113

inŜ. Barbara Nowak

Zarządzanie gospodarką energetyczną

Zarządzanie gospodarką energetyczną moŜna rozpatrywać w skali kraju, miasta, osiedla,

zakładu przemysłowego, zespołu budynków o podobnym przeznaczeniu, pojedynczego budynku,

mieszkania, itp.

Jest to zagadnienie odnoszące się w sposób kompleksowy do co najmniej kilku rodzajów

energii: cieplnej, elektrycznej, gazu ziemnego, itp.

Efektem właściwego zarządzania gospodarką energetyczną jest racjonalizacja zuŜycia

kaŜdego z wyŜej wymienionych rodzajów energii.

Podstawą prowadzenia właściwej gospodarki energetycznej jest bieŜące i regularne

monitorowanie i rejestracja zuŜycia energii (w tym identyfikacja wszelkich nieprawidłowości

eksploatacyjnych) oraz rzetelna analiza i ocena wielkości zuŜycia energii i sposobu jej

uŜytkowania, czyli ocena efektywności wykorzystania (zuŜycia) energii.

Monitorowanie zuŜycia energii wymaga odpowiedniego opomiarowania, które winno być

montowane wszędzie tam, gdzie jest to tylko moŜliwe i oczywiście uzasadnione.

Dostęp do nowych technik pomiarowych, moŜliwość gromadzenia i komputerowej obróbki

duŜej ilości danych stworzyły moŜliwość kontroli i wpływania na wskaźniki energetyczne na

bieŜąco, a nie z duŜym opóźnieniem czasowym, jak rozwiązywano to w tradycyjnie

prowadzonej gospodarce energetycznej. Tradycyjne metody optymalizacji statycznej zastępowane

są przez prowadzoną na bieŜąco optymalizację eksploatacyjną.

Systemy zarządzania energią mogą być zdalnie sterowane, kontrolowane i programowane - za

pośrednictwem Internetu, telefonu, itp. Rozwinięte systemy automatycznego zarządzania energią są

niestety ciągle kosztowne, a ich wprowadzenie i wdroŜenie zajmuje długi okres czasu. W krajowej

sytuacji, wprowadzenie zaawansowanych technologii zarządzania energią natrafia często na liczne

bariery, wynikające głównie z przesłanek ekonomicznych, ale takŜe z niskiej świadomości

energetycznej i braku przekonania o celowości tego typu działań. Tymczasem, z praktyki wielu zarządców energii w krajach europejskich wynika, Ŝe zainstalowanie takich

systemów umoŜliwia osiągnięcie znacznych oszczędności, a inwestycja w te systemy zwraca się w

ciągu kilku lat.

Efektywność wykorzystania energii w budynku moŜe być klasyfikowana na róŜne sposoby

np. jako zuŜycie energii na m2 powierzchni uŜytkowej budynku lub m3 kubatury ogrzewanej

budynku, zuŜycie energii na jednego mieszkańca, zuŜycie energii na jednostkę produkcji (w

zakładach przemysłowych), itp.

Ocena efektywności wykorzystania (zuŜycia) energii pozwala na wypracowanie wniosków

dotyczących moŜliwych usprawnień (działań modernizacyjnych) gospodarki energetycznej. Proces

taki nazywa się najczęściej audytem energetycznym, który najlepiej jeśli jest wykonywany przez

niezaleŜnego specjalistę w zakresie gospodarki energetycznej zwanego audytorem energetycznym.

W przypadku braku środków na sfinansowanie zewnętrznego audytora, wielu uŜytkowników

obiektów wykonuje audyt własnymi siłami, czyli tzw. auto-audyt energetyczny.

Dominującą część kosztów uŜytkowania budynków mieszkalnych i uŜyteczności publicznej

(związane z tematyką szkolenia) stanowią koszty ogrzewania, wentylacji, zaopatrzenia w ciepłą

wodę uŜytkową oraz energii elektrycznej.

Na wielkość zuŜycia energii w budynkach mają wpływ:

1. rozwiązania projektowe w zakresie struktury budowlanej budynku (projektowana

izolacyjność

cieplna),

układów

technologicznych

i

wyposaŜenia

technicznego

poszczególnych instalacji

2. zakres termomodernizacji dokonywanej w trakcie uŜytkowania budynku,

3. sposób uŜytkowania budynku.

Dwa pierwsze zagadnienia stanowią tematykę odrębnych referatów, natomiast w dalszej części

niniejszego referatu odniesiono się do problemów energooszczędnego uŜytkowania budynków.

