Europejska Karta Samorz du Lokalnego

sporz dzona w Strasburgu dnia 15 pa dziernika 1985 r.

(Dz. U. z dnia 25 listopada 1994 r.)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomo ci:

W dniu 15 pa dziernika 1985 r. została sporz dzona w Strasburgu Europejska Karta Samorz du Terytorialnego w

nast puj cym brzmieniu:

EUROPEJSKA KARTA

SAMORZ DU TERYTORIALNEGO

PREAMBUŁA

Pa stwa członkowskie Rady Europy, sygnatariusze niniejszej Karty,

zwa ywszy, i celem Rady Europy jest zacie nienie wi zi pomi dzy pa stwami

członkowskimi w celu ochrony i urzeczywistnienia idei oraz zasad, które stanowi ich

wspólny dorobek;

zwa ywszy, e jednym ze rodków słu cych do realizacji tego celu jest zawieranie

umów w dziedzinie administracji;

zwa ywszy, e społeczno ci lokalne stanowi jedn z zasadniczych podstaw ustroju

demokratycznego;

zwa ywszy, e prawo obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi

jest jedn z demokratycznych zasad, wspólnych dla wszystkich pa stw członkowskich

Rady Europy;

przekonane, e to wła nie na szczeblu lokalnym prawo to mo e by realizowane w

sposób najbardziej bezpo redni;

przekonane, e istnienie społeczno ci lokalnych wyposa onych w rzeczywiste

uprawnienia stwarza warunki dla zarz dzania skutecznego i pozostaj cego zarazem w

bezpo redniej blisko ci obywatela;

wiadome faktu, e ochrona i ugruntowanie samorz du terytorialnego w poszczególnych

krajach Europy przyczyniaj si w powa nym stopniu do budowy Europy w oparciu o

zasady demokracji i decentralizacji władzy;

przyznaj c, e jest to mo liwe przy zało eniu, e społeczno ci lokalne wyposa one s w

organy decyzyjne ukonstytuowane w sposób demokratyczny i korzystaj z szerokiej

autonomii odno nie do kompetencji, sposobów ich wykonywania oraz rodków

niezb dnych do realizacji ich zada ,

uzgodniły, co nast puje:

Artykuł 1

Strony zobowi zuj si do uznania poni szych artykułów za wi

ce w sposób i w zakresie przewidzianym w

artykule 12 niniejszej Karty.

CZ

I

Artykuł 2

Podstawa konstytucyjna i prawna samorz du terytorialnego

Zasada samorz dno ci terytorialnej musi by uznana w prawie wewn trznym oraz, w miar mo liwo ci, w

Konstytucji.

Artykuł 3

Koncepcja samorz du terytorialnego

1. Samorz d terytorialny oznacza prawo i zdolno społeczno ci lokalnych, w granicach okre lonych prawem, do

kierowania i zarz dzania zasadnicz cz ci spraw publicznych na ich własn odpowiedzialno i w interesie ich mieszka ców.

2. Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia, w których skład wchodz członkowie wybierani w

wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpo rednich i powszechnych i które mog dysponowa organami

wykonawczymi im podlegaj cymi. Przepis ten nie wyklucza mo liwo ci odwołania si do zgromadze obywateli,

referendum lub ka dej innej formy bezpo redniego uczestnictwa obywateli, je li ustawa dopuszcza takie

rozwi zanie.

Artykuł 4

Zakres działania samorz du terytorialnego

1. Podstawowe kompetencje społeczno ci lokalnych s okre lone w Konstytucji lub w ustawie. To postanowienie nie wyklucza jednak e mo liwo ci przyznania społeczno ciom lokalnym uprawnie niezb dnych do realizacji

specyficznych zada , zgodnie z prawem.

2. Społeczno ci lokalne maj - w zakresie okre lonym prawem - pełn swobod działania w ka dej sprawie, która nie jest wył czona z ich komptencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji innych organów władzy.

3. Generalnie odpowiedzialno za sprawy publiczne powinny ponosi przede wszystkim te organy władzy, które

znajduj si najbli ej obywateli. Powierzaj c te funkcje innemu organowi władzy, nale y uwzgl dni zakres i

charakter zadania oraz wymogi efektywno ci i gospodarno ci.

4. Kompetencje przyznane społeczno ciom lokalnym powinny by w zasadzie całkowite i wył czne i mog zosta

zakwestionowane lub ograniczone przez inny organ władzy, centralny lub regionalny, jedynie w zakresie

przewidzianym prawem.

5. W przypadku delegowania kompetencji społeczno ciom lokalnym przez organy władzy centralnej lub regionalnej, powinny one, w miar mo liwo ci, mie pełn swobod dostosowania sposobu wykonywania tych kompetencji do

warunków miejscowych.

