-mail. Pomijając już możliwość zainfekowania
komputera programem wirusowym, w ten sposób można zainstalować sobie „trojana"
np. przesyłającego do sieci informacje o użytkownikach komputera oraz hasłach.
Sieć Internet jest również doskonalą platformą do nawiązywania kontaktów
międzyludzkich. Zapewniając dosyć dużą anonimowość stała się wprost wymarzonym
narzędziem dla przestępców oraz różnego rodzaju dewiantów, którzy „oswajają" swoje
ofiary podając się za rówieśników nastolatków i namawiają do kontaktów, które
wielokrotnie kończą się zgwałceniem nieletnich.
Również osoby, reprezentujące różnego rodzaju sekty religijne ze względu na
specyfikę Internetu, mają ułatwione zadanie przy nawiązywaniu nowych kontaktów
oraz przekonywaniu innych do swojej ideologii i pozyskiwaniu członków sekty.
- Intelektualne
5
W strukturze zasobów intelektualnych każdego człowieka można wyróżnić dwie
zasadnicze warstwy: wiedza - podkład o aktualności długotrwałej, podlegający raczej
akumulacji niż wymianie, budowany w trybie poważnej pracy nad sobą oraz podkład
informacyjny - o aktualności szybko przemijającej, podlegający stałemu odświeżaniu i
łatwy do przyswajania. Umysł selekcjonuje napływającą informację akceptując jej
wartościowy składnik, zaś po pewnym czasie bądź usuwa jako już nieaktualną, bądź
przesuwa do kategorii wiedzy, jeśli jest to uzasadnione.
Trzeba podkreślić, że w Internecie są tylko informacje. Bardzo często jednak
mylimy informacje z wiedzą.
Gdy napływ informacji jest zbyt szybki, mózg traci zdolność racjonalnej selekcji
wiadomości na sensowne i nic nie warte - to się nazywa „szok informacyjny”. Jesteśmy
bowiem przystosowani do przyswajania wiadomości podawanych w tempie normalnej
rozmowy. Tymczasem współczesna technika, w tym także Internet, umożliwia
bombardowanie użytkownika informacjami z ogromną prędkością i w ogromnych
ilościach, w rezultacie czego znaczna ich część zamiast do umysłu świadomego trafia
do jego podświadomości, wywołując zamęt w obszarze wiedzy. Jest dość oczywiste,
że ilościowa proporcja między wymienionymi warstwami informacyjnymi powinna być
utrzymywana w rozsądnych granicach, jeśli mamy mówić o człowieku normalnym i
świadomym.
Uzależnienie od Internetu
Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że Internet może uzależnić w taki sam
sposób jak alkohol, praca czy narkotyki. Uzależnienie początkowo jest niezauważalne.
Praktycznie nieuchwytny jest stan przejściowy, gdy osoba nie jest jeszcze uzależniona,
ale jest już na prostej, szybkiej drodze do rozwinięcia poważnego problemu. Gdy
uświadamia ona sobie że ma problem, lub gdy otoczenie to w końcu dostrzeże, może
być już głęboko uzależniona.
Test dr Kimberly Young pozwalający na wykrycie uzależnienia od Internetu:
1. Czujesz się zupełnie pochłonięty Internetem, myślisz o nim przez cały czas,
także, kiedy z niego nie korzystasz.
2. Czujesz potrzebę używania Internetu przez coraz dłuższe okresy czasu, aby
osiągnąć satysfakcję.
6
3. Odczuwasz niemożność kontrolowania czasu korzystania z Internetu.
4. Kiedy usiłujesz ograniczyć korzystanie z Internetu lub całkiem z niego
zrezygnować, odczuwasz niepokój i podenerwowanie.
5. Używasz Internetu, aby uciec od problemów lub kiedy dokucza ci poczucie
bezradności, winy, lęku albo przygnębienia.
6. Okłamujesz członków rodziny, aby ukryć swoje wzrastające zaangażowanie w
Internet.
7. Wystawiasz na szwank lub ryzykujesz utratę znaczącego związku, pracy,
możliwości nauki lub karierę z powodu Internetu.
8. Powracasz, nawet wtedy gdy rachunki za korzystanie z Internetu przekraczają
twoje możliwości finansowe.
9. Kiedy nie masz dostępu do sieci - występują u ciebie objawy zespołu
abstynencyjnego (lęk, narastające przygnębienie).
10. Korzystasz z sieci dłużej niż początkowo zamierzałaś(eś).
Za uzależnioną uważa się osobę, która odpowie twierdząco na co najmniej pięć
pytań.
Internet tak jak wszystko w życiu ma swoje wady i zalety, natomiast jak zostanie
wykorzystany zależy w znacznym stopniu od nas.
7