114

Energooszczędne uŜytkowanie budynków to:

1. utrzymywanie zapotrzebowania na ciepło na stałym poziomie, czyli niedopuszczenie do

powstawania zwiększonych (nadmiernych) strat ciepła i obniŜania sprawności systemów:

grzewczego i przygotowania ciepłej wody uŜytkowej, oszczędne gospodarowanie energią

elektryczną i gazem ziemnym (jeśli jest zuŜywany)

Inaczej - jest to stałe utrzymywanie pełnej i niezmiennej sprawności technicznej budynku,

instalacji i wyposaŜenia budynku realizowane poprzez przestrzeganie zasad obsługi, stałej

właściwej konserwacji oraz bieŜącego usuwania nieprawidłowości i uszkodzeń,

takŜe przez dokonywanie przeglądów, napraw i wymian

2. prawidłowe korzystanie z systemu ogrzewania, wentylacji i c.w.u., a takŜe odbiorników

elektrycznych przez uŜytkowników, które osiąga się przez informowanie, instruowanie

i kontrolowanie zachowań uŜytkowników oraz podnoszenie poziomu ich świadomości w

zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

Dla utrzymania budynku w stałej i niezmiennej sprawności technicznej konieczne jest

systematyczne

dokonywanie

przeglądów

technicznych

oraz

natychmiastowe

usuwanie

stwierdzonych uszkodzeń i nieprawidłowości (naprawy bieŜące i główne, roboty konserwacyjne).

Ustawa Prawo budowlane (art.62) i Rozporządzenie MSWiA w sprawie warunków uŜytkowania

budynków mieszkalnych narzucają obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli budynków.

Są to:

1. Okresowe kontrole polegające na sprawdzaniu stanu technicznego budynku, instalacji

i urządzeń słuŜących ochronie środowiska, instalacji gazowych oraz przewodów

kominowych – dymowych, spalinowych, wentylacyjnych, przeprowadzane co najmniej raz

w

roku

(mogą

przeprowadzać

osoby

posiadające

uprawnienia

budowlane

odpowiedniej specjalności, a kontrole instalacji gazowych osoby posiadające dodatkowo

uprawnieniach energetyczne dozorowe grupy 3, a kontrole przewodów dymowych oraz

grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych - osoby posiadające kwalifikacje

mistrza w rzemiośle kominiarskim)

2. Szczegółowe kontrole całego budynku i jego otoczenia, a takŜe kontrole instalacji

elektrycznej i piorunochronnej - co najmniej raz na 5 lat (mogą przeprowadzać osoby

posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności, a kontrole instalacji

elektrycznych i piorunochronnych osoby posiadające dodatkowo kwalifikacje wymagane w

zakresie dozoru nad eksploatacją urządzeń energetycznych grupy 1)

3. Przeglądy robocze dot. przygotowania budynku do uŜytkowania w okresie zimowym

dokonywane przed rozpoczęciem sezonu grzewczego (mogą przeprowadzać właściciel lub

zarządca budynku)

4. Przeglądy pomieszczeń przeznaczonych do wspólnego uŜytku (klatki schodowe, korytarze,

pralnie, suszarnie, itp.) oraz elementów i urządzeń, które stanowią wyposaŜenie budynku i

są uŜytkowane szczególnie intensywnie lub naraŜone na uszkodzenia. Przeglądy takie

powinny być dokonywane co najmniej dwa razy w roku (mogą przeprowadzać właściciel

lub zarządca budynku).

Niedopełnienie obowiązku przeglądów (kontroli) budynku zagroŜone jest karą grzywny (art.93

ustawy Prawo budowlane).

Przepisy związane z zagadnieniem gospodarki energetycznej budynków:

1. Ustawa Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2003r. nr 2007 poz.2016 z późn. zmianami)

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz.

690 z późniejszymi zmianami)

3. Rozporządzenie Ministra Spraw wewnętrznych i Administracji z dnia 16.08.1999r. w

sprawie warunków technicznych uŜytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. nr 74, poz.836)

4. Rozporządzenie Ministra Spraw wewnętrznych i Administracji z dnia 19.10.1998r. w

sprawie ksiąŜki obiektu budowlanego

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15.01.2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu

i formy audytu energetycznego (Dz.U. nr 12, poz. 114)

6. Dyrektywa 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 16 grudnia 2002r.

dotycząca jakości energetycznej budynków