6. Społeczno ci lokalne powinny by konsultowane o tyle, o ile jest to mo liwe, we wła ciwym czasie i w

odpowiednim trybie, w trakcie opracowywania planów oraz podejmowania decyzji we wszystkich sprawach

bezpo rednio ich dotycz cych.

Artykuł 5

Ochrona granic społeczno ci lokalnych

Ka da zmiana granic społeczno ci lokalnej wymaga uprzedniego przeporowadzenia konsultacji z zainteresowan

społeczno ci , mo liwie w drodze referendum, je li ustawa na to zezwala.

Artykuł 6

Dostosowanie struktur i rodków administracyjnych do zada społeczno ci lokalnych

1. Je li bardziej ogólne postanowienia ustawy nie stanowi inaczej, społeczno ci lokalne powinny móc samodzielnie ustala sw wewn trzn struktur administracyjn , tworz c jednostki dostosowane do specyficznych potrzeb i

umo liwiaj ce skuteczne zarz dzanie.

2. Status pracowników samorz dowych powinien umo liwia zatrudnianie pracowników wysoko

wykwalifikowanych, w oparciu o kryterium umiej tno ci i kompetencji; w tym celu nale y przewidzie odpowiednie zasady szkolenia, wynagradzania oraz mo liwo ci awansu zawodowego.

Artykuł 7

Warunki wykonywania uprawnie na szczeblu lokalnym

1. Status przedstawicieli wybieranych do władz lokalnych powinien zapewnia swobodne wykonywanie ich

mandatu.

2. Status ten powinien zapewni wyrównanie finansowe odpowiednio do kosztów poniesionych w zwi zku z

wykonywaniem mandatu oraz, w razie potrzeby, wyrównanie finansowe za utracone zyski lub te wynagrodzenie za wykonan prac , jak równie odpowiednie ubezpieczenie społeczne.

3. Funkcje lub działania nie daj ce si pogodzi z mandatem przedstawiciela wybranego do władz lokalnych mog by okre lone jedynie przez ustaw lub wynika z podstawowych zasad prawnych.

Artykuł 8

Kontrola administracyjna działalno ci spełeczno ci lokalnych

1. Wszelka kontrola administracyjna społeczno ci lokalnych mo e by dokonywana wył cznie w sposób oraz w

przypadkach przewidzianych w Konstytucji lub w ustawie.

2. Wszelka kontrola administracyjna działalno ci społeczno ci lokalnych powinna w zasadzie mie na celu jedynie zapewnienie przestrzegania prawa i zasad konstytucyjnych. Kontrola administracyjna mo e jednak e obejmowa

kontrol celowo ci realizowan przez organ wy szego szczebla w odniesieniu do zada , których wykonanie zostało społeczno ciom lokalnym delegowane.

3. Kontrola administracyjna społeczno ci lokalnych powinna by sprawowana z zachowaniem proporcji mi dzy

zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma on chroni .

Artykuł 9

Zasady finansowe społeczno ci lokalnych

1. Społeczno ci lokalne maj prawo, w ramach narodowej polityki gospodarczej, do posiadania własnych

wystarczaj cych zasobów finansowych, którymi mog swobodnie dysponowa w ramach wykonywania swych

uprawnie .

2. Wysoko zasobów finansowych społeczno ci lokalnych powinna by dostosowana do zakresu uprawnie

przyznanych im przez Konstytucj lub przez prawo.

3. Przynajmniej cz

zasobów finansowych społeczno ci lokalnych powinna pochodzi z opłat i podatków

lokalnych, których wysoko społeczno ci te maj prawo ustala , w zakresie okre lonym ustaw .

4. Systemy finansowe, na jakich opieraj si zasoby pozostaj ce do dyspozycji społeczno ci lokalnych, powinny by wystarczaj co zró nicowane i elastyczne, aby mogły w miar mo liwo ci odpowiada rzeczywistym zmianom

zachodz cym w poziomie kosztów zwi zanych z wykonywaniem uprawnie .

5. Ochrona społeczno ci lokalnych, finansowo słabszych, wymaga zastosowania procedur wyrównawczych lub

działa równowa cych, maj cych na celu korygowanie skutków nierównego podziału potencjalnych ródeł

dochodów, a tak e wydatków, jakie te społeczno ci ponosz . Procedury lub działania tego typu nie powinny

ogranicza swobody podejmowania decyzji przez społeczno ci lokalne w zakresie ich uprawnie własnych.

6. Społeczno ci lokalne powinny by konsultowane, w odpowiednim trybie, co do form przyznania im zasobów

pochodz cych z redystrybucji dochodów.

7. O ile jest to mo liwe, subwencje przyznane społeczno ciom lokalnym nie powinny by przeznaczane na

finansowanie specyficznych projektów. Przyznanie subwencji nie mo e zagra a podstawowej wolno ci

społeczno ci lokalnej do swobodnego prowadzenia własnej polityki w zakresie przyznanych jej uprawnie .

8. Dla potrzeb finansowania nakładów inwestycyjnych społeczno ci lokalne powinny mie dost p do krajowego

rynku kapitałowego, w granicach okre lonych prawem.

Artykuł 10

Prawo społeczno ci lokalnych do zrzeszania si

1. Wykonuj c swoje uprawnienia, społeczno ci lokalne maj prawo współpracowa z innymi społeczno ciami

lokalnymi oraz zrzesza si z nimi - w granicach okre lonych prawem - w celu realizacji zada , które stanowi przedmiot ich wspólnego zainteresowania.

2. Prawo społeczno ci lokalnych do przyst pienia do stowarzyszenia w celu ochrony i rozwijania wspólnych

interesów oraz prawo do przyst pienia do mi dzynarodowego stowarzyszenia społeczno ci lokalnych b dzie uznane w ka dym pa stwie.

3. Społeczno ci lokalne mog współpracowa ze społeczno ciami innych pa stw na warunkach przewidzianych

prawem.

Artykuł 11

Prawna ochrona samorz du terytorialnego

Społeczno ci lokalne maj prawo do odwołania na drodze s dowej w celu zapewnienia swobodnego wykonywania

uprawnie oraz poszanowania zasad samorz dno ci terytorialnej, przewidzianych w Konstytucji lub w prawie

wewn trznym.

CZ

II

PRZEPISY RÓ NE

Artykuł 12

Zobowi zania

1. Ka da ze Stron zobowi zuje si do uznania za wi

ce co najmniej dwudziestu ust pów zawartych w cz ci I

Karty, z których co najmniej dziesi zostanie wybranych spo ród nast puj cych ust pów:

• art. 2,

• art. 3 ust py 1 i 2,

• art. 4 ust py 1, 2 i 4,

• art. 5,

• art. 7 ust p 1,

• art. 8 ust p 2,

• art. 9 ust py 1, 2 i 3,

• art. 10 ust p 1,

• art. 11.

2. Ka de umawiaj ce si pa stwo, w chwili składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyj cia lub zatwierdzenia,

powiadamia Sekretarza Generalnego Rady Europy o wybranych ust pach, zgodnie z przepisem ust pu 1 niniejszego artykułu.

3. Ka da ze Stron mo e w jakimkolwiek pó niejszym terminie powiadomi Sekretarza Generalnego, i uznaje za

wi

cy ka dy z pozostałych ust pów niniejszej Karty, którego dotychczas jeszcze nie przyj ła, zgodnie z przepisem ust pu 1 niniejszego artykułu. Te pó niejsze zobowi zania b d uznane za integraln cz

ratyfikacji, przyj cia lub

zatwierdzenia Strony składaj cej powiadomienie i b d miały ten sam skutek pocz wszy od pierwszego dnia

miesi ca nast puj cego po upływie trzech miesi cy od dnia otrzymania powiadomienia przez Sekretarza

Generalnego.

Artykuł 13

Społeczno ci, do których Karta ma zastosowanie

Zasady samorz dno ci terytorialnej zawarte w niniejszej Karcie maj zastosowanie do wszystkich kategorii

społeczno ci lokalnych istniej cych na terytorium Strony. Jednak e ka da ze Stron mo e - w momencie składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyj cia lub zatwierdzenia - wskaza te kategorie społeczno ci lokalnych lub

regionalnych, do których zamierza ograniczy stosowanie niniejszej Karty, lub te, do których Karta nie b dzie miała zastosowania. Strona mo e równie wł czy inne kategorie społeczno ci lokalnych lub regionalnych do zakresu

stosowania Karty w drodze pó niejszego powiadomienia o tym Sekretarza Generalnego Rady Europy.

Artykuł 14

Przekazywanie informacji

Ka da Strona przekazuje Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wszelkie informacje dotycz ce przepisów

prawnych oraz innych rozwi za , które zostały zastosowane w celu dostosowania si do postanowie niniejszej

Karty.

CZ

III

Artykuł 15

Podpisanie, ratyfikacja, wej cie w ycie

1. Niniejsza Karta jest otwarta do podpisu dla pa stw członkowskich Rady Europy. Podlega ratyfikacji, przyj ciu lub zatwierdzeniu. Dokument ratyfikacyjny, przyj cia lub zatwierdzenia zostanie zdeponowany u Sekretarza

Generalnego Rady Europy.

2. Niniejsza Karta wejdzie w ycie w pierwszym dniu miesi ca nast puj cego po upływie trzech miesi cy od dnia wyra enia zgody na zwi zanie si Kart przez cztery pa stwa członkowskie Rady Europy, zgodnie z przepisem

poprzedniego ust pu.

3. W stosunku do ka dego pa stwa członkowskiego, które wyrazi w pó niejszym terminie zgod na zwi zanie si

Kart , wejdzie ona w ycie w pierwszym dniu miesi ca nast puj cego po upływie trzech miesi cy od dnia zło enia dokumentu ratyfikacyjnego, przyj cia lub zatwierdzenia.

Artykuł 16

Klauzula terytorialna

1. Ka de pa stwo mo e przy podpisywaniu albo w momencie składania dokumentu ratyfikacyjnego, przyj cia,

zatwierdzenia lub przyst pienia okre li terytorium lub terytoria, na których Karta b dzie stosowana.

2. Ka de pa stwo mo e w jakimkolwiek pó niejszym terminie, w drodze o wiadczenia skierowanego do Sekretarza

Generalnego Rady Europy, rozszerzy stosowanie niniejszej Karty na ka de inne terytorium wskazane w tym

o wiadczeniu. W stosunku do tego terytorium Karta wejdzie w ycie pierwszego dnia miesi ca nast puj cego po

upływie trzech miesi cy od dnia otrzymania o wiadczenia przez Sekretarza Generalnego.

3. Ka de o wiadczenie sporz dzone na podstawie przepisów dwóch poprzednich ust pów mo e by wycofane

odno nie do ka dego terytorium wskazanego w tym o wiadczeniu, w drodze powiadomienia skierowanego do

Sekretarza Generalnego. Wycofanie to nabierze mocy pierwszego dnia nast puj cego po upływie sze ciu miesi cy od dnia otrzymania powiadomienia przez Sekretarza Generalnego.

Artykuł 17

Wypowiedzenie

1. adne pa stwo nie mo e wypowiedzie niniejszej Karty przed upływem pi ciu lat od dnia wej cia dla niego w ycie niniejszej Karty. Sekretarz Generalny Rady Europy zostanie powiadomiony o wypowiedzeniu z

sze ciomiesi cznym wyprzedzeniem. Wypowiedzenie takie nie wpływa na wa no Karty w stosunku do innych

Stron, pod warunkiem e ich liczba nie b dzie mniejsza ni cztery.

2. Ka da Strona mo e zgodnie z przepisami zawartymi w poprzednim ust pie wypowiedzie ka dy z przyj tych

ust pów cz ci I Karty, pod warunkiem e liczba i kategoria ust pów, do których przestrzegania Strona b dzie

zobowi zana, s zgodne z przepisem artykułu 12 ust p 1. W stosunku do ka dej Strony, która w wyniku

wypowiedzenia którego ust pu nie zastosuje si do przepisu artykułu 12 ust p 1, przyjmuje si , e Strona ta wypowiedziała tak e Kart .

Artykuł 18

Notyfikacje

Sekretarz Generalny Rady Europy powiadamia pa stwa członkowskie Rady o nast puj cych faktach:

a. ka dym podpisaniu Karty;

b. zło eniu ka dego dokumentu ratyfikacyjnego, przyj cia lub zatwierdzenia;

c. ka dej dacie wej cia w ycie niniejszej Karty, zgodnie z artykułem 15;

d. ka dym powiadomieniu otrzymanym w zwi zku z zastosowaniem przepisów artykułu 12 ust py 2 i 3;

e. ka dym powiadomieniu otrzymanym w zwi zku z zastosowaniem przepisów artykułu 13;

f. ka dej innej czynno ci, powiadomieniu lub informacji, które maj zwi zek z niniejsz Kart .

Na dowód czego ni ej podpisani, wła ciwie do tego upełnomocnieni, podpisali niniejsz Kart .

Sporz dzono w Strasburgu dnia 15 pa dziernika 1985 r. w j zykach angielskim i francuskim, przy czym obydwa

teksty maj jednakow moc, w jednym egzemplarzu, który zostanie zło ony w archiwum Rady Europy. Sekretarz

Generalny Rady Europy przeka e uwierzytelnione kopie wszystkim pa stwom członkowskim Rady Europy.

Po zaznajomieniu si z powy sz Kart , w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o wiadczam, e:

• została ona uznana za słuszn w cało ci, jak i ka de z postanowie w niej zawartych,

• jest przyj ta, ratyfikowana i potwierdzona,

• b dzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony piecz ci Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 26 kwietnia 1993 r.

Dz.U.94.124.607- tekst

Dz.U.94.124.607

SPIS AKTÓW PRAWA